Cách khắc phục mắt khô

Khô mắt là một tình trạng phổ biến xảy ra khi nước mắt  không đủ chất bôi trơn cho mắt. Nếu  khô mắt kéo dài mà không có biện pháp khắc phục có thể dẫn đến viêm và tổn thương bề mặt của mắt.

Nếu bạn bị khô mắt, mắt sẽ có cảm giác khó chịu như cộm. đỏ mắt, cay và hay mỏi mắt. Một số trường hợp nhất định có thể gây khô mắt như trên máy bay, trong phòng máy lạnh, khi đang đạp xe hoặc sau khi nhìn vào màn hình trong nhiều giờ.

Biết các phương pháp điều trị khô mắt có thể giúp bạn thoải mái hơn. Những phương pháp điều trị này có thể bao gồm thay đổi lối sống và các loại thuốc nhỏ mắt. Những người hay bị khô mắt sẽ cần áp dụng các phương pháp bảo vệ mắt thường xuyên hơn. Bài viết này sẽ đề cập đến các biện pháp làm giảm khô mắt tại nhà và làm gì để phòng ngừa khô mắt. Mời bạn đọc tham khảo.

1. Khô mắt có những biểu hiện gì?

Các dấu hiệu và triệu chứng của khô mắt và thường ảnh hưởng đến cả hai mắt, có thể bao gồm:

• Cảm giác châm chích, bỏng rát hoặc cộm ở mắt
• Cảm giác bị ướt ở trong hoặc xung quanh mắt
• Nhạy cảm với ánh sáng
• Đỏ mắt
• Cảm giác có thứ gì đó trong mắt
• Khó đeo kính áp tròng
• Khó khăn khi lái xe vào ban đêm
• Chảy nước mắt, là phản ứng của cơ thể đối với sự kích ứng của chứng khô mắt
• Nhìn mờ hoặc mỏi mắt

2. Khi nào bạn cần đi khám bác sỹ?

Hãy nên đi khám bác sĩ nếu bạn có các dấu hiệu và triệu chứng khô mắt kéo dài, như mắt đỏ, khó chịu ở mắt, mỏi mắt hoặc đau mắt. Bác sĩ sẽ kiểm tra và xác định nguyên do làm cho mắt bạn bị khó chịu và có thể giới thiệu bạn đến bác sỹ chuyên khoa nếu cần.

3. Có những nguyên nhân nào dẫn đến khô mắt?

Có nhiều nguyên nhân làm phá vỡ màng nước mắt. Màng nước mắt có ba lớp: lớp mỡ, lớp nước và lớp nhầy. Sự kết hợp của ba lớp giúp cho bề mặt mắt được bôi trơn, và làm trong suốt tầm nhìn. Các vấn đề với bất kỳ lớp nào trong số này có thể gây khô mắt.

Có nhiều lý do làm rối loạn chức năng màng nước mắt như thay đổi hormone, bệnh tự miễn, viêm giác mạc mắt. Đối với một số người, nguyên nhân gây khô mắt là do giảm tiết nước mắt hoặc tăng bốc hơi nước mắt.

3.1 Giảm sản xuất nước mắt:

Khô mắt có thể xảy ra khi mắt bạn không thể sản xuất đủ nước. Tình trạng này được gọi là viêm giác kết mạc khô. Nguyên nhân phổ biến của việc giảm sản xuất nước mắt bao gồm:

• Càng lớn tuổi sẽ càng giảm tiết nước mắt
• Một số vấn đề sức khỏe như hội chứng Sjogren, viêm mắt, viêm khớp dạng thấp, lupus, xơ cứng bì, bệnh sarcoidosis, rối loạn tuyến giáp hoặc thiếu vitamin A.
• Một số loại thuốc, bao gồm thuốc kháng histamine, thuốc thông mũi, liệu pháp thay thế hormone, thuốc chống trầm cảm và thuốc điều trị huyết áp cao, mụn trứng cá, ngừa thai và bệnh Parkinson.
• Dị cảm dây thần kinh giác mạc do sử dụng kính áp tròng, tổn thương dây thần kinh hoặc do phẫu thuật mắt bằng laser. Mặc dù các triệu chứng khô mắt liên quan đến thủ thuật này thường chỉ tạm thời.

