You're Reading a Free Preview
BÀI TẬP LỚNMôn: Chủ nghĩa xã hội khoa họcĐề 1: Phân tích quan niệm của Chủ nghĩa Marx-Lenin về sứ mệnh lịch sửcủa giai cấp công nhân? Giai cấp công nhân hiện nay cịn đảm nhiệm sứmệnh lịch sử đó khơng? Giải thích và chứng minh.Họ và tên: Nguyễn Hữu Hồng AnhLớp: Tài chính doanh nghiệpMã sinh viên:Hà Nội: 2021 I, Phân tích quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về giai cấp côngnhân và sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân:1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân:Thứ nhất, khái niệm giai cấp công nhân:C.Mác và Ph.Ăngghen đã sử d ụng nhiều thuật ngữ khác nhau để chỉ giai cấp công“”“””nhân như giai cấp vô sản; giai cấp vô sản hiện đại; giai cấp công nhân hiện đại;”“”“”giai cấp cơng nhân đại cơng nghiệp ... Đó là những cụm từ đồng nghĩa để chỉ giai“”“”cấp công nhân - con đẻ của nền đại công nghiệp tư bản chủ nghĩa, giai cấp đại biểu“”“”cho lực lượng sản xuất tiên tiến , cho phương thức sản xuất hiện đại. Ngoài ra, các““““”“”ơng cịn dùng những thuật ngữ có nội dung hẹp hơn để chỉ các loại công nhân”trong các ngành sản xuất khác nhau, trong những giai đoạn phát triển khác nhau”“”của cơng nghiệp: cơng nhân khống sản, cơng nhân cơng trường thủ công, công”“”nhân công xưởng, công nhân nông nghiệp...“”Dù diễn đạt bằng những thuật ngữ khác nhau, song giai cấp công nhân được các“”nhà kinh điển xác định theo hai phương diện cơ bản:“”“”- Về phương diện kinh tế - xã hội:Là sản phẩm và là chủ thể của nền sản xuất đại công nghiệp, giai cấp công nhân“”là những người lao động trực tiếp hay gián tiếp vận hành các cơng cụ sản xuất có“””tính chất cơng nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hóa cao. Họ lao động bằng“”phương thức công nghiệp ngày càng hiện đại với những đặc điểm nổi bật: sản xuất“”“”bằng máy móc, lao động có tính chất xã hội hóa, năng suất lao động cao và tạo ra““”những tiền đề của cải vật chất cho xã hội mới.”Mơ tả q trình phát triển của giai cấp công nhân, C.Mác và Ph.Ăngghen đã chỉrõ: trong công trường thủ công và trong nghề thủ công, người công nhân sử dụng“” cơng cụ của mình cịn trong cơng xưởng thì người cơng nhân phải phục vụ máy“”móc. Theo C.Mác, Ph.Ăngghen, cơng nhân công nghiệp công xưởng là bộ phận“”tiêu biểu cho giai cấp công nhân hiện đại.Trong tác phẩm “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”, các ông nhấn mạnh: “... cácgiai cấp khác đều suy tàn và tiêu vong cùng với sự phát triển của đại cơng nghiệp,“”“”cịn giai cấp vơ sản lại là sản phẩm của bản thân nền đại công nghiệp” và công“”“nhân cũng là một phát minh của thời đại mới, giống như máy móc vậy”... cơng“nhân Anh là đứa con đầu lịng của nền cơng nghiệp hiện đại”.“”“”- Về phương diện chính trị - xã hội:Từ lịch sử phát triển của chủ nghĩa tư bản, giai cấp cơng nhân cịn là sản phẩm“”xã hội của q trình phát triển tư bản chủ nghĩa, một xã hội có “điều kiện tồn tại“”dựa trên cơ sở chế độ làm thuê”. Trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, giai cấpvô sản là giai cấp những công nhân làm thuê hiện đại, vì mất các tư liệu sản xuấtcủa bản thân, nên buộc phải bán sức lao động của mình để sống.“”C.Mác và Ph.Ăngghen chỉ rõ, đó là giai cấp của những người lao động khơngcó sở hữu tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội. Họ phải bán sức lao động cho nhà tưbản và bị chủ tư bản bóc lột giá trị thặng dư. Đối diện với nhà tư bản, công nhân lànhững người lao động tự do, với nghĩa là tự do bán sức lao động của mình để kiếmsống. Chính điều này khiến cho giai cấp công nhân trở thành giai cấp đối khángvới giai cấp tư sản. Những công nhân ấy, buộc phải tự bán mình để kiểm ăn từngbữa một, là một hàng hóa, tức là một món hàng đem bán như bất cứ món hàng nàokhác, vì thế, họ phải chịu hết mọi sự may rủi của cạnh tranh, mọi sự lên xuống củathị trường.Mâu thuẫn cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa là mâu thuẫngiữa lực lượng sản xuất xã hội hóa ngày càng rộng lớn với quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dựa trên chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất. Mâu thuẫncơ bản này thể hiện về mặt xã hội là mâu thuẫn về lợi ích giữa giai cấp cơng nhânvà giai cấp tư sản. Lao động sống của công nhân là nguồn gốc của giá trị thặng dưvà sự giàu có của giai cấp tư sản cũng chủ yếu nhờ vào việc bóc lột được ngàycàng nhiều hơn giá trị thặng dư.Mâu thuẫn đó cho thấy, tính chất đối kháng khơng thể điều hịa giữa giai cấpcơng nhân (giai cấp vơ sản) với giai cấp tư sản trong phương thức sản xuất tư bảnchủ nghĩa và trong chế độ tư bản chủ nghĩa.Từ phân tích trên, theo chủ nghĩa Mác - Lênin: Giai cấp cơng nhân là một tậpđồn xã hội, hình thành và phát triển cùng với quá trình phát triển của nền côngnghiệp hiện đại; Họ lao động bằng phương thức công nghiệp ngày càng hiện đạivà gắn liền với quá trình sản xuất vật chất hiện đại, là đại biểu cho phương thứcsản xuất mang tính xã hội hóa ngày càng cao. Họ là người làm thuê do không cótư liệu sản xuất, buộc phải bán sức lao động để sống và bị giai cấp tư sản bóc lộtgiá trị thặng dư; vì vậy lợi ích cơ bản của họ đối lập với lợi ích cơ bản của giaicấp tư sản. Đó là giai cấp có sứ mệnh phủ định chế độ tư bản chủ nghĩa, xây dựngthành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản trên tồn thế giớiThứ hai, đặc điểm của giai cấp cơng nhânNghiên cứu giai cấp công nhân (giai cấp vô sản) từ phương diện kinh tế - xã hội vàchính trị - xã hội trong chủ nghĩa tư bản, Mác và Ăngghen đã không những đưa lạiquan niệm khoa học về giai cấp cơng nhân mà cịn làm sáng tỏ những đặc điểmquan trọng của nó với tư cách là một giai cấp cách mạng có sứ mệnh lịch sử thếgiới. Có thể khái quát những đặc điểm chủ yếu của giai cấp công nhân bao gồm: + Đặc điểm nổi bật của giai cấp công nhân là lao động bằng phương thức côngnghiệp với đặc trưng cơng cụ lao động là máy móc, tạo ra năng suất lao động cao,q trình lao động mang tính chất xã hội hóa.+ Giai cấp cơng nhân là sản phẩm của bản thân nền đại công nghiệp, là chủ thểcủa q trình sản xuất vật chất hiện đại. Do đó, giai cấp công nhân là đại biểu cholực lượng sản xuất tiên tiến, cho phương thức sản xuất tiên tiến, quyết định sự tồntại và phát triển của xã hội hiện đại.+ Nền sản xuất đại công nghiệp và phương thức sản xuất tiên tiến đã rèn luyệncho giai cấp công nhận những phẩm chất đặc biệt về tỉnh tổ chức, kỷ luật lao động,tinh thần hợp tác và tâm lý lao động cơng nghiệp. Đó là một giai cấp cách mạng vàcó tinh thần cách mạng triệt để.Những đặc điểm ấy chính là những phẩm chất cần thiết để giai cấp cơng nhâncó vai trị lãnh đạo cách mạng.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân:Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân chính là những nhiệm vụ màgiai cấp cơng nhân cần phải thực hiện với tư cách là giai cấp tiên phong, là lựclượng đi đầu trong cuộc cách mạng xác lập hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủnghĩa.Theo chủ nghĩa Mác – Lênin, sứ mệnh lịch sử tổng quát của giai cấp côngnhân là thông qua chính đáng tiền phong, giai cấp cơng nhân tổ chức, lãnh đạonhân dân lao động đấu tranh xóa bỏ các chế độ người bóc lột người, xóa bỏ chunggiải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao động khỏi mọi sự áp bức, bóc lột,nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa văn minh. Nói về sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân, chủ nghĩa Mác đã viết: “Thựchiện sự nghiệp giải phóng thế giới ấy, - đó là sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sảnhiện đại”.Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân thể hiện trên ba nội dung cơ bản:- Nội dung kinh tế:Là nhân tố hàng đầu của lực lượng sản xuất xã hội hóa cao, giai cấp công nhâncũng là đại biểu cho quan hệ sản xuất mới, sản xuất ra của cải vật chất ngày càngnhiều đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của con người và xã hội. Bằng cách đó, giaicấp cơng nhân tạo tiền đề vật chất - kỹ thuật cho sự ra đời của xã hội mới.Mặt khác, tính chất xã hội hóa cao của lực lượng sản xuất địi hỏi một quan hệsản xuất mới, phù hợp với chế độ công hữu các tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hộilà nền tảng, tiêu biểu cho lợi ích của tồn xã hội. Giai cấp cơng nhân đại biểu cholợi ích chung của xã hội. Chỉ có giai cấp cơng nhân là giai cấp duy nhất khơng cólợi ích riêng với nghĩa là tự hữu. Nó phấn đấu cho lợi ích chung của tồn xã hội.Nó chỉ tìm thấy lợi ích chân chính của mình khi thực hiện được lợi ích chung củacả xã hội.Ở các nước xã hội chủ nghĩa, giai cấp cơng nhận thơng qua q trình cơngnghiệp hóa và thực hiện một kiểu tổ chức xã hội mới về lao động để tăng năng suấtlao động xã hội và thực hiện các nguyên tắc sở hữu, quản lý và phân phối phù hợpvới nhu cầu phát triển sản xuất, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội.Trên thực tế, hầu hết các nước xã hội chủ nghĩa lại ra đời từ phương thức pháttriển rút ngắn, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa. Do đó, để thực hiện sứ mệnh lịch sửcủa mình về nội dung kinh tế, giai cấp cơng nhân phải đóng vai trị nịng cốt trongq trình giải phóng lực lượng sản xuất (vốn bị kìm hãm, lạc hậu, chậm phát triển trong quá khứ), thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển để tạo cơ sở cho quan hệ sảnxuất mới, xã hội chủ nghĩa ra đời.- Nội dung chính trị - xã hội:Giai cấp công nhân cùng với nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của ĐảngCộng sản, tiến hành cách mạng chính trị để lật đổ quyền thống trị của giai cấpthống trị, xóa bỏ chế độ bóc lột, áp bức, giành quyền lực về tay giai cấp công nhânvà nhân dân lao động. Thiết lập nhà nước kiểu mới, mang bản chất giai cấp côngnhân, xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, thực hiện quyền lực của nhân dân,quyền dân chủ và làm chủ xã hội của tuyệt đại đa số nhân dân lao động.Giai cấp công nhân và nhân dân lao động sử dụng nhà nước của mình, domình làm chủ như một cơng cụ có hiệu lực để cải tạo xã hội cũ và tổ chức xâydựng xã hội mới, phát triển kinh tế và văn hóa, xây dựng nền chính trị dân chủ pháp quyền, quản lý kinh tế - xã hội và tổ chức đời sống xã hội phục vụ quyền vàlợi ích của nhân dân lao động, thực hiện dân chủ, cơng bằng, bình đẳng và tiến bộxã hội, theo lý tưởng và mục tiêu của chủ nghĩa xã hội.- Nội dung văn hóa, tư tưởng:Thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình, giai cấp cơng nhân trong tiến trình cáchmạng cải tạo xã hội cũ và xây dựng xã hội mới trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng cầnphải tập trung xây dựng hệ giá trị mới: lao động, cơng bằng, dân chủ, bình đẳng vàtự do.Giai cấp cơng nhân thực hiện cuộc cách mạng về văn hóa, tư tưởng bao gồmcải tạo cái cũ lỗi thời, lạc hậu, xây dựng cái mới, tiến bộ trong lĩnh vực ý thức tưtưởng, trong tâm lý, lối sống và trong đời sống tinh thần xã hội. Xây dựng và củngcố ý thức hệ tiên tiến của giai cấp cơng nhân, đó là chủ nghĩa Mác - Lênin, đấu tranh để khắc phục ý thức hệ tư sản và các tàn dư cịn sót lại của các hệ tư tưởngcũ. Phát triển văn hóa, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, đạo đức và lốisống mới xã hội chủ nghĩa là một trong những nội dung căn bản mà cách mạng xãhội chủ nghĩa trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng đặt ra đối với sứ mệnh lịch sử của giaicấp công nhân hiện đại.3. Những điều kiện quy định và thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp côngnhân- Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhânKhẳng định tính tất yếu khách quan sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân,C.Mác và Ph.