MÙA HÈ ĐÃ ĐẾN, XIN CHÀO ĐÓN CÁC THẤY CÔ (là thành phần đông nhất ở EG) QUAY TRỞ LẠI DIỄN ĐÀN SAU NĂM HỌC VẤT VẢ, BẬN BỊU Show MS - Original Message - Sent: Sunday, May 27, 2018 10:44 AM Subject: Fwd: Hoa Phượng Hoa Phượng *** Nội dung 1. Hoa phượng vĩ.
1/. Nguồn gốc: 2/. Đặc điểm sinh trưởng:
2. Hoa phượng tím. 3. Hoa phượng vĩ ở Việt Nam. 4. Phượng vĩ trong đời sống. 1/. Lấy gỗ và chắn gió. 2/. Tạo cảnh quan đô thị và các trường học. 3/. Trong thơ văn. 4/. Tác dụng chữa bệnh. NTH: Minh Tâm 5/2018  1. Hoa phượng vĩ. [Phượng đỏ - Phượng vàng] [Hình: Dough Caldwell, Đại học Florida] Tem hoa Phượng Cây Phượng hay Phượng vĩ còn có tên gọi khác là cây xoan tây, điệp tây là một loài thực vật có hoa sinh sống ở vùng nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới. Danh pháp: Delonix regia, họ Fabaceae, là một loài thực vật có hoa sinh sống ở vùng nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới. Tên thông dụng trong tiếng Anh là: Flamboyant, Royal poinciana và Mohur tree. Tên gọi trong tiếng Trung của nó là 鳳凰木 (phượng hoàng mộc), 金鳳(kim hoàng).
1/. Nguồn gốc: Phượng vĩ có nguồn gốc từ Madagascar, tại đó người ta tìm thấy nó trong các cánh rừng ở miền tây Malagasy. Trong hoang dã, Phượng chen chúc khó sống và có cơ nguy tuyệt chủng, nhưng cơ may hoa rực rỡ với tàng cây cành lá mượt xanh tỏa rộng cho bóng mát, nên được đưa trồng khắp nơi trên thế giới. Người khám phá ra Phượng là Thống đốc French West Indies, vùng đảo Caribbean trong Đại Tây dương, thế kỷ 18. Tên ông là M. de Poinci, và từ đó Phượng mang tên Poinciani. Trong những khu vực có mùa khô rõ nét thì nó rụng lá trong thời kỳ khô hạn, nhưng ở những khu vực khác thì nó là loài cây thường xanh. 2/. Đặc điểm sinh trưởng: - Phượng vĩ cần khí hậu nhiệt đới hay cận nhiệt đới để phát triển tốt, nhưng nó có thể chịu được các điều kiện khô hạn và đất mặn. Phượng cao vừa phải, khoảng 5 thước hoặc có khi đến 12 thước, mọc vùng khô thiếu nắng thì rụng lá, nhưng vùng có đủ mưa thì luôn xanh tươi. - Cây tái sinh hạt và chồi đều mạnh, có thể phát triển tốt trên mọi loại địa hình: ven biển, đồi núi, trung du. Cây thuộc loại ưa sáng, mọc khoẻ, phát triển nhanh, không kén đất, rất dễ gây trồng. Tuy nhiên, nhược điểm lớn là tuổi thọ không cao: cây trồng trên đường phố chỉ 30 tuổi là đã già cỗi, thân có dấu hiệu mục rỗng, sâu bệnh, nấm bắt đầu tấn công. Còn cây trồng trong công viên, trường học thì có thể có tuổi thọ cao hơn nhưng cũng chỉ đạt 40-50 năm tuổi. - Hoa phượng vĩ có 5 cánh. Cánh hoa của phượng vĩ lớn, với 4 cánh hoa tỏa rộng màu đỏ thắm hay màu hỏa hoàng (đỏ hơi cam), dài tới 8 cm, còn cánh hoa thứ năm mọc thẳng vút, cánh hoa này lớn hơn một chút so với 4 cánh kia và nổi bật lốm đốm màu trắng/vàng hoặc cam/vàng (cũng có khi trắng/đỏ). Thứ flavida nguồn gốc tự nhiên có hoa màu vàng (kim phượng). Hết hè, hoa cho quả to, dẹp và dài như lưỡi kiếm, bên trong có hạt dài, đen, có vân nâu, rất cứng, xếp hàng ngang. - Quả là loại quả đậu có màu nâu sẫm khi chín, dài tới 60 cm và rộng khoảng 5 cm; tuy nhiên, các hạt riêng rẽ lại nhỏ và cân nặng trung bình chỉ khoảng 0,4 g, hạt to cỡ hai ngón tay út, hạt ăn rất bùi và ngon. - Các lá phức có bề ngoài giống như lông chim và có màu lục sáng, nhạt đặc trưng. Nó là loại lá phức lông chim kép: Mỗi lá dài khoảng 30–50 cm và có từ 20 đến 40 cặp lá chét sơ cấp hay lá chét lông chim lớn, và mỗi lá chét lông chim lớn lại được chia tiếp thành 10-20 cặp lá chét thứ cấp hay lá chét con. Hoa và lá kết nhau trông giống một chim Phượng đầu đỏ (hay vàng) và đuôi xanh dài, vì vậy cây được đặt tên là Phượng vỹ (đuôi chim Phượng).
Phượng vĩ có hoa vàng có tên khoa học là Delonia regia var Flavida, tên thương mại: Yellow Poinciana, khó trồng và ít hoa hơn Phượng đỏ, hoa toàn màu vàng, cánh cờ lại trắng lốm đốm vàng, rất lạ. Đây không phải là đột biến của cây phượng đỏ mà là một loài khác cùng họ. Phượng vĩ hoa vàng có thân, lá, hoa giống như cây phượng đỏ, chỉ khác ở màu hoa vàng tươi rất đẹp. Thời gian trổ hoa của phượng vĩ hoa vàng cũng tương tự như cây phượng đỏ. Ở Việt Nam, giống cây này được nhà sư trụ trì chùa Huyền Không Hạ, TP Huế mang về trồng trước cổng chùa sau chuyến công du ở Myanmar. Từ năm 2000, phượng vĩ hoa vàng được trồng trên đường phố Huế, nhưng đến năm 2005 mới trổ hoa. Công ty Công viên cây xanh TPHCM đã mang giống phượng vĩ vàng từ Huế vào và trồng được 5, 6 cây trổ hoa. Dự kiến trong thời gian ngắn nữa, những cây phượng vàng sẽ ra mắt người dân. Hiện tại, trong công viên Tao Đàn TPHCM cũng có một cây phượng vàng, tên khoa học là Schizolobium exselsum, khác hẳn với cây phượng vĩ hoa vàng. Phượng vĩ hoa vàng Lưu ý: Không nên lẫn lộn Phượng Poinciana Delonix regia với cây Điệp, Điệp cúng, Phượng ta, Kim Phượng, là tiểu mộc thân có gai, ra hoa quanh năm, trong khi Phượng Vĩ đại mộc và chỉ ra hoa mủa hè. Xem thêm: VIDEO 2. Hoa phượng tím. Phượng tím Đà Lạt Xem thêm: VIDEO 3. Hoa phượng vĩ ở Việt Nam. Cây Phượng được đưa vào Việt Nam thế kỷ 19, dưới thời Pháp thuộc. Thích hợp với khí hậu nhiệt đới và bán nhiệt đới, được trồng nhiều tại Hà Nội và Hải Phòng, Huế, Saigon …. trong công viên, dọc vỉa hè các đường lớn, và nhất là tại các trường học. Phượng đỏ ở hồ Gươm, Hà Nội Đoạn sông Tô Lịch cạnh đường Cầu Giấy, Hà Nội Đường Hoa Phượng đỏ và vàng Hải Phòng Thành phố Hải Phòng là khu vực trồng rất nhiều phượng vĩ, vì thế thành phố này còn được gọi một cách văn chương là "Thành phố Hoa Phượng Đỏ". Nhà thơ Thanh Tùng có bài thơ Thời hoa đỏ đã được nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng phổ nhạc thành bài hát cùng tên, viết về những kỷ niệm của tuổi trẻ với mùa hoa phượng vĩ. Thành phố Hoa Phượng hiện nay có Lễ Hội Hoa Phượng hằng năm vào khoảng tháng 5, là tháng Phượng bắt đầu rộ. Hoa phượng trên sông Hương, Huế Hoa phượng ở Tri Tôn, An Giang Xem thêm: VIDEO 4. Phượng vĩ trong đời sống. 1/. Lấy gỗ và chắn gió. Với đặc điểm là thân cây to cao khoảng 10- 20 mét,, tán rộng cây phượng vĩ rất thích hợp cho việc trồng để lấy gỗ. Gỗ cây phượng vĩ thuộc loại trung bình, dùng trong xây dựng, đồ gỗ dân dụng, xẻ ván. 2/. Tạo cảnh quan đô thị và các trường học. Cây Phượng Vĩ tán lá rộng, xanh tốt, hoa đẹp sắc, thường được trồng làm Cây Tạo Cảnh Quan, Cây Bóng Mát trên các vỉa hè, đường phố, công viên, trường học. Cây Phượng Vĩ là một biểu tượng của mùa hè, của lứa tuổi học trò và khơi gợi nhiều cảm xúc trong lòng người. Với tán cây rực rỡ, hào nhoáng mỗi khi hoa nở rộ, loại cây duyên dáng này xứng đáng để được liệt kê vào hạng hoàng tộc trong tất cả các loại cây cảnh. Phượng Vĩ nở rất lâu, và mùa Phượng Vĩ thường kéo rất dài, từ tháng năm, sáu đầu mùa hạ, cho đến cuối muà vào tháng chín. Một thành phố dù hiện đại nhưng có quá ít cây xanh, công viên cây xanh, vườn hoa đi dạo, … bị xem là thành phố bê tông, không tạo nên được không gian văn hóa, không có hồn, và thiếu sức sống. Gần đây, không gian xanh đã trở thành tiêu chí để đánh giá chất lượng cuộc sống và văn minh đô thị. Cây Phượng Vĩ với những đặc điểm nối bật của mình từ lâu đã được lựa chọn để trồng trong những công trình và là loài cây đô thị phổ biến tại nhiều thành phố trong cả nước. 3/. Trong thơ văn. Tại Việt Nam, phượng vĩ là biểu tượng gắn liền với tuổi học trò, do mùa nở hoa của nó trùng với thời điểm kết thúc năm học, mùa chia tay của nhiều thế hệ học trò. Do vậy, nó gắn liền với nhiều kỷ niệm buồn vui của tuổi học trò, và vì thế người ta còn gắn cho nó tên gọi "hoa học trò". Phượng ghi nhiều kỷ niệm thiếu thời. Cấp tiểu học chơi cùng hoa, đá nhị cái, vặt nhị đực nhai cùng cánh hoa ngọt dịu, vặt cánh chơi trò nấu ăn, vò búp thổi phồng đập lên trán, kết hoa lên đầu làm cô dâu …Đám con trai thì ăn hoa nụ, chua chua chan chát nhưng lại thú vị, tuổi nhỏ thấy gì cũng ăn! Ăn hạt Phượng non mỏng xanh lục nhạt ngòn ngọt bùi bùi, và hạt già luộc chín bỏ vỏ ăn nhân trắng mòng mọng dòn bùi. Lên trung học, bắt đầu biết làm dáng, các cô cũng nhai cánh hoa nhưng để môi thêm mầu, không kết hoa làm cô dâu nữa mà hái hoa kết tràng dài làm giây đeo cổ tặng nhau, nam sinh hái nguyên cành tặng nữ sinh, nữ sinh cũng tặng nữ sinh, rồi ép hoa vào sách vở, vào lưu bút cuối năm kèm vài vần thơ học trò… Mấy câu dưới đây thật ngây thơ, không thấy tên tác giả: Đến khi hoa phượng nở Đỏ rực cả sân trường Cũng là khi ve khóc Cho tình bạn chia ly …… Mấy câu này cũng