Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Suất điện động hiệu dụng:

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha
 

=> Chọn B.

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

1. Nguyên tắc:

Nguyên tắc của máy phát điện xoay chiều 1 pha đã được xét trong phần "I. Cách tạo ra dòng điện xoay chiểu" ở bài học trước.

2. Cấu tạo
Máy phát điện xoay chiều gồm 2 bộ phận chính là phần cảm và phần ứng.
  • Phần cảm là bộ phận tạo ra từ trường (là nam châm)
  • Phần ứng là bộ phận tạo ra suất điện động cảm ứng (là khung dây hoặc các cuộn dây).
Người ta có thể bố trí cho phần cảm quay, phần ứng đứng yên hoặc ngược lại.
  • Phần đứng yên được gọi là stato.
  • Phần quay được gọi là rôto.
a) Với máy phát điện xoay chiều một pha công suất nhỏ:
  • Phần cảmstato (nam châm đứng yên).
  • Phần ứngrôto (khung dây quay).
Do khung dây là bộ phận cung cấp dòng điện ra bên ngoài nhưng nó lại quay nên người ta phải dùng thêm bộ góp (Xem lại "I. Cách tạo ra dòng điện xoay chiểu")

b) Với máy phát điện xoay chiều một pha công suất lớn

Dòng điện do máy phát ra rất lớn nên không thể dùng bộ góp để lấy điện ra bên ngoài nên người ta phải bố trí cho khung dây đứng yên, nam châm (thường là nam châm điện có khả năng tạo ra từ trường rất mạnh).quay.
Như vậy, đối với máy phát điện xoay chiều 1 pha công suất lớn người ta bố trí cho
  • Phần cảmrôto.
  • Phần ứngstato.
Để làm giảm vận tốc quay của rôto trong khi vẫn giữ nguyên tần số f của dòng điện do máy phát ra người ta chế tạo máy với p cặp cực nam châm (đặt xen kẻ nhau trên vành tròn của rôto) và p cặp cuộn dây (đặt xen kẻ nhau trên vành tròn của stato).

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Ở hình bên trái ta thấy rôto (phần bên trong) gồm có 6 cặp cực nam châm (tổng cộng 12 cực: 6 cực Bắc, 6 cực Nam)  sắp xếp xen kẻ nhau trên vành tròn của rôto, chúng là các nam châm điện. Ở bên ngoài ta thấy có tổng cộng 12 cuộn dây trên stato, chúng tạo thành 6 cặp cuộn dây. Các cuộn dây này được nối với nhau theo cách phù hợp.

Ở hình bên phải là hình chụp một rô to. Ta thấy mỗi cực nam châm là một nam châm điện.

Trong trường hợp này, tần số của dòng điện do máy phát ra là f = np trong đó n là số vòng quay trong 1 giây của rôto.
Nếu n là số vòng quay trong 1 phút của rôto thì  
Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha
 

1. Dòng điện xoay chiều ba pha là một hệ thống gồm ba dòng điện xoay chiều một pha cùng biên độ Io cùng tần số f (tức là cùng tần số góc  

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha
) nhưng lệch pha nhau 120o (tức là  
Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha
  radian).

2. Cách tạo ra dòng điện xoay chiều ba pha (Máy phát điện xoay chiều ba pha)

Người ta bố trí cho ba cuộn dây giống hệt nhau đặt lệch nhau 120o trên vành tròn của stato. Khi nam châm quay thì từ thông cực đại qua mỗi cuộn dây sẽ hơn kém nhau về thời gian bằng 1/3 chu kỳ, tức là lệch pha nhau góc  .Nối hai đầu mỗi cuộn dây với một tải bên ngoài (các tải này giống hệt nhau) thì trong các tải có dòng điện xoay chiều ba pha.

3. Cấu tạo của máy phát điện xoay chiều ba pha:

  • Phần cảmnam châm điện quay (Phần cảm là rôto)
  • Phần ứng gồm 3 cuộn dây giống hệt nhau đặt lệch nhau 120o trên vành tròn của stato.

4. Biểu thức của dòng điện xoay chiều ba pha

Ta hãy gọi cường độ  tức thời của dòng điện chạy trong tải thứ nhất là i1, của dòng điện trong tải thứ hai là i2 và trong tải thứ ba là i3. Chọn gốc thời gian thích hợp ta có biểu thức của các dòng điện này như sau:

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Đồ thị của các dòng điện này (vẽ trên cùng một hệ trục) như sau

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Đồ thị này cho thấy: 

  • Lúc mà một dòng điện đạt giá trị cực đại (bằng +Io) thì hai dòng điện kia đều có giá trị âm và cùng có độ lớn bằng nửa cực đại ( bằng -Io/2).
  • Lúc mà một dòng điện đạt giá trị cực tiểu (bằng -Io) thì hai dòng điện kia đều có giá trị dương và cùng có độ lớn bằng nửa cực đại ( bằng +Io/2).