Ăngghen đã nêu rõ: “...Cùng với sự phát triển của đại cơng nghiệp,chính cái nền tảng trên đó giai cấp tư sản đã sản xuất và chiếm hữu sản phẩm củanó, đã bị phá sập dưới chân giai cấp tư sản. Trước hết, giai cấp tư sản sản sinh rangười đào huyệt chân chính nó. Sự sụp đổ của giai cấp tư sản và thắng lợi của giaicấp vô sản đều là tất yếu như nhau”.Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân baogồm:Thứ nhất, do địa vị kinh tế của giai cấp công nhânGiai cấp công nhân là con đẻ, là sản phẩm của nền đại công nghiệp có tính xãhội hóa ngày càng cao, là chủ thể của quá trình sản xuất vật chất hiện đại. Vì thế,giai cấp cơng nhân đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến và lực lượng sảnxuất hiện đại. Do lao động bằng phương thức công nghiệp ngày càng hiện đại, giaicấp công nhân là người sản xuất ra của cải vật chất chủ yếu cho xã hội, làm giàucho xã hội, có vai trị quyết định sự phát triển của xã hội hiện đại. Điều kiện khách quan này là nhân tố kinh tế, quy định giai cấp công nhân là lựclượng phá vỡ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, giành chính quyền về tay mình,chuyển từ giai cấp “tự nó thành giai cấp “vì nó”. Giai cấp cơng nhân trở thành đạibiểu cho sự tiến hóa tất yếu của lịch sử, là lực lượng duy nhất có đủ điều kiện để tổchức và lãnh đạo xã hội, xây dựng và phát triển lực lượng sản xuất và quan hệ sảnxuất xã hội chủ nghĩa, tạo nền tảng vững chắc để xây dựng chủ nghĩa xã hội với tưcách là một chế độ xã hội kiểu mới, khơng cịn chế độ người áp bức, bóc lột người.Thứ hai, do địa vị chính trị - xã hội của giai cấp công nhân quy địnhLà giai cấp sản xuất ra của cải vật chất chủ yếu cho xã hội, nhưng trong chủnghĩa tư bản họ lại là người khơng có sở hữu tư liệu sản xuất chủ yếu, phải bán sứclao động để kiếm sống, bị bóc lột nặng nề, lợi ích cơ bản của họ đối lập trực tiếpvới lợi ích cơ bản của giai cấp tư sản và thống nhất với lợi ích cơ bản của đa sốnhân dân lao động.Là con đẻ của nền sản xuất đại công nghiệp, giai cấp cơng nhân có được nhữngphẩm chất của một giai cấp tiên tiến, giai cấp cách mạng: tính tổ chức và kỷ luật,tự giác và đoàn kết trong cuộc đấu tranh tự giải phóng mình và giải phóng xã hội.Những phẩm chất ấy của giai cấp cơng nhân được hình thành từ chính nhữngđiều kiện khách quan, được quy định từ địa vị kinh tế và địa vị chính trị - xã hộicủa nó trong nên sản xuất hiện đại và trong xã hội hiện đại mà giai cấp tư sản vàchủ nghĩa tư bản đã tạo ra một cách khách quan, ngồi ý muốn của nó.Giai cấp cơng nhân được trang bị lý luận tiên tiến là chủ nghĩa Mác - Lênin, cóđội tiền phong là Đảng Cộng sản dẫn dắt.Tóm lại, sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân sở dĩ được thực hiện bởi giaicấp công nhân, vì nó là một giai cấp cách mạng, đại biểu cho lực lượng sản xuất hiện đại, cho phương thức sản xuất tiên tiến thay thế phương thức sản xuất tư bảnchủ nghĩa, xác lập phương thức sản xuất cộng sản chủ nghĩa, hình thái kinh tế - xãhội cộng sản chủ nghĩa. Giai cấp công nhân là giai cấp đại biểu cho tương lai, choxu thế đi lên của tiến trình phát triển lịch sử. Đây là đặc tính quan trọng, quyết địnhbản chất cách mạng của giai cấp cơng nhân. Hồn tồn khơng phải vì nghèo khổmà giai cấp cơng nhân là một giai cấp cách mạng. Tình trạng nghèo khổ của giaicấp công nhân dưới chủ nghĩa tư bản là hậu quả của sự bóc lột, áp bức mà giai cấptư sản và chủ nghĩa tư bản tạo ra dối với công nhân. Đó là trạng thái mà cách mạngsẽ xóa bỏ để giải phóng giai cấp cơng nhân và giải phóng xã hội.