Sau khi hướng dẫn hệ miễn dịch cách nhận biết và tiêu diệt mầm bệnh, các thành phần của vaccine sẽ bị đào thải khỏi cơ thể trong thời gian ngắn, chỉ có phản ứng miễn dịch ngừa virus ở lại.
Khi các nước cố gắng đạt mục tiêu miễn dịch cộng đồng, nhiều người chưa hiểu rõ về tác động sinh học của vaccine. Lầm tưởng phổ biến nhất trên thế giới trong thời gian gần đây là "các thành phần của vaccine sẽ tồn tại lâu trong cơ thể và gây hại". Điều này khiến một bộ phận người dân trở nên do dự với chương trình tiêm chủng. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, vaccine sẽ được đào thải khỏi cơ thể chỉ trong vài ngày hoặc vài tuần, chỉ có phản ứng miễn dịch ngừa virus ở lại trong thời gian dài. Vaccine chỉ có vai trò kích thích hệ miễn dịch, dạy nó cách phản ứng với mầm bệnh sau này. Tất cả loại vaccine, bất kể công nghệ nào, đều có mục tiêu cơ bản là cho hệ miễn dịch tiếp xúc với tác nhân gây bệnh mà không để lại nguy cơ mắc bệnh. Virus thường lây lan vào tế bào và sử dụng chúng để tái tạo. Vaccine cần mô phỏng quá trình này để tạo ra phản ứng miễn dịch đầy đủ. Như vậy, vaccine cũng phải di chuyển vào các tế bào nơi sản xuất protein và "giả dạng" một thành phần của virus. Tất cả vaccine đều tuân thủ nguyên tắc này và cung cấp thông tin về virus qua việc tiêm bắp, song cơ chế hoạt động của chúng khác nhau. Như Pfizer và Moderna sử dụng công nghệ mRNA, còn AstraZeneca sử dụng vector virus. Dù dùng công nghệ nào, hiệu quả của chúng cũng giống nhau. Tế bào sử dụng khuôn mẫu di truyền trong vaccine để tạo protein S của nCoV - thành phần giúp virus xâm nhập cơ thể. Protein S di chuyển đến bề mặt của tế bào, sau đó được hệ miễn dịch phát hiện. Các tế bào miễn dịch chuyên biệt cũng hấp thụ protein S và sử dụng chúng để thông báo đến các tế bào khác, từ đó tạo cơ chế phòng thủ trước virus.  Thực tế, mRNA rất mỏng manh, dạng bền vững nhất chỉ tồn tại trong vài ngày. Đây là lý do vì sao vaccine Pfizer và Moderna cần được bảo quản ở nhiệt độ cực thấp. Vaccine vector như AstraZeneca và Johnson & Johnson sử dụng adenovirus (virus cúm vô hại) làm vector để cung cấp mẫu di truyền của protein S cho các tế bào. Virus vector đã được loại bỏ tất cả các thành phần lây nhiễm, nên nó không thể nhân lên hoặc gây bệnh. Virus vector sẽ liên kết với tế bào, cung cấp thành phần di truyền để hệ miễn dịch nhận biết mầm bệnh, sau đó tự bị loại bỏ. Như vậy, vaccine không gây ra bất cứ thay đổi nào đối với DNA của người bình thường. Đối với các protein S do vaccine tạo ra, hệ thống miễn dịch sẽ xác định chúng là yếu tố ngoại lai và tiến hành tiêu diệt, đồng thời hướng dẫn tế bào nhận ra virus trong suốt quá trình này. Các protein S cũng được loại bỏ hoàn toàn khỏi cơ thể sau vài tuần. Trong thời gian này, chúng thường tồn tại ở vị trí tiêm, cụ thể là bắp tay. Tuy nhiên, các kháng thể do hệ thống miễn dịch tạo ra vẫn còn trong cơ thể nhiều tháng sau tiêm. Vaccine cũng kích thích sản sinh tế bào miễn dịch ghi nhớ. Điều này có nghĩa, ngay cả khi nồng độ kháng thể giảm, hệ miễn dịch cũng sản xuất được thêm kháng thể và tế bào đối phó với virus. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ cho phép tiêm vaccine Pfizer tăng cường cho người trên 65 tuổi và một số người có nguy cơ cao 6 tháng sau liều thứ hai. Theo VnExpress
