Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Thế kỷ 20 là khoảng thời gian tính từ ngày 1 tháng 1 năm 1901 đến hết ngày
31 tháng 12 năm 2000, nghĩa là bằng 100 năm, trong lịch Gregory. Nhưng theo Lịch thiên văn, Thế kỷ 20 được bắt đầu từ ngày 1/1/1900 và kết thúc vào ngày 31/12/1999.
Thế kỷ 20 bị chi phối bởi một chuỗi sự kiện được
báo trước sẽ tạo ra những thay đổi to lớn trong lịch sử thế giới: Đại dịch cúm, Thế chiến thứ nhất,
Thế chiến thứ hai, năng lượng hạt nhân và khám phá không gian, chủ nghĩa dân
tộc và chủ nghĩa thực dân, Chiến tranh Lạnh và những xung đột thời hậu chiến; các tổ chức liên chính phủ và sự đồng nhất văn hóa thông qua sự phát triển của vận tải mới nổi và công nghệ truyền thông; giảm nghèo và tăng dân số thế giới, nhận thức
về suy thoái môi trường, diệt chủng hệ sinh thái; và khai sinh Cách mạng số, được kích hoạt bởi việc áp dụng rộng rãi các bóng bán dẫn MOS và các mạch tích hợp. Nó đã chứng kiến những tiến bộ vĩ đại trong sản xuất điện, truyền thông và công nghệ y tế vào cuối thập niên 80 cho phép giao tiếp máy tính gần như tức thời và biến đổi gen của cuộc sống. Thế kỷ 20
chứng kiến sự biến đổi lớn nhất của trật tự thế giới kể từ khi thành Rome sụp đổ: tổng suất sinh toàn cầu, mực nước dâng và sự sụp đổ sinh thái đã tăng lên; kết quả cạnh tranh về đất đai và tài nguyên cạn kiện đã đẩy nhanh nạn phá rừng, cạn kiện nguồn nước, và sự tuyệt chủng hàng loạt của
nhiều loài trên thế giới và sự suy giảm số lượng của những loài khác; các hậu quả hiện đang được giải quyết. Nhiệt độ toàn cầu trung bình trên Trái Đất đã tăng hơn 1 °C (2 °F) kể từ năm 1880; hai phần ba sự nóng lên đã xảy ra kể từ năm 1975, với tốc độ khoảng 0,15-0,20 °C mỗi thập kỷ.[1] Những hậu quả của Chiến tranh thế giới, chiến tranh lạnh và
Toàn cầu hóa đã tạo một thế giới mà ở đó con người đoàn kết hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử loài người, được minh chứng bằng việc thiết lập luật pháp quốc tế, viện trợ quốc tế, và
Liên Hợp Quốc. Kế hoạch Marshall chi 13 tỷ đô la (tương đương 100 tỷ đô la năm 2018) để tái xây dựng những nền kinh tế tại những quốc gia sau chiến tranh - ra mắt "Pax Americana". Trong suốt nửa cuối của thế kỷ 20, sự ganh đua giữa
Hoa Kỳ và Liên Xô đã tạo ra những căng thẳng to lớn trên khắp thế giới, biểu hiện trong các cuộc xung đột vũ trang khác nhau và nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân ở khắp nơi. Liên Xô tan rã năm 1991 sau sự sụp đổ của các quốc gia thành viên được Phương Tây coi là sự kết thúc của chủ nghĩa cộng sản, mặc dù vào cuối thế kỷ, khoảng một phần sáu dân số trên Trái Đất sống dưới chế độ cộng sản, hầu hết tại
Trung Quốc - một quốc gia đang nổi lên như một siêu cường về kinh tế và địa chính trị. Phải mất hai trăm ngàn năm lịch sử loài người để dân số Trái Đất đạt 1 tỷ người; thế giới ước tính đạt 2 tỷ người vào năm 1927; đến cuối năm 1999,
dân số toàn cầu đã đạt 6 tỷ người.[2] Tỷ lệ biết chữ toàn cầu trung bình là 86.3%.[3] Những chiến dịch toàn cầu để diệt trừ
bệnh đậu mùa và các bệnh khác mà trước đây gây ra cái chết cho lượng người nhiều hơn tất cả các cuộc chiến tranh và thiên tai cộng lại đạt được những kết quả chưa từng có; bệnh đậu mùa bây giờ chỉ tồn tại
trong phòng thí nghiệm. Những cải tiến thương mại đã đảo ngược tập hợp các kỹ thuật sản xuất thực phẩm hạn chế được sử dụng từ Thời đại đồ đá, tăng cường đáng kể sự đa dạng của thực phẩm có sẵn, dẫn đến chất lượng dinh dưỡng của con người đi lên. Cho đến đầu thế kỷ 19, tuổi thọ trung bình là khoảng ba mươi trong hầu hết dân số; tuổi thọ trung bình toàn cầu
vượt qua 40 tuổi lần đầu tiên trong lịch sử, với hơn một nửa trong số đó đạt trên 70 tuổi (ba thập kỷ dài hơn cả thế kỷ trước đó)
Những sự kiện, thành tích và mốc phát triển[sửa |
sửa mã nguồn]Chính trị[sửa
| sửa mã nguồn]Thay đổi địa giới quốc gia và lãnh
thổ[sửa | sửa mã nguồn]- Australia ngày 1 tháng 1 năm 1901
Tổng quan[sửa |
sửa mã nguồn]Thế kỷ đã xuất hiện những cuộc chiến tổng lực trên quy mô toàn cầu đầu tiên giữa các cường quốc thế giới trên khắp các châu lục và đại dương trong Chiến tranh thế giới lần thứ nhất và Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Chủ nghĩa dân tộc trở thành một vấn đề chính trị lớn trên thế giới trong thế kỷ
20, được thừa nhận trong luật pháp quốc tế cùng với quyền tự quyết của các quốc gia, chính thức chống chủ nghĩa thực dân vào giữa thế kỷ, và xung đột khu vực liên quan. Thế kỷ cũng chứng kiến sự thay đổi lớn về cách mọi người sống, với những thay đổi chính trị, ý thức hệ, kinh tế, xã hội, văn hóa, khoa học, công nghệ, và y khoa. Thế kỷ 20 có thể thấy nhiều tiến bộ công nghệ và khoa học hơn tất cả thế kỷ khác kết hợp kể từ khi bắt đầu nền văn minh tốt đẹp. Các thuật ngữ như chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa toàn cầu, chủ nghĩa môi trường, ý thức hệ, chiến tranh thế giới, diệt chủng, và chiến tranh hạt nhân được sử dụng phổ biến. Những khám phá khoa học, chẳng hạn như thuyết tương đối và vật lý lượng tử, thay đổi sâu sắc các mô hình nền tảng của khoa học vật lý, buộc các nhà khoa học
nhận ra rằng vũ trụ phức tạp hơn trước đây và dập tắt những hy vọng (hoặc nỗi sợ hãi) vào cuối thế kỷ 19 rằng một vài chi tiết kiến thức khoa học cuối cùng sắp được lấp đầy. Đó là thế kỷ được bắt đầu bằng những con ngựa, ô tô đơn giản và tàu buôn nhưng kết thúc với đường sắt cao tốc, tàu du lịch, du lịch hàng không thương mại toàn cầu và Tàu con thoi. Ngựa và động vật thồ hàng, hình thức vận
chuyển cá nhân cơ bản của mọi xã hội trong hàng ngàn năm đã được thay thế bằng ô tô và xe buýt trong một vài thập kỷ. Những phát triển này đã được thực hiện bằng cách khai thác tài nguyên nhiên liệu hóa thạch, cung cấp năng lượng ở dạng dễ mang theo, nhưng cũng gây ra mối lo ngại về ô nhiễm và tác động lâu dài đến môi trường. Con người lần đầu tiên khám phá không gian, bước những bước chân đầu tiên lên
Mặt Trăng. Thập niên
1900[sửa | sửa mã nguồn]- 1901: Theodore Roosevelt trở thành Tổng thống Hoa Kỳ sau cái chết của William McKinley. Phong trào
Nghĩa Hoà Đoàn tại Trung Quốc.
