Bài tập Sinh học 11
Cảm ứng là phản ứng của sinh vật đối với kích thích. Có 2 hình thức cảm ứng ở thực vật là hướng động (vận động định hướng) và ứng động (vận động cảm - ứng). Vậy làm thế nào để phân biệt hướng động và ứng động? Mời các bạn hãy cùng Download.vn theo dõi bài viết dưới đây nhé.
So sánh hướng động và ứng động giúp các em học sinh lớp 11 có thêm nhiều gợi ý tham khảo củng cố kiến thức, biết cách trả lời câu hỏi phân biệt hướng động và ứng động để đạt được kết quả cao trong các bài kiểm tra, bài thi giữa học kì 2 sắp tới. Ngoài ra các bạn học sinh xem thêm tài liệu: So sánh ti thể và lục lạp, Phân biệt sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp, Bài tập trắc nghiệm Sinh trưởng và phát triển ở thực vật. Vậy sau đây là nội dung chi tiết tài liệu, mời các bạn cùng theo dõi tại đây.
So sánh hướng động và ứng động chi tiết nhất
Hướng động là hình thức phản ứng của một bộ phận nằm trên cơ thể thực vật trước các kích thích định hướng từ môi trường. Nếu kích thích đó thu hút và khiến cho thực vật hướng tới thì đó là hướng dương, ngược lại nếu kích thích đó làm cho thực vật né tránh thì gọi là hướng âm.
2. Ứng động là gì?
Ứng động được hiểu là vận động phản ứng của thực vật trước các kích thích tố từ môi trường. Các kích thích tố này không có sự định hướng. Ứng động cũng chia thành hai dạng là: Ứng động không sinh trưởng và ứng động sinh trưởng.
*Các loại ứng động ở thực vật
- Tùy theo tác nhân kích thích: quang ứng động, hoá ứng động, nhiệt ứng động, điện ứng động….
- Tùy theo vận động có gây ra sự sinh trưởng của thực vật hay không mà người ta chia ra ứng động sinh trưởng và ứng động không sinh trưởng.
+ Ứng động sinh trưởng là vận động cảm ứng do sự khác biệt về tốc độ sinh trưởng dãn dài của các tế bào tại hai phía đối diện nhau của cơ quan (như lá, cánh hoa) do tác động của kích thích.
+ Ứng động không sinh trưởng là kiểu ứng động không có sự phân chia và lớn lên của các tế bào (liên quan chủ yếu đến hiện tượng sức trưởng nước)
3. So sánh hướng động và ứng động
a. Điểm giống nhau giữa ứng động và hướng động
Một số điểm giống nhau gồm có:
- Cả hai dạng ứng động và hướng động đều chịu các kích thích đến từ môi trường, chịu sự ảnh hưởng và điều khiển bởi hormone sinh trưởng của loài.
- Cả hai đều giúp cho cây trồng có thể thích nghi tốt hơn với môi trường sống hiện tại
- Đều có liên quan mật thiết tới sự sinh trưởng không đồng đều của hai phía đối diện
b. Điểm khác nhau giữa ứng động và hướng động
Một số điểm khác nhau gồm có:
Điểm phân biệt | Hướng động | Ứng động |
Định nghĩa | Là một hình thức phản ứng của bộ phận trên thân thực vật theo các tác nhân bên ngoài. | Là hình thức phản ứng của cây trồng trước một tác nhân bên ngoài. |
Hướng kích thích | Biến đổi theo hướng xác định. | Biến đổi theo hướng vô định. |
Tốc độ phản ứng | Phản ứng chậm một cách từ từ dựa vào sự sinh trưởng của tế bào và liên quan trực tiếp tới hoocmon. | Phản ứng nhanh, thay đổi từng ngày và dễ dàng nhận biết nhờ có đồng hồ sinh học và sức căng trương nước. |
Hình thức biểu hiện | Hướng sáng, hướng nước, hướng tiếp xúc, hướng trọng lực, hướng hóa. | Vận động theo sức trương nước trong thực vật (Ứng động sinh trưởng). Vận động theo nhịp điệu của đồng hồ sinh học (ứng động không sinh trưởng). |
Cơ chế chung | Do tốc độ sinh trưởng không đều của các tế bào có trong thực vật. Kết quả là phía đối diện trong tế bào sinh trưởng mất cân bằng. | Xuất hiện do tốc độ sinh trưởng không đồng đều của các tế bào tại hai phía đối diện nhau, thường xảy ra ở cánh hoa, lá. |
Vai trò chung | Nhờ có hướng động cây trồng biến đổi, thích ứng với môi trường sống hiện tại tốt hơn. | Phản ứng thích nghi đa dạng của cơ thể thực vật đối với các tác nhân vô hướng tới từ môi trường. |
Cập nhật: 10/03/2022
Học xong bài này, HS cần phải:
- Nêu được khái niệm về cảm ứng và hướng động
- Nêu được các tác nhân của môi trường gây ra hiện tượng hướng động
- Nêu được vai trò của hướng động đối với đời sống của cây
- Rèn kĩ năng quan sát trânh hình phát hiện kiến thức
- Rèn kĩ năng phân tích, so sánh, tư duy lôgic
- Rèn kĩ năng vận dụng và liên kết kiến thức
- Kĩ năng thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp
- Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, ý tưởng
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin
- Kĩ năng quản lí thời gian, đảm nhận trách nhiệm, hợp tác trong hoạt động nhóm
