Cách mạng tư sản Anh đã mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. Vậy cuộc cách mạng tư sản Anh đã diễn ra như thế nào? Cùng GiaiNgo tìm hiểu về cuộc cách mạng tư sản này trong chương trình Lịch sử 10 nhé!
Giữa thế kỉ XVII, ở nước Anh đã diễn ra một cuộc cách mạng tư sản lật đổ chế độ phong kiến cũ. Vậy diễn biến cuộc cách mạng tư sản Anh như thế nào? Ý nghĩa của cuộc cách mạng là gì? Hãy cùng GiaiNgo điểm lại cuộc cách mạng đã được học trong chương trình Lịch sử 10.
Nội dung lý thuyết cách mạng tư sản Anh
Nguyên nhân cách mạng tư sản Anh
Nguyên nhân diễn ra cuộc cách mạng tư sản Anh:
Nguyên nhân sâu xa
Về kinh tế, đầu thế kỷ XVII, nền kinh tế nước Anh phát triển nhất châu Âu.
- Nông nghiệp: Phương thức sản xuất tư bản thâm nhập vào sản xuất nông nghiệp.
- Thủ công nghiệp: Sản xuất công trường thủ công chiếm ưu thế hơn sản xuất của phường hội. Số lượng và chất lượng sản phẩm ngày càng tăng lên như luyện kim, làm sứ, len dạ,…
- Ngoại thương phát triển mạnh mẽ, chủ yếu là buôn bán len dạ và buôn nô lệ da đen.
Về xã hội, sự phân hóa tầng lớp nhân dân xuất hiện. Nhiều địa chủ vốn là quý tộc chuyển hướng kinh doanh theo lối tư bản chủ nghĩa. Họ giàu lên nhanh chóng, dần dần tư sản hóa và trở thành tầng lớp quý tộc mới.
Về chính trị:
- Chế độ phong kiến đã kìm hãm lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa. Nhà nước nắm độc quyền thương mại. Rất nhiều thứ thuế được đặt ra, thu thuế thuyền bè.
- Nhiều đặc quyền phong kiến được duy trì khiến cho đời sống nhân dân thêm cơ cực.
Trước tình hình đó, mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với phong kiến diễn ra gay gắt. Nguy cơ về một cuộc nội chiến sắp bùng nổ.
Nguyên nhân trực tiếp
Nguyên nhân trực tiếp là ngòi nổ chiến tranh xoay quanh vấn đề tài chính:
Tháng 4/1640, vua Sác-lơ I triệu tập quốc hội yêu cầu tăng thuế để đàn áp cuộc nổi dậy của người Xcốt-len ở miền Bắc nước Anh. Quốc hội không phê duyệt các khoản thuế mới, công kích chính sách bạo ngược của nhà vua và đòi quyền kiểm soát quân đội, tài chính và Giáo hội.
Sác-lơ I định dùng vũ lực đàn áp Quốc hội, song lại bị nhân dân phản đối. Bị thất bại, Sác-lơ I phải chạy lên phía Bắc Luân Đôn và chuẩn bị lực lượng để phản công.
Diễn biến của cách mạng
Sau đây là diễn biến của cuộc cách mạng tư sản Anh:
Tháng 8/1642, vua Sác-lơ I tuyên chiến với Quốc hội. Cuộc nội chiến chính thức bùng nổ, diễn ra từ năm 1642 – 1648. Phe Quốc hội được sự ủng hộ của nhân dân. Nhà vua có sự hỗ trợ từ quý tộc phong kiến và Giáo hội Anh.
Dưới áp lực của quần chúng, đầu năm 1949, Sác-lơ I bị xử tử. Anh trở thành nước cộng hòa do Crôm-oen (1599 – 1658) đứng đầu. Cuộc cách mạng tư sản Anh đạt đến đỉnh cao.
Sau đó, Crôm-oen đưa quân đi đánh Ai-len và Xcốt-len. Để bảo vệ quyền lợi, tư sản và quý tộc mới đã trao trọng trách cho Crôm-oen với tước Bảo hộ công. Nền độc tài quân sự được thiết lập (1653).
Sau khi Crôm-oen qua đời năm 1658, chính trị nước Anh lâm vào tình trạng khủng hoảng. Quốc hội thỏa hiệp với lực lượng phong kiến cũ.
Tháng 12/1688, Quốc hội tiến hành chính biến đưa Vin-hem Ô-ran-giơ (quốc trưởng Hà Lan, con rể vua Anh) lên ngôi vua. Chế độ quân chủ lập hiến được xác lập.