- 1902: Real Madrid thành lập với tên gọi "FC Madrid".
Chiến tranh Boer lần thứ hai.
- 1903: Tour de France lần đầu tiên được tổ chức. Panama giành độc
lập. Chuyến bay đầu tiên của anh em nhà Wright.
- 1904: Nhật Bản bất ngờ tấn công Cảng Arthur (Lushun), khởi đầu
Chiến tranh Nga-Nhật. Bắt đầu xây dựng Kênh đào Panama. Đường sắt xuyên SIberia được đưa vào hoạt động.
- 1905: Cách mạng Nga năm 1905: quân đội Nga nổ súng trong một cuộc diễu hành trên đường phố Estonia, giết chết 94 người và làm bị thương hơn 200 người. Cách mạng Hiến pháp tại Ba Tư.
- 1906: Vụ động đất tại San Francisco năm 1906 (khoảng 7,8 độ) ở
vết đứt gãy San Andreas phá hủy phần lớn San Francisco, California, làm chết ít nhất 3000 người và 300.000 người mất nhà cửa, thiệt hại 350 triệu
đô la Mỹ. Kết thúc vụ Dreyfus tại Pháp. Mỹ chiếm đóng Cuba. Cải cách của tướng
Stolypin tại Nga.
- 1907: Xảy ra khởi nghĩa Hoàng Cương tại Nhật Bản. Phần Lan trở thành nước đầu
tiên cho phép phụ nữ ứng cử. Ván Cờ Lớn giữa Anh và Nga kết thúc.
- 1908: Robert Baden-Powell bắt
đầu phong trào Hướng đạo Nam. Cách mạng người Turk trẻ tại Ottoman.
Áo-Hung xâm lược Bosnia-Herzegovina dẫn tới khủng hoảng Bosnia. Bulgaria giành độc lập.
- 1909: Colombia thừa nhận Panama độc lập.. Robert E. Peary trở thành người đầu tiên đặt chân đến
Bắc Cực. Mỹ rút khỏi Cuba.
Thập niên
1910[sửa | sửa mã nguồn]- 1910: Bắt đầu cuộc cách mạng México. Geogre V trở thành vua của
Vương quốc Anh và hoàng đế của Ấn Độ. Liên minh Nam Phi được thành lập.
Bồ Đào Nha chính thức bãi bỏ chế độ quân chủ. Nhật Bản xâm lược
Triều Tiên. Sao chổi Halley trở lại.
- 1911: Roald Amundsen trở thành người đầu tiên đạt chân đến
Nam Cực. New Delhi trở thành thủ đô của Ấn Độ thuộc Anh. Ernest Rutherford khám phá ra
các hạt nhân nguyên tử. Cuộc chiến tranh Italia-Thổ Nhĩ Kỳ kết thúc với việc
Libya trở thành thuộc địa của Ý.
- 1912:
Cách mạng Tân Hợi do Tôn Trung Sơn lãnh đạo dành thắng lợi tại Trung Quốc, lật đổ nhà Thanh.
Đại hội Dân tộc Phi được thành lập. Quốc dân Đảng được thành lập. Maroc trở thành một
nước bảo hộ của Pháp. Vụ chìm tàu Titanic.
Chiến tranh Balkan lần thứ nhất bùng nổ. Woodrow Wilson được bầu làm Tổng thống thứ 28 của Hoa Kỳ. Arizona trở thành bang cuối cùng được sáp nhập vào Liên bang. Hoa Kỳ chiếm đóng Nicaragua. Cái chết của Thiên hoàng Minh Trị.
- 1913: Niels Bohr công thức hoá mô hình gắn kết đầu tiên của hạt nhân nguyên tử, và trong quá trình mở đường cho cơ học lượng tử.Kết thúc chiến tranh vùng Balkan. George I của Hy Lạp bị ám sát. Cục Dự trữ Liên bang được thành lập. Viên Thế Khải đoạt quyền lực tại Trung Quốc
và bóp chết thành quả cách mạng Tân Hợi. Công ty Ford Motor giới thiệu dây chuyền lắp ráp tự động đầu tiên.
- 1914: Gavrilo Princip
ám sát thái tử Franz Ferdinand của Áo tại Sarajevo,
bùng nổ Thế Chiến I. Vương quốc Anh thiết lập Vương quốc Hồi giáo Ai Cập
trở thành một xứ bảo hộ. Trận sông Marne lần thứ nhất. Trận Tannenberg. Đức Thánh Cha
Benedict XV trở thành Giáo hoàng.
- 1915: Thảm hoạ diệt chủng Armenia. Khí độc lần đầu được sử dụng
trong chiến tranh, tại trận Ypres. Vụ chìm tàu RMS Lusitania.
- 1916: Cuộc nổi dậy Lễ phục sinh ở Ireland.
Thời kỳ quân phiệt bắt đầu ở Trung Quốc sau cái chết của Viên Thế Khải. Chiến dịch Gallipoli của phe Hiệp ước thất bại.
Xe tăng lần đầu đưa vào sử dụng ở trận sông Somme. Grigory Rapustin bị ám sát tại Nga.
Lawrence xứ Ả Rập lãnh đạo phong trào nổi dậy tại Ả Rập chống lại đế chế Ottoman. Trận Verdun.
- 1917: Cách mạng tháng 10 Nga đưa những người cộng sản lên nắm quyền, bùng nổ Nội
chiến Nga. Mỹ tham gia Thế Chiến I cùng phe Hiệp ước. Trận Passchendaele. Trận Caporetto.
Ba Lan giành độc lập. Trao giải Pulitzer đầu tiên.
- 1918: Tổng tấn
công Một trăm ngày của phe Hiệp ước dẫn tới thất bại của quân Đức. Thế Chiến I kết thúc. Wilhelm II thoái vị. Đại dịch cúm ở Tây Ban Nha.
Ukraina và Belarus giành độc lập. Nội chiến Phần Lan. Anh chiếm Palestine.
- 1919: Hiệp ước Versailles trừng phạt Đức và đem lại lợi ích cho các nước thắng trận. Cách
mạng Đức lật đổ chế độ quân chủ, thiết lập chế độ cộng hoà Weimar. Estonia giành độc lập.
Hội Quốc Liên được thành lập. Chiến tranh Nga-Ba Lan 1919. Bắt đầu
Chiến tranh giành độc lập Thổ Nhĩ Kỳ. Đảng phát xít Italia được thành lập.
Quốc tế cộng sản được thành lập. Tổ chức Lao động Quốc tế được thành lập. Ernest Rutherford phát
hiện ra proton.
Thập niên
1920[sửa | sửa mã nguồn]- 1920: Hi Lạp khôi phục lại chế độ quân chủ. Chiến tranh Armenia-Thổ Nhĩ Kỳ.
Armenia và Azerbaijan sáp nhập với Liên Xô. Mohandas Gandhi đề ra phong trào kháng chiến bất bạo động.
Palestine trở thành vùng uỷ trị của Anh. Bắt đầu thời kỳ Cấm rượu tại Hoa Kỳ.
