Tất cả hoạt động của cơ thể chúng ta đều được hệ thần kinh điều khiển, từ suy nghĩ, vận động, tới các hoạt động của cơ quan nội tạng. Hệ thần kinh bao gồm hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ngoại biên. Hệ thần kinh trung ương gồm hai thành phần: não bộ và tủy sống. Bài viết này đề cập tới tủy sống. Tủy sống là cơ quan đóng vai tròn quan trọng trong các hoạt động của cơ thể, đặc biệt là các vận động tự động và phản xạ. Show 1. Tủy sống là gì?
Xem thêm: Bạn cần gì về bệnh lý mạn tính thoái hóa cột sống cổ? Hệ thần kinh trung ương2. Cấu tạo của tủy sống như thế nào?Tủy sống được bao bọc trong ba lớp màng. Màng ngoài gọi là màng cứng, màng giữa gọi là màng nhện, màng trong gọi là màng nuôi. Màng cứng rất chắc giúp bảo vệ tủy sống khỏi những va chạm với xương. Ở giữa là màng nhện, mỏng và đàn hồi, chứa nhiều hệ thống mạch máu của tủy sống. Màng nuôi ở trong cùng (còn gọi là màng não tuỷ), mềm, dính chặt vào tuỷ sống, có nhiệm vụ nuôi dưỡng mô tuỷ sống. Cắt ngang tủy sống, cấu tạo tủy sống có 3 phần:
Tủy sống có 31 đôi dây thần kinh tủy. Mỗi dây thần kinh tủy bao gồm các nhóm sợi thần kinh cảm giác được nối với tủy sống qua rễ cảm giác và nhóm thần kinh vận động được nối với các rễ vận động. Chất xám
Chất trắngChất trắng nằm bao bọc quanh các chất xám, do các sợi trục của nơron tủy tạo nên. Nó chính là các con đường cao tốc, tạo thành những đường đi lên và đi xuống. Các sợi trục của các nơron cảm giác tạo nên đường hướng tâm (đường đi lên). Các sợi trục của nơron vận động tạo nên đường li tâm (đường đi xuống). Quảng cáo
Ngoài ra còn có các sợi trục của các nơron liên hợp tạo thành bó chất trắng nối các trung khu với nhau. Các sợi trục tạo thành chất trắng đều được bao myelin bao bọc không liên tục. Sự không liên tục của bao myelin khiến tín hiệu thần kinh được dẫn truyền theo dạng nhảy cóc. Điều này góp phần tăng đáng kể tốc độ dẫn truyền thần kinh. Giải phẫu cắt ngang tủy sốngPhần chất trắng ở mỗi bên tủy sống tạo thành 3 cột: trước, sau, bên. Mỗi cột có nhiều bó, trong đó có bó hướng tâm, li tâm, bó liên hợp:
Từ tủy sống có các dây thần kinh đi ra. Tất cả các dây thần kinh này đều là dây pha. Nửa bên phải tủy sống đóng giữ vai trò sinh dưỡng đối với cơ thề. Nửa bên trái tủy sống đóng giữ vai trò điều khiển cơ vân (trung ương phản xạ không điều kiện). Như đã nói ở trên, chất trắng chủ yếu cấu tạo từ sợi trục và tạo thành các bó. Đặc điểm này nói lên chức năng dẫn truyền của chất trắng tủy. Nó giúp dẫn truyền thông tin thần kinh từ khắp nơi trên cơ thể. 3. Chức năng của tủy sống là gì?Tủy sống có 3 chức năng chính là: Quảng cáo
Chức năng phản xạChất xám đảm nhận chức năng phản xạ của tuỷ sống. Đây là các loại phản xạ tự nhiên, bản năng để bảo vệ cơ thể. Nơron cảm giác nằm ở rễ sau dẫn xung cảm giác vào chất xám. Nơron liên lạc dẫn xung thần kinh ra sừng trước. Còn nơron vận động nằm ở rễ trước dẫn truyền xung vận động đến cơ vân và các cơ quan thừa hành. Đây là ba loại nơron đảm nhận chức năng phản xạ của tủy sống. Chức năng tủy sống điều tiết mọi hoạt động như các hoạt động hệ tiết niệu sinh dục, hô hấp, hoạt động tim mạch. Tủy sống là trung tâm cấp thấp của vận động cơ toàn thân. Tuỷ sống tham gia và thực hiện các phản xạ vận động phức tạp. Đồng thời, đây là nơi giao tiếp của các phản xạ vận động. Các phản xạ tuỷ điển hình như:
>> Liệu bạn đã nghe đến khái niệm loạn trương lực cơ? Tìm hiểu trong bài viết: Loạn trương lực cơ và những điều cần biết. Cung phản xạ tủy sốngChức năng dẫn truyền
Chức năng dinh dưỡngĐược thực hiện bởi các nơron dinh dưỡng trong tuỷ sống chi phối và chịu sự điều khiển của một đoạn tuỷ. Ví dụ, phản xạ bàng quang, phản xạ hậu môn, phản xạ vận mạch, phản xạ tiết mồ hôi. 4. Phải làm gì khi gặp người bị chấn thương cột sống?Do tình hình phát triển của đô thị và vùng nông thôn Việt Nam ngày nay, số lượng xe gắn máy gia tăng cũng như tốc độ xây dựng đang phát triển để hình thành những đô thị mới. Điều này đi đôi với việc chấn thương cột sống và tủy sống cũng gia tăng theo. Đây là một loại tổn thương dễ dẫn đến tàn phế và để lại nhiều di chứng. Do đó, khi có chấn thương cột sống xảy ra, điều quan trọng là phải thực hiện cấp cứu ban đầu cho đúng và phù hợp để tránh gây tổn thương thêm. Nguyên tắc cấp cứu nạn nhân nghi ngờ bị chấn thương vùng cổ hoặc vùng lưngKhông di chuyển hoặc để nạn nhân tự di chuyển. Trừ những trường hợp nạn nhân đang trong những tình huống có thể nguy hiểm đến tính mạng. Không cúi gập hay quay phần lưng, cổ và đầu của nạn nhân. Để tránh sốc, giữ ấm toàn thân nạn nhân, nhưng vẫn không thay đổi tư thế của nạn nhân. Gọi cấp cứu ngay lập tức. Nếu bắt buộc phải di dời bệnh nhân ngay thì thực hiện các biện pháp sau:
Tuỷ sống là trung khu thần kinh cấp thấp dưới vỏ, điều khiển các phản xạ không điều kiện. Nó là cơ quan chi phối nhiều hoạt động quan trọng trên cơ thể. Cần hiểu biết rõ về cấu tạo và chức năng cũng như cách sơ cứu đúng để tránh những hậu quả nghiêm trọng do chấn thương tủy sống. |