- Bảo vệ môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học
- Phiếu học tập: Phân biệt các kiểu hướng động
IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC
GV đưa ra 1 số hiện tượng
- Thời tiết trở lạnh chim xù lông
- Lá cây xấu hổ cụp lại khi bị va chạm
à Các hiện tượng trên được gọi là cảm ứng. Vậy cảm ứng là gì?--> Bài mới
| GV lấy ví dụ để HS đưa ra khái niệm cảm ứng: Cây xấu hổ cụp lá lại khi bị va chạm HS thực hiện lệnh SGK – 97 và đưa ra khái niệm về hướng động a, Thân non sinh trưởng hướng về nguồn sáng b, Cây non mọc vống lên và lá có màu vàng úa c, Cây non mọc thẳng, khoẻ, lá có màu xanh lục GV: Nghiên cứu SGK - 98 và cho biết có những loại hướng động nào? GV: Nghiên cứu SGK - 98 và cho biết cơ chế của hướng động là gì? HS: nghiên cứu SGK trả lời GV giảng thêm về cơ chế: Do sự phân bố không đồng đều của auxin ở 2 phía đối diện nhau của cơ quan. Auxin ở phía bị kích thích di chuyển xuống phía không bị kích thích GV: Dựa vào yếu tố nào để phân loại các kiểu hướng động? GV: Dựa vào tác nhân kích thích, hướng động được phận loại thành những kiểu nào? GV: chia nhóm HS theo bàn GV: Nghiên cứư mục II – SGK – 98, 99, 100 và hoàn thành phiếu học tập: Phân biệt các kiểu hướng động trong 5 phút - Tua cuốn thực chất là 1 lá bị biến dạng - Cơ chế: Do sự tiếp xúc đã kích thích sự sinh trưởng kéo dài của các tế bào tại phía ngược lại - HS: thực hiện lệnh SGK - 100 - Liên hệ: Trong nông nghiệp cần phải làm gì để cây trồng phát triển và cho năng suất cao? à HS: vận dụng kiến thức thực tiễn trả lời · Tưới nước, bón phân hợp lí · Trồng cây với mật độ phù hợp · Không lạm dụng hoá chất độc hại với cây trồng Hạn chế thải chất độc hại vào môi trưởng không khí | - Cảm ứng là phản ứng của sinh vật đối với kích thích - Khái niệm: Hướng động (vận động vô hướng) là hình thức phản ứng của cơ quan thực vật đối với các tác nhân kích thích từ một hướng xác định · Hướng động dương: Sinh trưởng hướng tớí nguồn kích thích · Hướng động âm: Sinh trưởng theo hướng tránh xa nguồn kích thích - Cơ chế: Do sự sinh trưởng không đồng đều của các tế bào tại 2 phía đối diện nhau của cơ quan (Thân, rễ, bao lá mầm), cụ thể là các tế bào ở phía không bị kích thích sinh trưởng nhanh hơn phía bị kích thích và làm thân uốn cong hướng về phía có nguồn kích thích - Dựa vào tác nhân kích thích, hướng động được chia thành: III. Vai trò của hướng động trong đời sống thực vật - Giúp cây tìm đến nguồn sáng để quang hợp - Đảm bảo cho rễ cây ăn sâu, bám chặt vào đất và hút được nhiều chất dinh dưỡng - Giúp thực vật sinh trưởng hướng tới nguồn nước và phân bón à Hướng động có vai trò giúp thực vật thích nghi với sự biến đổi của môi trường để tồn tại và phát triển |
| Là sự sinh trưởng của thực vật hướng về phía ánh sáng | Tốc độ sinh trưởng ở phía chiếu sáng chậm hơn so với phía không chiếu sáng | |||
| Là phản ứng của cây đối với trọng lực | - Rễ hướng trọng lực dương - Thân hướng trọng lực âm | Tốc độ sinh trưởng ở chóp rễ nhanh | ||
| Là phản ứng của cây đối với các hợp chất hoá học | - Hướng hoá dương: Thực vật sinh trưởng hướng tới nguồn chất dinh dưỡng - Hướng hoá âm: Thực vật sinh trưởng theo hướng tránh xa nguồn chất độc | Phía có hoá chất tác động có tốc độ sinh trưởng nhanh hay chậm so với phía đối diện của rễ | ||
| Là sự sinh trưởng của rễ cây hướng tới nguồn nước | Rễ cây sinh trưởng mạnh về phía nguồn nước | Tốc độ sinh trưởng của chóp rễ ở phía có nước nhanh | ||
| Là phản ứng của cây đối với sự tiếp xúc | Tua quấn vươn thẳng cho đến khi tiếp xúc với giá thể và quấn quanh giá thể | Tốc độ sinh trưởng ở phía không tiếp xúc nhanh hơn phía tiếp xúc |
3. Thực hành luyện tập (5’)
- HS làm các câu hỏi trắc nghiệm:
Câu 1: Rễ cây hướng tới vùng đất ẩm thuộc kiểu hướng động nào?
A. Hướng sáng B. Hướng nước C. Hướng trọng lực D. Hướng tiếp xúc
Câu 2: Vào rừng nhiệt đới, ta gặp rất nhiều dây leo quấn quanh những cây gỗ lớn để vươn lên cao, đó là kết quả của:
A. Hướng sáng B. Hướng tiếp xúc C. Hướng trọng lực âm D. Cả 3 loại hướng trên
Liên hệ: Trong thực tế, để các cây thân leo phát triển cần phải làm gì? à Phải làm dàn cho cây thân leo bám vào và leo lên
- Kể tên 1 số thực vật có hướng tiếp xúc?
- Tại sao cây mọc ở sát các bức tường cao luôn hướng ra phía xa tường?
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK – 101
- Đọc trước bài 24 - Ứng động
V. RÚT KINH NGHIỆM GIỜ DẠY
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................../