- 1921: Siêu lạm phát ở Đức. Gruzia sáp nhập vào Liên Xô. Triều đại Pahlavi lên nắm
quyền ở Iran. Albert Einstein giành giải thưởng Nobel Vật lý.
- 1922:
Đế chế Ottoman sụp đổ. Tỉnh Bắc Ireland được thành lập ở Vương quốc Anh. Liên hợp các quốc gia Mỹ Latinh gồm
Costa Rica, Honduras, Guatemala và El Salvador tan rã. Ai Cập giành quyền tự trị từ
Đế chế Anh. Benito Mussolini lên nắm quyền ở Italy. Phát hiện ra mộ của Tutankhamen.
Liên bang Xô viết được thành lập, trở thành nhà nước cộng sản đầu tiên của nhân loại. Hoà ước Washington được ký kết.
- 1923:
Tạp chí Times xuất bản số đầu tiên. Nội chiến tại Ireland. Cuộc đảo chính do Adolf Hitler cầm đầu nhằm lật đổ chế độ
cộng hoà Weimar bất thành. Động đất Kanto giết chết 105.000 người ở Nhật Bản. Nước
cộng hoà Thổ Nhĩ Kỳ được thành lập bởi Kemal Atatürk. Công ty Walt Disney được thành lập.
- 1924: Vladimir Lenin qua đời. Cuộc nổi dậy tháng Tám ở Georgia chống chính quyền
Xô viết. Geogre Gershwin sáng tác bản Rhapsody in Blue.
Thế vận hôi Mùa đông đầu tiên được tổ chức. FBI được thành lập.
Luật di cư Mỹ năm 1924 hạn chế đáng kể số người nhập cư từ nước ngoài.
- 1925: Mussolini thiết lập
chế độ độc tài ở Ý. Vô tuyến truyền hình đầu tiên được tạo ra bởi
John Logie Baird. Điều ước quốc tế Locarno được ký kết.
- 1926:
Hirohito trở thành hoàng đế Nhật Bản. Các cuộc đảo chính ở Ba Lan, Hi Lạp và
Bồ Đào Nha thiết lập chính quyền độc tài. Mein Kampf của Hitler được xuất bản.
- 1927: Joseph Stalin trở thành nhà
lãnh đạo Liên Xô. Vương quốc Anh và Ireland chính thức đổi thành Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland.
Ả Rập Xê Út giành độc lập. Núi Rushmore được xây dựng. Chuyến bay vượt Đại Tây Dương của
Charles Lindbergh. Dân số thế giới đạt 2 tỷ người.
- 1928:
Alexander Fleming phát hiện ra penicillin. Kết thúc thời kỳ quân phiệt ở
Trung Quốc và khởi đầu của Nội chiến Trung Quốc giữa Quốc dân Đảng và Đảng Cộng sản. Malta trở thành thành viên
Khối Liên hiệp Anh. Vua Zog I nắm quyền tại Albania.
Phong trào Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế được thành lập. Nhân vật chuột Mickey ra đời.
- 1929:Thị trường chứng khoán Phố Wall sụp đổ, bắt đầu cuộc Đại suy thoái. Giáo hoàng
Pius XVI ký hiệp ước Lateran với Benito Mussolini.
Vatican được công nhận là một nhà nước có chủ quyền. Gulag tiếp nhận những tù nhân đầu tiên. Trao
giải Oscar đầu tiên.
Thập niên
1930[sửa | sửa mã nguồn]- 1930: Clyde Tombaugh phát hiện ra Sao Diêm Vương. Cuộc diễu hành muối của Mohandas Gandhi chống chế độ thuế của
thực dân Anh. Các cuộc đảo chính quân sự ở Peru và Brazil. World Cup lần đầu được tổ chức ở
Uruguay.
- 1931: Lũ lụt ở Trung Quốc giết chết 2,5 triệu người. Nam Phi giành độc lập. Toà nhà Empire State được xây dựng. Nền
Đệ Nhị Cộng hoà Tây Ban Nha được thành lập. Nước Cộng hoà Xô viết Trung Hoa được thành lập bởi
Mao Trạch Đông. Nhật Bản xâm lăng Mãn Châu.
- 1932: Đảng Quốc xã vươn lên trở thành
đảng lớn nhất trong quốc hội Đức. Cuộc đảo chính quân sự ở Chile. Cách mạng ở Xiêm thiết lập chế độ quân chủ lập hiến. Kênh truyền hình
BBC lần đầu được phát sóng. Phát hiện ra Neutron. Chiến tranh Emu ở Úc.
- 1933:
Adolf Hitler trở thành thủ tướng Đức. Công bố chính sách kinh tế mới ở
Mỹ nhằm khôi phục kinh tế dưới tác động của Đại suy thoái. Lệnh cấm rượu ở Mỹ được bãi bỏ. Nạn đói Holodomor ở Liên Xô. Nhật Bản và Đức rút
khỏi Hội Quốc Liên.
- 1934: Cuộc Vạn lý Trường chinh của
Mao Trạch Đông. Hoa Kỳ trao quyền tự trị cho Philippines. Cặp đôi tội phạm Bonnie và Clyde bị bắn
chết trong một cuộc phục kích của cảnh sát. Nội chiến ở Áo dẫn đến việc những người phát xít nắm quyền lực tại nước này. Hitler gây ra sự kiện Đêm những con dao dài, sát hại các đối thủ của ông.
Paul Hindenburg qua đời. Hitler tự xưng là Fuhrer của nước Đức.
- 1935:
Chiến tranh Italy - Abyssinian lần thứ hai kết thúc với việc Abyssinian trở thành thuộc địa của
Ý. William Lyon Mackenzie King trở thành Thủ tướng Canada. Ba Tư được đổi tên thành Iran. Ban hành Đạo luật phân biệt chủng tộc Nuremberg ở
Đức.
- 1936: Nội chiến Tây Ban Nha bùng nổ. Đại thanh trừng bắt đầu dưới
thời Stalin. Khánh thành Đập Hoover tại Mỹ. Cuộc nổi dậy của người Ả Rập ở Palestine phản đối làn sóng nhập cư của người
Do Thái.
- 1937: Nhật Bản bắt đầu cuộc xâm lược Trung Quốc. Vụ thảm sát Nam Kinh.
Neville Chamberlain trở thành thủ tướng Vương quốc Anh. Thảm hoạ Hindenburg.
VuaGeogre VI suýt bị ám sát bởi những người trong quân đội Cộng hoà Ireland. Cái chết của
Geogre Gershwin và Maurice Ravel.
- 1938: Áo sáp nhập vào
Đức. Hiệp ước Munich đỉnh cao của chính sách nhượng bộ giữa Anh, Pháp với phát xít Đức.
Đêm kính vỡ ở Đức, chiến dịch tiêu diệt người Do Thái của Hitler.
Superman lần đầu xuất hiện trên trang bìa của DC Comics
- 1939: Nội chiến Tây Ban Nha chấm dứt.
Francisco Franco trở thành nhà độc tài của Tây Ban Nha. Hiệp ước Molotov-Ribbentrop giữa Đức và Liên Xô. Đức Quốc xã xâm lược Ba Lan, Anh và Pháp tuyên chiến với Đức, bùng nổ Thế Chiến II. 16 ngày sau,
Liên Xô tấn công Ba Lan từ phía đông.
Thập niên
1940[sửa | sửa mã nguồn]- 1940: Đức Quốc xã xâm lược Đan Mạch, Na Uy,
Bỉ, Hà Lan, Luxembourg và Pháp. Thảm sát Katyn.
Các quốc gia vùng Baltic bị sáp nhập vào Liên Xô. Chiến tranh Liên Xô-Phần Lan.
Winston Churchill trở thành thủ tướng của Vương quốc Anh. Trận chiến nước Anh, trận không chiến lớn đầu tiên trong lịch sử, gây nên những tổn
thất lớn cho quân Đức trong kế hoạch xâm lược Anh.
- 1941: Chiến dịch Holocaust được mở rộng. Trận chiến Trân Châu Cảng, dẫn tới việc
Hoa Kỳ chính thức tuyên chiến với phe Trục. Phát xít Đức mở chiến dịch Barbarossa nhằm thôn tính
Liên Xô. Cuộc vây hãm Tobruk đánh dấu thất bại đầu tiên của lục quân Đức trong Thế Chiến II. Trận Leningrad.
- 1942: Hiến chương Đại Tây Dương được ký kết. Trận Biển San Hô.
Trận Midway. Trận El Alamein lần thứ hai, trận Guadalcanal và trận Stalingrad tạo nên bước ngoặt của cuộc chiến tranh. Cuộc giam giữ công dân Mỹ gốc Nhật Bản ở Mỹ bắt đầu. Dự án Manhattan được tiến hành.
- 1943:
Trận vòng cung Kursk kết thúc với thất bại của quân Đức và trở thành cuộc tấn công cuối cùng của họ ở mặt trận phía Đông. Hội
nghị Tehran với sự tham gia của nguyên thủ 3 nước Đồng minh. Lầu Năm Góc được khánh thành. Nạn đói ở Bengal giết chết 3 triệu người.
- 1944:
D-Day, quân Đồng minh mở mặt trận thứ hai ở Tây Âu. Adolf Hitler sống sót sau một âm mưu ám sát ông ta vào ngày 20 tháng 7. Máy tính điện tử đầu tiên,
Colossus đi vào hoạt động. Trận Leyte.
- 1945: Vụ đánh bom Dresden của Mỹ-Anh làm 25,000 người chết ở thành phố
Dresden thuộc Đức. Trận Berlin. Hội nghị Yalta. Cái chết của
Franklin Delano Roosevelt,Adolf Hitler và Benito Mussolini. Trận Iwo Jima.
Trận Okinawa. Vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki. Thế Chiến II kết
thúc. Tuyên bố Postdam khởi nguồn của sự chia rẽ Đông- Tây. Liên Hợp Quốc được thành lập. Nội chiến Trung Quốc bùng nổ trở lại. Triều Tiên giành độc lập và bị chia cắt. Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Cái chết của Anne Frank và Béla Bartók.
Indonesia giành độc lập. Tòa án Nürnberg xét xử tội ác Đức Quốc xã.
- 1946: Ý trở thành nước cộng hoà.
Nội chiến Hy Lạp. Jordan giành độc lập. Thực dân Pháp quay trở lại xâm lược
Đông Dương. Hình ảnh đầu tiên chụp Trái Đất từ không gian. Bhumibol Adulyadej trở thành vua của
Thái Lan. Philippines tuyên bố độc lập.
- 1947: Ấn Độ và
Pakistan giành độc lập. Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan lần thứ nhất.Máy bay X-1 trở thành máy bay đầu tiên vượt qua tốc độ âm thanh. Jackie Robinson trở thành cầu thủ bóng chày da màu đầu tiên. Học thuyết Truman được công bố nhằm ngăn chặn sự bành trướng của
chủ nghĩa cộng sản. CIA được thành lập.
- 1948: Liên Hợp Quốc công nhận nền độc lập của Israel. Thành lập nhà nứoc
Israel. Chiến tranh Ả Rập-Israel bùng nổ. Cuộc phong tỏa Berlin của
Liên Xô. Kế hoạch Marshall. OECD và Tổ chức Y tế thế
giới được thành lập. Mohandas Gandhi bị ám sát. Miến Điện giành độc lập.
- 1949: Tổ chức NATO được thành lập. Nước
Đức bị chia cắt thành hai quốc gia Cộng hoà Liên bang Đức và Cộng hoà dân chủ Đức.
COMECON được thành lập bởi Liên Xô và các nước Đông Âu. Phân chia vùng Kashmir. Nước
Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa được thành lập. Chính quyền Trung Hoa Dân Quốc chuyển đến Đài Loan.
Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử, phá vở thế độc quyền hạt nhân của Hoa Kỳ. George Orwell xuất bản tiểu
thuyết Nineteen Eighty-Four.
Thập niên 1950[sửa |
sửa mã nguồn]- 1950: Bùng nổ chiến tranh Triều Tiên.
Lhamo Dondrub trở thành Đạt Lai Lạt Ma của Tây Tạng.
- 1951:
Chương trình Colombo đi vào hoạt động. Hiệp ước San Francisco kết thúc sự chiếm đóng của Mỹ đối với Nhật Bản và chính thức kết thúc chiến sự giữa hai cường quốc này.
- 1952: Cộng đồng phòng thủ châu Âu được thành lập. Elizabeth II lên ngôi nữ hoàng tại Anh.
Cách mạng Ai Cập do Gamal Abdel Nasser lãnh đạo lật đổ vua Farouk và kết thúc sự chiếm đóng của Anh.
Hiệp ước Bonn- Paris chấm dứt sự chiếm đóng của quân Đồng minh với Tây Đức. Kích nổ quả bom khinh khí đầu
tiên. Chuyến bay phản lực thương mại đầu tiên. Khởi nghĩa Mau Mau bùng nổ ở Kenya.
- 1953:
Campuchia giành độc lập. Khám phá ra DNA. Cuộc chinh phục đỉnh núi Everest đầu tiên. Mohammed
Mossadeq bị lật đổ ở Iran. Kết thúc Chiến tranh Triều Tiên. Một cuộc nổi dậy ở Đông Đức dẫn đến việc bắt giữ và hành quyết Lavrentiy Beria. Cái chết của
Joseph Stalin. Cuộc tranh giành quyền lực bắt đầu giữa Georgy Malenkov và Nikita Khrushchev. Sự nghiệp âm nhạc của
Elvis Presley được mở ra.
- 1954: Liên minh Tây Âu được thành lập.
Toà án tối cao Hoa Kỳ ra nghị quyết cấm phân biệt chủng tộc ở các trường công trên toàn Liên bang. Liên Xô xây dựng nhà máy điện
hạt nhân đầu tiên. Cuộc khủng hoảng eo biển Đài Loan đầu tiên.
Chiến dịch Điện Biên Phủ thắng lợi, Pháp rút khỏi Đông Dương và Việt Nam bị chia cắt làm 2 miền.
Chiến tranh Algérie bùng nổ.
- 1955: Nikita Khrushchev trở thành nhà lãnh đạo của Liên Xô. Ký kết Hiệp ước Warsaw. Nội chiến Sudan lần thứ nhất bùng nổ. CENTO được thành lập.
Hội nghị Bandung. Cái chết của Albert Einstein.
- 1956: Sudan và
Tunisia giành độc lập. Đệ Ngũ Cộng hòa Pháp được thành lập. Cách mạng Hungary bị nghiền nát bởi
Hồng quân Liên Xô. Khủng hoảng kênh đào Suez.
- 1957:
Sputnik 1 được phóng vào vũ trụ, khởi đầu kỷ nguyên vũ trụ của loài người. Chú chó laika trở thành động vật đầu tiên bay vào vũ
trụ. Ghana giành độc lập. Hiệp ước Rome được ký kết.
- 1958:
Nạn đói lớn ở Trung Quốc giết chiết khoảng 3 triệu người. NASA được thành lập. Phát minh ra băng cassette.
- 1959: Cách mạng Cuba thắng lợi. Síp và Singapore giành độc lập.
Alaska và Hawaii được sáp nhập vào Hoa Kỳ. Đạt Lai Lạt Ma bị trục xuất khỏi
Tây Tạng. Ca nhiễm AIDS đầu tiên trong lịch sử. Chiến tranh Việt Nam bùng nổ. Richie Valens, Buddy Holly và The Big Bopper chết trong một tai nạn máy bay. Dân số thế giới đạt 3 tỷ người
Thập niên 1960[sửa |
sửa mã nguồn]- 1960: Chia rẽ Xô-Trung.
Hiệp hội mậu dịch tự do châu Âu hình thành. Sự cố tên lửa U-2 đốt nóng sự căng thẳng giữa hai siêu cường. Năm châu Phi: 17 quốc gia
Lục địa đen giành độc lập. Vụ ám sát Patrice Lumumba khởi đầu cuộc Khủng hoảng Congo. Vụ thảm sát Sharpeville ở
Nam Phi. Một trận động đất ở Valdivia, Chile với cường độ 9,4-9,6 độ richter, mức cao nhất từng được ghi nhận, khiến 1.000 đến 6.000 người chết. Chuyến thám hiểm đầu tiên tới khu vực sâu nhất Trái Đất,
rãnh Mariana. Laser được phát minh. Ban nhạc The Beatles được thành lập. Muhammad Ali giành huy chương vàng
Olympic 1960 ở Roma.
- 1961: Đại nhảy vọt kết thúc ở Trung Quốc sau cái chết của 20-45 triệu người.
Bức tường Berlin được xây dựng. Yuri Gagarin trở thành người đầu tiên bay vào vũ trụ. Tổng thư ký
Liên Hợp Quốc Dag Hammarskjöld chết trong một tai nạn máy bay.
- 1962:
Khủng hoảng tên lửa Cuba. Algérie giành độc lập. Cái chết của Marilyn Monroe.
Chiến tranh Indonesia- Malaysia. Một cuộc đảo chính lật đổ nền quân chủ và thành lập nước
Cộng hòa Ả Rập Yemen dẫn tới cuộc nội chiến tại nước này. Chiến tranh Trung-Ấn.
- 1963: Kenya giành độc lập. Hoà thượng Thích Quảng Đức tự thiêu phản đối chính sách đàn áp Phật giáo tại Nam Việt Nam. Bài phát biểu
"Tôi có một giấc mơ" của Martin Luther King. Ngô Đình Diệm bị lật đổ. Vụ ám sát tổng thống
John Kennedy.
- 1964: Leonid Brezhnev nắm quyền ở Liên Xô.
Malta, Malawi và Tanzania giành độc lập. Một cuộc đảo chính thiết lập chế độ độc tài quân sự ở Brazil . Luật dân quyền bãi bỏ sự
phân biệt chủng tộc ở Mỹ. Xung đột vũ trang ở Colombia. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của Sao Hỏa.
- 1965: Winston Churchill và Malcolm X qua đời. Khủng hoảng Công gô kết thúc với việc
Joseph Mobutu trở thành nhà độc tài của nước này.Vụ thanh trừng chống Cộng tại Indonesia sát hại 500.000 người.
Singapore giành được độc lập. Ferdinand Marcos trở thành Tổng thống Philippines. Chiến
tranh Án Độ- Pakistan lần 2.
- 1966: Cách mạng Văn hóa tại Trung Quốc. Giáo hội Satan được thành lập bởi Anton LaVey. Lesotho,
Botswana và Barbados giành độc lập.
- 1967: Chiến tranh Sáu ngày. Đảo chính quân sự tại
Hy Lạp thiết lập chế độ độc tài quân sự do Georgios Papadopoulos lãnh đạo. Nội chiến Nigeria bùng nổ sau tuyên bố độc lập của nước
Cộng hòa Biafra. ASEAN được thành lập. Đường sắt cao tốc Shinkansen đi vào hoạt động ở Tokyo.
Mùa hè tình yêu ở Mỹ.
- 1968: Vụ ám sát Martin Luther King và Robert Kennedy. Cuộc khởi
nghĩa Mùa xuân Praha bị dập tắt bởi can thiệp quân sự từ các nước Đông Âu. Các cuộc biểu tình tháng Năm tại Pháp. Xung đột giữa 2 phe Công giáo và Tin lành tại Bắc Ireland.
Tổng công kích Tết Mậu Thân tại Việt Nam.Thảm sát Mỹ Lai.
- 1969: Con người lần đầu tiên đặt chân lên
Mặt Trăng. Phát minh ra ARPANET, tiền thân của internet ngày nay. Công ty Samsung được thành lập.
Lễ hội Woodstock tại Mỹ. Xung đột biên giới Trung-Xô. Muammar
Gaddafi lật đổ vua Idiris và trở thành tổng thống nước Cộng hòa Ả Rập Libya.
Thập niên
1970[sửa | sửa mã nguồn]- 1970: Nội chiến Nigeria kết thúc với sự sáp nhập trở lại của nước Cộng hòa
Biafra sau cái chết của 3 triệu người. Các cuộc biểu tình chống chính phủ ở Ba Lan. Bùng nổ Nội chiến Campuchia. Phê chuẩn Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt
nhân. Chuyến bay đầu tiên của máy bay Boeing 747. Bão Bhola giết 500.000 người ở Pakistan.
Tháng Chín đen tối tại Jordan. Cái chết của Gamal Abdel Nasser.
Anwar Sadat trở thành Tổng thống Ai Cập. Khủng hoảng tháng Mười tại Canada.Ban nhạc The Beatles tan rã.
- 1971:
Bangladesh giành độc lập từ Pakistan. Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan lần 3. Phát hiện ra vi mạch. Idi Amin nắm quyền tại
Uganda. Tổ chức Hòa bình xanh được thành lập.
- 1972: Ngày Chủ nhật đẫm máu ở Bắc Ireland. Tổng thống
Ferdinand Marcos ban lệnh thiết quân luật tại Philippines. Chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Mỹ Richard Nixon.
Thảm sát Munich diễn ra ở Thế vận hội mùa hè 1972 tại Đức. Chiến dịch Điện
Biên Phủ trên không trên bầu trời Hà Nội.
- 1973: Khủng hoảng dầu mỏ 1973. Phán quyết của
Tòa án Tối cao Hoa Kỳ hợp pháp hoá phá thai trên toàn liên bang. Đảo chính tại Chile thiết lập chế độ độc tài cánh hữu. Chiến tranh Yom Kippur.
Vụ Watergate bị phanh phui buộc Richard Nixon phải từ chức. Trạm không gian đầu tiên, Skylab được xây dựng. Cái chết của Pablo
Picasso. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của Sao Mộc.
- 1974: Thổ Nhĩ Kỳ xâm lược Síp.
Cách mạng hoa cẩm chướng tại Bồ Đào Nha xóa bỏ chế độ độc tài. Hoàng đế
Haile Selassie I của Ethiopia bị lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của Sao Thủy. Dân số thế giới đạt 4 tỷ người. Richard Nixontừ chức. Angola và Mozambique giành độc lập.
- 1975: Kết thúc Chiến tranh Việt
Nam và sự sụp đổ của Việt Nam Cộng hòa. Hiệp định Helsinki. Cái chết của Francisco
Franco. Juan Carlos I trở thành vua Tây Ban Nha . Microsoft được thành lập bởi Bill Gates và Paul Allen. Dmitri Shostakovich chết. Nội chiến Angola bùng nổ.
