Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tống Văn Hoàn - Bác sĩ Hồi sức Cấp cứu - Khoa Hồi sức Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Show
Nhịp thở nhanh hay chậm đều cảnh báo một số bệnh lý nhất định mà bạn cần chú ý. Nếu thấy các bất thường về nhịp thở hay cảm thấy khó thở không rõ nguyên nhân, bạn nên đến trung tâm y tế hay bệnh viện gần nhất để kiểm tra. Tần số thở (nhịp thở) là giá trị đo về số lần thở trong một phút của người khỏe mạnh. Tần số thở được điều hòa và kiểm soát bởi trung tâm hô hấp. Những nguyên tắc để theo dõi nhịp thở:
Hít thở giúp cung cấp đầy đủ oxy cho hoạt động sống của cơ thể 2. Tần số thở bình thường là bao nhiêu?Bác sĩ thường dựa vào các biểu hiện như nhịp thở êm dịu, đều đặn, không khí qua mũi từ từ và sâu, không có tình trạng thở nhanh hay thở chậm quá đế đánh giá nhịp thở của một người là bình thường. Nhịp thở bình thường của một người lớn đạt từ 16-20 lần trong một phút, nhịp thở đều đặn, biên độ thở trung bình, thì hô hấp vào mạnh và thời gian thời gian thở ra ngắn. Nhịp thở sẽ được chia theo từng tháng tuổi/tuổi như sau:
Ở người cao tuổi: từ 65 trở lên tần số thở trung bình là từ 12-28 lần/ phút, trên 80 tuổi, tần số thở là 10- 30 lần/ phút. Tần số nhịp thở thay đổi theo từng độ tuổi 3. Những thay đổi của tần số nhịp thở3.1 Trung tâm hô hấpTrung tâm hô hấp nằm ở cầu não và hành não, bao gồm nhiều nhân xám điều khiển hầu hết các hoạt động của hô hấp bao gồm tần số thở. Trung tâm hô hấp điều hòa tần số thở thông qua các dây thần kinh ly tâm tới cơ hô hấp – nhóm cơ thực hiện hoạt động thở ra và hít vào (cơ hoành, cơ liên sườn...). Trong điều kiện bình thường, trung tâm này phát nhịp để duy trì nhịp thở đều đặn, nhịp nhàng. Một số rối loạn ở cầu não và hành não ảnh hưởng tới trung tâm hô hấp dẫn tới rối loạn tần số thở. Ví dụ: nhồi máu cầu não gây rối loạn nhịp thở. Trung tâm này còn có liên hệ lên trên là đồi thị và vỏ não nên các thay đổi về cảm xúc, hành vi cũng gây ảnh hưởng nhất định đến tần số thở. 3.2 Nồng độ CO2 và pH máuNồng độ CO2 máu ảnh hưởng quan trọng đến tần số thở . Bình thường CO2 được duy trì với nồng độ ổn định trong máu nhờ sự điều hòa của nhiều cơ chế trong đó có điều hòa bằng tần số thở. Nồng độ CO2 máu tăng lên do nhiều nguyên nhân như ứ khí của bệnh COPD, hen phế quản,..., khi đó sẽ được nhận cảm ở xoang cảnh và quai động mạch chủ và đưa tín hiệu lên trung tâm hô hấp làm tang nhịp thở để đào thải bớt CO2 trong máu đưa nồng độ CO2 về mức ổn định. pH máu và CO2 có mối quan hệ trực tiếp với nhau. Khi CO2 tăng làm pH máu tăng từ đó gây nên nhiều rối loạn cho cơ thể và cũng kích thích làm tăng nhịp thở. Ngược lại, khi pH máu giảm, thì cơ thể điều chỉnh bằng cách giảm tần số thở để giữ CO2 từ đó làm tăng pH máu đưa về chỉ số bình thường. 3.3 Nồng độ O2 máuO2 ít có tác động lên tần số thở hơn CO2. Tuy nhiên vẫn có tác động nhất định: khi nồng độ O2 thấp ban đầu sẽ gây thở sâu sau đó làm tăng tần số thở. Nồng độ O2 cũng tác động đến xoang cảnh và quai động mạch chủ gây tăng tính mẫm cảm với CO2 3.4 Yếu tố khácDây X: có vai trò trung gian trong việc duy trì hoạt động của thì hít vào và thở ra của hoạt động hô hấp Trung tâm nuốt: Khi trung tâm nuốt kích thích sẽ ức chế hoạt động hô hấp, vì vậy khi chúng ta nuốt vào sẽ tạm ngừng thở. Vùng dưới đồi: Vùng dưới đồi bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ môi trường bên ngoài từ đó tác động đến hoạt động hô hấp giúp điều hòa thân nhiệt của cơ thể. Khi nhiệt độ cơ thể tăng lên, tăng thải nhiệt qua hô hấp từ đó làm tăng nhịp thở và ngược lại. Cảm xúc: như đã nói ở trên, cảm xúc hồi hộp, vui vẻ làm tăng tần số thở, cảm xúc u ám, buồn bực làm giảm tần số thở. Thay đổi nhịp thở cả về tần số và biên độ là biểu hiện của bệnh lý 4. Nhịp thở bất thường
+ Thì 1: ngừng thở khoảng 15-20 giây do ức chế trung khu hô hấp. + Thì 2: bắt đầu thở nông, nhẹ, dần dần trở nên sâu, nhanh và mạnh. Sau đó chuyển thành nông, nhẹ, rồi ngừng lại để bắt đầu một chu kỳ khác, do ngừng thở, nồng độ khí carbonic tích lũy cao trong máu đã kích thích trung khu hô hấp.
