Quốc âm thi tập tác giả là ai

Đó là cuốn “Nguyễn Trãi quốc âm từ điển”. Cuốn sách sưu tập toàn bộ các từ ngữ, thành ngữ, điển cố… được đại thi hào Nguyễn Trãi sử dụng trong tác phẩm “Quốc âm thi tập”, được ông viết vào đầu thế kỷ 15, được đánh giá là tập thơ Nôm cổ nhất, có giá trị nhất và có bản sắc dân tộc nhất may mắn còn lại cho đến nay.

Với hơn 250 bài thơ thuần Việt, trong sáng, khúc chiết, đại thi hào Nguyễn Trãi được coi là “người đặt nền móng ngôn ngữ văn học dân tộc”, như lời của GS Đào Duy Anh.

TS Trần Trọng Dương cũng cho rằng: “Nguyễn Trãi là người mở đường cho sự điêu luyện trác tuyệt của nghệ thuật ngôn từ thơ ca Việt Nam. Ông đã kết hợp một cách nhuần nhuyễn giữa tư tưởng uyên bác của triết học phương Đông với lời ăn tiếng nói, tục ngữ phong dao của tiếng mẹ đẻ”. Vì vậy, như TS Dương chia sẻ, công trình “Nguyễn Trãi quốc âm từ điển” của anh là sự cố gắng phản ánh sự kiện văn hóa quan trọng bật nhất ấy trong lịch sử của đất nước ngàn năm văn hiến.

Nghiên cứu, biên soạn công trình này, Trần Trọng Dương đã tham khảo hơn 200 nguồn tài liệu là những cuốn từ điển, tự điển, những cuốn sách, bài nghiên cứu chuyên sâu của các học giả trong và ngoài nước về nhiều khía cạnh lịch sử, đặc điểm, sự phát triển của ngôn ngữ tiếng Việt, Hán Nôm, chữ Nôm, về những tác phẩm nổi tiếng thời kỳ trung đại, về nhiều từ ngữ cổ trong tiếng Việt, tiếng Mường, Tày, Dao… Từ đó, mỗi mục từ trong cuốn từ điển được sắp xếp từ phần khảo cứu, nghĩa cơ bản, nghĩa xuất hiện trước đến các nghĩa phái sinh… Cấu trúc của mỗi mục từ lại đi từ đầu mục từ, chữ Hán, âm Hán Việt đến từ loại, chú thích phong cách, sắc thái tu từ, cho đến những lời tường giải, chú thích…

Nhờ sự công phu này mà đọc tìm hiểu một chữ nào đó trong “Quốc âm thi tập”, người đọc có thể nắm bắt được nghĩa của nó trong sự vận động, cũng như sẽ hứng thú được tiếp cận những từ cổ mà đến nay đã biến đổi quá nhiều hay đã vắng bóng. Thí dụ như từ “kẻ” trong câu “Con đòi trốn, dường ai quyến/Bà ngựa gày, thiếu kẻ chăn” của một trong số nhiều bài mang tên “Thủ thuật”, mang nghĩa là “người” nhưng không phân biệt sang hèn, cao thấp. Hoặc từ “nẻo khuở” trong câu “Trời phú tính, uốn nên hình/Ắt đã trừng trừng nẻo khuở sinh” của một bài “Tự thán”, có nghĩa là “khi”. Hay từ “nhà cả” trong câu “Đống lương tài có mấy bằng mày/Nhà cả đòi phen chống khỏe thay” của bài “Tùng”, thì nghĩa là “trời đất, kiền khôn, vũ trụ”.

“Người yêu tiếng Việt có thể tìm ở đây những ngôn từ cổ kính như những hồi quang của quá khứ xa xăm nhưng tráng lệ. Người ham chuộng văn chương có thể nhặt được ở đây những phiến lời lấp lánh nhạc điệu và ý tưởng nhân văn. Người thích nghiền ngẫm sẽ được chiêm nghiệm những tuyệt cú danh ngôn. Kẻ phong nhã tài tình sẽ được phiêu lưu trong trường thơ bể ái. Thế cũng thú vị lắm chứ!”, tác giả công trình chia sẻ với người đọc. TS Dương đã hoàn thành cuốn từ điển từ bốn năm trước, nhưng mãi gần đây mới có được nguồn tài trợ để in công trình tâm huyết của mình, cũng là quãng thời gian anh tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện công trình.

Học giả An Chi, người được biết đến rộng rãi và có uy tín trong ngành từ nguyên học cảm thấy vui mừng và thích thú với cuốn “Nguyễn Trãi quốc âm từ điển”. Ông nhớ lại, cảm xúc tương tự đó ông từng có gần 40 năm trước, khi đang làm thủ thư ở Trường học sinh miền Nam số 8 (Tam Đảo – Vĩnh Phúc), khi mua được quyển “Từ điển Truyện Kiều” của GS Đào Duy Anh tại hiệu sách nhân dân thị xã Vĩnh Yên. Ông chia sẻ: “Bây giờ cái cảm xúc đó lại trỗi dậy, mạnh mẽ hơn, nồng nhiệt hơn, sau gần bốn thập kỷ trăn trở và lăn lóc với việc tìm hiểu tiếng Việt, đặc biệt là về mặt từ nguyên học và ngữ tộc học”. Ông cho rằng, với công trình này, bạn đọc sẽ có thêm những điều kiện cần thiết để tìm hiểu, thưởng thức tác phẩm “Quốc âm thi tập”, đẹp và sang, của văn học cổ điển nước nhà mà ngôn ngữ đã cách xa chúng ta đến trên dưới 600 năm.

