Ngay cả trong thời đại toàn cầu hoá và có nền kinh tế phát triển, đa số người Nhật chúng tôi vẫn không giỏi tiếng Anh và nhiều người dù giỏi xuất sắc trong lớp tiếng Anh nhưng lại không thể nghe nói khi tiếp xúc với người nước ngoài. Tại sao lại như vậy? Dưới đây là 6 lí do chính Tiếng Anh được giảng dạy tại các trường học Nhật về cơ bản chỉ tập trung ở việc đọc và viết và không có nhiều thời gian sử dụng thực tế. Ở các lớp trình độ cao hơn, các bài tập thường dài và không mang tính thực hành nhiều. Học sinh có thể có kiến thức ngữ pháp cao nhưng không có nhiều vốn từ do ít giao tiếp. Hầu hết trong các lớp dạy tiếng Anh, giáo viên chỉ đứng dạy trước bảng đen và học sinh lặng lẽ ghi chép – kiểu học “truyền thống” này rõ ràng không phù hợp với việc học ngoại ngữ. Không phải lớp học nào cũng có giáo viên có trình độ ngoại ngữ cao. Hiện nay mô hình học tiếng Anh đang có nhiều cải thiện khi khuyến khích học sinh tích cực thực hành với nhau và với giáo viên. Mô hình học tiếng Anh tại Nhật đang có nhiều cải thiện. Ở Nhật Bản, chúng tôi học tiếng Anh nhiều nhưng không có không gian để đưa nó vào sử dụng. Chúng tôi có ít cơ hội gặp gỡ người nước ngoài, ít cơ hội trò chuyện và không có nhiều liên hệ với tiếng Anh ngoại trừ việc xem video trên mạng. Để nói một ngôn ngữ giỏi, không đơn thuần chỉ có kiến thức, mà đó là kỹ năng bạn cần luyện tập. Nhiều lớp học tiếng Anh ở Nhật Bản giống như học cách ném bóng rổ trong lý thuyết, được dạy mỗi tuần – nhưng... không thực hành.Dù biết rằng “Phạm lỗi sẽ giúp bạn học thêm kiến thức mới” nhưng trong một môi trường “Nhiều người không nói được ngoại ngữ giỏi” thì hẳn nhiên con người cũng sẽ không muốn thử thách bản thân, không muốn bị bối rối do mắc sai lầm. Sự nhút nhát cũng là một nét tính cách đặc trưng của nhiều người Nhật. Người dân Nhật Bản lớn lên với nhận thức rằng mọi người đều dán mắt vào họ, ngại phải giao tiếp nhiều trước mặt người khác . Đối với người Nhật Bản, việc có thể nói tiếng Anh là điều… không cần thiết. Điều này đặc biệt đúng ở các vùng Tokyo như khu vực Kansai, Kyoto và Osaka, nơi có ít người nước ngoài tạo cơ hội (hoặc nhu cầu) cho họ nói tiếng Anh. Mặc dù chỉ có tiếng Anh được là ngoại ngữ được dạy ở trường học, nhưng vẫn không tạo được “khao khát” nói tiếng Anh giỏi với người Nhật vì đơn giản, nếu xung quanh bạn toàn người Nhật và rất hiếm người nước ngoài thì cần gì phải học?  Các sản phẩm nội địa vẫn chiếm ưu thế trong các cửa hàng, siêu thị Nhật. (Ảnh: Kilala) Tại Nhật, mọi ý tưởng từ thực phẩm đến CNTT đều được tiếp thu và sáng tạo theo cách riêng, điển hình như món trứng ốp la đã được sáng tạo thành món trứng cuộn kiểu Nhật omurice. Xét về phương tiện ngôn ngữ, tiếng Anh được đưa vào văn hoá Nhật theo một cách khá… kì lạ. Ví dụ: Television chuyển thành terebi, Apple trở thành Appuru, Table chuyển thành teburu, patrol car chuyển thành Patoca, air conditioning trở thành eacon. Những cụm từ này gọi là Katakana. Điều này dẫn đến vấn đề lớn là người Nhật thường không biết phát âm đúng các từ như “black,” “red,” “light” và “right” vì họ nghĩ đó là những từ katakana. Smartphones được gọi là smaho và khi người Nhật nói về Makku có nghĩa là chuỗi cửa hàng McDonald’s 6. Wasei Eigo - Tiếng Anh kiểu NhậtWasei eigo là “Japanese English” – cách người Nhật sử dụng tiếng Anh theo cách riêng. Ví dụ như từ "tension" (căng thẳng) trong tiếng Nhật có khi được sử dụng khi nói đến sự phấn khích, khác hoàn toàn nghĩa gốc, cụm từ “I