Tiền bảo hiểm chiếm khoảng >10% lương của người lao động, tuy nhiên nhiều người không hiểu rõ quyền lợi của các loại bảo hiểm này. Vậy người tham gia BHXH nhận được quyền lợi như thế nào? Dưới đây là một số thông tin về bảo hiểm xã hội bạn nên biết.
Những thông tin cơ bản về bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội là gì?
BHXH là một trong những chính sách xã hội quan trọng của Nhà nước. BHXH đảm bảo thay thế hoặc chia sẻ rủi ro từ các nguồn quỹ nhằm bảo vệ người lao động khi họ mất khả năng làm việc.
Người tham gia BHXH sẽ được hưởng quyền lợi khi bị mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn giao thông, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết.
Sổ bảo hiểm xã hội là gì?
Sổ BHXH là căn cứ để giải quyết chế độ BHXH cho người tham gia theo quy định của pháp luật. Những thông tin trong sổ gồm thời gian làm việc, quá trình đóng và hưởng BHXH.
Mỗi cá nhân sẽ có một số sổ BHXH duy nhất, cũng là mã định danh ghi nhận quá trình tham gia các loại bảo hiểm và các chế độ, chính sách được hưởng trọn đời. Người tham gia bảo hiểm chỉ cần cung cấp mã số này sẽ được hưởng các chế độ của BHXH trên toàn quốc.
👉 Xem thêm: Tuyển dụng nhanh
Phân loại bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội bao gồm 2 loại là BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Là BHXH do Nhà nước tổ chức và bắt buộc người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia.
BHXH bắt buộc bao gồm các chế độ: thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tuổi tuất.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn phương thức và mức đóng phù hợp với thu nhập của mình.
Nhà nước có chính sách hỗ trợ người tham gia đóng tiền BHXH để hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.
Phân biệt bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế
Bảo hiểm y tế là loại hình bảo hiểm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Người tham gia BHYT sẽ được trả một phần hoặc toàn bộ chi phí khám chữa bệnh và thuốc men.
BHXH có bao gồm bảo hiểm y tế không?
Câu trả lời là không. Mặc dù BHXH và bảo hiểm y tế có sự liên quan và tương đồng nhưng chúng là 2 phạm trù khác nhau.
Điểm khác biệt giữa bảo hiểm y tế và BHXH là gì?
Điểm khác nhau cơ bản của BHXH và BHYT là phương thức thanh toán, cụ thể:
- Bảo hiểm y tế: Người tham gia BHYT khi khám, chữa bệnh, phục hồi chức năng, thai sản… sẽ được BHYT thanh toán hoặc giảm các chi phí trực tiếp mà không cần phải làm hồ sơ.
- Bảo hiểm xã hội: Người lao động bị mất hoặc giảm thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết… muốn hưởng chế độ BHXH phải làm hồ sơ và gửi lên cơ quan bảo hiểm. Sau khi hồ sơ được giải quyết, người lao động mới nhận được khoản trợ cấp.
Tất cả mọi người đều có thể tham gia BHYT. Nhưng đối tượng tham gia của BHXH chỉ là người lao động và ngoài độ tuổi lao động.
Ngoài ra, BHXH và bảo hiểm y tế còn khác nhau ở mức đóng, quyền lợi được hưởng…
👉 Xem thêm: Tìm hiểu về bảo hiểm y tế
Quyền lợi của bảo hiểm xã hội?
Khi tham gia BHXH, người tham gia được hưởng những quyền lợi sau:
- Được tham gia và hưởng các chế độ theo Luật BHXH.
- Được cấp và quản lý sổ BHXH và nhận lại sổ khi không còn làm việc.
- Nhận lương hưu và trợ cấp đầy đủ, kịp thời theo các hình thức sau: nhận trực tiếp tại cơ quan BHXH hoặc tổ chức dịch vụ được ủy quyền; nhận thông qua tài khoản tiền gửi của người lao động mở tại ngân hàng; nhận thông qua công ty, tổ chức nơi làm việc hay người sử dụng lao động
- Hưởng bảo hiểm y tế trong các trường hợp: đang hưởng lương hưu, nghỉ việc hưởng trợ cấp thai sản, nhận con nuôi, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hay trợ cấp ốm đau.
