Đắng miệng là hiện tượng thường gặp khi chúng ta uống đồ uống đắng như cà phê đen hay rau diếp xoăn. Tuy nhiên nếu tình trạng này kéo dài bất kể đang không ăn gì hay uống gì thì đây lại là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý về sức khỏe. Hãy cùng Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng tìm hiểu đắng miệng là gì, nguyên nhân, cách điều trị và các bệnh lý kèm theo qua bài viết dưới đây.
Miệng có vị đắng ảnh hưởng nhiều đến vị giác của người bệnh.
Đắng miệng là hiện tượng vị giác bị thay đổi, trong khoang miệng có vị đắng. Thông thường, đây là phản ứng bình thường khi ăn thức ăn chua cay hoặc đắng. Tuy nhiên, khi tình trạng này diễn ra trong thời gian dài hoặc xảy ra bất ngờ có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý.
Miệng đắng có thể đi kèm các biểu hiện như:
- Đắng cổ họng
- Miệng đắng chán ăn
- Đắng miệng hôi miệng, nhạt miệng
- Đắng miệng buồn nôn
- Miệng đắng và khô, mệt mỏi
- Đắng miệng sau khi ngủ dậy
Hiện tượng này có thể làm bạn không nếm được những thực phẩm khác khi ăn hoặc uống. Nhiều trường hợp vẫn còn cảm nhận vị đắng ngay cả khi đã đánh răng và gặp các triệu chứng khác, tùy thuộc vào từng nguyên nhân.
>> Tìm hiểu thêm: Ợ chua là gì? Nguyên nhân và 8 cách điều trị tại nhà hiệu quả
Khi xuất hiện vị đắng trong khoang miệng một cách bất thường, rất có thể bạn đã gặp phải một số bệnh lý.
Nhiều người cho rằng đây là hiện tượng thông thường do ăn các thực phẩm có vị đắng vẫn còn đọng lại ở miệng. Tuy nhiên nếu tình trạng kéo dài có thể do các vấn đề sức khỏe như:
Trong Đông y, khi tạng can và phủ đởm (mật) bị rối loạn chức năng có thể dẫn tới hiện tượng miệng có vị đắng, đau tức hông sườn, tiêu hóa kém. Trường hợp chức năng gan suy giảm do những bệnh lý như viêm gan cấp tính, viêm gan mạn tính, gan nhiễm mỡ, xơ gan hoặc gan phải làm việc quá tải cũng gây nên tình trạng này.
Vị giác thay đổi có thể do chứng khó tiêu và kéo dài dai dẳng. Người bị rối loạn tiêu hóa có thể cảm nhận được các vị khó chịu trong miệng như:
- Vị đắng, mặn trong khoang miệng
- Có cảm giác như mùi kim loại
- Hôi miệng
Dịch mật được sản xuất tại gan và túi mật, có nhiệm vụ tiêu hóa chất béo và loại bỏ tế bào hồng cầu chết. Khi van môn vị (ngăn cách giữa ruột non và dạ dày) bị tổn thương, dẫn tới dịch mật trào ngược lên dạ dày rồi từ đó trào ngược lên thực quản, gây nên tình trạng có mùi vị đắng và kèm theo các triệu chứng như:
- Ợ nóng
- Buồn nôn hoặc nôn ra chất lỏng màu xanh vàng
- Ho khan giọng do dịch mật dâng lên và đốt niêm mạc cổ họng
- Đắng miệng vào buổi sáng trong trường hợp trào ngược dịch mật về đêm
Khi bị trào ngược dạ dày (GERD) hoặc trào ngược acid do cơ vòng ở đầu dạ dày trở nên yếu và cho phép axit hoặc mật trào lên thực quản. GERD có xu hướng kích thích đường ống dẫn thức ăn, gây nên một số hiện tượng như:
- Nóng ở ngực hoặc bụng
- Hôi miệng hoặc xuất hiện vị đắng
Khô miệng hay còn gọi là xerostomia, xảy ra khi miệng không tiết đủ nước bọt. Nước bọt giúp giảm vi khuẩn phát triển trong miệng, vì vậy khi miệng bị khô đồng nghĩa với việc có nhiều vi khuẩn hoạt động mạnh hơn.
