Cách chuyện lời dẫn trực tiếp sáng gián tiếp ví dụ

Tiết 18: TIẾNG VIỆT

Bài 4: Tiếng Việt: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp
I. Tìm hiểu chung

Đọc và tìm hiểu các đoạn văn sau (trích từ truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa
của Nguyễn Thành Long):

a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp
cịi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định khơng xuống. Ấy thế là một
hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: Đấy, bác
cũng chẳng thèm người là gì?.

Phần in đậm là lời nói (có từ nói) được tách ra khỏi phần câu
đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.

b) Hoạ sĩ nghĩ thầm: Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét
tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn.

Phần in đậm là ý nghĩ (có từ nghĩ) được tách ra khỏi phần câu
đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.

* Khi chuyển đổi vị trí hai bộ phận ở (b), ta có:

Nhận xét:

* Nội dung in đậm trong các ví dụ:
* Dấu hiệu hình thức:

Được nhắc lại một cách nguyên văn.
Nằm trong dấu ngoặc kép và đứng sau dấu hai chấm.

Ví dụ: Nam nói: Ngày mai tơi đi Hà Nội

Lưu ý: Ngồi ra lời đối thoại của các nhân vật cũng được xem là lời
dẫn trực tiếp

Ví dụ:

Ơng lão ơm thằng con út lên lịng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó khẽ hỏi:
- Húc kia! Thầy hỏi con nhé, con là con ai?

- Là con thầy mấy lị con u
- Thế nhà ta ở đâu?

-Nhà ta ở làng chợ Dầu

(Làng Kim Lân)

Đọc các đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

a) Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khun nó hãy dằn lịng
bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền
hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết

con gái đâu mà sợ.

(Nam Cao, Lão Hạc)

Phần in đậm là lời nói (có từ khuyên), không ngăn cách với

bộ phận đứng trước bằng dấu gì.

b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu
hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật.

(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh,

tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)

Phần in đậm là ý nghĩ (có từ hiểu), ngăn cách bằng từ rằng
thay bằng từ là

Nhận xét:

* Nội dung in đậm trong các ví dụ:
* Dấu hiệu hình thức:

Được thuật lại

Khơng được đặt trong dấu ngoặc kép

=> Cách dẫn gián tiếp

Có mấy cách dẫn lời nói
hay ý nghĩ (lời nói bên
trong) của một người, một

nhân vật?

- Có hai cách dẫn lời nói hay ý nghĩ (lời nói bên trong) của một
người, một nhân vật:

+ Dẫn trực tiếp là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của
người hoặc nhân vật; lời dẫn được đặt trong ngoặc kép.

+ Dẫn gián tiếp là thuật lại ý nghĩ hay lời nói của người khác
có điều chỉnh cho thích hợp; lời dẫn gián tiếp khơng đặt trong
ngoặc kép.

? So sánh cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp?

Dẫn trực tiếp

Dẫn gián tiếp

Dẫn trực tiếp Dẫn gián tiếp

Giống: Đều là dẫn lời nói hay ý nghĩ của một người, một
nhân vật

- Dẫn nguyên văn.

- Đặt trong đấu ngoặc kép,
phía trước có dấu hai chấm.

- Thuật lại có điều chỉnh.

- Khơng đặt trong dấu ngoặc
kép.

Ví dụ: Nam nói:

Ngày mai tơi đi Hà Nội.

Nam nói rằng

ngày mai

Nam (bạn ấy)

đi Hà Nội.

- Cần lưu ý khi chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn

gián tiếp:

+ Bỏ dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.

+ Thay đổi đại từ xưng hô cho phù hợp.

+ Lược bỏ các từ chỉ tình thái.

+ Thêm từ rằng hoặc từ là trước lời dẫn.

+ Khơng nhất thiết phải chính xác từng từ nhưng phải

dẫn đúng về ý.

- Cần lưu ý khi chuyển lời dẫn gián tiếp thành lời dẫn

gián tiếp:

+ Khôi phục lại nguyên văn lời dẫn (thay đổi đại từ

nhân xưng, thêm bớt các từ ngữ cần thiết,...).