Nguyễn Trãi - Quốc Âm Thi Tập

Tác giả: Phạm Luận phiên âm và chú giải

Nhà xuất bản: NXB Văn Học

Công ty phát hành: Trung tâm Quốc học

Số trang: 731

Hình thức bìa: Bìa cứng

Ngày xuất bản: 2014

Trọng lượng (gr):1200

Giá bìa: 200.000 đ
Tại Sách Khai Tâm: 170.000 đ
Tiết kiệm: 30.000 đ (15%)

Giá trị &dịch vụ cộng thêm:

Bookmark miễn phí
Giao hàng miễn phí cho đơn hàng từ 200.000 đ (nội thành HCM) và từ 500.000 đ (ngoại thành HCM/ Tỉnh)
Với mỗi 90k trong đơn hàng, quý khách được tặng 1
Bao đọc sách hay, đổi ngay nếu dở (chi tiết)
Bao sách miễn phí nếu có yêu cầu

Hết hàng Thông báo khi có hàng

Theo GS. Nguyễn Phong Nam, Quốc âm thi tập là “sự khởi đầu hoành tráng nhất, ấn tượng nhất” của thơ Nôm Việt Nam. Với Quốc âm thi tập, Nguyễn Trãi được xem như nhà thơ lớn đầu tiên viết thơ chữ Nôm, đồng thời cũng là người sáng tác thơ Nôm đoản thiên có số lượng nhiều bậc nhất trong nền thơ cổ điển dân tộc. Quốc âm thi tập có 254 bài thơ, được xếp theo bốn phần là Vô đề (188 bài), Môn thì lệnh (21 bài), Hoa mộc môn (34 bài), Môn cầm thú (7 bài). Trong đó, phần quan trọng và trọng tâm là phần Vô đề.

Đây là tập thơ theo thể thơ cách luật thất ngôn bát cú, phần lớn theo thể phổ biến bình thường, một số bài theo thể cải biên, pha câu lục ngôn, ngũ ngôn ở các vị trí không nhất định. Tập thơ này được viết bằng chữ Nôm – thứ chữ dựa trên kí hiệu chữ Hán có biến cải để ghi âm tiếng Việt. Có lẽ vì vậy mà lời thơ uyển chuyển, dung dị, gần gũi đời thường, gần với nếp cảm, nếp nghĩ dân tộc. So với thơ chữ Hán, tập thơ Nôm đại thành của Nguyễn Trãi có khả năng thể hiện sâu sắc tâm hồn dân tộc, cảm quan về thiên nhiên, quê hương, đất nước. Nhờ sử dụng ngôn ngữ dân tộc, Nguyễn Trãi có thể bộc lộ các cung bậc tình cảm, các sắc thái trữ tình, thế giới nội tâm và mọi nỗi ưu phiền một cách tự do, linh động. Quốc âm thi tập là thơ của người ẩn, cảnh sắc là cảnh sắc ở ẩn. Nguyễn Trãi như một lão nông tri điền say trong thiên nhiên thôn dã với tình yêu sâu sắc. Cùng với tình yêu thiên nhiên, tập thơ còn bộc lộ tình yêu con người, cuộc sống và nỗi đau buồn trước thế sự, lòng người hiểm hóc. Bên cạnh đó, cuộn chảy suốt Quốc âm thi tập là nỗi lòng ưu dân ái quốc, là dâng dậy tấm lòng của một con người luôn canh cánh nỗi tiên ưu với niềm khắc khoải chưa thấu thỏa, là vằng vặc vầng sáng của ý chí, của khát vọng hiến dâng mình cho đại sự nước nhà: Vua Nghiêu Thuấn, dân Nghiêu Thuấn/ Dường như ta đà phỉ sở nguyền. Những tâm tình ấy, ý nguyện ấy đã được diễn tả bằng một thứ ngôn ngữ dân dã, không bị gò bó bởi thi luật thơ Đường mà phóng khoáng đầy bay bổng. Đúng là những câu thơ Nôm của Nguyễn Trãi có khi trần trụi, sần sùi như quặng quý còn vùi trong đất cát, có khi long lanh như ngọc bích đã qua tay người thợ kim hoàn chế tác.

Với Quốc âm thi tập, Nguyễn Trãi đã tạo nên một lối thơ vừa sâu sắc trí tuệ, vừa đậm đà bản sắc dân tộc. Trong bối cảnh văn hóa, văn học trung đại bấy giờ, thơ Nôm Nguyễn Trãi đã tiên phong, dẫn nguồn thơ Đường bám rễ vào hồn dân tộc. Quốc âm thi tập không chỉ đưa ta khám phá con người cá nhân trong thơ, tính chất đa dạng của hồn thơ Nguyễn Trãi, thấy được cái tôi nhà thơ trong đường biên giữa nhà tư tưởng và người nghệ sĩ mà còn giúp ta hiểu và trân trọng hơn về sự mới mẻ, sáng tạo trong tư duy thể loại của một tài năng vượt thời gian, không gian thời đại. Quốc âm thi tập xứng đáng được xem là thành tựu lớn vẻ vang mở đầu đầy ấn tượng cho dòng thơ Nôm nước nhà.