5. Bệnh lý ảnh hưởng tới nhịp thở bất thườngCác bệnh lý ảnh hưởng tới nhịp thở bất thường: Bệnh lý thần kinh: Tai biến mạch máu não: xuất huyết hoặc nhồi máu vùng thân não sẽ ảnh hưởng đến trung tâm điều hòa hô hấp gây rối loạn nhịp thở. Bệnh nội tiết: Đái tháo đường: trong một số trường hợp làm rối loạn pH máu gây kiểu thở Kussmaul Basedow: tăng nhịp thở do tăng tiết hormone tuyến giáp. Nhiễm độc: một số chất độc ảnh hưởng đến thần kinh gây nên nhịp thở bất thường. hoặc những chất gây rối loạn cân bằng pH máu làm ảnh hưởng tới nhịp thở bình thường. Các bệnh lý hô hấp: COPD, hen phế quản, viêm phổi, viêm tiểu phế quản,... Bệnh lý tim mạch: suy tim, hẹp van 2 lá, Các tình trạng sốc: mất máu, chấn thương, phản vệ gây nhịp thở nhanh nông. Dùng thuốc: một số thuốc ức chế trung tâm hô hấp như morphin, codein,... một số khác làm kích thích rối loạn như adrenalin, xanthin,... 6. Chăm sóc bệnh nhân có nhịp thở bất thườngTùy nguyên nhân gây bệnh khác nhau mà ta có các cách chăm sóc cho bệnh nhân có nhịp thở bất thường. Chủ yếu phải quan tâm đến chăm sóc những bệnh nhân có dấu hiệu khó thở, rồi từ đó tìm và điều trị nguyên nhân. Các bước chăm sóc bệnh nhân khó thở :
+ Tư thế nửa nằm nửa ngồi + Tư thế ngửa thẳng đầu thấp
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số hoặc đặt lịch trực tiếp . Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng. XEM THÊM:
Bài viết này được viết cho người đọc tại Sài Gòn, Hà Nội, Hồ Chí Minh, Phú Quốc, Nha Trang, Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng. 1 phút cơ bao nhiêu nhịp thở?Người lớn và trẻ lớn (> 15 tuổi) có nhịp thở bình thường 16 - 20 lần/phút. Trên 25 hoặc dưới 15 lần/phút, bạn phải báo y tế. Trẻ em có nhịp thở nhanh hơn người lớn. Khó thở khi nhịp thở bao nhiêu?Đếm tần số thở: Bình thường tần số thở 16-20 lần/phút. Nếu tần số thở > 20 lần/phút là có khó thở nhanh nếu tần số thở < 16 lần/phút được gọi là khó thở chậm. Rối loạn nhịp thở: + Khó thở kiểu Kuss maul: Bốn thì: Hít vào - Nghỉ - Thở ra - Nghỉ. Tầng 1 độ C tăng bao nhiêu nhịp thở?Những yếu tố ảnh hưởng mạch Nhiệt độ: thường nhiệt độ tăng 10C mạch tăng 10 nhịp. Ngoại trừ sốt thương hàn, mạch nhiệt phân ly. Kích thích hệ giao cảm: lo âu, stress, sợ hãi, đau đớn mạch sẽ tăng. Theo buổi trong ngày: buổi sáng mạch chậm hơn buổi chiều. Làm thế nào để không bị khó thở?Cách xử trí giảm tình trạng khó thở. Thở sâu. Thở sâu đường bụng có thể giúp bạn kiểm soát tình trạng khó thở. ... . Thở mím môi. Thở mím môi được xem là kỹ thuật đơn giản để kiểm soát tình trạng khó thở. ... . Ngồi thả lỏng và hơi nhô người về phía trước. ... . Hít hơi nước. ... . Tìm tư thế thoải mái. ... . Sử dụng quạt. ... . Uống cà phê ... . Uống trà gừng.. |