want to image change,” có nghĩa là họ muốn thay đổi ngoại hình (làm tóc, trang điểm, phong cách…), từ “game soft” là sự kết hợp của 2 từ tiếng Anh “videos games” và “software”, “wide show” thay cho talkshow. Và nếu bạn đến thăm Nhật Bản, đừng để mình bị kìm hãm khi nghĩ rằng người Nhật không thể nói tiếng Anh, mà hãy nói chậm và bằng những từ dễ hiểu, việc đó sẽ tăng sự tự tin trong giao tiếp của người dân. Rõ ràng rằng, bất cứ ai ở bất cứ quốc gia nào, nếu bạn bắt đầu có ý thức học và sử dụng tiếng Anh, bạn có thể ngạc nhiên về một thế giới mới hoàn toàn khác mở ra trước mắt bạn. kilala.vn
1.Tính rụt rè, ngại ngùng sợ thực tập vì sợ nói sai hay sợ làm việc khác với tập thể. – Người Nhật vốn có tính cách khá rụt rè và không muốn làm việc gì nổi bật, khác với tập thể hay đám đông. Do vậy, họ rất e dè trong việc thực tập nói tiếng ngước ngoài, một phần vì nghĩ là khả năng của mình kém nên sợ nói sai, một phần vì không muốn làm gì nổi bật khác người. Hồi đó, mình có gặp một cô đồng nghiệp trẻ của chồng mình, mới ra trường nên còn hơi rụt rè. Mình nghe chồng mình nói là Cô biết tiếng Anh, vậy mà mình hỏi gì bằng tiếng Anh thì Cô ta cũng chỉ cười rụt rè, hiểu đó nhưng lại không chịu trả lời ! – Khả năng biến cái của người khác thành cái của mình, Katakana. Người Nhật “thích” và có khả năng biến cái của người khác thành cái của mình, trong đó có cả ngôn ngữ. Nào là từ những từ thông dụng của tiếng Đức, tiếng Pháp, tiếng Anh …bị biến thành tiếng Nhật một cách “kì quặc” ! Lúc mới qua Nhật khi bước vào quán cà phê, nhìn vào menu mình thấy viết tiếng Anh là kích thước của ly cà phê là S Size, M Size , thế là mình đọc y như tiếng Anh để order, và kết quả là không ai hiểu. Sau đó, mình mới biết là chữ là tiếng Anh nhưng phải đọc theo kiểu tiếng Nhật, vì dụ như S zize thì phải đọc là Sサイズéc sừ saizu thì người ta mới hiểu hahhah…. Cái bảng chữ cái Katakana kì lạ này có lẽ không chỉ làm người nước ngoài bị lẫn lộn mà cũng chính làm cho người Nhật bị lộn tùng phèo khi học tiếng Anh, vì họ cứ nhớ cách phát âm của bảng chữ cái Katakana và cứ thế rinh y chang điền vào. 2. Không có điều kiện và môi trường để thực tập. Đối với những đất nước phát triển, có nền kinh tế nội địa vững mạnh như Mỹ, Nhật, Châu Âu và gần đây là Trung Quốc thì khái niệm học ngoại ngữ để kiếm được việc làm tốt, lương cao có vẻ hơi xa lạ với họ. Không nói chi Nhật Bản mà ngay cả Trung Quốc, nếu các bạn có dịp du lịch đến đất nước này thì sẽ nhận thấy ngoài Hongkong thì ngay cả ở những thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thẩm Quyến, họ cũng không nói tiếng Anh nhiều . Do vậy, để giao tiếp với người dân bản xứ, đôi khi chúng ta phải dùng đến body language, theo kiểu như vào nhà hàng muốn ăn thịt gà thì phải vỗ cánh bành bạch vậy đó hihi. Quay trở về với xứ hoa anh đào thì chỉ có ở khu vực Tokyo, nơi có nhiều công ty nước ngoài thì nhà tuyển dụng mới yêu cầu khả năng ngoại ngữ của nhân viên. Còn lại hầu hết ở những thành phố khác , tất cả các công ty đều chỉ giao tiếp bằng tiếng Nhật, do vậy các bạn muốn sống và làm việc ở Nhật thì chỉ có 1 cách là phải ráng học và hiểu tiếng Nhật. Tuy nhiên, ngay cả đối với những công ty nước ngoài thì nhân viên cũng chỉ dùng tiếng Anh để giao tiếp với Sếp hay để tham dự các buổi họp international meeting. Còn những người nào phải tiếp xúc và làm việc với khách hàng nội địa thì ngôn ngữ chính sử dụng vẫn là tiếng Nhật. Dạo này có nhiều công ty ở Tokyo khuyến