+ Sử dụng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.

II. Luyện tập

a) Nó cứ làm in như nó trách tơi; nó kêu ư ử, nhìn tơi, như muốn
bảo tôi rằng: A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử

với tôi như thế này à?

Đây là ý nghĩ mà nhân vật (lão Hạc) gán cho con chó, dẫn trực
tiếp.

1. Bài tập 1: Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau (trích từ

truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là lời nói hay ý
nghĩ được dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay lời dẫn gián tiếp?

b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng: Cái vườn là của con ta.

Hồi cịn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới
để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức đều rẻ cả

Đây là ý nghĩ của nhân vật (lão Hạc), dẫn trực tiếp.

a) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc vì các
vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.

(Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại

biểu tồn quốc lần thứ II của Đảng)

b) Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác
phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì
muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.

(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh

hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)

c) Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào
với tiếng nói của mình.

(Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện hồn
của sức sống dân tộc)

2. Bài tập 2: Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan
đến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai
cách: dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp.

2. Bài tập 2:

* Bài tập a:

- DTT: Trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ II của Đảng Hồ Chí Minh nói: Chúng ta phải ghi nhớ
công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của
một dân tộc anh hùng.

- DGT: Trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ II của Đảng Hồ Chí Minh khẳng định rằng chúng ta
phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là
tiêu biểu của một dân tộc anh hùng

2. Bài tập 2:

* Bài tập b:

- DTT: Trong tác phẩm Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí
phách của dân tộc, lương tâm của thời đại, đồng chí Phạm Văn

- DGT: Trong tác phẩm Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí
phách của dân tộc, lương tâm của thời đại, đồng chí Phạm Văn
Đồng khẳng định rằng giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi
người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói
và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được,
làm được.

* Bài tập c:

- DTT: Trong tác phẩm Tiếng Việt một biểu hiện hùng hồn của
sức sống dân tộc, giáo sư Đặng Thai Mai đã nói: Người Việt
Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói
của mình.

- DGT: Trong tỏc phẩm Tiếng Việt một biểu hiện hựng hồn của
sức sống dõn tộc, giáo sư Đặng Thai Mai đã nói rằng người Việt
Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói
của mình.

2. Bài tập 2:

3. Bài tập 3: Hãy thuật lại lời nhân vật Vũ Nương trong

đoạn trích sau đây theo cách dẫn gián tiếp.

Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng

mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi

nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng

mà dặn:

- Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu cịn nhớ chút tình

xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt

cây đèn thần chiếu xuống nước, tôi sẽ trở về.

(Nguyễn Dữ, Chuyện người con gái Nam Xương)

* Cách dẫn trực tiếp:

Hôm sau Linh Phi lấy một
cái túi bằng lụa tía, đựng mười
hạt minh châu, sai sứ giả Xích
Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ
Nương nhân đó cũng đưa gửi
một chiếc hoa vàng mà dặn:

- Nhờ nói hộ với chàng
Trương, nếu cịn nhớ chút tình
xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn
giải oan ở bến sông, đốt cây đèn
thần chiếu xuống nước, tôi sẽ trở
về.

(Nguyễn Dữ, Chuyện người con
gái Nam Xương)

* Cách dẫn gián tiếp:

Hôm sau Linh Phi lấy
một cái túi bằng lụa tía, đựng
mười hạt minh châu, sai sứ
giả Xích Hỗn đưa Phan ra
khỏi nước. Vũ Nương nhân
đó cũng đưa gửi một chiếc
hoa vàng và dặn Phan nói hộ
với chàng Trương rằng nếu
(chàng Trương) cịn nhớ chút
tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập
một đàn giải oan ở bến sông,
đốt cây đèn thần chiếu xuống
nước, Vũ Nương sẽ trở về.

3. Bài tập 3:

HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

- Sửa chữa lỗi trong việc sử dụng

cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián

tiếp trong một bài viết của bản thân.

- Soạn bài: Sự phát triển của từ

vựng

+ Đọc kĩ phần ví dụ và trả lời các

câu hỏi