Nội chiến Campuchia kết thúc với chiến thắng cho quân Khmer Đỏ. Chế độ diệt chủng của Pol Pot.
- 1976: Phát
hiện ca nhiễm virus Ebola đầu tiên. Cái chết của Mao Trạch Đông. Kết thúc Cách mạng Văn hóa.
Máy tính Apple được phát minh.
- 1977: Máy tính cá nhân đầu tiên được bán ra.
Chiến tranh giữa các vì sao được công chiếu và nhanh chóng trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại. Khởi động Chương trình Voyager. Cái chết của
Elvis Presley. Chiến tranh Ogaden.Thảm họa Tenerife đánh dấu tai nạn khủng khiếp nhất trong lịch sử hàng không.
- 1978: Khám phá ra vệ tinh của Sao Diêm Vương, Charon. Tuvalu giành độc lập. Ca
sinh sản vô tính đầu tiên. Bùng nổ Chiến tranh Việt Nam- Campuchia và chiến tranh Uganda-
Tanzania. Cách mạng Nicaragua. Chiến tranh Afghanistan
bùng nổ. Đặng Tiểu Bình bắt đầu cải cách kinh tế ở Trung Quốc.
- 1979: Bệnh
đậu mùa tận diệt. Bùng nỏ Chiến tranh Liên Xô - Afganistan. Chiến tranh giành độc lập ở Zimbabwe kết thúc. Cách mạng Iran giành thắng lợi lật
đổ triều đại Pahlavi. Khủng hoảng con tin Iran. Chuyến thăm của giáo hoàng John Paul II tại Ba Lan làm dấy lên phong trào
Công đoàn Đoàn kết. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của Sao Thổ. Margaret Thatcher trở thành
Thủ tướng Anh. Trung Quốc thực hiện chính sách một con.
Chiến tranh Việt Nam- Campuchia kết thúc với sự sụp đổ của Khmer Đỏ và 1,7 triệu người chết.
Chiến tranh biên giới Việt-Trung bùng nổ. Cách mạng Nicaragua.
Thập niên 1980[sửa |
sửa mã nguồn]- 1980: Rhodesia giành độc lập và đổi tên thành
Zimbabwe. Vanuatu giành độc lập. Ronald Reagan trở thành Tổng thống Hoa Kỳ. Nữ hoàng Beatrix lên ngôi tại
Hà Lan. Chiến tranh Iran-Iraq bùng nổ. Nội chiến El Salvador bùng nổ. Cái chết của
John Lennon.
- 1981: Palau giành độc lập. Chuyến bay đầu tiên của tàu con thoi. Vụ ám sát
Anwar Sadat. Tổng thống Mỹ Ronald Reagan bị thương sau một vụ ám sát. Vụ ám sát Giáo hoàng John Paul II.
- 1982: Cái chết của Leonid Brezhnev, Yuri Andropov trở thành lãnh đạo của Liên Xô. Israel xâm lược Liban. Chiến tranh Falkland nổ ra giữa Argentina và Vương quốc Anh. Michael Jackson phát hành album
Thriller. Thảm sát Hama tại Syria khiến 10.000 người chết.
- 1983: GPS lần đầu được sử dụng cho mục đích dân sự. Brunei giành độc lập. Chế độ độc tài ở Argentina sụp đổ. Mỹ xâm lược
Grenada. Nội chiến Sudan lần 2. Vụ bắn rơi Chuyến bay 007 của Korean Air Lines. Vụ đánh bom đại sứ quán Hoa Kỳ ở
Beirut.
- 1984: Cái chết của Yuri Andropov; Konstantin Chernenko trở thành nhà lãnh đạo Liên Xô.
Nạn đói bùng nổ ở Ethiopia. Cuộc đình công của thợ mỏ tại Anh. Indira
Gandhi bị ám sát.
- 1985: Live Aid. Cái chết của Konstantin Chernenko; Mikhail Gorbachev trở thành nhà lãnh đạo Liên Xô. Vụ bê
bối Iran-Contra. Chế độ độc tài quân sự ở Brazil sụp đổ.
- 1986: Thảm họa tàu không gian Challenger và
Thảm họa Chernobyl ở Liên Xô. Nội chiến tại Nam Yemen. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của
Sao Thiên Vương. Sự trở lại của Sao chổi Halley. Kết thúc chế độ độc tài ở Philipines. Vụ ám sát Thủ tướng Thụy Điển
Olof Palme. Việt Nam bắt đầu tiến hành Đổi Mới.
Hội nghị thượng đỉnh Reykjavík.
- 1987: Ngày thứ Hai đen tối, thị trường chứng khoán thế giới khủng hoảng. Phong trào
Intifada giữa Israel và Palestine bùng nổ. Hiệp ước Lực lượng Hạt nhân Tầm trung được ký kết tại
Washington, DC bởi Tổng thống Hoa Kỳ Ronald Reagan và nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev. Dân số thế giới đạt 5 tỷ người.
- 1988: Chương trình cải tổ được tiến hành ở Liên Xô. Kết thúc Chiến tranh Iran-Iraq. Chế độ độc tài của
Augusto Pinochet tại Chile sụp đổ. Đảo chính quân sự tại Myanmar. Đường hầm eo biển
Manche được xây dựng.
- 1989: Bức tường Berlin sụp đổ. Chế độ cộng sản ở Đông Âu sụp đổ.
Vụ thảm sát Quảng trường Thiên An Môn tại Trung Quốc. Chế độ độc tài ở Paraguay đi đến hồi kết. Cái chết của Hoàng đế Hirohito. Sự cố tràn dầu Exxon Valdez. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của Sao Hải Vương. Nội chiến Liberia lần thứ nhất bùng nổ. Tập đầu tiên của
The Simpsons được công chiếu trên Fox TV. Hoa Kỳ xâm lược Panama.
Thập niên 1990[sửa |
sửa mã nguồn]- 1990: Tim Berners-Lee phát minh ra
World Wide Web. Tái thống nhất nước Đức. Kính viễn vọng không gian Hubble lần
đầu được sử dụng. Chiến tranh Vùng Vịnh bùng nổ. Aung San Suu Kyi bị lực lượng vũ trang Myanmar quản thúc. Cuộc chiến Contra kết thúc. Bắc Yemen và Nam Yemen thống nhất thành nước
Cộng hòa Yemen.
- 1991: Liên Xô tan rã thành 15 nước cộng hòa độc lập. SNG được thành lập.
Boris Yeltsin trở thành Tổng thống đầu tiên của nước Liên bang Nga. Bùng nổ nội chiến tại Somalia, Sierra Leone và
Algérie. Chiến tranh Vùng Vịnh kết thúc.
- 1992: Hiệp ước
Maastricht chính thức thành lập Liên minh châu Âu. Bill Clinton trở thành Tổng thống nước Mỹ. Chế độ độc tài ở Albania và Hàn Quốc sụp đổ. Chiến tranh Bosnia bùng nổ.
Bạo loạn ở Los Angeles xung quanh phán quyết tha bổng những người tham gia trong vụ đánh đập Rodney King.
- 1993:
Thoả thuận Oslo giữa Israel và Palestine. Tiệp Khắc tách thành 2 nhà nước Cộng hòa Séc và
Slovakia. Eritrea giành độc lập. Vụ đánh bom Trung tâm thương mại thế giới. Cuộc bao vây Waco. Trùm ma túy Pablo Escobar bị cảnh sát tiêu diệt.