Đặc biệt, sau một đêm ngủ dậy thường có biểu hiện ngủ dậy miệng đắng khó chịu. Nhiều trường hợp tiêu chảy kèm nôn mửa cũng gây nên tình trạng miệng có vị đắng.
>> Tìm hiểu thêm: Tiêu chảy (Ỉa chảy) là gì? Nguyên nhân – Triệu chứng – Điều trị
Đắng miệng buồn nôn khi mang thai là hiện tượng thường gặp ở bà bầu. Những bà bầu thường xuyên gặp phải tình trạng này do hormone trong cơ thể thay đổi, ảnh hưởng đến vị giác, gây cảm giác thèm ăn hoặc tạo cảm giác khiến một số thực phẩm có mùi khó chịu.
Ở giai đoạn này nhiều người mang thai cũng nhận thấy trong miệng có vị kim loại, đắng hoặc có mùi tanh gây khó chịu tuy nhiên thường biến mất sau thời gian thai kỳ.
Một số loại thuốc, chất bổ sung hoặc các phương pháp điều trị y tế có thể gây ra vị đắng do các thành phần của thuốc tồn tại vị đắng và hóa chất trong thuốc được bài tiết vào nước bọt như:
- Thuốc kháng sinh: tetracyclin…
- Vitamin có chứa khoáng chất như kẽm, sắt
- Một số loại thuốc điều trị bệnh tim: Digoxin…
- Thuốc lithium
Giống như các giác quan khác, vị giác được kết nối trực tiếp với dây thần kinh của não bộ. Khi tổn thương dây thần kinh có thể gây ra biến đổi vị giác của mỗi người. Tổn thương dây thần kinh có thể do chấn thương đầu hoặc các tình trạng như:
- Động kinh
- Bệnh đa xơ cứng
- U não
- Suy giảm trí tuệ
Trường hợp người đang điều trị ung thư hầu hết đều cảm nhận được khó chịu trong miệng. Hóa trị và xạ trị sẽ gây kích ứng vị giác ở một số người, ngay cả những món ăn đơn giản như bánh mì, nước.
Ngoài ra đắng miệng khi ốm, nhiễm trùng xoang, cảm lạnh đều kèm theo vị đắng. Trong thời gian bệnh, cơ thể sản sinh các protein gây viêm để tiêu diệt tế bào có hại. Những protein này cũng ảnh hưởng đến vị giác và lưỡi khiến bạn cảm thấy đắng hơn bình thường.
Ngoài những nguyên nhân kể trên, thấy đắng trong miệng còn do một số yếu tố tác động như:
- Căng thẳng kéo dài
- Nấm miệng
- Các bệnh lý răng miệng như sâu răng, viêm lợi, viêm nha chu
Bạn nên xem xét rõ nguyên nhân để tìm ra cách điều trị phù hợp.
Để làm giảm và chấm dứt hẳn tình trạng này, điều cần thiết nhất là bạn phải tìm ra đúng nguyên nhân. Một số cách chữa dưới đây sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng này.
- Vệ sinh khoang miệng: đánh răng vệ sinh răng miệng đúng cách để loại bỏ mảng bám trong răng
- Uống đủ nước, hạn chế sử dụng đồ uống có ga, trà cà phê…
- Kiểm tra tình trạng dạ dày để phát hiện và điều trị sớm trào ngược dạ dày, thực quản
- Đối với người thắc mắc đắng miệng nên ăn gì, nên tăng cường sử dụng hoa quả cam, quýt giúp kích thích sản sinh nước bọt và ngừa vị đắng xuất hiện.
- Nhai kẹo bạc hà hương cam, quýt
- Chia nhỏ bữa ăn, hạn chế các thực phẩm chiên xào, nhiều gia vị vì có thể gây kích thích trào ngược dịch vị và dịch mật
- Sử dụng các loại thuốc theo đúng liều hướng dẫn
- Nên thường xuyên thăm khám định kỳ để kiểm tra tình trạng sức khỏe.
Trên đây là một số thông tin về hiện tượng đắng trong miệng, nguyên nhân và cách chữa. Nếu gặp phải tình trạng này bạn nên theo dõi và có phương án xử lý kịp thời. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng liên hệ qua hotline 0865 344 349 để được tư vấn hỗ trợ.
