Nghĩa của câu Đói ăn rau, đau uống thuốc

…Đau uống thuốc”. Tục ngữ nói vậy. Đói thì còn có thể chờ vài ba bữa không sao chớ đau mà không uống thuốc thì nguy! Thuốc là một nhu yếu của cuộc sống. Những ngày gần đây báo chí liên tục kêu trời về chuyện thuốc men. Giá cả trên trời nên phải kêu trời thôi, không có cách nào khác. Mà Trời thì từ xưa Khổng Tử đã nói rồi: Thiên hà ngôn tai! (Trời có nói gì đâu!).

Có một câu hỏi đặt ra là vì sao thị trường có đến 30.000 mặt hàng thuốc trong khi Tổ chức Sức khỏe Thế giới (WHO) chỉ khuyến cáo nên sử dụng chừng 20-30 thứ trong danh mục gọi là “Thuốc thiết yếu” thôi? Đúng vậy đó, chỉ cần vài ba chục món thuốc là đủ để chăm sóc sức khỏe cho cả cộng đồng, giảm thiểu bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống cho mọi người. Vậy thì tại sao phải xài sang đến 30.000 thứ với giá “cắt cổ”?

Hồi chưa học Y, tôi rất phục các bác sĩ, làm sao mà họ biết nhiều thuốc đến vậy, làm sao mà họ nhớ cho nổi chừng ấy tên thuốc! Học rồi mới biết không phải vậy. Thầy thuốc chỉ cần biết chừng vài trăm món thuốc là đủ, tên khoa học của hoạt chất (principe actif) của thuốc mà chẳng cần biết tên thương mại của nó làm chi. Vì tên thương mại thì có vô số. Thầy thuốc chỉ cần coi công thức, biết tác dụng cũng như phản tác dụng rồi tùy đó mà gia giảm, phối hợp sao cho có hiệu quả trên từng trường hợp bệnh lý, tùy từng cá nhân.

Thuốc có khi dùng cho người này thì tốt mà người kia thì không hạp, dù hai người mắc cùng một thứ bệnh. Vì vậy mà cần phải có “thầy” – nếu không, việc gì phải mất công học đến sáu bảy năm trời ở trường Y? Nói chung, các thầy thuốc biết nhiều về thuốc thì thường… ít dám dùng thuốc, hoặc dùng một cách rất dè dặt. Nhiều thứ bệnh có thể tự khỏi (như cảm cúm, tiêu chảy…), nhiều bệnh ngoài thuốc men cần phải điều chỉnh ăn uống, lối sống mới có thể phục hồi và duy trì chất lượng cuộc sống (như tim mạch, tiểu đường…).

Có những thứ bệnh “trời ơi” như ăn toàn fast food cho mập ú lên, cho mỡ tăng cao trong máu, cholesterol bít nghẹt các mạch máu lại… rồi tìm thuốc uống cho tan mỡ, cho hạ cholesterol… thì giá thuốc “trời ơi” cũng phải!

Các ngành kinh doanh nhắm vào “nhu yếu” của con người như ăn uống, tình dục, chữa bệnh… tuy không bắt tay nhau nhưng lại rất khắng khít với nhau. Kích thích cho người ta ăn cho nhiều, tạo mọi điều kiện cho người ta dư đường dư mỡ, giúp cho người ta dễ dàng mắc các bệnh… lây truyền qua đường tình dục rồi bán thuốc cho người ta chữa, chẳng phải là một vòng tròn khép kín “thú vị” sao? Rồi mở thật nhiều bệnh viện, trang bị đầy đủ tiện nghi… như khách sạn để người ta vào nằm… thường xuyên và… lâu dài, cũng chẳng “thú vị” sao?

Để tránh những chuyện “thú vị” đáng tiếc đó ta phải trang bị cho mình những kiến thức để phòng tránh một số bệnh tật, nhất là những bệnh tật do lối sống, do hành vi gây ra, ngày càng nhiều trong xã hội phát triển hiện nay!

Trở lại chuyện vì sao thuốc chỉ có vài trăm món gốc mà trở thành mấy chục ngàn tên thuốc trên thị trường, đó là do người ta đóng gói với bao bì khác nhau, đặt nhãn hiệu khác nhau và quảng cáo khác nhau… Dĩ nhiên giá cả trên trời dưới đất cũng khác nhau, miễn là “đáp ứng thị hiếu” của người tiêu dùng, bấy giờ được gọi một cách sung sướng là Thượng đế! Tại các nước, bệnh viện có một hệ thống cung cấp thuốc riêng với tên khoa học, đơn giản, hiệu quả mà giá rẻ chừng phân nửa giá thị trường.

Thuốc ở bệnh viện có màu sắc riêng để không được bán trên thị trường. Nhờ vậy người bệnh nghèo có cơ hội dùng thuốc rẻ mà hiệu quả cao, không lãng phí, không “xài sang” một cách vô ích. Trong “cơ chế thị trường” hiện nay thì môn Nghĩa vụ luận (déontologie) dạy về quan hệ thầy thuốc – bệnh nhân, về cách viết toa, cách tiếp xúc tâm lý người bệnh rất cần được đưa vào giảng dạy lại ở các trường Y, Tây Y cũng như Đông Y!

Lời nói của bác sĩ cũng là thuốc. Một người đàn ông hỏi bác sĩ: “Bác sĩ cho thuốc gì mà hay quá vây? Vợ tôi đã khỏi hẳn bệnh chán ăn rồi!”. “Có gì đâu, tôi chỉ nói với bà nhà rằng chán ăn là dấu hiệu của tuổi già, thế thôi!”. Còn bạn, bạn đã bắt đầu chán ăn chưa?

