Tổ chức y tế thế giới (WHO) cho biết, hàng triệu người mỗi năm được cứu sống bởi các loại vaccine khác nhau. Vaccine hoạt động bằng cách kích thích hệ thống miễn dịch với ứng với các kháng nguyên đặc hiệu có được do tiêm vac xin tạo ra. Sau khi tiêm phòng, nếu sau này cơ thể tiếp xúc với những vi trùng gây bệnh đó, cơ thể sẽ ngay lập tức sẵn sàng tiêu diệt chúng, ngăn ngừa bệnh tật. Giữa đại dịch COVID-19 toàn cầu, việc tiêm phòng vaccine Covid-19 càng sớm càng tốt có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Sau khi tiêm vaccine Covid-19, trong hầu hết các trường hợp có thể gặp một số tác dụng phụ nhỏ, cho thấy rằng cơ thể của một người đang được bảo vệ để chống lại sự lây nhiễm COVID-19 bao gồm: đau nhức cánh tay tại vị trí tiêm vaccine, sốt nhẹ, mệt mỏi, nhức đầu, đau nhức cơ hoặc khớp… Các tác dụng phụ này hầu hết sẽ tự thuyên giảm và khỏi hoàn toàn sau vài ngày và không để lại di chứng.
Do có những tác dụng phụ không mong muốn gây ra sau khi tiêm vaccine, nhiều người dân cho rằng việc dùng thuốc giảm đau trước tiêm là cần thiết, thậm chí một số bài đăng giả mạo trên mạng xã hội khuyên rằng phải uống thuốc giảm đau hạ sốt có bán tại các quầy thuốc trước khi tiêm vaccine Covid-19 để giúp làm giảm các tác dụng phụ sau tiêm vaccine. Paracetamol được biết là thuốc giảm đau hạ sốt thuộc diện không phải kê theo đơn, có nghĩa là người dân có thể tự mua ở các hiệu thuốc về để chữa các biểu hiện đau, sốt do các nguyên nhân thông thường, phổ biến nhất là dạng viên nén 500mg. Để sử dụng an toàn, với người trưởng thành mỗi ngày chỉ nên dùng 2-3 viên. Tuy nhiên, việc dùng quá liều và kéo dài paracetamol rất dễ gây ngộ độc thuốc, suy chức năng gan, thận, suy đa tạng và thậm chí là tử vong. Một số thuốc giảm đau khác như Aspirin, Ibuprofen… có thể được dùng thay thế nếu người dân dị ứng với paracetamol, tuy nhiên tác dụng phụ của thuốc cũng không kém phần nguy hiểm, điển hình là giảm tiểu cầu xuất huyết, viêm loét dạ dày, chảy máu dạ dày, thủng dạ dày-tá tràng…nếu người dân dùng bừa bãi mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo không nên dùng thuốc giảm đau hạ sốt trước khi tiêm vaccine Covid-19 để ngăn ngừa các tác dụng phụ, vì không rõ tương tác của thuốc đến hiệu quả của vaccine. Tuy nhiên, người dân có thể dùng paracetamol hoặc các loại thuốc giảm đau khác nếu cơ thể có các tác dụng phụ như đau, sốt, nhức đầu hoặc đau cơ sau khi tiêm vaccine dưới hướng dẫn của bác sĩ dựa trên sự cân nhắc cẩn thận giữa lợi ích và nguy cơ của thuốc.
Người dân cần làm gì?
- Chủ động tự theo dõi các phản ứng sau tiêm như sốt, mệt mỏi, đau cơ khớp, phản ứng sưng nóng đỏ đau tại chỗ tiêm…trong vòng 28 ngày sau tiêm chủng, đặc biệt trong vòng 7 ngày đầu theo đúng hướng dẫn của Bộ Y Tế.
- Luôn có người hỗ trợ bên cạnh 24/24 giờ, ít nhất là trong 03 ngày đầu sau tiêm chủng vắc xin phòng COVID-19.
- Không nên uống rượu bia và các chất kích thích ít nhất là trong 03 ngày đầu sau tiêm chủng.