XEM THÊM:
Luôn tâm niệm “Y học cổ truyền là niềm đam mê của tôi”, TTƯT Nguyễn Thị Hằng hiện là cố vấn y khoa tại Dược Phẩm Tâm Bình. Bà là tác giả của nhiều đề tài nghiên cứu có tính ứng dụng cao trong điều trị các bệnh lý về xương khớp (thoái hóa khớp, thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa,...) và các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa (viêm đại tràng, tiêu chảy, táo bón,…)
Theo Đông y, khi tạng can và phủ đởm bị rối loạn chức năng, người bệnh thường có than phiền miệng đắng, đau tức hông sườn, tiêu hóa kém, đau đỉnh đầu... tuy nhiên triệu chứng này gặp ở nhiều bệnh lý Tây y, chưa chắc bệnh nhân có rối loạn chức năng gan, mật. Do vậy, không nên đồng nhất bệnh lý can đởm của Đông y và bệnh lý gan mật của y học hiện đại.
Gan có chức năng quan trọng trong việc chuyển hóa amoniac, khi chức năng gan suy giảm, amoniac tăng cao trong máu. Hơi thở có “mùi gan”, mùi của chất methyl - mercaptan vì gan không chuyển hóa được methionnin, như mùi trái cây thối và miệng có vị như cá cũ hay củ hành trắng thối, ít khi là vị đắng. Mật có vị đắng, miệng có vị đắng chỉ khi có trào ngược dịch mật vào dạ dày và lên thực quản vào miệng.
Thực tế, triệu chứng đắng miệng do nhiều nguyên nhân rất thường gặp như:
- Giảm tiết nước bọt, khô miệng, mất nước, viêm lưỡi, viêm tuyến nước bọt, polyp trong mũi, viêm đường hô hấp trên, các bệnh về răng lợi như nhiễm trùng răng, nha chu và viêm lợi.
- Thuốc: một số loại thuốc theo toa được sử dụng để điều trị các nguyên nhân bệnh tim và tâm thần có vị đắng như lithium, thuốc kháng sinh như tetracycline và thuốc điều trị gout như allopurinol. Các loại thuốc được bài tiết một phần qua nước bọt sau khi hấp thụ.
- Bổ sung lượng lớn, quá liều các khoáng chất như kẽm, đồng, crôm hoặc canxi và sắt.
- Hút thuốc lá ảnh hưởng đến vị giác, dẫn đến vị đắng trong miệng. Hoặc hít vào một số hóa chất môi trường như bụi cao su, xăng hoặc benzen.
- Trào ngược dịch vị và dịch mật: để lại một vị đắng và hơi thở hôi, thường kèm theo đầy bụng, khó tiêu, ợ nóng...
- Bất kỳ phẫu thuật tai, mũi, răng hoặc họng và xạ trị ung thư vùng đầu - mặt - cổ.
Làm gì khi miệng đắng?
Quan trọng nhất là tìm ra đúng nguyên nhân để điều trị thì nhanh chóng khắc phục triệu chứng miệng đắng. Một số cách sau giúp xử lý khi miệng đắng:
* Vệ sinh khoang miệng: chải răng, lợi và lưỡi đúng cách, sử dụng chỉ nha khoa 3-4 lần/tuần để loại bỏ mảng bám thức ăn giữa kẽ răng.
* Uống đủ nước, tránh dùng các thức uống có gas, trà, cà phê vì gây lợi tiểu, mất nước hơn nữa, rối loạn hoạt động dạ dày - ruột.
* Kiểm tra tình trạng dạ dày: phát hiện và điều trị sớm trào ngược dạ dày thực quản.
* Ăn các loại trái cây họ cam quýt, giúp kích thích sản xuất nước bọt và xóa các vị đắng trong miệng.
* Nhai kẹo bạc hà hơi hương cam quýt hoặc ít nhất một muỗng cà phê đinh hương hoặc quế sau bữa ăn hoặc buổi sáng.
* Ăn bữa ăn nhỏ nhưng thường xuyên và hạn chế ăn các loại thực phẩm chiên và nhiều gia vị vì kích hoạt trào ngược dịch vị và dịch mật.
* Sử dụng các loại thuốc, kể cả vitamin và khoáng chất theo chỉ định và liều lượng, tránh tự ý dùng thuốc quá liều và kéo dài.
Ths.bs NGUYỄN VĂN ĐÀN