5. Cách mắc điện ba pha (Phần đọc thêm)

a) Cách mắc hình sao:

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Trong cách mắc này ta thấy:

  • Cần có 4 dây khi tải điện: Ba dây pha và một dây trung hòa.
  • Nếu các tải hoàn toàn giống nhau thì cường độ dòng điện trên dây trung hòa bằng 0 (triệt tiêu).
  • Nếu gọi Ud là điện áp giữa hai dây pha; Up là điện áp giữa một dây pha với dây trung hòa thì 
    Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha
  • Nếu tải tiêu thụ được mắc hình sao thì điện áp hiệu dụng đặt vào mỗi tải là Up.

b) Cách mắc hình tam giác

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Trong cách mắc này ta thấy:

  • Cần có 3 dây pha khi tải điện, không có dây trung hòa.
  • Điện áp hiệu dụng đặt vào mỗi tải là điện áp Ud.

Xem bài Máy biến áp và truyền tải điện năng  | Trở về đầu trang | Trở về Trang chủ | Xem bài Động cơ 3 pha

  • Trang chủ
  • Giới thiệu
  • Tin tức
  • Liên hệ

 0989 44 22 49 -     

Máy phát điện xoay chiều 1 pha và 3 pha là khái niệm mà ta đã nghe và cũng quen thuộc trong thực tế, và các em cũng biết làm thế nào để tạo ra dòng điện 1 chiều từ dòng điện xoay chiều.

  • Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

  • Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

  • Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

  • Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

Vậy máy phát điện xoay chiều một pha, ba pha có cấu tạo và nguyên tắc hoạt động như thế nào? cách mắc mạch mạch điện 3 pha hình sao, hình tam giác có gì khác với cách mắc song song và nối tiếp chúng ta thường dùng trong dòng điện không đổi, chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

I. Máy phát điện xoay chiều:

Bạn đang xem: Máy phát điện xoay chiều 1 pha, 3 pha, cấu tạo và nguyên tắc hoạt động – Vật lý 12 bài 17

1. Máy phát điện xoay chiều là gì?

– Máy phát điên xoay chiều là thiết bị tạo ra dòng điện xoay chiều dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ hay máy phát điện xoay chiều là thiết bị biến đổi cơ năng thành điện năng.

2. Cấu tạo máy phát điện xoay chiều

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

• Gồm 2 bộ phận chính:

– Phần cảm: tạo ra từ trường là nam châm (thường là nam châm điện)

– Phần ứng: tạo ra dòng điện là cuộn dây

• Phần đứng yên gọi là Stato, phần còn lại quay quanh một trục gọi là Roto

II. Máy phát điện xoay chiều 1 pha

• Máy phát điện xoay chiều một pha được cấu tạo bởi hai bộ phận chính:

– Phần cảm (rôto): là nam châm vĩnh cửu hay nam châm điện, đây là phần tạo ra từ trường.

– Phần ứng (stato): là những cuộn dây, trong đó xuất hiện suất điện động cảm ứng khi máy hoạt động

• Khi quay, nam châm (lúc này là rôto) tạo ra từ trường quay, sinh ra suất điện động xoay chiều trong các cuộn dây cố định (stato).

III. Máy phát điện xoay chiều 3 pha

1. Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động

a) Cấu tạo máy phát điện xoay chiều 3 pha

– Máy phát điện xoay chiều 3 pha cấu tạo gồm stato có 3 cuộn dây riêng rẽ, hoàn toàn giống nhau quấn lên 3 lõi sắt đặt lệch nhau 1200 trên một đường tròn, rôto là một nam châm điện.

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha
Cấu tạo máy phat điện xoay chiều 3 pha

b) Nguyên tắc hoạt động máy phát điện xoay chiều 3 pha

– Khi rôto quay đều, tạo ra từ trường quay, sinh ra hệ ba suất điện động trong ba cuộn dây giống nhau cùng biên độ, cùng tần số nhưng lệch nhau về pha 120o.

– Nếu nối các đầu dây của 3 cuộn với ba mạch ngoài (3 tải tiêu thụ) giống nhau thì ta có hệ ba dòng điện cùng biên độ, tần số nhưng lệch nhau về pha 1200.

2. Cách mắc mạch ba pha

a) Cách mắc mạch 3 pha hình sao

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha

– Ba điểm đầu của 3 cuộn dây được nối với 3 mạch ngoài bằng 3 dây dẫn, gọi là dây pha. Ba điểm cuối nối chung với nhau trước rồi nối với 3 mạch ngoài bằng một dây dẫn gọi là dây trung hòa.

