Ở người bình thường, tuy não bộ chỉ chiếm 2% trọng lượng cơ thể nhưng được cung cấp với một khối lượng máu rất lớn (có khoảng 15% tổng khối lượng máu từ tim đi ra) và não bộ tiêu thụ 20% tổng lượng oxy trong máu, sử dụng đến 25% lượng đường glucoza để sinh năng lượng cung cấp cho các tế bào thần kinh hoạt động. Vì vậy, khi não bị thiếu máu, mọi hoạt động thần kinh của não bộ sẽ bị suy giảm ngay tức khắc.
Có nhiều nguyên nhân gây thiếu máu não, đó là bị huyết áp thấp, rối loạn tiền đình, viêm xoang, tiền mãn kinh (phụ nữ) hoặc do thoái hóa đốt sống cổ (làm ảnh hưởng đến lưu lượng máu lên não của động mạch thân nền), xơ vữa động mạch (do tăng mỡ máu kéo dài), nhất là hẹp động mạch cảnh làm hạn chế rất lớn đến lượng máu đi lên não (trong bệnh tai biến mạch máu não, có tới 25 - 30% là do hẹp động mạch cảnh. Hẹp động mạch cảnh gặp chủ yếu ở người cao tuổi vừa do bị lão hóa vừa do xơ vữa bởi mỡ bám lên thành mạch và phát triển gây hẹp tại chỗ hoặc mảnh xơ vữa bong tróc ra đi theo dòng máu lên não gây lấp mạch não đưa đến tai biến mạch máu não). Ngoài ra, thiếu máu não còn do áp lực công việc, ngủ ít, uống quá nhiều rượu, bia nhất là lớp trẻ (thanh, trung niên), trong khi đó ít hoặc lười vận động. Bên cạnh đó, tăng huyết áp là một trong những nguyên nhân đáng chú ý nhất của thiếu máu não, đặc biệt là người có tuổi.
Biểu hiện sớm nhất của thiếu máu não là gì?
Bệnh thường gặp ở lứa tuổi trung niên và người cao tuổi (có khoảng 2/3 số người đứng tuổi mắc căn bệnh này và 75% trường hợp người bệnh trên 60 tuổi).
Nam giới có nguy cơ mắc bệnh thiếu máu não cao hơn nữ giới. Các triệu chứng của tình trạng thiếu máu não rất hay gặp trong cuộc sống hàng ngày nhưng dễ bị bỏ qua hoặc không để ý hoặc chủ quan xem thường. Đó là thường xuyên bị đau đầu. Lúc đầu cơn đau xuất hiện ở một vị trí cố định, sau đó lan ra khắp đầu, đôi khi, cơn đau đầu dữ dội tới mức không thể tập trung làm việc hoặc ngủ không ngon giấc rất dễ dẫn đến mất ngủ triền miên gây mệt mỏi và gây nặng đầu nhất là khi mới ngủ dậy hay khi phải di chuyển. Người bệnh rất dễ hoa mắt chóng mặt, ù tai, choáng váng,mất thăng bằng, đi lại khó khăn, dễ bị ngã. Chính thiếu máu não gây đau đầu, mất ngủ kéo dài làm cho người bệnh giảm trí nhớ, thậm chí có thể mất trí nhớ tạm thời (nhầm lẫn đường đi, để quên đồ vật, quên ngày tháng…). Vì vậy, suy giảm trí nhớ có thể coi là một triệu chứng của thiếu máu não không nên bỏ qua. Một dấu hiệu khá quan trong trong thiếu mãu não là tê bì, nhức mỏi đầu ngón tay, ngón chân (hoặc đau mỏi vùng vai, gáy) có cảm giác râm ran như kiến bò dưới da. Ngoài ra, có nhiều biểu hiện rối loạn thần kinh thực vật (tim đập nhanh, rối loạn huyết động, cơn bốc hỏa…). Vì vậy, khi một người xuất hiện hai trong số những dấu hiệu (năm dấu hiệu) nhận biết thiếu máu não như vừa kể trên, cần nghĩ đến mình bị thiếu máu não.
Biến chứng gì có thể xảy ra?
Thiếu máu não nếu không phát hiện, điều trị sớm, tích cực, đúng, bệnh sẽ tiến triển không ngừng gây hậu quả nghiêm trọng như: xơ hóa não, động kinh, Parkinson... nếu xảy ra trong thời gian dài có thể dẫn đến tai biến mạch máu não (đột qụy), đặc biệt là nguyên nhân gây ra bởi tăng huyết áp. Đột quỵ não là căn bệnh có nguy cơ tử vong cao đứng hàng thứ 3 sau bệnh tim mạch, ung thư và được xếp đứng hàng đầu về tỉ lệ tàn tật (tỉ lệ tử vong từ 20 - 30%), nếu qua khỏi thường để lại di chứng nặng nề (lú lẫn), liệt, đi lại rất khó khăn, chậm chạp, đại tiểu tiện không tự chủ.