CẤP CỨU(028) 54 11 35 00
Tiêm vắc xin phòng Covid-19 giúp giảm đáng kể khả năng nhiá»…m bệnh Covid-19. Không có loại vắc xin nà o có hiệu quả 100%, tuy nhiên nhiá»u nghiên cứu cho thấy vắc xin AstraZeneca hiệu quả đến 75-85% trong việc phòng ngừa nhiá»…m bệnh Covid-19 có triệu chứng và hiệu quả đáng kể đến 100% trong việc phòng ngừa nhiá»…m bệnh Covid-19 nặng hoặc nguy kịch và cần nháºp viện. Äiá»u nà y có nghÄ©a là có rất Ãt ngÆ°á»i đã tiêm chủng bị nhiá»…m Covid-19 và khi nhiá»…m thì chỉ ở mức Ä‘á»™ nhẹ đến trung bình, vì váºy nguy cÆ¡ nháºp viện và tá» vong do nhiá»…m Covid-19 gần nhÆ° được loại trừ nếu được tiêm chủng đầy đủ. Äồng thá»i, ngÆ°á»i đã tiêm chủng nếu nhiá»…m vi rút Corona sẽ có Ãt hạt vi rút trong mÅ©i và miệng hÆ¡n và có Ãt khả năng lây truyá»n cho ngÆ°á»i khác hÆ¡n. Việc giảm khả năng lây truyá»n nà y rất quan trá»ng vì tiêm chủng không chỉ bảo vệ cho bản thân mà còn hạn chế lây lan vi rút cho ngÆ°á»i thân, bạn bè và những ngÆ°á»i khác. Do đó, và o ngà y 13 tháng 5 năm 2021, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh táºt của Hoa Kỳ (CDC) đã ban hà nh má»™t bản cáºp nháºt hÆ°á»›ng dẫn nói rằng những ngÆ°á»i đã tiêm chủng đầy đủ (2 tuần sau liá»u thứ hai) không còn cần mang khẩu trang hoặc giữ khoảng cách trong hầu hết các môi trÆ°á»ng, dù ngoà i trá»i hay trong nhà .
Ngoà i ra, các nghiên cứu gần đây cho thấy, sau khi tiêm 2 liá»u, vắc xin AstraZeneca phòng Covid-19 sẽ đạt hiệu quả cao trong việc bảo vệ chống lại các chủng coronavirus cụ thể (gá»i là “các biến thể đáng lo ngạiâ€) nhÆ° biến thể Ấn Äá»™, Brazil, Nam Phi và Kent. VẮC XIN ASTRAZENECA PHÃ’NG COVID-19 LÀ GÃŒ?Bệnh Covid-19 do vi rút SARS-CoV-2 gây ra. Vắc xin AstraZeneca phòng Covid-19 được sản xuất từ má»™t loại virus khác (thuá»™c há» adenovirus) đã được biến đổi có chứa gen để tạo ra protein gai cho vi rút Covid-19. Äây là má»™t loại protein nằm trên bá» mặt của vi rút mà vi rút cần để xâm nháºp và o các tế bà o trong cÆ¡ thể.
Sau khi tiêm, vắc xin sẽ Ä‘Æ°a gen và o các tế bà o trong cÆ¡ thể. Các tế bà o nà y sẽ sá» dụng gen để tạo ra protein gai. Khi đó, hệ thống miá»…n dịch sẽ nháºn biết đây là protein ngoại lai rồi tạo ra kháng thể (từ “tế bà o Bâ€) và kÃch hoạt các tế bà o bạch cầu cụ thể (gá»i là “tế bà o Tâ€) để tấn công các protein ngoại lai nà y. Sau nà y, nếu nhiá»…m vi rút SARS-CoV-2, hệ thống miá»…n dịch sẽ nháºn ra và sẵn sà ng bảo vệ cÆ¡ thể chống lại vi rút đó. Vắc xin AstraZeneca phòng Covid-19 không chứa vi-rút Covid-19 và không thể gây bệnh Covid-19. Adenovirus trong vắc xin không thể sản sinh và không thể gây bệnh. Không, vắc xin Covid-19 sẽ không cho kết quả dÆ°Æ¡ng tÃnh đối vá»›i phÆ°Æ¡ng pháp xét nghiệm bằng kỹ thuáºt PCR hoặc xét nghiệm kháng nguyên. Äó là do các phÆ°Æ¡ng pháp nà y chỉ phát hiện bệnh Covid-19 Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng chứ không thể kiểm tra bệnh nhân đã miá»…n dịch hay chÆ°a. Tuy nhiên, do vắc xin Covid-19 thúc đẩy phản ứng miá»…n dịch nên những ngÆ°á»i đã tiêm chủng thÆ°á»ng cho kết quả dÆ°Æ¡ng tÃnh khi xét nghiệm kháng thể (trong huyết thanh), đây là xét nghiệm kiểm tra khả năng miá»…n dịch Covid-19 của bệnh nhân. VẮC XIN ASTRAZENECA PHÃ’NG COVID-19 ÄƯỢC SỬ DỤNG NHƯ THẾ NÀO?