- 1994: Chế độ phân biệt chủng tộc Apartheid chấm dứt tại Nam Phi. Nelson Mandela trở thành tổng thống da đen đầu tiên của nước này. Chiến tranh Chechnya lần thứ nhất bắt đầu. Vụ ám sát
Juvenal Habyarimana và Cyprien Ntaryamira gây nên Nạn diệt chủng Rwanda. Cái chết của
Kim Nhật Thành. Kim Chính Nhật trở thành lãnh đạo tối cao của Bắc Triều Tiên.
- 1995: Thành lập Tổ chức Thương mại Thế giới. Trùm khủng bố Mỹ Timothy McVeigh gây nên vụ đánh
bom khủng bố ở thành phố Oklahoma. Thảm sát Srebrenica. Vụ tấn công bằng khí độc sarin tại Nhật Bản.
Cuộc khủng hoảng eo biển Đài Loan lần thứ ba. Vụ ám sát Yitzhak Rabin. Nạn đói ở Bắc Triều
Tiên bắt đầu. Áo, Phần Lan và Thụy Điển gia nhập Liên minh châu Âu.
- 1996: Chiến tranh Congo lần thứ nhất bùng nổ. Nội chiến ở Nepal. Chế độ độc tài ở
Đài Loan sụp đổ. Cừu Dolly trở thành động vật có vú đầu tiên
nhân bản vô tính thành công. Taliban lên nắm quyền ở Afghanistan.
- 1997:
Hồng Kông chính thức được chuyển giao chủ quyền từ Anh sang Trung Quốc. Zaire đổi tên thành nước
Cộng hòa Dân chủ Congo. Khủng hoảng tài chính châu Á. Cuộc khủng hoảng con tin kéo dài 126 ngày tại tư dinh của đại sứ Nhật Bản ở Peru.
JK Rowling xuất bản Harry Potter và Hòn đá phù thủy. Diana, công nương xứ Wales bị chết trong một tai nạn xe hơi ở
Paris.
- 1998: Osama Bin Laden tuyên bố chống lại Phương Tây.
Chiến tranh Congo lần thứ 2 bùng nổ. Hiệp định GFA đem lại hướng giải quyết cho những rắc rối tại
Bắc Ireland. Nạn đói ở Bắc Triều Tiên giết chết 2,5 triệu người..
- 1999: Đồng Euro lần đầu được ra mắt và sau đó trở thành đồng tiền chính thức của hầu hết các nước EU. Nội chiến Nam Tư kết thúc. Hugo Chavez trở thành Tổng thống của Venezuela.
Chiến tranh Chechnya lần thứ hai và Nội chiến Liberia lần 2 bắt đầu. Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan lân thứ tư. Cuộc khủng hoảng ở
Đông Timor dẫn đến 1400 người chết. Thảm sát Trường Trung học Columbine tại Colorado, Mỹ.
Bill Clinton được thượng viện Mỹ tha bổng sau scandal tình ái. Chủ quyền của Ma Cao được chuyển giao từ Cộng hòa Bồ Đào Nha sang
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Dân số thế giới đạt 6 tỷ người.
Thập niên
2000[sửa | sửa mã nguồn]- 2000: Lễ kỷ niệm thiên niên kỷ 3. Israel chấm dứt sự chiếm đóng với Liban.
Vladimir Putin trở thành Tổng thống Nga. Bashar al-Assad trở thành Tổng thống Syria. Quân đội Anh khởi động
Chiến dịch Palliser, kết thúc cuộc nội chiến tại Sierra Leone. Tổng thống Nam Tư Slobodan Milošević bị lật
đổ. PlayStation 2 phát hành tại Nhật Bản. Trạm vũ trụ quốc tế bắt đầu hoạt động. Hội nghị thượng đỉnh liên Triều đầu tiên.
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]- ^ “Những thay đổi của thế giới: Nhiệt độ toàn cầu”. NASA Earth Observatory. Truy cập ngày 22 tháng 4 năm
2020.
- ^ “Dân số thế giới đạt mốc với sự ra đời của công dân thứ 7 tỷ”. PBS: Public Broadcasting Service. 27 tháng 10 năm 2011. Truy cập ngày 22 tháng 4 năm
2020.
- ^ “Tỷ lệ biết chữ toàn cầu”. World Bank. Truy cập ngày 22 tháng 4 năm
2020.
|
| Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Thế kỷ 20.
|
Voice Over: Rebecca Brayton được viết bởi: Matt Klem Khi bạn nhận ra bạn không nhớ đến thập kỷ này như thế nào, bạn sẽ bị sốc!Đối với danh sách này, chúng tôi sẽ xem xét những sự kiện quan trọng từ những năm 1990 mà một cá nhân trung bình quên hoặc có thể đã bỏ lỡ.Đếm ngược của chúng tôi bao gồm sự ra mắt của MP3, McDonald đầu tiên của Nga, đồng euro được thông qua, và nhiều hơn nữa!
When you realize how much you don't remember about this decade, you'll be shocked! For this list, we'll be looking at significant happenings from the 1990s that the average individual either forgot about, or may have missed. Our countdown includes The Launch of the MP3,
First Russian McDonald's, The Euro is Adopted, and more! 10 sự kiện hàng đầu bạn quên đã xảy ra trong những năm 90 Chào mừng bạn đến với Watchmojo, và hôm nay chúng tôi đã đếm ngược các lựa chọn của chúng tôi cho 10 sự kiện hàng đầu mà bạn quên đã xảy ra trong những năm 90. Đối với danh sách này, chúng tôi sẽ xem xét những sự kiện quan trọng từ những năm 1990 mà một cá nhân trung bình quên hoặc có thể đã bỏ lỡ. Nếu bạn ở khoảng những năm 90, thì bộ nhớ nổi bật nhất của bạn là gì?Hãy cho chúng tôi biết trong các ý kiến. #10: Microsoft mua hotmail Bạn có biết rằng email đầu tiên sử dụng định dạng tên chung @ Place đã được gửi vào năm 1971?Cho biết bao nhiêu email đã trở thành một phần của thế giới, nó khó có thể hiểu được rằng nó 40 tuổi.Trong những năm đầu của internet, email đã được chuyển đến các trường đại học và cộng đồng khoa học.Cuối cùng khi nhiều người lên mạng, nhà cung cấp Internet của họ sẽ cung cấp cho họ một địa chỉ email.Đó là cho đến khi Hotmail xuất hiện.Được coi là một trong những trang web email dựa trên web đầu tiên, Hotmail cuối cùng đã được Microsoft mua lại vào năm 1997 và nhanh chóng trở thành nhà cung cấp webmail lớn nhất thế giới với khoảng 30 triệu người đăng ký vào năm 1999. #9: Microsoft đã lưu Apple Kể từ khi ra mắt máy tính cá nhân vào những năm 1980, đã có một cuộc cạnh tranh nặng nề giữa những người như Microsoft và Apple.Apple thậm chí đã từng cố gắng kiện Microsoft để sao chép giao diện của hệ điều hành của họ.Tuy nhiên, không giống như Microsoft, Apple đã có những cuộc đấu tranh lớn trong những năm 1990 và gần như bị phá sản.Nhưng vào ngày 6 tháng 8 năm 1997, một khoảnh khắc không thể tin được trong lịch sử công nghệ đã diễn ra mà cả hai công ty sẽ không bao giờ quên.Một quan hệ đối tác không thể xảy ra giữa hai đối thủ đã ra đời.Trong số các chi tiết có khoản đầu tư trị giá 150 triệu đô la từ Microsoft, nơi sẽ được sử dụng để giúp đưa Apple ra khỏi những tai ương tài chính.Một năm sau, Apple đã ra mắt iMac [XREF] và không bao giờ nhìn lại. #8: McDonald đầu tiên của Nga Với hơn 38.000 địa điểm trên 119 quốc gia, McDonald, là biểu tượng của việc mở rộng trên toàn thế giới.Một trong những phần mở rộng đáng nhớ nhất của thương hiệu là mở một địa điểm mới ở Moscow, Nga.