khích nhân viên thực tập và nói tiếng Anh trong công ty như Rakuten, mạng bán hàng online lớn nhất ở Nhật, nhưng số lượng này thật ra chỉ đếm trên đầu ngón tay . Hồi lúc còn ở Việt Nam, mình làm Sales cho một công ty chuyển phát nhanh hàng đầu của Mỹ, nơi có chi nhánh trên 200 quốc gia trên thế giới. Do vậy, trong những buổi international training hay sales meeting , Mira luôn có dịp gặp nhiều đồng nghiệp người Nhật ! Phải nói là một trong những khó khăn nhất của các bạn đồng nghiệp xứ anh đào đó là khả năng nói tiếng Anh. Mấy bạn đó tâm sự là thật ra chỉ có mấy buổi họp hành như vậy thì mới cần dùng đến tiếng Anh thôi, còn về Nhật rồi thì dẹp hết! Sếp báo cáo trực tiếp cũng là người Nhật, rồi khách hàng cũng là người Nhật mà ! Mình nhớ là lúc đó mình rất thân với 1 anh Nhật tên là Naoki-san ! Anh chàng này rất tốt bụng,dễ thương có điều là nói tiếng Anh hơi chậm nên nhiều khi hay có những tình huống mắc cười. Tuy nhiên sau đó mọi người mới phát hiện là anh này du học 5 năm ở Mỹ, vậy sao nói tiếng Anh kì vậy ! Anh ta giải thích là do từ ngày về Nhật, mặc dầu làm việc cho công ty của Mỹ nhưng thật ra cũng không có nhiều cơ hội thực tập tiếng Anh nên quên bén hết rồi !!!! Hic ! Ngược lại, những người Nhật giỏi tiếng Anh và muốn duy trì khả năng tiếng Anh của mình ở Nhật thì phải tìm mọi cơ hội để thực tập tiếng Anh để không bị quên ! Chẳng hạn như chồng mình quen mình gần 5 năm mà chỉ thích nói tiếng Anh vì muốn thực tập hic. Rồi sau khi mình qua Nhật, 2 năm đầu thì hầu như không có cơ hội để thực tập tiếng Nhật vì về nhà là gặp ông chồng “dở hơi”, rồi đi học MBA thì ai cũng giỏi tiếng Anh nên không chịu nói tiếng Nhật với mình. Mình nói tiếng Nhật thì họ trả lời lại bằng tiếng Anh và nói là cứ vậy đi, không sao đâu vì tui cũng muốn thực tập tiếng Anh mà , lâu lắm rồi mới có cơ hội hic ! Nhưng thú thật, có giải thích lý do như thế nào đi nữa thì mình cũng thấy kì lạ và vẫn không hiểu vì sao người Nhật lại hay viết sai tiếng Anh ngay cả trong những trường hợp quan trọng như trong công việc hay business … Nếu là cá nhân và chỉ là những hội thoại đơn giản hằng ngày thì đâu có gì để nói, nhưng là những công việc professional đòi hỏi sự tập trung nghiêm túc và phải qua sự kiểm duyệt của nhiều người trước khi phát hành thì sao lại có thể viết sai được ???? Nếu bạn đang sống bên Nhật hay đã từng tiếp xúc và làm việc với người Nhật thì chắc đã quá hiểu cái tính tỉ mỉ và cẩn thận chi tiết theo kiểu vạch lá tìm sâu của họ. Do vậy, mặc dầu khả năng ngoại ngữ không giỏi nhưng chỉ cần một tí sự cẩn thận và tỉ mỉ của họ thôi là cũng bảo đảm họ có thể nhìn và viết chính xác các từ tiếng nước ngoài. Thế mà, vì sao vẫn Sai ??? Thiệt là ngộ, quả thật mình không hiểu nổii vấn đề này ! Và chỉ có thể giải thích là vì do cái gien di truyền chăng ? Chẳng hạn cái tính tỉ mỉ, cẩn thận thì không ai qua nổi dân Nhật, nhưng ngược lại họ lại chậm trong phần đưa ra quyết định và yếu trong việc học ngoại ngữ. Ngược lại, người Trung Quốc thì nhạy bén, khôn ngoan, bắt chước người khác thì nhanh nhưng lại thiếu khả năng tỉ mỉ, cẩn thận và suy nghĩ, sáng tạo như người Nhật ! Đúng là ai cũng có điểm mạnh và yếu, không ai hoàn hảo hoàn toàn cả, chỉ có hiểu người, hiểu mình thì mới trăm trận, trăm thắng thôi, phải hem các bạn… …Dần dần mình sẽ kể thêm những điểm mạnh và yếu khác của người Nhật cho các bạn tham khảo sau nhé ————————— Mời bạn tham khảo một số bài viết khác tại : Xã hội và con người Nhật Bản |