Vắc xin AstraZeneca phòng Covid-19 thÆ°á»ng được tiêm và o bắp tay. Vắc xin nà y sẽ được tiêm thà nh 2 liá»u. Bạn sẽ được thông báo thá»i gian quay lại để tiêm liá»u thứ hai. Liá»u thứ hai có thể được tiêm trong khoảng từ 4 đến 12 tuần sau khi tiêm liá»u đầu tiên. Thá»i gian theo dõi sau tiêm chủng:
Vắc xin phòng Covid-19 sẽ bảo vệ hiệu quả trong vòng 2 đến 3 tuần sau liá»u đầu tiên. Phải mất 2 tuần sau khi tiêm liá»u thứ 2 để đạt hiệu quả bảo vệ tốt nhất, do đó, Ä‘iá»u cần thiết là phải tiêm đủ hai liá»u để bảo vệ bản thân chống lại Covid-19. Hiện tại chÆ°a rõ vắc xin AstraZeneca phòng Covid-19 có khả năng bảo vệ trong bao lâu, tuy nhiên các chuyên gia tin rằng khả năng miá»…n dịch của vắc xin Covid-19 sẽ kéo dà i hÆ¡n sáu tháng và có thể kéo dà i lâu hÆ¡n, Ãt nhất là má»™t năm. TRẺ EM CÓ THỂ TIÊM VẮC XIN ASTRAZENECA PHÃ’NG COVID-19 KHÔNG?Hiện nay, vắc xin AstraZeneca phòng Covid-19 chỉ được phép sá» dụng cho ngÆ°á»i từ 18 tuổi trở lên. Vắc xin AstraZeneca Ä‘ang được tiến hà nh thá» nghiệm trên trẻ em, các loại vắc xin phòng Covid-19 khác đã được cấp phép sá» dụng cho trẻ em từ 12 đến 17 tuổi ở má»™t số quốc gia. NGƯỜI BỊ SUY GIẢM MIỄN DỊCH CÓ THỂ TIÊM VẮC XIN ASTRAZENECA PHÃ’NG COVID-19 KHÔNG?Mặc dù những ngÆ°á»i bị suy giảm miá»…n dịch (ngÆ°á»i có hệ thống miá»…n dịch suy yếu) có thể không đáp ứng tốt vá»›i vắc xin, nhÆ°ng không cần lo ngại vá» tÃnh an toà n. Những ngÆ°á»i bị suy giảm miá»…n dịch nên được tiêm chủng vì há» có nguy cÆ¡ mắc bệnh Covid-19 cao hÆ¡n. PHỤ Ná»® MANG THAI HOẶC CHO CON BÚ CÓ THỂ TIÊM VẮC XIN ASTRAZENECA PHÃ’NG COVID-19 KHÔNG?Phụ nữ mang thai khi được tiêm chủng sẽ tạo ra kháng thể chống lại vi rút và truyá»n những kháng thể nà y cho thai nhi qua nhau thai
Phụ nữ mang thai có nguy cÆ¡ cao mắc bệnh Covid-19 ở mức Ä‘á»™ nặng. Phụ nữ mắc bệnh Covid-19 còn có nguy cÆ¡ sinh non cao gấp 2 đến 3 lần so vá»›i phụ nữ không mắc bệnh Covid-19 và có nguy cÆ¡ cao gặp các biến chứng bất lợi khác trong thai kỳ. Phụ nữ mang thai có bệnh lý ná»n tháºm chà còn có nguy cÆ¡ bị biến chứng nghiêm trá»ng do nhiá»…m Covid-19 cao hÆ¡n. Vì những lý do nà y, nhiá»u quốc gia bao gồm Mỹ, Anh, Israel và Pháp khuyến cáo phụ nữ mang thai nên tiêm vắc xin và hỠđược xem là trÆ°á»ng hợp Æ°u tiên. Thai phụ có thể tiêm vắc xin và o bất kỳ giai Ä‘oạn nà o trong thai kỳ. Không có lý do gì cần trì hoãn việc mang thai sau khi tiêm vắc xin phòng Covid-19. Vắc xin phòng Covid-19 được