Cách điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt

Định nghĩa

Hội chứng tiền kinh nguyệt là gì?

Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) là các triệu chứng thường xảy ra vào khoảng nửa sau chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ (sau khi rụng trứng). Các triệu chứng về thể chất, tinh thần, và cảm xúc có thể xảy ra từ mức độ rất nhẹ đến rất nặng và có thể bao gồm cáu bẳn, dễ bị kích động, trầm cảm, thay đổi tâm trạng, đau nhức, mệt mỏi, thèm ăn…

Những ai thường mắc phải hội chứng tiền kinh nguyệt?

Hội chứng tiền kinh nguyệt là tình trạng rất phổ biến. Khoảng 50% phụ nữ bị hội chứng này và thường là trong khoảng độ tuổi 20 tới 30. Bạn có thể hạn chế khả năng mắc hội chứng này bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin.

Triệu chứng và dấu hiệu

Những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt là gì?

Nếu bạn mắc hội chứng tiền kinh nguyệt, triệu chứng phổ biến nhất là tức giận và cáu kỉnh; chóng mặt hoặc ngất xỉu; thay đổi tâm trạng nhiều; giảm ham muốn tình dục; nhức đầu; đau vú; sưng vú; táo bón hay tiêu chảy; sưng mắt cá chân, bàn tay và mặt; nổi mụn.

Các triệu chứng về hành vi bao gồm trầm cảm, dễ khóc, căng thẳng, lo âu, khó tập trung. Các triệu chứng cơ thể khác là: sưng bụng dưới, mệt mỏi. Đôi khi, triệu chứng của PMS có thể nhẹ và khó thấy, nhưng cũng có lúc triệu chứng của PMS có thể rõ ràng và nghiêm trọng hơn.

Khoảng 85% phụ nữ trải qua PMS ở một mức độ nào đó. Một số ít có các triệu chứng nghiêm trọng hơn làm gián đoạn công việc hoặc các mối quan hệ cá nhân, được gọi là rối loạn trầm cảm tiền kinh nguyệt (PMDD).

Các triệu chứng của PMS

Thèm ăn

Nhiều phụ nữ có cảm giác thèm ăn khi hội chứng tiền kinh nguyệt xảy ra, thường là các món ngọt hoặc mặn như bánh sô cô la. Những phụ nữ khác có thể chán ăn hoặc đau bụng. Đầy hơi và táo bón cũng thường gặp.

Mụn trứng cá

Mụn trứng cá là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất của hội chứng tiền kinh nguyệt và nó không chỉ ảnh hưởng đến thanh thiếu niên. Sự thay đổi nội tiết tố có thể khiến các tuyến trên da tiết nhiều bã nhờn hơn. Chất nhờn này có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông, gây ra mụn - lời nhắc nhở rõ ràng rằng kỳ kinh của bạn đang đến gần.

Đau

Hội chứng tiền kinh nguyệt có thể gây ra nhiều loại đau nhức như: đau lưng, nhức đầu, căng tức ngực, đau khớp.

Thay đổi tâm trạng

Khó chịu, tức giận, dễ khóc, trầm cảm và lo lắng có thể đến và đi trong những ngày trước kỳ kinh nguyệt. Một số phụ nữ thậm chí gặp rắc rối với trí nhớ và sự tập trung trong thời gian này.

Ai có thể bị hội chứng tiền kinh nguyệt?

Bất kỳ phụ nữ nào có kinh nguyệt đều có thể bị hội chứng tiền kinh nguyệt, nhưng một số phụ nữ có nhiều khả năng có các triệu chứng nghiêm trọng hơn:

- Phụ nữ trong độ tuổi từ 20 đến 40, PMS có thể trầm trọng hơn vào những năm 40 tuổi.

- Phụ nữ đã từng mang thai ít nhất một lần dễ bị PMS hơn.

- Phụ nữ có tiền sử trầm cảm hoặc rối loạn tâm trạng khác có thể có nhiều triệu chứng PMS hơn.

Các triệu chứng của PMS có thể giống hoặc trùng lặp với các tình trạng khác như: Tiền mãn kinh, trầm cảm hoặc lo lắng, hội chứng mệt mỏi mãn tính, bệnh tuyến giáp, bệnh ruột kích thích. Sự khác biệt chính là các triệu chứng PMS đến và đi theo một mô hình rõ ràng, tháng này qua tháng khác.

PMS có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của một số bệnh mãn tính như: Hen suyễn và dị ứng, trầm cảm và lo âu, rối loạn co giật, chứng đau nửa đầu.