- Điều kiện chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử:Chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ ra những điều kiện thuộc về nhân tố chủ quan đểgiai cấp cơng nhân hồn thành sứ mệnh lịch sử của mình. Đó là:+ Sự phát triển của bản thân giai cấp công nhân cả về số lượng và chất lượng.Thơng qua sự phát triển này có thể thấy sự lớn mạnh của giai cấp công nhân cùngvới quy mô phát triển của nền sản xuất vật chất hiện đại trên nền tảng của côngnghiệp, của kỹ thuật và công nghệ.Sự phát triển về số lượng phải gắn liền với sự phát triển về chất lượng giai cấpcông nhân hiện đại, đảm bảo cho giai cấp công nhân thực hiện được sứ mệnh lịchsử của mình. Chất lượng giai cấp cơng nhân phải thể hiện ở trình độ trưởng thànhvề ý thức chính trị của một giai cấp cách mạng, tức là tự giác nhận thức được vaitrò và trọng trách của giai cấp mình đối với lịch sử, do đó giai cấp cơng nhân phảiđược giác ngộ về lý luận khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin.Là giai cấp đại diện tiêu biểu cho phương thức sản xuất tiên tiến, chất lượnggiai cấp cơng nhân cịn phải thể hiện ở năng lực và trình độ làm chủ khoa học kỹthuật và cơng nghệ hiện đại, nhất là trong điều kiện hiện nay. Để phát triển giai cấp công nhân về số lượng và chất lượng, theo chủ nghĩaMác -Lênin phải đặc biệt chú ý đến hai biện pháp cơ bản: 1) Phát triển công nghiệp– “tiền đề thực tiễn tuyệt đối cần thiết và 2) Sự trưởng thành của Đảng Cộng sản –hạt nhân chính trị quan trọng của giai cấp cơng nhân.Chỉ với sự phát triển về số lượng và chất lượng, đặc biệt về chất lượng, giai cấpcông nhân mới có thể thực hiện được sứ mệnh lịch sử của giai cấp mình.+ Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để giai cấp công nhânthực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của mình:Đảng Cộng sản - đội tiên phong của giai cấp công nhận ra đời và đảm nhận vaitrò lãnh đạo cuộc cách mạng là dấu hiệu về sự trưởng thành vượt bậc của giai cấpcông nhân với tư cách là giai cấp cách mạng.Quy luật chung, phổ biến cho sự ra đời của Đảng Cộng sản là sự kết hợp giữachủ nghĩa xã hội khoa học, tức chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân".Giai cấp công nhân là cơ sở xã hội và nguồn bổ sung lực lượng quan trọng nhấtcủa Đảng, làm cho Đảng mang bản chất giai cấp công nhân trở thành đội tiênphong, bộ tham mưu chiến đấu của giai cấp. Đảng Cộng sản đại biểu trung thànhcho lợi ích của giai cấp cơng nhân, của dân tộc và xã hội. Sức mạnh của Đảngkhông chỉ thể hiệnbản chất giai cấp cơng nhân mà cịn ở mối liên hệ mật thiết giữa Đảng với nhândân, với quần chúng lao động đông đảo trong xã hội, thực hiện cuộc cách mạng doĐảng lãnh đạo để giải phóng giai cấp và giải phóng xã hội.Ngồi hai điều kiện thuộc về nhân tố chủ quan nêu trên chủ nghĩa Mác - Lênincòn chỉ rõ, để cuộc cách mạng thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân đitới thắng lợi, phải có sự liên minh giai cấp giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và các tầng lớp lao động khác do giai cấp cơng nhân thơng qua đội tiênphong của nó là Đảng Cộng sản lãnh đạo.Đây cũng là một điều kiện quan trọng không thể thiếu để thực hiện sứ mệnhlịch sử của giai cấp công nhân.4, So sánh giai cấp công nhân hiện nay và giai cấp công nhân thế kỷ 19:Giai cấp cơng nhân hiện đại đã có nhiều biến đổi so với thế kỷ 19:Về nguồn gốc xuất thân từ đô thị của giai cấp công nhân hiện nay:Giai cấp công nhân thời Mác là giai cấp lao động, làm thuê, bị bóc lột và xuấtthân chủ yếu từ nông dân và nông thôn. Nhưng từ những năm 60 của thế kỷ XX trởlại đây, xu thế đơ thị hóa và đơng đảo cư dân đơ thị đã bổ sung một lượng lớn vàonguồn nhân lực của giai cấp công nhân. Trong những thập niên gần đây, q trìnhđơ thị hóa trên thế giới có sự khác biệt khi so với vài thế kỷ trước đây và đang diễnra với tốc độ cao. Trước đây, các vùng tụ cư trong lịch sử nhân loại thường ở lưuvực các con sông lớn, nơi thuận tiện cho canh tác nơng nghiệp và có nguồn nướccho sinh hoạt. Ngày nay, đặc biệt là từ giữa thế kỷ XX, bắt đầu xuất hiện nhữngthành phố lớn trên sa mạc như LasVegas cùng nhiều đô thị ở Trung