Nguyên tắc điều trị như thế nào?
Khi có hai trong các triệu chứng của thiếu máu não cần đi khám bệnh ngay để được điều trị kịp thời. Tùy theo nguyên nhân gây bệnh, sẽ được điều trị, bên cạnh đó sẽ được điều trị bằng thuốc tăng tuần hoàn não, người bệnh cần tuân theo chỉ định của bác sĩ khám bệnh cho mình.
Lời khuyên của thầy thuốc
Khi bị bệnh có nguy cơ gây thiếu máu não cần tích cực điều trị không chủ quan, xem thường (thoái hóa đốt sống cổ, viêm xoang, mỡ máu cao…, đặc biệt là bệnh tăng huyết áp) và khám bệnh theo định kỳ. Nên có chế độ ăn, uống hợp lý, hạn chế ăn mỡ, lòng, da gà vịt, phủ tạng động vật. Không nghiện rượu, bia. Năng vận động cơ thể bằng các hình thức khác nhau như: đi bộ, chơi cầu lông, đọc sách, báo, các môn giải trí khác…
Thiếu máu não ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, có thể gây tai biến mạch máu não, đột quỵ…với nguy cơ gây tử vong đứng thứ ba, chỉ sau bệnh tim mạch và ung thư. Vì vậy, việc nhận biết sớm để điều trị thiếu máu não là hết sức quan trọng.
Thiếu máu não nguy hiểm thế nào?
Bộ não tiêu thụ đến 20% dưỡng khí toàn cơ thể nên não rất nhạy cảm với tình trạng thiếu oxy. Chỉ trong 10 giây, nếu không được cung cấp máu, mô não sẽ bắt đầu rối loạn. Nếu tình trạng thiếu máu xảy ra quá 4 phút, các tế bào thần kinh đã bị huỷ hoại sẽ không thể hồi phục, gây ra tổn thương vĩnh viễn. Thiếu máu não khiến người bệnh mỏi mệt, chóng mặt, ngủ không ngon và là nguyên nhân của nhiều tổn thương thần kinh, suy chức năng tâm thần, rối loạn nhịp tim. Nếu không điều trị thiếu máu não hiệu quả, có thể dẫn đến suy tim, sung huyết, đột quỵ…
Vì sao bị thiếu máu não?
Hiểu rõ nguyên nhân là mấu chốt để hỗ trợ điều trị thiếu máu não hiệu quả. Các bệnh lý về tim mạch, thoái hóa đốt sống cổ... là nguyên nhân chính gây ra bệnh thiếu máu não ở người già. Đối với người trẻ tuổi, thiếu máu não có nguyên nhân từ rối loạn thần kinh thực vật, đặc biệt ở phụ nữ, việc hành kinh hàng tháng có ảnh hưởng đến tuần hoàn não. Các yếu tố tâm lý như: stress, chế độ ăn thừa chất, ít vận động, làm việc quá sức… cũng ảnh hưởng đến thiếu máu não.
Đau đầu với những cơn nhức đầu khủng khiếp: Ban đầu, bệnh nhân chỉ bị đau nhói một vùng đầu cố định, sau đó dần dần cơn đau sẽ lan ra khắp đầu. Người bệnh sẽ có cảm giác đầu mình nặng trịch, nhất là khi phải di chuyển, suy nghĩ nhiều hay khi mới ngủ dậy. Hoa mắt, chóng mặt, ù tai: bệnh nhân rất dễ bị ù tai, dù đang ở trong không gian yên tĩnh và không có gió. Những cơn choáng, hoa mắt, chóng mặt và mất thăng bằng sẽ kéo đến vào những lúc không ngờ nhất. Nếu bạn cảm thấy mình đứng không vững nữa, hãy dựa ngay vào đâu đó. Khi không có chỗ bám thì hãy ngồi thụp xuống, tránh để bị mất thăng bằng không tự chủ, không kiểm soát được rất dễ bị ngã ra đằng sau, đặc biệt là người già, ngã như vậy rất nguy hiểm gây ra các chấn thương về xương khớp hoặc sọ não.
Mất ngủ: người bị thiếu máu não rất hay gặp phải các vấn đề về giấc ngủ như ngủ chập chờn, thường gặp ác mộng, ngủ hay thức cũng khó kiểm soát được, tỉnh giấc vào giữa đêm hoặc đến sáng mới ngủ được.