rất thanh thoát, trong bài Hè của Hằng Nga. Hè về phượng nở vấn vương Bạn bè mỗi đứa một phương xa rời Cổng trường khép kín lại rồi Sân trường áo trắng tạm thời chia xa Những cánh Phượng trên đường là nguồn rung cảm diệu vợi: Bước chân chiều qua ngõ Dẫm lên cánh phượng sầu Sắc hoa màu thắm đỏ Gợi nhớ bóng hình nhau Cánh phượng còn in dấu Trong day dứt ngậm ngùi Bóng hình xưa lãng đãng Giữa quên, nhớ, buồn, vui … (Hồng Vũ Lan Nhi: Cánh Phượng Sầu) Sắc hoa tưởng niệm, như Thụy Du, trong Sắc Hoa Màu Nhớ: Cánh phượng nào của ngày xưa trong trang vở Bông phượng nào lưu luyến buổi chia ly Cánh phượng tặng nhau người còn nhớ Tuổi hoa niên run rẩy nói câu gì? Tình Phượng, hồn nhiên, thánh thiện từ tình bạn cùng hay khác lớp khác trường, chỉ đơn giản là tình bạn, như trong bài thơ tìm thấy lại từ .. cả nửa thế kỷ trước, dưới tên ghi Hoài Nam: Trường Đồng Khánh có đôi lầu hồng tím Chạy song song tìm vạt cỏ nhung xanh Với đôi hàng Phượng Vỹ đứng giao cành Ươm hoa đỏ trời xanh màu thân mật Chiều, gió lộng, nhạc ru người ngây ngất Sáng sương rơi tha thướt ánh bình minh Tôi yêu nơi chôn dấu biết bao tình Từng đôi bạn xóa hình trong nắng nhạt Thế là hết mấy năm trời ăn học Cả trường hồng cùng bè bạn rời xa Một chuyến tàu.. thôi hết sẽ chia lìa Trong khi Phượng ưu sầu rơi huyết lệ… Đặc san Tiếng Sông Hương có bài thơ, trích một đoạn: Huế của mình, nay Huế của ai? Thầy xưa, bạn cũ mất đi rồi! Đôi hàng phượng vĩ hoa còn thắm Như chút u hoài năm tháng trôi! (Thanh Cầm, Huế Của Ai?) Một Huế, người Bắc nhưng vào Huế và yêu Huế, yêu Phượng: Tha hương … bỗng nhớ người yêu cũ Dìu dặt tơ lòng như tiếng ru Thời gian mặt nước Hương giang lặng Cánh phượng năm mô bến mịt mùng. (Lê văn Lân, Nhớ Huế) Bài thơ Chút Tình Đầu của Đỗ Trung Quân được phổ biến nhiều nhất hằng năm, thơ đẹp của tuổi học trò tăng thêm phần tuyệt diệu qua nhạc của Vũ Hoàng với tựa đề Phượng Hồng: Những chiếc giỏ xe chở đầy hoa phượng Em chở mùa hè của tôi đi đâu??? Chùm phượng vĩ em cầm là tuổi tôi mười tám Thuở chẳng ai hay thầm lặng – mối tình đầu ….. Những chiếc giỏ xe chở đầy hoa phượng Em hái mùa hè trên cây Chở kỷ niệm về nhà Em chở mùa hè đi qua còn tôi đứng lại Nhớ ngẩn người tà áo lụa nào xa. Phượng, trong Sắc Hoa Màu Nhớ, nhạc và lời Nguyễn Văn Đông, phổ biến mạnh tại miền Nam: Hoa Phượng rơi đón mùa Thu tới Ngàn phượng rơi bay vương tóc tôi… Nhưng lòng vẫn nhớ, một trời vẫn nhớ Đời đời…. Phượng rơi… rơi trong lòng tôi …. Một bài thơ khác cũng được phổ nhạc – Thời Hoa Đỏ – tác giả Thanh Tùng của Hải Phòng thành phố Phượng, do Nguyễn Đình Bảng phổ nhạc, rất thịnh hành trong nước: Dưới màu hoa như lửa cháy khát khao Anh nắm tay em bước dọc con đường vắng Chỉ có tiếng ve sôi chẳng cho trưa hè yên tĩnh Chẳng cho lòng ta yên ….. Mỗi mùa hoa đỏ về Hoa như