biết là không gây nguy cÆ¡ cho phụ nữ cho con bú hoặc trẻ bú sữa mẹ. Trên thá»±c tế, các nghiên cứu đã chứng minh rằng kháng thể có thể được truyá»n từ mẹ sang con thông qua sữa mẹ. Do đó, phụ nữ cho con bú có thể tiêm vắc xin phòng Covid-19. NHá»®NG NGƯỜI Äà TIÊM MỘT LOẠI VẮC-XIN KHÃC GẦN ÄÂY CÓ THỂ TIÊM VẮC-XIN ASTRAZENECA PHÃ’NG COVID-19 KHÔNG?Vắc xin phòng Covid-19 và các loại vắc xin khác có thể được tiêm mà không cần quan tâm đến thá»i gian. Äiá»u nà y bao gồm việc tiêm đồng thá»i vắc xin phòng Covid-19 và các loại vắc xin khác trong cùng má»™t ngà y, cÅ©ng nhÆ° tiêm đồng thá»i trong vòng 14 ngà y. BẠN CÓ BỊ Rá»I LOẠN ÄÔNG MÃU HAY ÄANG DÙNG THUá»C LÀM LOÃNG MÃU KHÔNG?ÂNhÆ° tất cả các loại vắc xin khác, vắc xin phòng Covid-19 có thể được sá» dụng cho những bệnh nhân nà y, miá»…n là bác sÄ© xác định nguy cÆ¡ chảy máu của bệnh nhân đủ thấp và vắc xin có thể được tiêm bắp vá»›i Ä‘á»™ an toà n hợp lý. DÆ°á»›i đây là khuyến cáo vá» kỹ thuáºt tiêm bắp cho bệnh nhân bị rối loạn đông máu hoặc Ä‘ang dùng thuốc là m loãng máu: nhân viên nên sá» dụng kim tiêm cỡ nhá» (cỡ 23 hoặc nhá» hÆ¡n), sau đó ấn mạnh và o chá»— tiêm, nhÆ°ng không chà xát, trong Ãt nhất 2 phút. Là DO NÀO MÀ BẠN KHÔNG NÊN TIÊM CHỦNG?Có rất Ãt ngÆ°á»i không thể tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19. Vắc xin không nên tiêm cho:
Những ngÆ°á»i có tiá»n sá» phản ứng dị ứng nghiêm trá»ng vá»›i thá»±c phẩm, vá»›i má»™t loại thuốc hoặc vắc xin đã xác định, hoặc vá»›i côn trùng đốt vẫn có thể tiêm bất kỳ loại vắc xin phòng Covid-19 nà o, miá»…n là há» không dị ứng vá»›i bất kỳ thà nh phần nà o của vắc xin. Äiá»u quan trá»ng là phải thông báo cho ngÆ°á»i tiêm vắc xin biết nếu bạn đã từng có phản ứng dị ứng nghiêm trá»ng (sốc phản vệ). Hôm nay bạn có bị ốm không? Không có bằng chứng nà o cho thấy bệnh cấp tÃnh là m giảm hiệu quả của vắc xin hoặc là m tăng sá»± cố bất lợi của vắc xin. Tuy nhiên, để Ä‘á» phòng bệnh cấp tÃnh ở mức Ä‘á»™ vừa hoặc nặng, nên trì hoãn tiêm tất cả các loại vắc xin cho đến khi tình trạng bệnh được cải thiện. Các bệnh nhẹ (nhÆ° nhiá»…m trùng Ä‘Æ°á»ng hô hấp trên, tiêu chảy) thì KHÔNG chống chỉ định tiêm chủng. Äừng trì hoãn tiêm vắc xin nếu bạn Ä‘ang dùng thuốc kháng sinh. Bạn có tiêm vắc xin khác trong 14 ngà y qua không? Vắc xin phòng Covid-19 nên được tiêm Ä‘Æ¡n lẻ, và cách Ãt nhất 14 ngà y trÆ°á»›c hoặc sau khi tiêm các loại vắc xin khác. CÃC NGUY CÆ DO VẮC XIN