Nguyên nhân gây ra hội chứng tiền kinh nguyệt

Nguyên nhân chính xác của hội chứng tiền kinh nguyệt không rõ ràng. Nhưng các nhà khoa học tin rằng sự suy giảm nồng độ hormone estrogen và progesterone gây ra các triệu chứng của PMS. Những thay đổi về hóa chất trong não hoặc sự thiếu hụt một số vitamin và khoáng chất cũng có thể đóng một vai trò nào đó. Tiêu thụ quá nhiều thức ăn mặn, rượu hoặc caffein cũng có thể làm cho các triệu chứng tồi tệ hơn.

Khi nào đến gặp bác sĩ?

Khi các dấu hiệu của hội chứng tiền kinh nguyệt khiến bạn lo lắng, suy nghĩ  tiêu cực, mất ngủ hoặc các vấn đề khác ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống hàng ngày thì nên gặp bác sĩ.

Các yếu tố nguy cơ của rối loạn trầm cảm tiền kinh nguyệt bao gồm tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị trầm cảm, rối loạn tâm trạng hoặc chấn thương.

Một số biện pháp khắc phục

Tập luyện thường xuyên

Tập thể dục có thể giúp cải thiện tâm trạng và chống lại sự mệt mỏi. Để có được những kết quả tích cực, bạn cần phải tập thể dục thường xuyên, không chỉ khi các triệu chứng PMS xuất hiện. Nên dành thời gian 30 phút để hoạt động thể chất vào các ngày trong tuần. 

Cải thiện chế độ ăn

- Tăng cường thực phẩm giàu vitamin B có thể giúp chống lại hội chứng tiền kinh nguyệt. Nhiều nghiên cứu đã phát hiện rằng, phụ nữ ăn thực phẩm giàu thiamine (thịt lợn) và riboflavin (trứng, các sản phẩm từ sữa) ít có nguy cơ bị PMS hơn. 

- Ăn nhiều chất xơ có thể giữ cho lượng đường trong máu ở mức đều, có thể làm dịu tâm trạng thất thường và cảm giác thèm ăn. Các sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt phong phú cũng có vitamin B chống PMS, thiamine và riboflavin.

- Bạn có thể giảm bớt các triệu chứng PMS bằng cách cắt giảm những thực phẩm sau:

  Muối có thể làm tăng đầy hơi

Caffeine có thể gây khó chịu

Đường có thể làm cho cảm giác thèm ăn trở nên tồi tệ hơn

Rượu có thể ảnh hưởng đến tâm trạng

Giảm căng thẳng

Vì PMS có thể gây căng thẳng, lo lắng và cáu kỉnh, điều quan trọng là phải tìm ra những cách lành mạnh để đối phó với căng thẳng.  Bạn có thể tập yoga, thiền, mát xa, viết nhật ký hoặc đơn giản là nói chuyện với bạn bè để giải tỏa những căng thẳng, lo lắng. Các hoạt động này cũng giúp đảm bảo chất lượng giấc ngủ của bạn.

Sử dụng thuốc giảm đau

Thuốc giảm đau không kê đơn có thể làm dịu một số triệu chứng thể chất của PMS như căng ngực, đau đầu, đau lưng hoặc chuột rút. Thuốc không kê đơn có tác dụng tốt đối với những triệu chứng này bao gồm: Aspirin, Ibuprofen, Naproxen.


PMS đề cập đến một loạt các triệu chứng về thể chất và tâm lý mà phụ nữ gặp phải trước kỳ kinh nguyệt. Nguyên nhân chính xác của PMS vẫn chưa được biết. Tuy nhiên, sự dao động tự nhiên về nồng độ hormone, đặc biệt là estrogen và progesterone có khả năng là tác nhân chính gây ra các triệu chứng.

Nồng độ estrogen và progesterone giảm đáng kể sau khi rụng trứng. Việc giảm nồng độ estrogen có thể ảnh hưởng đến mức serotonin của phụ nữ. Serotonin là một chất trong não giúp điều chỉnh cảm xúc, giấc ngủ và sự thèm ăn.

Các triệu chứng PMS nghiêm trọng hoặc suy nhược không phổ biến. Vì vậy, hãy nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng của PMS.

Triệu chứng

Các triệu chứng PMS từ nhẹ đến nặng. Một số người có kinh nguyệt mà không gặp phải bất kỳ triệu chứng PMS nào. Tuy nhiên, đối với những trường hợp khác, các triệu chứng PMS có thể ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động sinh hoạt hằng ngày và thậm chí có thể làm giảm chất lượng cuộc sống. Các triệu chứng thực thể của PMS có thể bao gồm:

  • Thay đổi khẩu vị, chẳng hạn như thèm ăn;
  • Vú mềm hoặc sưng;
  • Tăng cân;
  • Đầy hơi;
  • Đau bụng dưới hoặc đau bụng kinh nguyệt;
  • Táo bón hoặc tiêu chảy;
  • Đau đầu, mệt mỏi;
  • Da dầu;
  • Mụn trứng cá và các triệu chứng da khác.