Vì mất ngủ triền miên nên người bệnh luôn cảm thấy chán nản và mệt mỏi, không có hứng thú và tinh thần để làm việc. Tính khí hay gắt gỏng, thờ ơ với mọi thứ xung quanh và rất dễ bị kích động.
Suy giảm trí nhớ: thiếu máu não dẫn đến máu không đủ để não bộ có thể hoạt động. Triệu chứng nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt… xảy ra thường xuyên sẽ khiến bệnh nhân giảm dần trí nhớ, quên nhanh mọi việc. Suy giảm trí nhớ vừa do tình trạng lão hóa ở tế bào não, thoái hóa não, teo não, vừa do tình trạng thiếu máu nuôi não.
Tê bì, nhức mỏi chân tay: người mắc bệnh thường có cảm giác tê ở đầu các ngón tay, đôi lúc cảm thấy dưới da râm ran như bị kiến bò. Thường đau dọc xương sườn, đôi lúc có cảm giác lạnh sống lưng, chân tay nhức mỏi, đau dọc vai gáy và đau dọc các xương sườn. Tê đầu ngón tay và toàn thân nhức mỏi do đau xương gây rất nhiều bất tiện đối với người bệnh. Yếu tố nguy cơ cao hẹp động mạch cảnh thường ở những người trên 40 tuổi, nam nhiều hơn nữ, béo phì, hút thuốc lá, tiểu đường và tăng huyết áp. Các dấu hiệu sớm nhận biết bệnh thiếu máu não này lúc đầu có vẻ nhẹ nhàng nhưng tiến triển khá nhanh. Đặc biệt, những cơn choáng ngất đến bất ngờ sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng. Khi một trong những dấu hiệu bệnh xuất hiện, bạn đừng nên chần chừ mà hãy đến ngay cơ sở y tế khám để có hướng điều trị kịp thời.
Hỗ trợ điều trị thiếu máu não thế nào?
Để hỗ trợ điều trị thiếu máu não hiệu quả, cần sự kết hợp giữa chế độ sinh hoạt, tập luyện, ăn uống…khoa học với các loại thuốc đặc trị, thực phẩm chức năng cho người bị thiếu máu não.
Người bệnh nên tập luyện những phương pháp dưỡng sinh, đi bộ, khí công, yoga, thái cực quyền, luyện thở… để cung cấp thêm dưỡng khí cho não cũng như toàn thân, giải tỏa stress. Việc cải thiện môi trường sống, giảm bớt gánh nặng về tinh thần, tăng cường nghỉ ngơi, thư giãn có ý nghĩa quan trọng. Ăn uống khoa học để cung cấp đầy đủ các nguyên liệu tạo máu, ưu tiên bổ sung các nguyên tố vi lượng, protein, vitamin, sắt. Ăn thêm một lượng thích hợp các loại thịt, gan, trứng, sữa, vừng… Bạn nên hạn chế ăn các loại chất béo động vật, thực phẩm chiên rán là nguyên nhân gây ra các bệnh về máu. Không uống rượu, cà phê, trà đặc, hút thuốc để tránh kích thích mất ngủ.
Thiếu máu lên não cơ triệu chứng như thế não?
Triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua là cảm giác yếu bất kỳ bộ phận nào của cơ thể, mù mắt tạm thời (có thể 1 hoặc 2 mắt), chóng mặt, bối rối, tê liệt, khó khăn trong giữ thăng bằng và đi lại,… Ở một số người, triệu chứng có thể đa dạng hoặc ít hơn.
Triệu chứng thiếu máu não kéo dài bao lâu?
Các triệu chứng trên của bệnh nhân thiếu máu não cục bộ thoáng qua thường là khởi phát một cách đột ngột, chủ yếu kéo dài từ 2 - 20 phút sau đó tự hết.
Thiếu máu lên não nên bổ sung vitamin gì?
Do đó, những người bị thiếu máu lên não nên tăng cường ăn các thực phẩm giàu vitamin B12 để bổ sung lượng vitamin cần thiết cho cơ thể. Các thực phẩm giàu vitamin B12 bao gồm thịt đỏ, thịt gia cầm, cá, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa.
Làm thế não để biết bị thiếu máu não?
Dưới đây là những xét nghiệm thường được chỉ định với bệnh nhân nghi ngờ bị thiếu máu não:.
2.1. Chụp CT Scan sọ não. ... .
2.2. Siêu âm Doppler xuyên sọ ... .
2.3. Chụp cộng hưởng từ mạch máu não. ... .
2.4. Chụp mạch số hóa xóa nền DSA. ... .
2.5. Đo lưu huyết não..