Sau một thời gian kìm chân, tiêu hao sinh lực địch quân Khmer Đỏ ở khu vực biên giới, ngày 23/12/1978, QĐND Việt Nam tung lực lượng lớn gồm nhiều sư đoàn tiến hành phản công trên toàn bộ mặt trận biên giới Tây Nam. Chỉ trong vòng nửa tháng, quân ta đã giải phóng thủ đô Phnom Pênh và nhiều TP lớn khác ở Campuchia. Đồng thời, chúng ta cũng đánh tan hàng vạn quân Khmer Đỏ, giải thoát cho hàng triệu người Campuchia trước sự tàn bạo của Pol Pot. Việc có thể đánh bại 20 sư đoàn chính quy của Khmer Đỏ chỉ trong một thời gian ngắn như vậy đã khiến thế giới đặt ra nhiều câu hỏi tại sao chúng ta - QĐND Việt Nam có thể làm nên chiến thắng "thần tốc, kỳ diệu" tới vậy.  Bộ đội Việt Nam trong cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam. Ảnh: QPVN. Sức mạnh vượt trội Điều dễ thấy nhất đó là sự chênh lệch về sức mạnh quân sự giữa hai bên. Cuộc phản công ở biên giới Tây Nam là một chiến dịch quân sự được coi là có quy mô cao nhất của Quân đội Nhân dân Việt Nam, vượt hơn cả các chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Trong chiến dịch Hồ Chí Minh, Quân đội Nhân dân Việt Nam tổ chức năm cánh quân tấn công vào Sài Gòn - Gia Định. Mỗi cánh quân có quy mô một quân đoàn với tổng số vũ khí trang bị cho chiến dịch này là 265 xe tăng, 127 xe thiết giáp, 241 pháo kéo cùng hơn 400 khẩu pháo cao xạ. Tuy nhiên trong chiến dịch phản quân ở biên giới Tây Nam, Việt Nam đã tung ra tổng cộng 3 quân đoàn và 3 quân khu. 3 quân đoàn bao gồm quân đoàn 2, 3, 4 và ba quân khu 5, 7 và 9. Mỗi quân khu, quân đoàn này có lực lượng gồm từ 2 đến 3 sư đoàn bộ binh và nhiều trung đoàn, lữ đoàn binh chủng khác. Các vũ khí hạng nặng nhiều hơn hẳn chiến dịch Hồ Chí Minh, cụ thể, phía ta sử dụng tới 600 xe tăng và xe bọc thép, hơn 400 pháo cỡ lớn, 139 máy bay, 10.000 ô-tô và hàng trăm tàu thuyền các loại. Sự khác biệt về vũ khí trang bị giữa hai chiến dịch không những dừng ở lượng mà còn khác hẳn về chất. Trong chiến dịch phản công biên giới Tây Nam, ta có không quân và hải quân hiệp đồng với lược lượng trên bộ. Bộ đội quân tình nguyện Việt Nam bắt giữ tù binh trên chiến trường K. Ảnh: QĐND. Ở chiều hướng đối diện, quân Khmer Đỏ ước tính có quân số tương đương 23 sư đoàn, trong đó ngoài các sư đoàn bộ binh, còn có 1 sư đoàn thuỷ quân lục chiến, 1 sư đoàn hải quân và 1 sư đoàn không quân. Các sư đoàn bộ binh của Khmer Đỏ cũng được trang bị tốt với pháo và một lượng nhỏ xe tăng, thiết giáp. Tuy nhiên về không quân thì dù được Trung Quốc cung cấp 6 chiếc tiêm kích J-6 nhưng thực tế Khmer Đỏ không thể sử dụng. Tuy số lượng sư đoàn là hơn 20 nhưng theo một số nguồn tin thì quân số của các sư đoàn Khmer Đỏ lại không được đầy đủ như trên lý thuyết mà biên chế của một sư đoàn Khmer Đỏ chỉ bằng 1/2 biên chế của một sư đoàn Việt Nam. Ngoài ra, Việt Nam không chỉ có ưu thế khi so sánh từng cấp đơn vị tương đương mà còn có ưu thế về hiệp đồng binh chủng mà phía đối phương không có. Ví dụ như trên các hướng