Ông Cao Văn Sang, Giám đốc BHXH TP HCM, đồng tình với nhận định nguồn quỹ BHXH có thể đến lúc nào đó sẽ không còn tiền để chi lương hưu. Hiện nay, nguồn quỹ BHXH đang dư. Cơ quan BHXH dùng số tiền này để đầu tư vào những kênh an toàn như cho ngân hàng và ngân sách nhà nước vay; tiền lãi sẽ được bổ sung vào nguồn quỹ BHXH. Tình trạng này có phải chỉ xảy ra ở Việt Nam?
Nguyên nhân chính của tình trạng này do đâu, thưa ông ? Thứ hai, mức đóng BHXH của người lao động không tương xứng với mức lương hưu phải trả. Tiền đóng BHXH và chi lương hưu tính trên mức lương tối thiểu chung (LTTC). Mức lương này tăng quá nhanh trong thời gian qua và còn tăng nhanh trong tương lai gần. Ví dụ: năm 1995, LTTC chỉ 120.000 đồng, còn hiện nay là 1.150.000 đồng, tăng gấp gần 10 lần. Khi đóng thì người lao động đóng ở mức lương thấp nhưng khi nhận lương hưu thì lại tính theo mức lương rất cao. Thứ ba, tuổi nghỉ hưu của chúng ta hiện nay thấp nên thời gian đóng thì ít nhưng thời gian hưởng lương hưu thì nhiều. Nhiều nước phát triển quy định tuổi nghỉ hưu là 65 tuổi (cho cả nam lẫn nữ); trong khi ở Việt Nam là 60 tuổi (đối với nam) và 55 tuổi (đối với nữ) nhưng trong thực tế, tuổi hưu trí bình quân ở Việt Nam chỉ khoảng 53 tuổi. Thứ tư, cách tính lương bình quân đóng BHXH để tính lương hưu chưa hợp lý. Lẽ ra phải tính bình quân cả quá trình đóng thì chỉ tính bình quân trong 5 năm, 6 năm, tối đa là 10 năm cuối. Do lương những năm cuối cao hơn nên khi nghỉ hưu họ hưởng lương hưu cao hơn mức đóng BHXH. Cách làm khác là mở rộng đối tượng tham gia BHXH, làm nguồn thu tăng lên để kéo dài thời điểm xảy ra thu bằng với chi (sau năm 2023 như dự tính). Nghị quyết 21 của Bộ Chính trị yêu cầu đến năm 2020 phải có 50% lao động xã hội tham gia BHXH. Thực ra, cách này chỉ có tác dụng trong thời gian ngắn, về lâu dài thì đến một lúc nào đó nguồn chi trả cũng cạn kiệt và nghiêm trọng hơn là số người hưởng lương hưu lúc đó càng lớn, mức thiếu hụt (nếu không khắc phục bằng các giải pháp khác) sẽ càng lớn hơn. Cuối cùng là phải đầu tư nguồn quỹ BHXH vào những kênh tài chính nào có lãi cao nhất và phải an toàn. “Lương hưu cho người hết tuổi lao động là một trụ cột chính của hệ thống
an sinh xã hội. Nếu không có hoặc không đủ khả năng chi trả lương hưu thì cũng phải chi trợ cấp cứu trợ cho người cao tuổi từ ngân sách khi xã hội phát triển. Tỉ lệ người cao tuổi hưởng lương hưu càng cao thì càng chủ động trong thực hiện an sinh xã hội”. |