Ý nghĩa cách mạng tư sản Anh
Cuộc cách mạng tư sản Anh đã lật đổ chế độ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở Anh. Đây là một cuộc cách mạng tư sản có ý nghĩa quan trọng, mở ra thời kỳ quá độ từ chế độ phong kiến chuyển sang chế độ tư bản.
Xem thêm:
Trả lời câu hỏi sách giáo khoa bài cách mạng tư sản Anh
Hãy nêu đặc điểm tình hình nước Anh trước cách mạng
Đặc điểm tình hình nước Anh trước cách mạng:
- Về kinh tế: Đầu thế kỷ XVII, nền kinh tế nước Anh phát triển nhất ở châu Âu. Nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp đều phát triển.
- Về xã hội: Tầng lớp tư sản, quý tộc mới giàu lên nhanh chóng nhờ kinh doanh theo lối tư bản chủ nghĩa.
- Về chính trị: Chế độ phong kiến đã kìm hãm lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa, khiến nhân dân càng thêm cơ cực.
Chính tình này đã khiến cuộc cách mạng tư sản Anh bùng nổ.
Trình bày diễn biến và kết quả của Cách mạng tư sản Anh
Diễn biến của cách mạng và kết quả của cách mạng tư sản Anh:
Diễn biến
- Năm 1642 – 1648: Cuộc nội chiến diễn ra ác liệt (vua – Quốc hội).
- Năm 1649: Vua Sác-lơ I bị xử tử, nước cộng hòa Anh ra đời. Cuộc cách mạng đạt đến đỉnh cao.
- Năm 1653: Nền độc tài quân sự được thiết lập do tầng lớp tư sản và quý tộc mới muốn giữ chặt quyền lợi.
- Năm 1688: Quốc hội tiến hành chính biến, thiết lập nên chế độ quân chủ lập hiến.
Kết quả
Cách mạng tư sản Anh giành thắng lợi, lật đổ chế độ phong kiến lạc hậu, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. Từ đó, thiết lập nên chế độ quân chủ lập hiến.
Chúng ta đã vừa tìm hiểu về cuộc cách mạng tư sản Anh trong chương trình Lịch sử 10. Cuộc cách mạng đã đánh dấu một bước phát triển mới trong lịch sử nhân loại. Hi vọng bài viết của GiaiNgo đã giúp ích cho các bạn.
c. Ý nghĩa+ CNTB phát triển mạnh mẽ+ Đưa nước Anh phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.+đáp ứng được quyền lợi của giai cấp tư sản và quý tộc mới. Bài tập về nhà1. Tìm hiểu sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Bắc Mĩ vào cuối thế kỉ XVIII2. Sưu tầm tư liệu về Gioóc-giơ Oa-sinh-tơn3. Tìm hiểu bản Tuyên ngôn độc lập của nước Mĩ Lực lượng cách mạngNhiệm vụ, mục tiêu:Quần chúng nhân dân- Lật đổ chế độ phong kiến, Mở đường choCNTB phát triểnCáchmạngtư sảnCáchmạngAnhAnhHình thứcNội chiếnLãnh đạo:Giai cấp tư sản,quí tộc mới 1. Trong các nguyên nhân sau, nguyên nhân nào là nguyên nhân cơ bản dẫn đến cách mạng tư sản AnhA.Kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhưng bị chế độ phong kiến kìm hãmB.Năm 1640 Sác-lơ I triệu tập quốc hội nhằm tăng thuế nhưng bị phản đốiMâu thuẫn giữa Tư sản, Quí tộc mới, nhân dân lao động với phong kiếnC. 1. Trong các nguyên nhân sau, nguyên nhân nào là nguyên nhân cơ bản dẫn đến cách mạng tư sản AnhA.Kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhưng bị chế độ phong kiến kìm hãmB.Năm 1640 Sác-lơ I triệu tập quốc hội nhằm tăng thuế nhưng bị phản đốiMâu thuẫn giữa Tư sản, Quí tộc mới, nhân dân lao động với phong kiếnC. 2. Đỉnh cao của cách mạng tư sản Anh là:Nền Cộng hòaA.Độc tài quân sựB.Quân chủ chuyên chếC. 2. Đỉnh cao của cách mạng tư sản Anh là:Nền Cộng hòaA.Độc tài quân sựB.Quân chủ chuyên chếC. 3. Ai là người lãnh đạo cách mạng tư sản Anh là:Sác-lơ IA.Ôlivơ Crôm-oenB.Vinhem Ô-ran-giơC. 3. Ai là người lãnh đạo cách mạng tư sản Anh là:Sác-lơ IA.Ôlivơ Crôm-oenB.Vinhem Ô-ran-giơC. 4. Giai cấp lãnh đạo và lực lượng cách mạng? 5. Nhiệm vụ, mục tiêu của cách mạng tư sản Anh là gì?