Hẹn thư sau. Thân mến.

Thư gởi người bận rộn tập hợp hơn 60 bức thư gửi độc giả báo Doanh nhân Sài Gòn cuối tuần. Mỗi bức thư là lời trò chuyện của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc về các vấn đề trong cuộc sống như: dành thời giờ cho chính mình và người mình thương yêu, chuyện nhân bản vô tính, chuyện ăn uống và thuốc men… với giọng văn dí dỏm, giàu cảm xúc đan xen nhiều kiến thức y khoa của Đông – Tây.

CÂU CHUYỆN CUỐI TUẦN:

Đừng chắc “đói ăn…rau!”

(NTO) Có thể nói rau xanh là thực phẩm không thể thiếu trong mỗi bữa ăn hàng ngày của mỗi người và mỗi gia đình. Đặc biệt, khi cuộc sống ngày càng phát triển, đời sống của không ít gia đình được nâng cao thì rau, củ, quả…đã dần thay thế thức ăn “mặn” như các loại thịt, hải sản…với mong muốn sẽ làm giảm các bệnh “xã hội” như huyết áp, tim mạch, tiểu đường, gút (gout)… vướng vào cơ thể. Thảo nào mà ngày xưa câu thành ngữ “Đói ăn rau, đau uống thuốc” trở thành phương châm sống của không ít người mà vùng, miền nào cũng đều biết!.

Người tiêu dùng lựa chọn mua rau xanh tại siêu thị Thanh Hà. Ảnh: Sơn Ngọc

Sẽ là rất bình thường nếu như các loại rau, củ, quả đều được sản xuất theo “nông nghiệp hữu cơ”, nghĩa là không sử dụng phân bón vô cơ, thuốc trừ sâu, thuốc… “siêu vượt” để rau tăng trưởng nhanh, có hình dáng đẹp, non, mỡ, to trái, củ, bắt mắt người tiêu dùng…Đàng này thì ngược lại. Để có được vườn rau xanh tốt, thường xuyên cho thu hoạch thì người sản xuất đã phải phun rất nhiều loại thuốc, tùy theo từng loại rau như cải, xà lách, cần tây… từ khi trồng đến thu hoạch hơn một tháng, trong thời gian này mỗi lứa rau phải phun thuốc từ 5 đến 6 lần, chủ yếu là thuốc kích thích rễ, thuốc trừ sâu, kích thích tăng trưởng... Theo khuyến cáo, thường sau khi phun thuốc từ 7 đến 10 ngày mới được thu hoạch bán, nhưng gần như ít nông hộ thực hiện, thậm chí có những thời điểm rau hiếm, được giá, người trồng rau sẵn sàng thu hoạch để bán mặc dù thuốc mới phun được vài ngày!. Cũng chính vì lẽ đó mà tình trạng “rau hai luống” đang tồn tại và ngày càng phát triển như Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đã có lần nhận xét: …Người nông dân có hai luống rau. Luống để ăn và luống để bán. Luống để ăn thì xấu hơn, luống để bán thì tốt hơn... Thật vậy, luống rau để ăn thì được trồng theo phương pháp tự nhiên, “nói không” với thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), còn luống rau để bán thì bằng mọi cách để mau chóng cho năng suất cao, nhanh được thu hoạch và có hình thức bắt mắt… là dùng các hóa chất độc hại. Đây được xem là những tiêu chuẩn hàng đầu để người nông dân có lợi nhuận cao nhất trên mảnh ruộng, mảnh vườn của mình!. Với cách sản xuất như vậy, nếu đề cập tác động đến sức khỏe, rõ ràng người ăn các loại rau, quả “ngậm” chất kích thích tăng trưởng, tồn dư thuốc BVTV thì rất dễ bị ngộ độc, ăn nhiều sẽ tích các chất độc hại dễ gây ra ung thư …

Theo con số thống kê cho biết, trong vòng 10 năm trở lại đây, Việt Nam trở thành một trong những nước có số người bị nhiễm và chết vì ung thư cao nhất thế giới. Lấy con số bình quân, một năm nước ta có khoảng 110 nghìn ca nhiễm ung thư trong đó, 75% tử vong (trong khi trên thế giới tỉ lệ này là 60%). Tổ chức Y tế thế giới còn dự đoán trong 20 năm tới số ca ung thư sẽ tăng lên 57% so với hiện nay (tức khoảng từ 14 đến 22 triệu người). Nguyên nhân của sự gia tăng đáng sợ này phần lớn bắt nguồn từ sự ngộ độc do hóa chất tồn đọng quá nhiều trong thực phẩm.

Vậy làm gì để người sản xuất ý thức được rau để bán cũng như rau gia đình mình sử dụng hàng ngày, từ đó trồng rau theo đúng quy trình kỹ thuật, không lạm dụng các loại hóa chất BVTV?. Theo chúng tôi, trước hết cần tăng cường công tác tuyên truyền, thường xuyên kiểm tra, giám sát. Bên cạnh đó, các ngành chức năng cần có giải pháp đủ mạnh để bảo vệ những người sản xuất chân chính, đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm những người sản xuất, buôn bán thực phẩm không an toàn cho người tiêu dùng…Làm tốt điều này tư duy “rau hai luống” như đã đề cập mới “nhổ” được tận gốc.

Suy cho cùng, để chắc chắn “đói ăn rau” thì phải chọn rau sạch, an toàn để bảo vệ sức khỏe.

HH