Các triệu chứng tâm lý của PMS có thể bao gồm:

  • Giảm cảm xúc;
  • Cáu kỉnh hoặc tức giận;
  • Phiền muộn;
  • Lo lắng, tâm trạng lâng lâng;
  • Xa lánh mọi người;
  • Mất ngủ;
  • Khó tập trung;
  • Giảm ham muốn.

Trong PMS, nhiều người cũng có thể nhận thấy các triệu chứng của các tình trạng như tiểu đường, trầm cảmhội chứng viêm ruột trở nên trầm trọng hơn.

Ngoài ra, tuổi tác có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của PMS. Trong thời kỳ tiền mãn kinh, là giai đoạn chuyển tiếp dẫn đến mãn kinh, phụ nữ có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn.

Làm thế nào để nhận biết PMS?

Có thể không nhận ra ngay rằng các triệu chứng có liên quan đến kinh nguyệt, đặc biệt đối với những phụ nữ có chu kỳ không đều.

Lưu ý lại khoảng thời gian khi xuất hiện các triệu chứng, nếu các triệu chứng này xảy ra vào khoảng cùng một thời điểm mỗi tháng hoặc ở cùng một giai đoạn trong chu kỳ kinh nguyệt thì chúng có thể là do PMS.

Các triệu chứng PMS nặng hoặc gây suy nhược cơ thể không phổ biến. Trong một số trường hợp, các triệu chứng nghiêm trọng có thể dẫn đến rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD) hoặc tình trạng y tế khác.

Một số tình trạng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, chẳng hạn như lạc nội mạc tử cunghội chứng buồng trứng đa nang có thể gây ra hội chứng tiền kinh nguyệt nghiêm trọng.

Đôi khi, uống thuốc tránh thai nội tiết tố có thể gây ra các triệu chứng giống như PMS. Điều này do các loại thuốc tránh thai làm thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể.

Những triệu chứng này có thể ít xảy ra hơn tùy thuộc vào loại biện pháp tránh thai đang áp dụng. Một số người có thể nhận thấy các triệu chứng trở nên tốt hơn sau khi thay đổi biện pháp kiểm soát sinh sản.

Mức độ phổ biến của hội chứng tiền kinh nguyệt?

Một nghiên cứu năm 2017 trên phụ nữ tiền mãn kinh báo cáo rằng mặc dù 75% số phụ nữ tham gia nghiên cứu trải qua ít nhất một triệu chứng của PMS, nhưng chỉ có 8 - 20% số trường hợp đáp ứng các tiêu chí lâm sàng để chẩn đoán PMS.

Theo Đại học Sản phụ khoa Hoa Kỳ, bác sĩ sẽ chẩn đoán lâm sàng về PMS khi:

  • Các triệu chứng ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày;
  • Các triệu chứng xuất hiện 5 ngày trước khi giai đoạn bắt đầu và kết thúc 4 ngày trong khi bắt đầu chu kì;
  • Các triệu chứng xảy ra trong ít nhất 2 - 3 tháng.

Một tỉ lệ nhỏ trải qua PMS nghiêm trọng được gọi là rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt.

      

Cách điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt

Điều trị hội chứng rối loạn tiền kinh nguyệt?

Các lựa chọn điều trị cho PMS khác nhau tùy thuộc vào các triệu chứng cụ thể.

Có thể kiểm soát các triệu chứng PMS bằng cách dùng thuốc, thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục, thử các phương pháp tự chăm sóc bản thân và thực hiện các thay đổi lối sống khác.

Thuốc

Uống OTC và thuốc theo toa có thể giúp giảm các triệu chứng đau bụng và đau đầu. Một số loại thuốc có thể dùng để điều trị  PMS bao gồm:

  • Thuốc giảm đau như acetaminophen có thể giúp giảm đau cơ, chuột rút và đau đầu;
  • Thuốc chống viêm không steroid, có thể làm giảm đau chuột rút, đau đầu và đau cơ;
  • Thuốc lợi tiểu, có thể giúp giảm đầy hơi và đau vú.

Đối với các triệu chứng PMS nghiêm trọng, bác sĩ có thể khuyến nghị nên sử dụng thuốc tránh thai nội tiết tố để giảm các triệu chứng PMS. Những loại thuốc này hoạt động bằng cách ảnh hưởng đến nồng độ estrogen và progesterone trong cơ thể.