mưa rơi rơi Cánh mỏng manh tan tác đỏ tươi Như máu ứa của một thời trai trẻ Hoa như mưa rơi rơi Như tháng ngày xưa ta dại khờ ….. Hoa cứ rơi ồn ào như tuổi trẻ Không cho ai có thể lạnh lùng Hoa đặt vào lòng chúng ta một vệt đỏ Như vết xước của trái tim….. Bởi yêu Phượng nên có Bài Ca Tháng Sáu!!! đêm qua tôi mơ trở về mái trường xưa hồng tím như tìm về kỷ niệm tháng năm xưa thời thơ ấu dưới bầu trời tháng sáu lối cỏ rêu phong còn in dấu gót chân son tôi đã gặp những khuôn mặt thân quen ngày cũ ríu rít vui mừng như một lũ chim non những đôi mắt long lanh khuất sau vành nón có thơ lồng trong lá “mát mặt anh hùng khi nắng hạ che đầu thiếu nữ lúc mưa xuân” bạn và tôi ngơ ngẩn đứng tần ngần ngắm nắng tháng sáu ươm tơ vàng trên tàng phượng đỏ để tóc thề trong gió nhẹ bay bay … tay trong tay ta ngất ngây say nhạc ve sầu ra rả nghe đâu đây rộn rã bài ca “trời hồng hồng sáng trong trong ngàn phượng rung nắng ngoài song …” lần theo dấu cỏ thấy trên vỏ cây sù sì xác ve ghì gốc phượng thân đã chết mà tình còn vướng mắc lòng bâng khuâng trong khoảnh khắc thấy sự còn mất chợt tỉnh giấc bất giác nắm trong tay cả một khoảng đầy hư vô … Hư vô, hư vô ….. Hư vô, hư vô ….. bởi hoa nở nhắc nhở mười Ba-la-mật. 4/. Tác dụng chữa bệnh. Khi nhắc đến cây phượng vĩ thì chắc trong chúng ta ai cũng biết, nhưng khi nói về tác dụng của cây phượng vĩ thì có lẽ nhiều người ít biết về những tác dụng của loại cây này. Cây phượng vĩ thường được trồng trên đường phố, trường học, ngoài tác dụng tạo bóng mát, xanh sạch cho bầu không khí thì tác dụng đó cây còn được sử dụng, cây phượng vĩ còn có một tác dụng mà không ít người nghĩ đến đó là chữa bệnh. Tất cả các bộ phận của cây phượng vĩ đều là một vị thuốc chữa bệnh. Cây cho vỏ và rễ làm thuốc hạ nhiệt, chống sốt. Vỏ cây có thể sắc nước uống trị sốt rét, đầy bụng, tê thấp, giảm huyết áp. Lá trị tê thấp và đầy hơi. Thành phần hóa học và dược chất : Trong vỏ gồm: – ß-sitostérol, – saponines, – alcaloïdes, – carotène, – phytotoxines hydrocarbures, – Các flavonoïdes. Trong hoa gồm: – caroténoïdes, – tanins, – saponines, – flaonoids, – stéroïdes, – alcaloïdes, – và ß-sitostérol. Trong lá gồm: – lupéol và ß-sitostérol. Trong vỏ và thân cho được 4 triterpènes: – lupéol, – epilupeol, – ß-sitostérol, – stigmastérol, – Hợp chất mùi thơm p-méthoxybenzaldéhyde. Với những thành phần hóa học có trong vỏ, hoa, lá, cây phượng vĩ là loại thuốc đông y chữa được các bệnh sau: 1./ Chống nhiễm khuẩn (Antibactérien): Delonix regia là một trong 12 dược thảo nghiên cứu cho hoạt động kháng vi khuẩn. Những dung dịch trích cho thấy dung dịch trích của phượng vĩ có tính kháng vi khuẩn nhất trong số 12 cây dùng nghiên cứu. Những vi khuẩn nhạy cảm nhất là Bacillus subtilis, tiếp đến là Staphylococcus epidermidis. 