Giáo trình quản lý các thiết chế văn hóa năm 2024

Cuộc sống ngày càng được nâng cao, mọi nhu cầu về vật chất được đáp ứng thì những đòi hỏi của con người về văn hoá, tinh thần càng nhiều. Ngoài thời gian làm việc, học tập công chúng còn quan tâm tới các hoạt động vui chơi, giải trí, giao lưu, học hỏi lẫn nhau. Vậy ở đâu có thể đáp ứng những mong muốn ấy? Đó chính là Nhà văn hoá (Trung tâm văn hoá). Nhà văn hoá (TTVH) là cơ quan giáo dục xã hội chủ nghĩa ngoài nhà trường, nơi diễn ra các hoạt động của quần chúng, đồng thời là nơi đảm trách...

Biểu diễn múa rồng tại Lễ hội truyền thống Chử Đồng Tử - Tiên Dung ở tỉnh Hưng Yên. (Nguồn: Đào Ngọc Hiền/ nhiepanhdoisong.vn)

  1. Trong những năm qua, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở đã từng bước được đầu tư xây dựng, hoàn thiện, đạt và vượt mục tiêu đề ra tại nhiều địa phương. Cơ chế, chính sách về đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật và nguồn nhân lực được quan tâm; kinh phí hoạt động từng bước được nâng lên; nội dung, phương thức tổ chức hoạt động văn hóa, thể thao có nhiều thay đổi, phù hợp với điều kiện thực tế, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Về công tác chỉ đạo, ban hành văn bản:Thời gian qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ trì, phối hợp và hướng dẫn các địa phương thực hiện “Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở giai đoạn 2013-2020, định hướng đến năm 2030” (được phê duyệt tại Quyết định số 2164/QĐ-TTg, ngày 11/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ), đồng thời chỉ đạo ngành văn hóa ở các địa phương tham mưu ủy ban nhân dân cấp tỉnh xây dựng và phê duyệt quy hoạch hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở của địa phương phù hợp với quy hoạch chung của cả nước trên cơ sở rà soát, đánh giá thực trạng, hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở trên địa bàn (trong đó, đề ra các mục tiêu cụ thể, nội dung quy hoạch về địa điểm, quỹ đất, cơ sở vật chất, kỹ thuật, bộ máy, cán bộ và các giải pháp thực hiện); đề xuất trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm có nội dung xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở, chú trọng xây dựng cơ sở vật chất văn hóa trong xây dựng nông thôn mới, tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm việc tại hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao các cấp; xây dựng các đề án, dự án, kế hoạch dài hạn, ngắn hạn, góp phần tạo cơ sở cho việc chuẩn hóa thiết chế văn hóa, thể thao các cấp; đồng thời, khai thác và phát huy công năng sử dụng; bảo đảm quản lý đúng hướng và tổ chức hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao chất lượng, hiệu quả.

Về quy hoạch đất:Toàn quốc hiện nay có 42 tỉnh, thành phố quy hoạch quỹ đất dành cho xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao. Đa số địa phương đầu tư xây dựng, sửa chữa, nâng cấp, cải tạo các thiết chế hiện có nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của nhân dân. Các thiết chế văn hóa, thể thao sau một thời gian chuyển đổi cơ chế, đã từng bước được đổi mới về phương thức tổ chức và hoạt động, cơ sở vật chất được tăng cường, một số công trình quy mô lớn, khang trang, kiến trúc đẹp được xây dựng thêm. Hệ thống công trình thể dục, thể thao thường ở gần trường học, gần chung cư, phục vụ đáp ứng nhu cầu của nhân dân.

