|
Skip to content Cốp pha là thuật ngữ quen thuộc được sử dụng trong ngành xây dựng. Đây là thiết bị thiết yếu giúp quá trình thực hiện nhanh chóng và đảm bảo chất lượng. Vậy cốp pha là gì? Cấu tạo, chức năng và phân loại cốt pha ra sao? Quy trình lắp đặt và tháo dỡ chuẩn diễn ra như thế nào?
Cốp pha là gì?
Cốp pha có tên tiếng anh Form-work, hiểu đơn giản đây là dạng khuôn đúc bê tông được làm từ nhiều loại vật liệu khác nhau như tôn, sắt thép, gỗ,… Từ xưa, người ta sử dụng cốt pha làm từ các loại chất liệu gỗ, tre nhưng đến hiện nay thép, nhôm, composite,… lại được ưa chuộng hơn cả về độ tiện lợi và tuổi thọ cao.
Cốt pha có vai trò quan trọng giúp đảm bảo độ vững trãi cho hệ bê tông cốt thép của công trình là thiết bị quan trọng không thể thiếu trong lĩnh vực xây dựng.
Cấu tạo và chức năng của cốp pha
Để giúp quý vị hiểu rõ hơn về cốp pha, VRO Group cung cấp thông tin chi tiết về cấu tạo và chức năng của thiết bị này như sau:
Về cấu tạo
- Ván mặt: Phần được tiếp xúc trực tiếp với bê tông định hình khối bê tông khi chúng đóng rắn.
- Sườn cứng: Liên kết với ván mặt, có nhiệm vụ chịu lực cho toàn khối bê tông
- Các phụ kiện: Được sử dụng để liên kết bê tông đổ vào khuôn dính giúp kết dính chặt chẽ với nhau.
Về chức năng
- Có vai trò quan trọng, là phần khuôn giúp tạo các các sản phẩm bê tông khác nhau như cột tường, cột kệ, cột đỡ,…
- Đảm bảo độ vững chắc cho khối bê tông khi thi công và và trong quá trình ninh kết.
- Ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm về sau bởi khuôn cốp pha càng chắc chắn thì chất lượng sản phẩm sẽ càng tốt.
Cốp pha giúp định hình bê tông
Các loại cốt pha phổ biến
Khung cốt pha hiện nay có nhiều loại khác nhau, mỗi loại sẽ có đặc điểm, tính chất riêng giúp đảm bảo chất lượng tốt nhất cho khối bê tông thành phẩm.
Cốp pha gỗ
Đây được coi là loại cốp pha xuất hiện từ lêu, chúng vẫn được sử dụng cho đến ngày nay, chủ yếu là trong các công trình nhỏ, lẻ. Người ta sử dụng các tấm ván liên kết với nhau bằng định để tạo khung theo kích cỡ khác nhau để định hình bê tông theo hình dạng mong muốn. Tuy nhiên cốp pha gỗ hạn chế về tính thẩm mỹ cho bề mặt bê tông sau hoàn thiện.
Cốp pha gỗ
Cốt pha phủ phim
Cốp pha phủ phim hay cốt pha gỗ công nghiệp được tạo thành bằng cách ghép các tấm ván mỏng được được ép chặt bằng bột gỗ với keo chuyên dụng. Các tấm cốp pha được phủ 1 lớp phim trên bề mặt, kích thước tiêu chuẩn là 1.220mm x 2.440mm, độ dày tùy theo 12, 15, 17, 18mm.
Cốt pha phủ phim có thể sử dụng nhiều lần, sử dụng để làm khuôn đúc tường, sàn, dầm,… tuy nhiên giá thành cao hơn so với loại làm từ gỗ tự nhiên.