chiến dịch, Việt Nam có xe tăng đột kích, có pháo các cỡ cấp quân đoàn, sư đoàn yểm trợ, có yểm trợ hoả lực đường không với máy bay cường kích hoặc trực thăng vũ trang. Khi gặp vật cản địa hình tự nhiên, chúng ta cũng có lực lượng công binh với trang thiết bị hiện đại, trường hợp gặp sông lớn như sông Mê Kông thì đã có hải quân hỗ trợ chiếm đầu cầu. Tính từ ngày 22/12/1978 tới 17/1/1979, Không quân Nhân dân Việt Nam đã hoạt động tổng cộng 54 đợt, đánh 99 trận, thực hiện 627 lần xuất kích trong đó có 352 lần trực tiếp xuất kích tham chiến. Không quân Việt Nam hoàn toàn kiểm soát vùng trời Campuchia cho toàn cuộc chiến. Bậc thầy của chiến tranh du kích Khmer Đỏ thực tế cũng có chiến lược chiến đấu khá đặc biệt, đối mặt với quân đội Việt Nam được trang bị mạnh, có kinh nghiệm chiến đấu qua nhiều năm kháng chiến chống Mỹ, chúng sử dụng chiến thuật du kích để đối phó với ta, tránh đối đầu trực diện. Phương châm tác chiến của Khmer Đỏ tóm gọn là "Địch tiến, ta lùi; địch dừng, ta quấy; địch mệt, ta đánh; địch rút, ta truy" (địch ở đây ám chỉ quân Việt Nam). Trong suốt thời kỳ đầu gây hấn xung đột, quân Khmer Đỏ tung lực lượng áp sát các vị trí phòng thủ của Việt Nam trên tuyến biên giới, dùng các thủ đoạn bắn tỉa, gài mìn, pháo kích gây tiêu hao lực lượng ta. Tuy nhiên ngay khi bị ta phản công, Khmer Đỏ thường tháo chạy để bảo toàn lực lượng, tuy nhiên lại quay lại rất sớm để gây rối. Tuy nhiên quân đội Việt Nam đã vận dụng chiến thuật du kích đến cao độ trong thời chống Mỹ và đã có những cách thích nghi cũng như khắc chế lối chiến đấu này của quân Khmer Đỏ. Cụ thể, khi tiến công căn cứ nhất là những căn cứ nằm sâu trong hậu phương địch, có công sự sơ sài và vật cản giản đơn thì cần tạo yếu tố bất ngờ, sử dụng lực lượng đột kích chính diện với quân số vừa phải nhưng tăng lực lượng vu hồi, tấn công bên sườn và sau lực. Cần thiết thì có thể tạo thế bao vây nhiều lớp, không cho đối phương rút lui. Trong phòng ngự cũng phải thể hiện tư tưởng tiến công, sẵn sàng cơ động thoát ra ngoài trận địa, đánh hai bên sườn và phía sau đội hình địch. Trực thăng UH-1 trang bị rocket và súng máy hạng nặng được sử dụng trong cuộc chiến chống Polpot. Ảnh: Meseum. Đặc biệt, yếu tố tiên quyết để chiến thắng toàn diện lực lượng Khmer Đỏ đó là phải bao vây, không cho đối phương rút lui tản mát để quay lại tiếp tục thực hiện lối đánh du kích. Đoán đúng và đập tan mưu đồ của đối phương Khmer Đỏ cũng mắc phải sai lầm lớn khi cho rằng Việt Nam không đủ sức và đặc biệt là không dám thực hiện tấn công toàn diện với sức mạnh tổng lực. Giới lãnh đạo chóp bu Pol Pot cho rằng Việt Nam nếu có đánh tổng lực, cũng chỉ đánh tới bờ Đông sông Mê Kông để tạo vùng đệm với biên giới nước ta và lập căn cứ cho Mặt trận giải phóng dân tộc Campuchia thì lực lượng Việt Nam sẽ bị sa lầy. Hiểu rõ được ý đồ này của địch, quân đội ta đã quyết tâm đánh lớn, đánh một trận tổng lực nhằm dành chiến thắng áp đảo trên mọi mặt trận, quét sạch tàn quân Campuchia ra khỏi quốc gia này. Như vậy, có thể thấy bằng những chiến lược, chiến thuật hợp lý, sức mạnh tinh thần cao và trang thiết bị vượt trội kết hợp với lối đánh sáng tạo, khắc chế đối phương. Quân đội Nhân dân Việt Nam đã đè bẹp Pol Pot chỉ sau một thời gian ngắn dù cả ta với địch về lý thuyết là đều có quân số khá tương đồng.