Đông… Chúnghầu như được xây dựng và phát triển dựa trên nguyên lý mới: khắc phục sự khắcnghiệt của tự nhiên, nhân tạo hóa các điều kiện sống bằng khoa học và công nghệhiện đại. Đây là một quá trình gắn liền với phát triển văn minh và công nghệ.Về quan điểm với sở hữu tư hữu và xóa bỏ chế độ người bóc lột người trongđiều kiện hiện nayVấn đề bóc lột của nó đã được nhìn rộng hơn, sâu hơn, biện chứng hơn. Chẳnghạn, bị bóc lột cũng “được”, và đi bóc lột cũng “mất”. Người lao động “được” gìkhi tham gia vào q trình sản xuất tư bản? Với những cơng nhân Việt Nam xuất thân từ nơng dân, họ có nghề nghiệp, kỹ năng lao động mới, thu nhập tăng hơn,được tiếp cận môi trường lao động hiện đại với phương thức lao động và quản lýmới…Dù trong nền kinh tế tri thức và cơng nghiệp 4.0 hiện đại được tự động hóa,thậm chí, người máy có thể sẽ thay thế một bộ phận người lao động thì giai cấpcơng nhân hiện đại vẫn là người sản xuất ra của cải vật chất chủ yếu cho xã hội vàlà người phải được hưởng thụ xứng đáng các thành quả phát triển. Đó là một trongnhững nội dung được nhiều đại biểu tán thành tại Hội thảo khoa học quốc tế “Disản tư tưởng của Các Mác và ý nghĩa thời đại”5, Vị trí, vai trị của giai cấp cơng nhân:Theo Karl Marx: Giai cấp công nhân là giai cấp của những người công nhân vàngười lao động phải bán sức lao động để đổi lấy tiền lương và họ không phải làchủ sở hữu của phương tiện sản xuất. Giai cấp công nhân là giai cấp tạo ra các giátrị thặng dư và sự giàu có cho xã hội. Ngày nay, đây là giai cấp lao động sản xuấtra của cải vật chất trong lĩnh vực cơng nghiệp với trình độ kỹ thuật và công nghệngày càng hiện đại. Sản phẩm thặng dư do họ làm ra là nguồn gốc chủ yếu cho sựgiàu có và phát triển xã hội.Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: Giai cấp công nhân Việt Nam là cơ sở chính trị xã hội của Đảng và Nhà nước, là lực lượng nịng cốt trong khối liên minh cơng nơng - trí thức và khối đại đồn kết tồn dân tộc. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giaicấp cơng nhân Việt Nam chính là ngọn cờ lý luận chỉ đạo toàn diện sự nghiệp xâydựng và phát triển giai cấp cơng nhân Việt Nam, để họ “hồn thành nhiệm vụ Đảngvà Chính phủ giao cho để xứng đáng là người làm chủ, là một bộ phận trong giađình xã hội chủ nghĩa”. Đây chính là kim chỉ nam cho sự nghiệp xây dựng giai cấpcông nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa. Giai cấp cơng nhân Việt Nam có vai trị, địa vị vô cùng quan trọng, được xác lập,thừa nhận và quy định tại Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Namnăm 2013 và Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua ngày 19/01/20116, Về số lượng, chất lượng của giai cấp công nhân hiện nay:Sau gần 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, giai cấp cơng nhân nước ta cósự phát triển rất nhanh cả về số lượng và chất lượng, đa dạng về cơ cấu, lĩnh vực,ngành nghề; vị trí và vai trị của giai cấp công nhân càng ngày được khẳng định.Hàng năm đóng góp của giai cấp cơng nhân Việt Nam lên tới 60% tổng sản phẩmtrong nước và 70% ngân sách nhà nước. Cơng nhân trong doanh nghiệp ngồi nhànước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi phát triển nhanh, ngược lại, côngnhân trong doanh nghiệp nhà nước ngày càng giảm về số lượng. Về trình độ họcvấn và trình độ chun mơn nghề nghiệp, có khoảng 70% tổng số cơng nhân cótrình độ trung học phổ thơng, 27% có trình độ trung học cơ sở và 3% có trình độtiểu học. Cơng nhân có trình độ trung cấp chiếm 18%, trình độ cao đẳng chiếm 7%,trình độ đại học chiếm 17%; công nhân được đào tạo, đào tạo lại tại doanh nghiệpchiếm 48%.Tuy vậy, trước yêu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và hộinhập quốc tế ngày càng sâu rộng hiện nay, giai cấp cơng nhân nước ta cịn nhiềuhạn chế, yếu kém. “Sự phát triển của giai cấp công nhân chưa đáp ứng được yêucầu về số lượng, cơ cấu và trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp củasự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế; thiếu nghiêmtrọng các chuyên gia kỹ thuật, cán bộ quản lý giỏi, công nhân lành nghề; tác phongcơng nghiệp và kỷ luật lao động cịn nhiều hạn chế; đa phần công nhân từ nôngdân, chưa được đào tạo cơ bản và có hệ thống” Trình độ văn hóa và tay nghề của cơng nhân thấp đã ảnh hưởng không tốt đếnviệc tiếp thu khoa học - kỹ thuật, đến năng suất lao động, chất lượng sản phẩm.Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới về chất lượng lao động được tính theothang điểm 10, thì chất lượng lao động Việt Nam chỉ đạt 3,79 điểm, xếp thứ 11/12nước Châu Á tham gia xếp hạng của WB. Trong khi đó, Hàn Quốc đạt 6,91 điểm,Ấn Độ là 5,76 điểm, Malaysia là 5,59 điểm, Thái Lan 4,94 điểm... Còn theo kếtquả khảo sát của Tổ chức Lao động quốc tế, năng suất lao động của công nhân ViệtNam thuộc vào nhóm thấp nhất của khu vực, chỉ bằng 1/5 Malaysia, 2/5 Thái Lan,1/15 Singapore, 1/11 Nhật Bản, 1/10 Hàn Quốc. Trong số các nước ASEAN, năngsuất lao động của công nhân Việt Nam chỉ cao hơn Campuchia và Lào.Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, với tốc độ tăng năng suất lao động như hiện nay,thì phải đến năm 2038 năng suất lao động của công nhân Việt Nam mới bắt kịpPhilippines, năm 2069 chúng ta mới bắt kịp được Thái Lan, do đó, chúng ta cần cóđối sách để nâng cao chất lượng nhân lực, góp phần nâng cao năng suất lao độngtrong q trình cạnh tranh thời hội nhập.Nguồn lực lao động qua đào tạo của nước ta vừa thiếu lại vừa thừa, hệ quả là tỷlệ thất nghiệp của những người đã qua đào tạo ngày càng cao. Trong số gần 11triệu người lao động đã qua đào tạo có chứng chỉ, văn bằng hiện nay, thì trình độđại học trở lên có 4,5 triệu người (chiếm 41%), trình độ cao đẳng có 1,6 triệungười (chiếm 15%), trình độ trung cấp 2,9 triệu người (chiếm 27,11%), trình độ sơcấp có 1,8 triệu người (chiếm 16,4%). Theo đó, trình độ đại học/cao đẳng/trungcấp/sơ cấp tương ứng theo tỷ lệ: 1/0,35/0,65/0,4. Điều này cảnh báo về sự mất cânđối trong cơ cấu lao động qua đào tạo giữa các bậc ở nước ta. Trong điều kiện thế giới đã bước vào thời kỳ phát triển kinh tế tri thức, sảnphẩm lao động được tạo ra với hàm lượng chất xám ngày càng cao, tính cạnh tranhtrong q trình tham gia vào chuỗi sản xuất giá trị tồn cầu ngày càng được đẩymạnh, thì vai trò của nguồn nhân lực, mà trực tiếp là người cơng nhân lao động sẽđóng vai trị quyết định. Trong thời gian tới, khi chúng ta thực hiện đầy đủ các camkết của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), các Hiệp định Thương mại tự do thếhệ mới, đặc biệt Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xun Thái Bình Dương(CPTPP), những rào cản về khơng gian kinh tế, hàng hóa, dịch vụ, vốn, khoa họccơng nghệ, thị trường lao động được gỡ bỏ, thì sự cạnh tranh giữa các nước càngtrở nên gay gắt. Hiện ASEAN đã có Hiệp định về di chuyển tự nhiên nhân lực, cóthỏa thuận cơng nhận lẫn nhau về chứng chỉ hành nghề của cơ quan chính thức đốivới 8 ngành nghề được tự do chuyển dịch. Việc công nhận trình độ lẫn nhau về kỹnăng nghề sẽ là một trong những điều kiện rất quan trọng trong việc thực hiện dịchchuyển lao động giữa Việt Nam với các nước trong khu vực.Nhưng trình độ phát triển khơng đồng đều dẫn đến việc lao động có tay nghềchủ yếu di chuyển vào thị trường Singapore, Malaysia và Thái Lan. Những laođộng được chứng nhận về trình độ, kỹ năng sẽ được di chuyển tự do hơn. Đây sẽ làthách thức cho Việt Nam, vì số lượng cơng nhân lành nghề ở nước ta còn khiêmtốn, buộc phải chấp nhận nguồn lao động di cư đến từ các nước khác có trình độcao hơn7, Vai trị của giai cấp cơng nhân trong hệ thống sản xuất kinh tế xã hội:Về kinh tế, giai cấp cơng nhân đóng vai trị quan trọng trong đổi mới