Đó là một ý tưởng lần đầu tiên được hình thành trong Thế vận hội mùa hè năm 1976 ở Montreal khi Giám đốc điều hành của Canada McDonald McDonald, George Cohon đã gặp một số quan chức Liên Xô và đưa họ đi ăn ở đó.Phải mất gần một phần tư thế kỷ để thành hiện thực, nhưng một nhà hàng cuối cùng đã mở vào ngày 31 tháng 1 năm 1990 tại Moscow.Những người bảo trợ được xếp hàng xung quanh Quảng trường Pushkinskaya chờ đợi để vào trong khi những người bên trong có thể trả 3,75 rúp cho một Mac lớn.Đó là một lễ kỷ niệm lớn và một chỉ số cho thấy sự thay đổi đang diễn ra cho quốc gia. #7: Sự ra mắt của mp3 Bạn đã bao giờ nghe bài hát của Tom Tom Diner Diner của Suzanne Vega chưa?Dù bằng cách nào, bạn sẽ không bao giờ nghĩ về nó theo cách tương tự sau này.Đó là bài hát được sử dụng bởi nhà khoa học Karlheinz Brandenburg để xây dựng thuật toán đằng sau tệp âm thanh MP3 do sự rõ ràng và giọng nói của Vega.Được giới thiệu vào năm 1995, định dạng kỹ thuật số mới này cho phép các bài hát được nén gấp 12 lần kích thước ban đầu của chúng.Điều này đã kích hoạt một sự thay đổi có kích thước sóng thần trong cách người tiêu dùng có được âm nhạc.Mọi người ngay lập tức bắt đầu xé đĩa CD của họ vào các tệp MP3 và chia sẻ chúng trực tuyến thông qua các ứng dụng như Napster.Cuối cùng, nhiều phương tiện hợp pháp hơn đã được phát triển để có được âm nhạc kỹ thuật số, và những người như iTunes và Spotify đã ra đời. #6: Động đất Northridge Vào ngày 17 tháng 1 năm 1994, Thung lũng San Fernando đã bị tấn công bởi một trận động đất đăng ký ở mức khoảng 6,7 độ lớn.Nó dẫn đến thiệt hại hơn 20 tỷ đô la, và thấy khoảng 90.000 tòa nhà thuộc nhiều loại khác nhau đã bị phá hủy hoàn toàn hoặc bị đánh đập nghiêm trọng.Ngay cả một đợt bùng phát bất ngờ của cơn sốt thung lũng cũng xảy ra trong khu vực do trận động đất.Thật kỳ lạ, chính xác là một năm sau, một trận động đất khác xảy ra trong cùng một ngày nhưng trên toàn cầu ở Kobe, Nhật Bản [XREF].Đăng ký ở cường độ 6,9, trận động đất bị hư hại lên tới 400.000 tòa nhà. #5: Ping-Pong hạt nhân Pháp Cho đến năm 1960, Pháp đã tiến hành các thí nghiệm vũ khí hạt nhân và thử nghiệm ở cả sa mạc Sahara Algeria cũng như ở Polynesia của Pháp.Những thử nghiệm này đã diễn ra trong nhiều thập kỷ mặc dù các cuộc biểu tình quốc tế lớn.Cuối cùng, đất nước đã chọn đình chỉ thử nghiệm của họ vào năm 1992. Tuy nhiên, vào năm 1995, Pháp đã bầu một tổng thống mới: Jacques Chirac.Ông đã tiếp tục thử nghiệm hạt nhân và nhiều thí nghiệm được tiến hành trước khi đất nước cuối cùng đã chấm dứt vĩnh viễn cho thực tế một năm sau đó. #4: Khởi động Kính viễn vọng Không gian Hubble Chúng tôi đã xây dựng các kính viễn vọng trên trái đất để xem xét kỹ hơn các thiên đàng.Tuy nhiên, đối với tất cả những gì chúng ta có thể thấy ở đây, nó mờ nhạt so với những gì Kính viễn vọng Không gian Hubble đã cho chúng ta thấy.Ra mắt vào năm 1990, Hubble là kính viễn vọng duy nhất được thiết kế để duy trì độc quyền từ ngoài vũ trụ.Vì nó nằm trên bầu khí quyển Trái đất, nó có thể phát hiện những làn sóng ánh sáng khác như tia cực tím và hồng ngoại, điều này dễ dàng được thực hiện bằng kính viễn vọng trên mặt đất.Hubble đã gửi lại vô số hình ảnh của các thiên hà xa xôi, tinh vân và các hành tinh khác, trước đây vượt quá tầm với của nhận thức của con người. #3: Đồng euro được thông qua Liên minh châu Âu được thiết kế để cho phép trao đổi người và hàng hóa miễn phí giữa các thành viên.Điều này làm cho việc nói rằng người ở Đức sống và làm việc ở Pháp dễ dàng hơn nhiều.Tuy nhiên, mặc dù là một phần của cùng một liên minh, nhiều quốc gia này vẫn có tiền tệ riêng.Nhập: Euro.Chính thức ra mắt vào năm 1999, các ghi chú và đồng tiền cho loại tiền mới đã được đưa vào lưu thông vào năm 2002. Ban đầu, 11 loại tiền tệ khác nhau đã được thay thế bao gồm nhãn hiệu Đức, LIRA của Ý và Franc Pháp.Ngày nay, đồng euro đã thay thế 22 loại tiền tệ khác nhau trong Liên minh. #2: Tổ chức y tế thế giới thay đổi giai điệu Vài thập kỷ qua đã chứng kiến một sự thay đổi to lớn trong thái độ đối với cả bản sắc giới tính và xu hướng tình dục.Trong nhiều năm, bất cứ ai coi mình là người khác nhau, so với các quy tắc xã hội đều bị bệnh tâm thần, hoặc bị bệnh một số loại bệnh khác.Trên thực tế, Tổ chức Y tế Thế giới đã từng liệt kê đồng tính luyến ái dưới sự phân loại quốc tế về bệnh tật của họ.Năm 1990, Hội đồng Y tế Thế giới thứ 43 đã chứng thực quyết định bị loại bỏ vĩnh viễn khỏi danh sách.Hành động của một loại bỏ dòng duy nhất là sự thừa nhận đơn giản, nhưng hoành tráng trong hiệu ứng của nó.Nó nói với thế giới rằng một tổ chức lớn như vậy đã chuyển quan điểm của mình về xu hướng tình dục, và những người khác nên làm theo. #1: Ireland kết thúc lệnh cấm ly hôn Trong một thế giới nơi đại đa số các nền văn hóa đăng ký vào ý tưởng về hôn nhân, thì không có gì lạ khi nghe rằng họ không có tất cả.Dù tốt hay xấu, ly hôn là quá phổ biến.Đó là, trừ khi bạn sống ở Ireland trước tháng 6 năm 1996. Trước đó, ly hôn ở Ireland thực sự là bất hợp pháp.Các cặp vợ chồng có thể tách biệt về mặt pháp lý nhưng một cuộc ly hôn thực sự đã chống lại Hiến pháp Ireland được thông qua vào năm 1937. Một cuộc trưng cầu dân ý đã được tổ chức vào tháng 11 năm 1995 và giành chiến thắng với tỷ lệ cắn móng tay là 50,3 trên 49,7 phiếu bầu. |