3.2 Tăng bốc hơi nước mắt:

Màng dầu được tạo ra bởi các tuyến nhỏ trên rìa mí mắt (tuyến meibomian) có thể bị tắc nghẽn. Các tuyến meibomian bị tắc thường phổ biến hơn ở những người bị bệnh rosacea (chứng đỏ mặt) hoặc các rối loạn về da khác.

Các nguyên nhân phổ biến làm tăng bốc hơi nước mắt bao gồm:

• Viêm bờ mi (rối loạn chức năng tuyến meibomian)
• Chớp mắt ít thường xuyên hơn, có xu hướng xảy ra với một số bệnh lý, chẳng hạn như bệnh Parkinson; hoặc khi bạn đang tập trung trong các hoạt động nhất định, chẳng hạn như khi đọc sách, lái xe hoặc làm việc trên máy tính.
• Các vấn đề về mí mắt, chẳng hạn như mi quay ra ngoài (lộ mi mắt) và mi quay vào trong (quặm mi mắt)
• Dị ứng mắt
• Chất bảo quản trong thuốc nhỏ mắt tại chỗ
• Mắt tiếp xúc gió hoặc khói
• Thiếu vitamin A

4. Có những yếu tố nào làm cho dễ khô mắt hơn?

Các yếu tố khiến bạn dễ bị khô mắt bao gồm:

• Trên 50 tuổi: Sản lượng nước mắt có xu hướng giảm dần khi bạn già đi. Khô mắt phổ biến hơn ở những người trên 50 tuổi.
• Là phụ nữ:Thiếu nước mắt phổ biến hơn ở phụ nữ. Đặc biệt là đang trong giai đoạn thay đổi nội tiết tố như mang thai, sử dụng thuốc tránh thai hoặc mãn kinh.
• Chế độ ăn ít vitamin A: Vit A thường có nhiều trong gan, cà rốt và bông cải xanh, hoặc bổ sung ít axit béo omega-3 có trong cá, quả óc chó và dầu thực vật.
• Đeo kính áp tròng thường xuyên hoặc đã từng phẫu thuật khúc xạ.

5. Khô mắt có thể dẫn đến biến chứng gì?

Những người bị khô mắt có thể gặp các biến chứng sau:

• Nhiễm trùng mắt: Nước mắt của bạn bảo vệ bề mặt của mắt bạn khỏi bị nhiễm trùng. Nếu không có đủ nước mắt, bạn có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng mắt.
• Bề mặt mắt dễ bị tổn thương: Nếu khô mắt kéo dài mà không có biện pháp cải thiện, tình trạng khô mắt nặng có thể dẫn đến viêm mắt, mài mòn bề mặt giác mạc, loét giác mạc và giảm thị lực.
• Chất lượng cuộc sống giảm sút: Khô mắt có thể gây khó khăn khi thực hiện các hoạt động hàng ngày như đọc sách, v.v.

6. Làm gì để phòng ngừa khô mắt?

Nếu bạn bị khô mắt, hãy chú ý đến những nguyên do nào bạn nghĩ làm cho bạn bị khô mắt. Sau đó, tìm cách tránh những trường hợp đó để ngăn ngừa nó.

Một số ví dụ các phòng ngừa các trường hợp thường gây khô mắt:

Tránh không khí thổi vào mắt

Không hướng máy sấy tóc, máy sưởi xe hơi, máy điều hòa không khí hoặc quạt về phía gần mắt.

Bổ sung độ ẩm cho không khí

Vào mùa se lạnh, bạn có thể sử dụng máy tạo độ ẩm ở trong phòng của bạn.

Đeo kính râm hoặc kính bảo vệ mắt khi ra đường

Bạn nên chọn những loại kính áp được rộng vùng mắt. Có tấm chắn phía trước sẽ giúp bảo vệ các vật lạ rơi vào mắt gây viêm mắt và giúp tránh gió để không làm khô mắt.