2/. Chống viêm (Anti-inflammatoire): Nghiên cứu đánh giá hoạt động chống viêm của lá, dùng một carragénine gây ra chứng phù nước của chân chuột và mô hình “ cotton pellet granuloma ”. Kết quả cho thấy một hoạt động quan trọng chống viêm trong cả 2 mô hình. Thành phần Hoa / phénols và flavonoïdes: Nghiên cứu để uớc tính hàm lượng hợp chất phénolique toàn phần và flavonoïdal của những bông hoa Phượng vĩ. Những kết quả cho thấy rằng những bông hoa Phượng chứa lượng quan trọng hợp chất : phénols, và flavonoïdes, với hàm lượng phénolique toàn phần cao hơn nhiều so với hàm lượng flavonoïdal. 3/. Bảo vệ gan (hépatoprotecteur)/ gây độc tế bào cytotoxiques: Nghiên cứu dung dịch trích trong éthanolique phân lập được 3 stérols gồm : stigmastérol, ß-sitostérol, và 3-O-gucoside, một triterpéniques (acide ursolique) và 4 flavonoïdes: quercétine, quercitrine, isoquercitrine và rutine, Những kết quả cho thấy một hoạt động: gây độc tế bào chống lại dòng tế bào ung thư gan cho người (HepG2). Nghiên cứu cũng cho thấy: một hoạt động bảo vệ gan chống lại với sự thiệt hại gan gây ra bởi CCl4-, do đặc tính làm sạch những gốc tự do của các flavonoïdes. 4/. Chống bệnh tiểu đường (Antidiabétique): Nghiên cứu một trích xuất trong méthanolique của lá phượng vĩ, thữ nghiệm ở chuột gây ra bởi chất glucose hyperglycémiques cho thấy một hoạt động quan trọng : hạ đường máu hypoglycémique do đường uống. 5/. Hạt có chất nhầy (Graine de mucilage) / Tablet Binder: Hạt của cây Phượng chứa glucomannose. Một chất nhày Mucilage thu được từ những hạt đã được sử dụng trong bào chế những viên nang thuốc tiêu carbonate de calcium. Hoa phượng còn gọi là hoa gì?Phượng hay phượng vĩ, phượng vỹ, xoan tây, điệp tây (danh pháp hai phần: Delonix regia) (họ Fabaceae) (tiếng Trung: 鳳凰木: cây Phượng Hoàng; tiếng Anh: Flamboyant, Royal poinciana và Mohur tree) là một loài thực vật có hoa sinh sống ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Hoa phượng có màu đỏ gì?Hoa phượng thường nở thành chùm có chiều dài từ 20 - 50 cm. Hoa nở có 5 cánh, màu đỏ tươi với mép hơi nhăn. Cánh hoa to nhất có họa tiết trắng đặc biệt trong khi những cách khác có màu đỏ cam. Phương có bao nhiêu màu?TPO - Đỏ thắm, tím biếc, vàng kiêu sa, hồng trang nhã và trắng tinh khôi, 5 sắc hoa phượng cùng tụ hội ở thành phố Đà Lạt làm say lòng người yêu hoa mỗi dịp hè về. Phượng vàng (có nguồn gốc từ Brasil) là một trong những loài cây khá hiếm ở Việt Nam, đã thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của Đà Lạt – Lâm Đồng. Có bao nhiêu loại hoa phượng?Chính vì vậy mà cây phượng thường được trồng để tạo bóng râm mát, giúp mang đến không khí mát mẻ dưới trời nắng nóng ở các vùng nhiệt đới. Hoa phượng có 3 loại là hoa phượng đỏ (phượng vĩ), hoa phượng vàng và hoa phượng tím. |