- Bảo đảm dinh dưỡng đầy đủ.
- Nếu thấy sưng, đỏ, đau, nổi cục nhỏ tại vị trí tiêm: Tiếp tục theo dõi, nếu sưng to nhanh thì đi khám ngay, không bôi, chườm, đắp bất cứ thứ gì vào chỗ sưng đau.
- Thường xuyên đo thân nhiệt, nếu có:
- Sốt dưới 38,5 độ C: Cởi bớt, nới lỏng quần áo, chườm/lau bằng khăn ấm tại trán, hố nách, bẹn, uống đủ nước. Không để nhiễm lạnh. Đo lại nhiệt độ sau 30 phút.
- Sốt từ 38,5 độ C trở lên: Sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ dẫn của nhân viên y tế. Nếu không cắt được sốt hoặc sốt lại trong vòng 2 tiếng cần thông báo ngay cho nhân viên y tế và đến cơ sở y tế gần nhất.
Ths. Bs. Lưu Quang Minh
CN. Nguyễn Thị Phương
Khoa Hồi sức tim mạch – Bệnh viện TWQĐ 108
Câu hỏi: Sau tiêm vaccine, cơ thể có dấu hiệu sốt, đau, nóng đỏ tại chỗ tiêm. Có phải tất cả các loại thuốc hạ sốt đều được dùng trong trường hợp này?
Trả lời:
ThS, BS Nguyễn Hiền Minh - Đơn vị Tiêm chủng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh:
Sau tiêm vaccine Covid-19, người được tiêm chủng có thể có những triệu chứng thường gặp như: sốt trên 38.5 độ C, đau đầu, nhức mỏi cơ toàn thân hoặc tại chỗ tiêm có dấu hiệu sưng đỏ, cánh tay được tiêm vaccine bị đau nhức thì có thể sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt.
Cụ thể, có thể dùng acetaminophen 500mg x 3 lần (uống)/ngày hay còn được biết đến với tên gọi thông thường là paracetamol với nhiều tên thương mại khác nhau và nhiều dạng bào chế từ viên nén, viên sủi, thuốc bột.
Phần lớn việc sử dụng acetaminophen để giảm các triệu chứng khó chịu thông thường như trên sau tiêm vaccine Covid-19 là an toàn với cả phụ nữ đang cho con bú hoặc đang mang thai; người có suy chức năng gan và thận nặng cần được tư vấn của bác sĩ khi sử dụng loại thuốc này.
Trường hợp người được tiêm chủng không giảm sưng đau tại chỗ tiêm và nhức mỏi người sau 2-3 ngày dùng thuốc acetaminophen hoặc những người từng có tiền sử phản ứng quá mẫn với acetaminophen hoặc có bệnh lý thiếu hụt men Glucose-6- phosphat dehydrogenase (G6PD), có thể thay thế acetaminophen bằng ibuprofen.
Tuy nhiên, không nên sử dụng ibuprofen sau tiêm vaccine Covid-19 ở những người được tiêm chủng là phụ nữ đang mang thai; người đang điều trị các bệnh lý tim mạch mạn tính, rối loạn đông cầm máu, loét dạ dày tá tràng, cần được tư vấn của bác sĩ khi uống ibuprofen.
Một số người có triệu chứng dị ứng ở da như: Ngứa, nổi mẩn, phát ban sau tiêm vaccine Covid-19, sau khi loại trừ các dấu hiệu nghi ngờ phản ứng phản vệ nặng, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc uống nhóm kháng histamin.
Người dân cần lưu ý tuyệt đối không dùng các loại thuốc đắp từ thảo dược, lá cây hay thuốc mỡ không rõ loại để bôi đắp lên chỗ sưng đau ở vị trí tiêm.
Đối với người được tiêm chủng vaccine Covid-19 đang dùng toa thuốc điều trị các bệnh lý mãn tính, không được tự ý ngừng thuốc hay thay đổi thuốc vì có thể làm thay đổi tình trạng ổn định của bệnh. Bác sĩ sẽ xem xét toa thuốc để điều chỉnh phù hợp cho từng người bệnh.