Thường xuyên cho mình thời gian nghỉ ngơi mắt khi làm việc

Nếu công việc của bạn đòi hỏi phải tập trung thị giác nhiều, hãy để cho mắt được nghỉ ngơi định kỳ. Tốt nhất khoảng từ một tiếng, nên nhắm mắt trong vài phút. Hoặc chớp mắt liên tục trong vài giây để giúp dàn đều nước mắt trên mắt.

Để ý môi trường xung quanh

Khi sống ở vùng trên cao hoặc khi trên máy báy, thường không khí sẽ rất khô. Vì thế, tạo thói quen hay chợp mắt trong vài phút sẽ giúp giảm thiểu sự bay hơi của nước mặt.

Đặt màn hình máy tính dưới tầm mắt

Nếu màn hình máy tính cao hơn tầm mắt, bạn sẽ phải mở to mắt hơn để xem màn hình. Đặt màn hình máy tính dưới tầm mắt giúp bạn không phải mở to mắt. Điều này giúp làm chậm quá trình bay hơi nước mắt giữa các lần chớp mắt.

Dùng nước mắt nhân tạo

Nếu bạn bị khô mắt lâu dài mạn tính, hãy sử dụng thuốc nhỏ mắt nhân tạo ngay cả khi mắt bạn không cảm thấy cay mỏi mắt.

7. Khô mắt được điều trị như thế nào?

Đối với hầu hết những người có triệu chứng khô mắt không thường xuyên hoặc nhẹ, chỉ cần sử dụng thuốc nhỏ mắt không kê đơn (nước mắt nhân tạo) là đủ. Tuy nhiên nếu các triệu chứng khố mắt kéo dài dai dẳng và nghiêm trọng hơn. Bạn sẽ cần những phương pháp điều trị khác. Điều trị như thế nào tùy thuộc vào nguyên nhân gây khô mắt của bạn.

Trong một số trường hợp, điều trị một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn có thể giúp làm giảm các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh khô mắt. Ví dụ, nếu một loại thuốc gây khô mắt, bác sĩ có thể đề nghị một loại thuốc khác không gây ra tác dụng phụ đó.

Nếu bạn có vấn đề về mí mắt, như mí mắt của bạn bị lệch ra ngoài (lồi mắt). Bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến một bác sĩ phẫu thuật mắt chuyên về phẫu thuật tạo hình mí mắt.

Thuốc

Thuốc theo toa được sử dụng để điều trị khô mắt bao gồm:

Thuốc giảm viêm mí mắt:Tình trạng viêm dọc theo mép mí mắt có thể ngăn các tuyến nước mắt tiết ra. Bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc kháng sinh để giảm viêm. Thuốc kháng sinh trị khô mắt thường được dùng bằng đường uống. Một số loại được dùng dưới dạng thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc mỡ.

Thuốc nhỏ mắt để kiểm soát tình trạng viêm giác mạc: Tình trạng viêm trên bề mặt mắt (giác mạc) có thể được kiểm soát bằng thuốc nhỏ mắt kê đơn có chứa cyclosporin (Restasis) hoặc corticosteroid. Corticosteroid không nên là thuốc được sử dụng lâu dài do có thể có các tác dụng phụ.

Chèn như nước mắt nhân tạo. Nếu bạn có các triệu chứng khô mắt từ trung bình đến nghiêm trọng và nước mắt nhân tạo không có tác dụng. Một lựa chọn khác có thể là miếng chèn mắt nhỏ trông giống như hạt gạo trong. Mỗi ngày một lần, bạn đặt miếng chèn hydroxypropyl cellulose (Lacrisert) vào giữa mí mắt dưới và nhãn cầu. Miếng dán tan chậm, giải phóng một chất được sử dụng trong thuốc nhỏ mắt để bôi trơn mắt.

Thuốc kích thích chảy nước mắt: Thuốc gọi là cholinergics (pilocarpine, cevimeline) giúp tăng sản xuất nước mắt. Những loại thuốc này có sẵn dưới dạng thuốc viên, gel hoặc thuốc nhỏ mắt. Các tác dụng phụ có thể xảy ra như đổ mồ hôi.