Nói chuyện với bác sĩ về tình trạng của mình. Trường hợp cần thiết có thể kê đơn thuốc để giảm trầm cảm, lo lắng hoặc các triệu chứng liên quan đến tâm trạng khác.

Sử dụng các bài tập thư giãn

Kiểm soát căng thẳng và sử dụng các bài tập thư giãn, chẳng hạn như hít thở sâu hoặc thiền định có thể giúp điều chỉnh sự mất cân bằng cảm xúc do PMS. Các gợi ý khác về quản lý căng thẳng và bài tập thư giãn bao gồm:

  • Yoga;
  • Thái cực quyền;
  • Uốn dẻo;
  • Tắm;
  • Đi dạo;
  • Viết nhật ký;
  • Nói chuyện với bạn bè hoặc người thân;
  • Tư vấn với bác sĩ tâm lý.

Hãy thử tập thể dục nhẹ nhàng

Tập thể dục nhẹ nhàng có thể làm tăng nồng độ estrogen và progesterone, có thể giúp giảm các triệu chứng PMS.

Một nghiên cứu năm 2018 liên quan đến nữ ở độ tuổi 18 - 24 cho thấy 1,5 giờ tập thể dục nhịp điệu mỗi tuần giúp cải thiện các triệu chứng PMS như:

  • Buồn nôn;
  • Táo bón hoặc tiêu chảy;
  • Sưng vú;
  • Đầy hơi;
  • Hành kinh;
  • Kích thích thèm ăn.

Điều đáng chú ý là các yếu tố khách quan khác không được kiểm soát như tư thế ngủ, dinh dưỡng và môi trường sống cũng có thể đã ảnh hưởng đến những kết quả này.

Ngược lại, kết quả của một nghiên cứu cắt ngang năm 2017 không tìm thấy mối liên quan đáng kể nào giữa hoạt động thể chất và việc cải thiện các triệu chứng PMS.

Giảm đầy hơi

Đầy hơi có thể khiến phụ nữ cảm thấy nặng bụng và khó chịu. Có thể giảm đầy hơi do PMS bằng cách:

  • Không ăn thức ăn mặn;
  • Ăn thực phẩm giàu kali chẳng hạn như chuối;
  • Uống đủ nước;
  • Tập thể dục nhẹ nhàng.

Giảm đau bụng kinh

Đau bụng kinh nguyệt thường xảy ra một vài ngày trước khi chu kỳ bắt đầu và có thể kéo dài trong vài ngày. Thử áp dụng các biện pháp khắc phục tại nhà như chườm nóng ở bụng, tập thể dục nhẹ nhàng, thử massage và sử dụng các loại tinh dầu có thể cải thiện tình trạng này.

Chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng

Thực hiện một số thay đổi trong chế độ ăn uống có thể làm giảm các triệu chứng PMS nhẹ đến trung bình. Sau đây là một số ví dụ về các chất dinh dưỡng có thể giúp kiểm soát các triệu chứng:

  • Magiê có thể giúp làm giảm các cơn đau nửa đầu liên quan đến PMS. Các loại rau lá xanh, như cải xoăn và cải bó xôi có chứa nhiều magiê.
  • Axit béo có thể giúp giảm các cơn co thắt liên quan đến PMS. Nguồn axit béo tốt bao gồm cá, các loại hạt, và rau xanh.
  • Canxi hỗ trợ độ vững chắc và mật độ xương. Mức canxi đầy đủ cũng giúp điều chỉnh tâm trạng, giấc ngủ và kích thích thèm ăn. Một nghiên cứu thử nghiệm năm 2017 đã báo cáo rằng phụ nữ ở độ tuổi 18 – 24 bổ sung 500 miligam canxi mỗi ngày trong 2 tháng đã giảm đáng kể chứng trầm cảm, lo lắng và sự giữ nước liên quan đến PMS.

Tổng kết

Hầu hết phụ nữ đều xuất hiện ít nhất một triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt. Sự thay đổi về mức độ hormone có thể đóng một vai trò quan trọng trong PMS nhưng nguyên nhân chính xác vẫn chưa được biết đến.

Một tỷ lệ nhỏ người có thể phát triển PMS nghiêm trọng được gọi là PMDD. Uống thuốc giảm đau, thay đổi chế độ ăn uống phù hợp và kiểm soát căng thẳng đều có thể giúp giảm các triệu chứng PMS.

Gặp bác sĩ nếu các triệu chứng không cải thiện, hoặc ảnh hưởng đến hoạt động các công việc hàng ngày.

Xem thêm: Mối liên quan giữa chu kỳ kinh nguyệt và cơ thể

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

Cách điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt
  facebook.com/BVNTP

Cách điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt
  youtube.com/bvntp