Không dùng thuốc hóa trị hay xạ trị, thuốc ức chế miễn dịch trong 14 ngày sau tiêm vaccine Covid-19 vì có thể làm giảm hiệu lực của vaccine.
Tránh uống thuốc gì sau tiêm vaccine ngừa COVID-19?
(ĐCSVN) – Bạn Trần Minh Hà, địa chỉ: Hoàng Mai, TP Hà Nội hỏi: Sau tiêm vaccine, cơ thể có dấu hiệu sốt, đau, nóng đỏ tại chỗ tiêm. Có phải tất cả các loại thuốc hạ sốt đều được dùng trong trường hợp này?
| Sau tiêm vaccine ngừa COVID-19 không dùng thuốc hóa trị hay xạ trị, thuốc ức chế miễn dịch trong 14 ngày. Ảnh: soyte.hanoi.gov.vn |
Trả lời:
Theo ThS. BS Nguyễn Hiền Minh - Đơn vị Tiêm chủng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh: Sau tiêm vaccine COVID-19, người được tiêm chủng có thể có những triệu chứng thường gặp như: sốt trên 38.5 độ C, đau đầu, nhức mỏi cơ toàn thân hoặc tại chỗ tiêm có dấu hiệu sưng đỏ, cánh tay được tiêm vaccine bị đau nhức thì có thể sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt.
Cụ thể, có thể dùng acetaminophen 500mg x 3 lần (uống)/ngày hay còn được biết đến với tên gọi thông thường là paracetamol với nhiều tên thương mại khác nhau và nhiều dạng bào chế từ viên nén, viên sủi, thuốc bột.
Phần lớn việc sử dụng acetaminophen để giảm các triệu chứng khó chịu thông thường như trên sau tiêm vaccine COVID-19 là an toàn với cả phụ nữ đang cho con bú hoặc đang mang thai; người suy chức năng gan và thận nặng cần được tư vấn của bác sĩ khi sử dụng loại thuốc này.
Trường hợp người được tiêm chủng không giảm sưng đau tại chỗ tiêm và nhức mỏi người sau 2-3 ngày dùng thuốc acetaminophen hoặc những người từng có tiền sử phản ứng quá mẫn với acetaminophen hoặc có bệnh lý thiếu hụt men Glucose-6- phosphat dehydrogenase (G6PD), có thể thay thế acetaminophen bằng ibuprofen.
Tuy nhiên, không nên sử dụng ibuprofen sau tiêm vaccine COVID-19 ở những người được tiêm chủng là phụ nữ đang mang thai; người đang điều trị các bệnh lý tim mạch mạn tính, rối loạn đông cầm máu, loét dạ dày tá tràng, cần được tư vấn của bác sĩ khi uống ibuprofen.
Một số người có triệu chứng dị ứng ở da như: Ngứa, nổi mẩn, phát ban sau tiêm vaccine COVID-19, sau khi loại trừ các dấu hiệu nghi ngờ phản ứng phản vệ nặng, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc uống nhóm kháng histamin.
Người dân cần lưu ý tuyệt đối không dùng các loại thuốc đắp từ thảo dược, lá cây hay thuốc mỡ không rõ loại để bôi đắp lên chỗ sưng đau ở vị trí tiêm.
Đối với người được tiêm chủng vaccine COVID-19 đang dùng toa thuốc điều trị các bệnh lý mạn tính, không được tự ý ngừng thuốc hay thay đổi thuốc vì có thể làm thay đổi tình trạng ổn định của bệnh. Bác sĩ sẽ xem xét toa thuốc để điều chỉnh phù hợp cho từng người bệnh.
Không dùng thuốc hóa trị hay xạ trị, thuốc ức chế miễn dịch trong 14 ngày sau tiêm vaccine COVID-19 vì có thể làm giảm hiệu lực của vaccine./.
Ban Bạn đọc-Cộng tác viên