8. Biện pháp khắc phục tại nhà cho khô mắt?

Bạn có thể kiểm soát tình trạng khô mắt của mình bằng cách rửa mí mắt thường xuyên và sử dụng thuốc nhỏ mắt nhân tạo hoặc các sản phẩm khác giúp bôi trơn mắt. Nếu tình trạng khô mắt kéo dài, hãy sử dụng thuốc nhỏ mắt ngay cả khi mắt bạn cảm thấy không khô mắt để giữ cho mắt luôn được bôi trơn tốt.

8.1 Lựa chọn và sử dụng các sản phẩm không kê đơn cho bệnh khô mắt:

Có nhiều loại sản phẩm không kê đơn cho bệnh khô mắt, bao gồm thuốc nhỏ mắt (nước mắt nhân tạo), gel và thuốc mỡ.

Nước mắt nhân tạo là hiệu quả để kiểm soát các triệu chứng khô mắt nhẹ. Một số người cần phải nhỏ thuốc nhiều lần trong ngày, và một số người chỉ sử dụng chúng một lần một ngày. Đây là tùy thuộc vào tình trạng khô mắt của bạn.

Hãy xem xét các yếu tố này khi chọn thuốc nhỏ mắt :

Thuốc nhỏ có chất bảo quản và không chất bảo quản: Chất bảo quản được thêm vào một số loại thuốc nhỏ mắt để kéo dài thời hạn sử dụng. Bạn có thể sử dụng thuốc nhỏ mắt có chất bảo quản tối đa bốn lần một ngày. Tuy nhiên việc sử dụng thuốc nhỏ mắt có chất bảo quản thường xuyên hơn có thể gây kích ứng mắt.

Thuốc nhỏ so với thuốc mỡ: Thuốc mỡ bôi trơn giúp giảm khô mắt lâu hơn. Tuy nhiên những sản phẩm này cấu tạo dày hơn thuốc nhỏ mắt và có thể làm mờ tầm nhìn của bạn. Vì thế thuốc mỡ tốt nhất nên được sử dụng trước khi đi ngủ. Thuốc nhỏ mắt có thể được sử dụng bất cứ lúc nào và không ảnh hưởng đến tầm nhìn của bạn.

Thuốc nhỏ làm giảm mẩn đỏ ở mắt: Tốt nhất bạn nên tránh những loại này làm giải pháp trị khô mắt. Vì sử dụng kéo dài có thể gây kích ứng mắt.

Xem thêm: 7 loại thuốc nhỏ mắt cho tình trạng khô mắt mà bạn cần biết

8.2 Làm sạch mí mắt để kiểm soát viêm mắt:

Đối với những người bị viêm bờ mi và các tình trạng khác gây viêm mí mắt làm tắc nghẽn dòng chảy nước mắt. Việc rửa mí mắt thường xuyên và nhẹ nhàng sẽ có hữu ích. Để rửa mí mắt bạn cần:

Đắp khăn ấm lên mắt: Làm ướt một miếng vải sạch bằng nước ấm. Giữ miếng vải trên mắt của bạn trong năm phút. Đắp lại miếng vải khác bằng nước ấm khi nó nguội. Nhẹ nhàng chà khăn lên mí mắt. Bao gồm cả phần gốc của lông mi để làm trôi bớt cặn bẩn.

Dùng xà phòng xoa nhẹ lên mí mắt:  Sử dụng dầu gội đầu dành cho trẻ em hoặc xà phòng dị nhẹ khác. Cho sữa rửa mặt vào đầu ngón tay sạch, nhắm mắt lại và nhẹ nhàng xoa đôi mắt đặc biệt khu vực gần gốc lông mi. Sau đó rửa sạch hoàn toàn.

Khô mắt là một trong những vấn đề hay gặp ở mặt. Một trong những biện pháp khắc phục ở trường hợp nhẹ là nhỏ nước mắt nhân tạo. Nếu khô mắt nặng và kéo dài bạn cần phải gặp bác sỹ để tìm nguyên nhân và điều trị triệt để. Trường hợp bạn bị viêm mắt có thể áp dụng các biện pháp tại nhà để làm sạch mí mắt. Tuy nhiên bạn vẫn cần đế trung tâm khám mắt để kiểm tra.

Người viết: Hoàng Yến

Tham vấn y khoa: BS NGUYỄN TRUNG NGHĨA