Về xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật: Theo số liệu của Cục Văn hóa cơ sở (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), tính đến hết tháng 2-2023, nước ta có 66 thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ cộng đồng cấp tỉnh (bao gồm các trung tâm văn hóa; trung tâm văn hóa, nghệ thuật; trung tâm văn hóa, điện ảnh; trung tâm thông tin, triển lãm...); có 689/704 đơn vị cấp huyện có trung tâm văn hóa, thể thao hoặc nhà văn hóa (đạt tỷ lệ khoảng 96%), trong đó số đạt chuẩn là 471/704 (đạt tỷ lệ 66,9%); có 8.217/10.599 xã, phường, thị trấn có trung tâm văn hóa, thể thao (đạt tỷ lệ 76,8%), trong đó đạt chuẩn 5.625/8.158 (đạt tỷ lệ 68,9%); 77.380/98.455 làng, thôn, bản, ấp... có nhà văn hóa (đạt tỷ lệ khoảng 77%), trong đó có 44.836/77.380 đạt chuẩn (đạt tỷ lệ 58%); có gần 600 công trình đủ tiêu chuẩn thi đấu thể thao cấp quốc gia và quốc tế; có 371 sân vận động có khán đài; có 222 nhà thi đấu có khán đài đủ tiêu chuẩn cấp quốc gia; có 69 bể bơi có khán đài đủ tiêu chuẩn thi đấu cấp quốc gia; có 11.923 cụm sân thể thao khác, như trường bắn, sân quần vợt, công trình tổ chức thi đấu theo từng môn thể thao.

Về phát triển nguồn nhân lực: Thời gian qua, các địa phương trên cả nước đã có sự đầu tư, chú trọng hơn công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ văn hóa nói chung và cán bộ chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở nói riêng. Theo Cục Văn hóa cơ sở (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), số lượng cán bộ, công chức, viên chức hiện nay đang làm việc tại các thiết chế văn hóa cấp tỉnh có trình độ đại học, cao đẳng trở lên chiếm khoảng 60%; cán bộ có trình độ trung cấp chiếm khoảng 32%. Ở cấp huyện, cán bộ, công chức, viên chức có trình độ đại học, cao đẳng chiếm khoảng 49%, trình độ trung cấp chiếm khoảng 37%; ở cấp xã, cán bộ, công chức, viên chức có trình độ đại học, cao đẳng chiếm khoảng 16%, trình độ trung cấp chiếm khoảng 71%.

Về tổ chức hoạt động: Trong những năm qua, thiết chế văn hóa, thể thao các cấp đã thực hiện tốt chức năng tổ chức các hoạt động chuyên môn và hướng dẫn nghiệp vụ; xây dựng và tổ chức hoạt động văn hóa, văn nghệ, câu lạc bộ sở thích với nội dung, chương trình ngày càng tinh gọn, phương thức đổi mới, đa dạng, phong phú, phù hợp hơn với từng đối tượng tham gia và thay đổi về nhu cầu, thị hiếu của các tầng lớp nhân dân. Hằng năm, thiết chế văn hóa, thể thao các cấp phối hợp với các đơn vị trong và ngoài ngành, các tổ chức chính trị - xã hội cùng xây dựng và tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao theo hướng trọng tâm và chất lượng; đồng thời, thực hiện công tác tuyên truyền cổ động trực quan chào mừng các ngày lễ, kỷ niệm lớn, sự kiện chính trị của đất nước, của địa phương, tạo không khí phấn khởi trong các tầng lớp nhân dân.

Có thể thấy, thời gian qua, các bộ, ngành, đoàn thể đã có sự kết hợp khá hiệu quả với cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc quy hoạch, đầu tư xây dựng và tổ chức hệ thống thiết chế văn hóa ở cơ sở. Đa số địa phương đã dành quỹ đất cho việc xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở, đồng thời đầu tư xây dựng, sửa chữa, nâng cấp các thiết chế hiện có và tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao ngày càng đi vào nền nếp, đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí và học tập của nhân dân. Đội ngũ cán bộ được quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, ngày càng có kinh nghiệm và kiến thức quản lý, sử dụng, tổ chức hoạt động thiết chế văn hóa, thể thao. Việc huy động được nguồn lực để đầu tư xây dựng, nâng cấp hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao tạo nền tảng vững chắc cho xây dựng tiêu chí văn hóa nông thôn mới, góp phần bảo đảm hài hòa phát triển kinh tế - xã hội và văn hóa, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Công tác xã hội hóa đạt được kết quả đáng ghi nhận, nhờ đó huy động được nguồn lực trong xã hội để xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của người dân.