ASTRAZENECA PHÃ’NG COVID-19 GÂY RA?TÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° tất cả các loại thuốc, vắc xin có thể gây ra tác dụng phụ. Cho đến nay, hà ng triệu ngÆ°á»i đã được tiêm chủng vắc xin AstraZeneca phòng Covid-19 và các báo cáo vá» tác dụng phụ nghiêm trá»ng, nhÆ° phản ứng dị ứng và cục máu đông, là rất hiếm. Không báo cáo nà o cho thấy có biến chứng lâu dà i. Hầu hết tác dụng phụ của vắc xin AstraZeneca phòng Covid-19 thÆ°á»ng nhẹ và ngắn hạn (trong và i ngà y), và không phải ai cÅ©ng gặp phải (chiếm khoảng 10-20% số ngÆ°á»i được tiêm chủng), bao gồm:
Phản ứng dị ứng Các phản ứng dị ứng (quá mẫn) ​​đã từng xảy ra ở những ngÆ°á»i được tiêm chủng. Các trÆ°á»ng hợp sốc phản vệ (phản ứng dị ứng nghiêm trá»ng) rất hiếm gặp. Nếu có phản ứng vá»›i vắc xin, nó thÆ°á»ng xảy ra trong và i phút. Các dấu hiệu của phản ứng dị ứng có thể bao gồm phát ban gây ngứa da, khó thở và sÆ°ng mặt hoặc lưỡi. NhÆ° tất cả các loại vắc xin khác, vắc xin AstraZeneca phòng Covid-19 phải được tiêm dÆ°á»›i sá»± giám sát của nhân viên y tế, có chuẩn bị sẵn phác đồ Ä‘iá»u trị thÃch hợp trong trÆ°á»ng hợp xảy ra phản ứng dị ứng. Nhân viên tiêm vắc xin sẽ được Ä‘Ã o tạo để xá» trà và điá»u trị các phản ứng dị ứng ngay láºp tức. Cục máu đông TrÆ°á»ng hợp hình thà nh cục máu đông (huyết khối) rất hiếm gặp vá»›i tá»· lệ khoảng 1/200.000 đến 1/400.000 ngÆ°á»i được tiêm chủng, do đó tá»· lệ xảy ra sẽ thấp hÆ¡n 0,001% so vá»›i nguy cÆ¡ tá» vong là từ 0,5% đến 1% nếu nhiá»…m Covid-19. Cục máu đông có thể hình thà nh ở tÄ©nh mạch hoặc Ä‘á»™ng mạch, đặc biệt là ở các vị trà bất thÆ°á»ng nhÆ° trong não hoặc bụng, kèm theo lượng tiểu cầu trong máu thấp, và xảy ra từ 5 ngà y đến 4 tuần sau khi tiêm. TÃC DỤNG PHỤ CÓ KHÃC NHAU Ở Má»–I LIỀU KHÔNG?Tác dụng phụ có thể xảy ra sau liá»u đầu tiên và /hoặc liá»u thứ hai. Ngay cả khi bạn đã có tác dụng phụ sau liá»u đầu tiên, bạn vẫn cần tiêm liá»u thứ hai (trừ khi bạn có phản ứng dị ứng nghiêm trá»ng sau liá»u đầu tiên). BẠN NÊN LÀM GÃŒ NẾU CÓ TÃC DỤNG PHỤ?Nếu có tác dụng phụ, bạn nên nghỉ ngÆ¡i cho đến khi cảm thấy khá»e hÆ¡n. Bạn có thể dùng thuốc giảm Ä‘au, nhÆ° paracetamol, nếu cần. Bạn nên liên hệ vá»›i bác sÄ© nếu
Nếu gặp bất kỳ triệu chứng nà o sau đây từ khoảng 4 ngà y đến 4 tuần sau khi tiêm, bạn nên liên hệ vá»›i bác sÄ© ngay láºp tức:
Bạn có thể liên hệ với Khoa Cấp cứu củaBệnh viện FV bất cứ lúc nà o qua số (028) 54 11 35 00 Tham khảo
|