Mẫu cốt pha phủ phim ứng dụng trong thực tế
Cốp pha nhựa
Đây là loại được làm từ chất liệu nhựa, chủ yếu là composite, sử dụng linh hoạt trong các công trình xây dựng khác nhau. Ưu điểm của cốp pha nhựa chính là trọng lượng nhẹ, tuổi thọ cao, vô cùng bền bỉ nên giá thành đầu tư cũng khá cao.
Cốp pha nhựa
Cốp pha nhôm
Cốp pha nhôm là sử dụng chất liệu nhôm hiện nay có tính ứng dụng vô cùng rộng rãi nhất là các công trình, dự án có quy mô lớn. Mang đến tính thẩm mỹ cao, bề mặt nhẵn mịn, trọng lượng nhẹ giúp việc thi công lắp đặt đơn giản, nhanh chóng.
Cốp pha nhôm
Cốp pha sàn
Cốp pha sàn đúng như tên gọi được sử dụng để thi công sàn, được làm chủ yếu từ chất liệu tôn độ dày từ 0.9 – 1.1mm, trang bị hệ xương tạo độ chắc chắn cho cốp pha. Một số kích thước của cốt pha sàn trên thị trường hiện nay có thể kể đến như là 1.000mm x 1.000mm hoặc 1.000mm x 500mm,…
Cốt pha cột vuông
Cốp pha cột vuông hay cốt pha hộp cột là loại dùng để đúc các cột bê tông có dạng hình vuông, chữ nhật,… Thiết bị giúp định hình chuẩn kích thước và hình dáng cột bê tông, tháo lắp dễ dàng, có thể tái sử dụng nhiều lần, chi phí đầu tư thấp.
Cốp pha cột tròn
Loại cốp pha này chuyên sử dụng cho các bê tông khối tròn sử dụng trong nhiều công trình kiến trúc khác nhau như biệt thự, sảnh, trụ cầu đường,… Ưu điểm của loại này là dễ thi công cho hình dáng, chuẩn, tính thẩm mỹ cao.
Cốp pha cột vuông và cột tròn
Phân loại cốp pha theo kết cấu và công nghệ thi công
Trên thực tế, bên cạnh các loại cốp pha phổ biến như kể trên thì trên thực tế còn có rất nhiều loại khác. Dựa theo kết cấu và công nghệ thi công cốt pha mà chúng được phân loại thành các nhóm chính như sau:
Phân loại theo công nghệ thi công
Loại khuôn đúc định hình
- Luân lưu: Là loại cốp pha sử dụng nhiều lần với chu trình gồm: chế tạo khuôn → lắp đặt → tháo dỡ → lắp đặt → sử dụng….
- Di động: Gần giống với loại cốp pha luân lưu vì sử dụng trong chu kỳ khép kín nhưng chỉ chế tạo 1 lần → thi công lắp đặt→ sử dụng (chỉ tháo dỡ 1 lần duy nhất)
- Di động đứng: Bao gồm cốp pha trượt (di động liên tục) và cốt pha leo (di động từng đợt rời rạc). Đây được gọi là nhóm cốp pha thành đứng.
- Di động ngang: Sử dụng trong các công trình khác nhau như kết cấu vòm của đường tuynel di động trên hệ xe goòng đường sắt, cốt pha đúc hẫng cân bằng của cầu bê tông cốt thép,… Nhóm cốp pha này thuộc loại chịu lực hay cốp pha nằm dưới đáy.
Loại cốp pha chuyên biệt
Loại cốp pha chuyên biệt chỉ có số lần sử dụng ít, được tháo dỡ bỏ đi hoặc không được tháo dỡ nhằm phục vụ các mục đích khác nhau vì thế nên khả năng tái sử dụng rất thấp.
- Loại gỗ xẻ truyền thống: Loại này có tuổi thọ không cao, dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài. Người ta có thể thi công cốp pha gỗ trực tiếp ngay tại công trường, có thể sử dụng để đúc nhiều hình thù khối bê tông khác nhau.