- Chủ động đi khám giám định mức suy giảm khả năng lao động và được thanh toán chi phí giám định y khoa nếu đủ điều kiện hưởng BHXH.
- Ủy quyền nhận lương hưu, trợ cấp BHXH cho người khác.
- Được cung cấp thông tin về đóng BHXH theo định kỳ; yêu cầu người sử dụng lao động cung cấp thông tin về việc đóng và quyền được hưởng các chế độ của BHXH.
- Người tham gia được khiếu nại, tố cáo và khởi kiện BHXH theo quy định pháp luật.
Mức đóng bảo hiểm xã hội
Đối với bảo hiểm xã hội bắt buộc
Mức đóng bảo hiểm = Tiền lương căn cứ của người đóng bảo hiểm x tỷ lệ trích đóng.
Tiền lương tháng của người lao động bao gồm:
- Mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.
- Tiền lương theo ngạch, bậc, cấp bậc quân hàm và các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung, thâm niên nghề.
👉 Xem thêm: Việc làm và mức lương hấp dẫn
Cụ thể các khoản trích đóng BHXH bắt buộc mới nhất 2021 như sau:
Đối với BHXH tự nguyện
Người lao động phải đóng 22% mức tu nhập hàng tháng do người lao động lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội lần
Điều kiện được hưởng
- Người đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng đóng BHXH chưa đủ 20 năm.
- Người đóng BHXH chưa đủ 20 năm, sau 1 năm nghỉ việc không đóng BHXH và yêu cầu nhận trợ cấp 1 lần.
- Người đang mắc các bệnh nguy hiểm đến tính mạng hoặc mắc bệnh suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, không tự phục vụ được nhu cầu sinh hoạt.
- Người ra nước ngoài định cư.
Hồ sơ hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội lần
Để hưởng chế độ trợ cấp BHXH lần, người lao động phải chuẩn bị hồ sơ bao gồm những giấy tờ sau:
- Sổ bảo hiểm xã hội
- Đơn đề nghị hưởng trợ cấp
- CCCD/CMND, sổ hộ khẩu hoặc đăng ký tạm trú
- Người mắc bệnh hoặc suy giảm khả năng lao động phải phụ thuộc vào người khác cần chuẩn bị trích sao hồ sơ bệnh án
- Đối với người ra nước ngoài định cư cần chuẩn bị giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về việc thôi quốc tịch Việt Nam hoặc các giấy tờ minh chứng cho việc nhập tịch và định cư ở nước ngoài.
Hồ sơ sau khi hoàn thành theo đúng quy định và gửi về cơ quan BHXH sẽ được giải quyết trong 10 ngày.
Cách tính trợ cấp bảo hiểm xã hội lần
Mức hưởng trợ cấp BHXH 1 lần = Mức bình quân tiền lương hàng tháng x 1,5 (những năm trước 2014) + Mức bình quân tiền lương hàng tháng x 2 (những năm sau 2014)
Trong đó: Mức BQTLHT = (mức lương đóng BHXH x số tháng đóng BHXH x mức điều chỉnh hàng năm) / tổng thời gian đóng BHXH
Cách tra cứu thông tin báo bảo hiểm xã hội rực tuyến
Thay vì đến tận cơ quan BHXH để trích xuất số liệu, người lao động có thể tra cứu thông tin qua website của bảo hiểm xã hội iệt Nam. Sau khi truy cập vào mục Tra cứu trực tuyến bạn có thể tìm hiểu các thông tin về mã số BHXH, quá trình tham gia BHXH…
Lưu ý: cần phải nhập đầy đủ thông tin cá nhân để tra cứu.
Tham gia BHXH là cần thiết nhằm thực hiện đúng chính sách xã hội của Nhà nước và đảm bảo các lợi ích cho bản thân.