– Khi mắc hình sao ta có: Ud = √3.Up (Ud là điện áp giữa 2 dây pha, Up là điện áp giữa dây pha và dây trung hòa).

b) Cách măc mạch 3 pha hình tam giác

Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều 3 pha
– Điểm cuối cuộn này nối với điểm đầu của cuộn tiếp theo theo tuần tự thành ba điểm nối chung. Ba điểm nối đó được nối với 3 mạch ngoài bằng 3 dây pha.

3. Dòng ba pha

– Dòng điện xoay chiều 3 pha: là hệ thống gồm 3 dòng điện xoay chiều 1 pha được tạo ra từ 3 suất điện động cùng biên độ, cùng tần số, lệch pha nhau từng đôi một, một góc 1200 (2π/3).

4. Những ưu việt của dòng điện ba pha

– Truyền tải điện năng đi xa bằng dòng ba pha tiết kệm được dây dẫn so với truyền tải điện năng bằng dòng một pha.

– Cung cấp điện cho các động cơ ba pha, dùng phổ biến trong các nhà máy, xí nghiệp.

IV. Bài tập về Máy phát điện xoay chiều

* Bài 1 trang 94 SGK Vật Lý 12: Các máy phát điện xoay chiều nói chung dựa trên nguyên tắc nào?

° Lời giải bài 1 trang 94 SGK Vật Lý 12:

– Nguyên tắc hoạt động của các máy điện xoay chiều dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ.

* Bài 2 trang 94 SGK Vật Lý 12: Phân biệt dòng điện một pha với dòng ba pha.

° Lời giải bài 2 trang 94 SGK Vật Lý 12:

– Dòng 1 pha: là dòng điện có cường độ biến thiên tuần hoàn với thời gian theo quy luật hàm số sin hay côsin.

– Dòng 3 pha: là hệ thống gồm ba dòng điện xoay chiều một pha có cùng tần số nhưng lệch pha nhau 120o từng đôi một.

→ Như vậy dòng điện một pha là một thành phần trong hệ thống dòng xoay chiều 3 pha.

* Bài 3 trang 94 SGK Vật Lý 12: Trong máy phát điện xoay chiều một pha, từ trường quay có vecto B quay 300 vòng/phút tạo bởi 20 cực nam châm điện (10 cực nam và 10 cực Bắc) quay với tốc độ bao nhiêu?

A. 10 vòng/s;     B. 20 vòng/s;

C. 5 vòng/s;    D. 100 vòng/s;

° Lời giải bài 3 trang 94 SGK Vật Lý 12:

¤ Chọn đáp án: C. 5 vòng/s;

– Tốc độ quay của từ trường: n = 300 vòng/phút = 300/60 = 5 (vòng/s)

(Tốc độ quay của từ trường khác với tần số dòng điện xoay chiều sinh ra là f = p.n, p là số cặp cực từ).

* Bài 4 trang 94 SGK Vật Lý 12: Trong trường hợp ba suất điện động của máy phát ba pha mắc theo hình sao và ba tải cũng được mắc theo hình sao thì phải có bốn đường dây nối từ nguồn đến tải. Hãy xét trường hợp ba tải đối xứng và chứng minh rằng trong số bốn đường dây nối ấy có một đường dây tại đó cường độ bằng không (đường dây trung hòa).

° Lời giải bài 4 trang 94 SGK Vật Lý 12:

– Khi các suất điện động và tải đối xúng đều mắc hình sao thì dòng điện trong các tải có cùng biên độ, tần số, và các dòng đôi một lệch pha nhau góc 2π/3 (tức 1200).

– Biểu thức cường độ dòng điện trong các tải là:

 i1 = I0.cosωt; i2 = I0.cos(ωt – 2π/3); i3 = I0.cos(ωt + 2π/3)

⇒ cường độ dòng điện trong dây trung hòa là:

 i = i1 + i2 + i3 = I0.cosωt+ I0.cos(ωt – 2π/3) + I0.cos(ωt + 2π/3)

– Tổng hợp ba hàm điều hòa trên bằng giản đồ vectơ, ta được: i = 0;

⇒ Dòng điện qua dây trung hòa bằng 0.

Từ nội dung bài viết về Máy phát điện xoay chiều 1 pha, 3 pha, cấu tạo và nguyên tắc hoạt động cùng bài tập vận dụng ở trên, hy vọng các em đã hiểu rõ hơn, mọi thắc mắc và góp ý các em hãy để lại bình luận dưới bài viết để THPT Sóc Trăngghi nhận và hỗ trợ, chúc các em học tập tốt.

Đăng bởi: THPT Sóc Trăng

Chuyên mục: Giáo Dục