- Loại hệ kết cấu thép cốt cứng: Đây là loại sử dụng chính loại kết cấu thép cốt cứng của nhà bê tông cốt cứng ((khuôn cột dạng ống thép đúc bê tông vào trong, khuôn sàn thép tấm tạo sóng, dầm thép hình làm kết cấu treo khuôn). Sau khi đóng vai trò làm khuôn để định hình bê tông thì chúng tham gia trực tiếp vào kết cấu bê tông.
- Loại bê tông đúc sẵn: Lắp ghép cột, dầm đúc sẵn bán phần, sàn đúc sẵn bán phần rồi đổ bê tông dầm và sàn còn lại ngay ở công trường. Phần cấu trúc kiện đóng sẵn chính là phần khuôn bê tông.
Loại cốp pha linh hoạt (fabric formwork)
- Là hệ thống cốt pha sử dụng các màng cao su hoặc tấm vải bạt có cường độ cao và trọng lượng nhẹ để làm khuôn ván. Loại cốp pha này rất linh hoạt trong tạo hình, lưu động khi sử dụng và tạo kiến trúc tự nhiên.
Phân loại theo công năng khuôn đúc và kết cấu bê tông
- Cốp pha đáy nằm: Là loại cốt pha chịu lực, có khả năng chịu lực thay cho bê tông và tạo hình cho bê tông, trong đó chịu lực thay bê tông là chức năng chủ yếu. Bao gồm các loại:
- Khuôn sàn không dầm bê tông cốt thép; công tác ván khuôn, giàn giáo, sàn công tác 3
- Khuôn vòm và vỏ bê tông cốt thép
- Cốp pha thành đứng: Đây còn được gọi là cốt pha tạo hình với 2 chức năng gồm chịu lực thay cho bê tông và tạo hình cho bê tông. Trong đó tạo hình cho bê tông là chủ yếu. Bao gồm các loại:
- Khuôn móng bê tông và bê tông cốt thép
- Khuôn tường bê tông cốt thép
- Khuôn cột bê tông cốt thép
- Khuôn kết cấu bê tông cốt thép đúc sẵn
- Khuôn kết cấu bê tông khối lớn
- Trường hợp khác: Các trường hợp hệ khuôn dầm liền sàn, cốp pha bê tông cốt thép thì khuôn dầm thành thuộc loại khuôn thành đứng (tạo hình) và khuôn đáy dầm thuộc nhóm đáy nằm (chịu lực)
Quy trình đóng cốp pha khi thi công công trình
Trước khi thực hiện thi công đổ bê tông cần tiến hành lắp đặt cốp pha. Vậy lắp đặt cốt pha như thế nào cho chuẩn? Theo kỹ sư, chuyên gia của VRO Group, việc thực hiện đóng cốp pha cần trải qua các bước cụ thể như sau:
- Bước 1: Khảo sát công trình để tính toán diện tích cũng như các vật tư trang thiết bị cần sử dụng như xà gồ, cây chống, giàn giáo, cốt pha,…
- Bước 2: Kỹ sư sẽ tính tải trọng của cốp pha và lắp đặt hệ các hệ chống đỡ ở dưới cho phù hợp, đảm bảo khả năng chịu lực. Từ đó tính được số lượng xà gồ, giàn giáo cần sử dụng.
Tính toán lượng vật liệu sử dụng
- Bước 3: Sau khi làm xong giàn chống đỡ thì lắp đặt các tấm cốp pha theo kích thước phù phược, thực hiện theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật và dưới sự giám sát của nhân viên có chuyên môn.
Lắp đặt cốp pha
- Bước 4: Nghiệm thu toàn bộ hệ chống đỡ và cốp pha sau khi đã hoàn thiện, đảm bảo trọng lượng, phù hợp, cốt pha chắc chắn.
- Bước 5: Thi công phần cốt thép cho công trình để chuẩn bị cho công đoạn đổ bê tông
- Bước 6: Kiểm tra lần cuối trước khi đổ bê tông, cần chú ý đến tính thẩm mỹ để sau khi tháo dỡ bê tông đạt chất lượng tốt nhất.