mơhình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, thúc đẩy cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa;từng bước nâng cao năng suất lao động, chất lượng, sức cạnh tranh của nền kinhtế, của doanh nghiệp và sản phẩm; đóng góp to lớn nâng cao tiềm lực kinh tế đất nước.Tuy chỉ chiếm tỷ lệ trên 14% dân số, 27% lực lượng lao động xã hội, songhằng năm giai cấp công nhân Việt Nam đã tạo ra trên 65% giá trị tổng sản phẩmxã hội và hơn 70% ngân sách nhà nước.Về xã hội, giai cấp công nhân với bản lĩnh cách mạng và tính tích cực chính trị- xã hội thật sự là nịng cốt của khối đại đồn kết tồn dân trên cơ sở liên minhcơng nhân, giai cấp nơng dân, đội ngũ trí thức xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạocủa Đảng; góp phần quan trọng giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an tồn xã hội,xây dựng quan hệ lao động hài hòa, tiến bộ.Tuy nhiên, do trình độ phát triển kinh tế - xã hội đất nước còn thấp, do nhữnghạn chế chậm được khắc phục trong lãnh đạo, quản lý của Đảng, Nhà nước, hoạtđộng của cơng đồn và các tổ chức của hệ thống chính trị và do những hạn chế củabản thân giai cấp cơng nhân trong q trình phát triển, vai trị, địa vị của giai cấpcơng nhân chưa được phát huy đầy đủ. Còn nhiều vấn đề lý luận, thực tiễn cần tiếptục làm rõ và thực hiện tốt hơn để tiếp tục xây dựng, phát huy đầy đủ, hiệu quả vaitrị, địa vị của giai cấp cơng nhân, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới.8, Tình hình giai cấp cơng nhân và phong trào cơng nhân hiện nay:Hiện nay, tâm lý, thói quen và tác phong lao động gắn liền với nền sản xuấtnhỏ còn in đậm trong một bộ phận giai cấp công nhân nước ta. Hơn nữa, trong qtrình phát triển, giai cấp cơng nhân thường xuyên tiếp nhận những thành phần mới,phần lớn là từ nơng dân, họ cịn trẻ tuổi đời, ý thức lập trường giai cấp cịn hạn chế.Vì vậy, “Cơng nhân nước ta không đồng đều về nhận thức xã hội, giác ngộ giaicấp, bản lĩnh chính trị, ý thức tổ chức và kỷ luật lao động”.Dưới tác động của hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, giai cấp công nhânnước ta đã năng động hơn, chủ động hơn, cố gắng nâng cao năng lực, hướng tới hiệu quả công việc ngày càng cao hơn. Nhưng mặt khác, một bộ phận công nhânnước ta bị phai nhạt giá trị đạo đức truyền thống, xa rời lý tưởng cách mạng.Điều này gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp và hình ảnh người cơng nhân ViệtNam trong q trình hội nhập quốc tế. Nhiều công nhân coi công việc tại nhà máy,xí nghiệp như là một cách mưu sinh, chứ chưa phải là một nghề nghiệp; không ýthức được vị trí và vai trị của giai cấp mình. Qua khảo sát, chỉ có 23,5% tự hào làcơng nhân; 54,4% bằng lịng với vị trí hiện tại; 4,5% cảm thấy thân phận làm thbị coi rẻ; 9% chẳng thích thú gì với thân phận của mình.Hầu hết cơng nhân khơng nhận mình thuộc giai cấp lãnh đạo xã hội, họ chỉnhận mình là những người làm cơng ăn lương, cố gắng làm tốt công việc để tăngthêm thu nhập nhằm cải thiện cuộc sống.Khơng ít cơng nhân làm việc trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồicó tâm lý làm thuê, một bộ phận công nhân chưa thiết tha phấn đấu vào Đảng vàtham gia hoạt động trong các tổ chức chính trị - xã hội.Dù trong nền kinh tế tri thức và công nghiệp 4.0 hiện đại được tự động hóa,thậm chí, người máy có thể sẽ thay thế một bộ phận người lao động thì giai cấpcơng nhân hiện đại vẫn là người sản xuất ra của cải vật chất chủ yếu cho xã hội vàlà người phải được hưởng thụ xứng đáng các thành quả phát triển. Đó là một trongnhững nội dung được nhiều đại biểu tán thành tại Hội thảo khoa học quốc tế “Disản tư tưởng của Các Mác và ý nghĩa thời đại”.Giai cấp cơng nhân cịn đảm nhiên sứ mệnh lịch sửu đóDanh mục tài liệu tham khảo 1, Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học.2, Báo Quản lý khu kinh tế tỉnh Quảng Trị.3, Một số nguồn trên internet khác. |