Câu hỏi:Cách mạng tư sản Anh (giữa thế kỉ XVII) đem lại quyền lợi cho:
A.Nhân dân lao động Anh
B.Quí tộc cũ
C.Giai cấp tư sản và quý tộc mới
D.Vua nước Anh
Trả lời:
Đáp án đúng:C.Giai cấp tư sản và quý tộc mới
Giải thích
Cuộc Cách mạng tư sản Anh đã thành công, chủ yếu vì được quần chúng ủng hộ và tham gia đấu tranh. Cách mạng mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ hơn, đem lại thắng lợi cho giai cấp tư sản và quý tộc mới. Nhưng quyền lợi của nhân dân lao động lại không được đáp ứng.
Lược đồ nội chiến ở AnhCùng Toploigiai đi tìm hiểu lí do tại sao cách mạng tư sản Anh đem lại quyền lợi cho giai cấp tư sản và quý tộc mới nhé.
1. Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Anh
* Kinh tế:
- Trong sự phát triển chung của châu Âu, quan hệ tư bản chủ nghĩa ở Anh lớn mạnh hơn cả.
+ Ở miền Đông - Nam, nhiều công trường thủ công: luyện kim, cơ khí, làm đồ sứ, dệt len dạ... ra đời, phục vụ cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu sang Hà Lan, Pháp, Đức, I-ta-li-a...
+ Nhiều trung tâm lớn về công nghiệp, thương mại, tài chính được hình thành, tiêu biểu là Luân Đôn.
+ Những phát minh mới về kĩ thuật, các hình thức tổ chức lao động hợp lí làm cho năng suất lao động tăng nhanh.
* Xã hội:
- Số đông địa chủ là quý tộc vừa và nhỏ chuyển sang kinh doanh theo lối tư bản. Họ đuổi tá điền, rào đất, biến ruộng thành đồng cỏ, thuê nhân công nuôi cừu, lấy lông cừu cung cấp cho thị trường. Họ trở thành tầng lớp quý tộc mới, có thế lực lớn về kinh tế.
- Nông dân trở nên nghèo khổ, kéo ra thành thị làm thuê, hay di cư ra nước ngoài.
• Hệ quả:
- Hình thành tầng lớp quý tộc mới. Nông dân nghèo bị chiếm ruộng đất phải đi làm thuê và trở thành các công nhân.
- Kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ.
- Mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với độ quân chủ chuyên chế phát triển gay gắt.
=> dẫn tới cuộc cách mạng lật đổ chế độ phong kiến, xác lập quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.
2. Tiến trình cách mạng
a) Giai đoạn 1 (1642 - 1648)
- Năm 1640, Quốc hội được triệu tập. Các đại biểu đã tố cáo chính sách cai trị độc đoán của vua Sác-lơ I và đề ra một số yêu cầu: vua không được tự tiện đặt thuế mới, không được bắt người mà không đưa ra tòa án xét xử.
Nhân dân ủng hộ Quốc hội, lên án nhà vua. Sác-lơ I chạy lên phía bắc Luân Đôn, chuẩn bị lực lượng chống lại Quốc hội và nhân dân.
- Tháng 8 - 1642, cuộc nội chiến bùng nổ. Quân đội của Quốc hội, do Ô-li-vơ Crôm-oen (1599 - 1658) chỉ huy. đánh bại quân đội nhà vua. Giai đoạn 1 của cuộc nội chiến chấm dứt vào năm 1648.
b) Giai đoạn 2 (1649 - 1688)
- Ngày 30 - 1 - 1649, Sác-lơ I bị xử tử, nước Anh trở thành nước cộng hòa. Mọi quyền hành thuộc về quý tộc mới và tư sản. Nông dân, binh lính không được hưởng một chút quyền lợi gì. Vì vậy, họ tiếp tục nổi dậy đấu tranh. Crôm-oen thiết lập chế độ độc tài quân sự.
- Tháng 12-1688, Quốc hội tiến hành một cuộc đảo chính, phế truất vua Giêm II lên làm vua. Chế độ quân chủ lập hiến ra đời. Nhà vua không nắm thực quyền, mọi quyền lực quốc gia thuộc về tư sản và quý tộc mới.
3. Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII
- Cuộc Cách mạng tư sản Anh đã thành công, chủ yếu vì được quần chúng ủng hộ và tham gia đấu tranh.
- Cách mạng mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ hơn, đem lại thắng lợi cho giai cấp tư sản và quý tộc mới. Nhưng quyền lợi của nhân dân lao động lại không được đáp ứng.