Nghiệm thu lần cuối
Khi nào nên tháo dỡ cốp pha
Sau khi đổ bê tông cho công trình, ta cần đợi 1 thời gian nhất định mới được tiến hành tháo dỡ cốp pha. Vậy khi nào nên tháo dỡ cốt pha? Cốt pha chỉ được tháo dỡ khi bê tông đạt được độ lý tưởng (cường độ), chịu được trọng lượng của nó cũng như các tải trọng liên quan trong công trình. Cụ thể cốp pha có thể được tháo khi bê tông đạt cường độ > 50^daN/cm2. Bên cạnh đó, cần lưu ý các trường hợp kết cấu bê tông ô văng, công xôn, sê nô sẽ được tháo dỡ khi bê tông đủ mác thiết kế tùy theo mỗi công trình. Cụ thể với cốt pha giàn giáo chịu lực của kết cấu thì:
- Với bản dầm và vòm có khẩu độ <2m: Tiến hành tháo dỡ khi bê tông đạt cường độ 50% – khoảng 7 ngày
- Với bản dầm và vòm có khẩu độ 2 – 8m: Tiến hành tháo dỡ khi bê tông đạt cường độ 70% – khoảng 10 ngày
- Với bản dầm và vòm có khẩu độ >8m: Tiến hành tháo dỡ khi bê tông đạt cường độ 90%
Quy trình tháo dỡ cốt pha chuẩn
Bên cạnh việc tháo dỡ cốp pha đúng lúc thì cũng cần lưu ý đến các tiêu chuẩn về kỹ thuật, tránh ứng suất đột ngột, va chạm mạnh tác động trực tiếp đến kết cấu bê tông. Quy trình tháo dỡ cốp pha được tiến hành theo các bước sau:
- Bước 1: Không tháo dỡ các phần đà giáo, cột chống ở tấm sàn nằm dưới lớp đổ bê tông.
- Bước 2: Tiến hành tháo dỡ lần lượt từng cột chống và cốp pha, giữa lại các cột chống an toàn tuy nhiên các cột này cần cách nhau 3m.
Quy trình tháo dỡ cốt pha
Yêu cầu kỹ thuật với cốt pha
Cốp pha đảm bảo được chất lượng tốt nhất thì cần được bảo được các yêu cầu kỹ thuật như sau:
- Cốt pha cần đảm bảo về độ kín để khi đổ bê tông thì vữa lỏng bên trong không bị rò rỉ hay tràn ra ngoài.
- Hình dạng, kích thước, vị trí lắp đặt cốt pha cần phải phù hợp và được tính toán kỹ lưỡng từ trước.
- Khuôn đúc đảm bảo được khả năng giữ nguyên hình dạng, kích thước thành phẩm trong suốt quá trình bê tông ninh kết.
- Thiết kế đảm bảo giúp quá trình tháo dỡ dễ dàng, nhanh chóng, thuận tiện khi vận chuyển và tái sử dụng. Bạn có thể lựa chọn loại cốp pha ưu điểm về trọng lượng và tuổi thọ lâu dài như nhựa, nhôm,..
- Chất lượng được khuôn ván được kiểm soát chặt chẽ, áp dụng dây chuyền sản xuất hiện đại, cốt pha có độ bền vững cao thì khả năng tái sử dụng và tối ưu chi phí.
Như vậy, cốp pha là phần không thể thiếu trong các công trình xây dựng, có vai trò định hình các khối bê tông trong suốt quá trình đóng rắn. Mỗi loại cốp khuôn đúc sẽ có các ưu nhược điểm riêng, quy trình thực hiện lắp đặt cũng như tháo dỡ cốt pha cần tuân theo các bước như VRO Group đã hướng dẫn ở trên để đảm bảo chất lượng công trình tốt nhất
|