Từ tháng 5/1975 đến 12/1978, quân Khmer Đỏ liên tục gây ra các vụ xâm chiếm trên toàn tuyến biên giới Tây Nam và huy động nhiều sư đoàn chủ lực tiến công vào sâu lãnh thổ nước ta, gây ra nhiều tội ác đối với nhân dân ta. Trước hành động gây chiến xâm lược mới của tập đoàn Pol Pot-Ieng Sary, ngày 23/5/1977, Quân ủy Trung ương ra chỉ thị cho các lực lượng vũ trang ở phía Nam thực hiện quyền tự vệ chính đáng, kiên quyết chiến đấu ngăn chặn và đẩy lùi, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn xâm lược, kiên quyết bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Ban đầu, Quân đội Nhân dân Việt Nam chỉ tiến hành những đợt phản công nhỏ lẻ dọc biên giới để đánh đuổi quân Khmer Đỏ ra khỏi lãnh thổ. Tuy nhiên với việc sử dụng chiến thuật đánh du kích, các đơn vị của Khmer Đỏ luôn khôn khéo tránh đụng độ với quân chủ lực của ta mà chỉ tiến hành phá hoại ở những khu vực hẻo lánh, ít có quân đội và biên phòng Việt Nam canh gác. Trước mối nguy hại ngay sát cạnh biên giới và những tội ác diệt chủng không thể tha thứ với cả người dân Việt Nam, ngày 23/12/1978 Quân đội Nhân dân Việt Nam đã tiến hành một cuộc phản công tổng lực trên toàn tuyến biên giới tây nam giữa Việt Nam – Campuchia để giáng đòn chí mạng vào tập đoàn tập đoàn Pol Pot-Ieng Sary. Quân tình nguyện Việt Nam trên chiến trường Campuchia. Ảnh: Getty Images. Chỉ trong vòng một tuần kể từ ngày 25/12/1978 cho tới ngày 2/1/1979, Quân đội Nhân dân Việt Nam với sức mạnh như vũ bão đã đánh tan các sư đoàn chủ lực của quân đội Khmer Đỏ án ngữ tại trục đường số 1, số 7 và số 2. Tới ngày 3/1/1979, Sư đoàn 7 của ta chiếm được cầu Don So và tới ngày 4/1 đã làm chủ toàn bộ vùng phía Đông Sông Mekong. Lối vào Phnom Penh đã mở rộng thênh thang cho quân đội Việt Nam. Ý đồ hiểm độc của Khmer Đỏ Trên thực tế Khmer Đỏ cho rằng, phía Việt Nam thứ nhất sẽ không định tấn công tổng lực vào Campuchia và nếu có thì cũng chỉ đánh tới bờ Đông sông Mekong chứ không tiến sâu hơn. Bờ đông sông Mekong có địa hình chủ yếu là đầm lầy và rừng rậm với khí hậu cực kỳ khắc nghiệt. Nếu lực lượng của ta chỉ chiếm tới khu vực này thì sẽ rất dễ bị "sa lầy" vào cuộc chiến Campuchia. Nhất là vào mùa mưa, địa hình địa vật ở bờ đông sông Mekong trở nên khắc nghiệt và hung dữ một cách kỳ lạ, đủ các loại bệnh tật cùng môi trường khí hậu nóng ẩm sẽ bẻ gãy sức chiến đấu của mọi đội quân thiện chiến nhất. Quân tình nguyện Việt Nam tại một chốt cao điểm trên chiến trường Campuchia. Ảnh:Tư liệu. Chưa kể, địa hình đầm lầy và rừng rậm ở bờ đông sông Mekong lại cực kỳ thích hợp với lối đánh du kích được quân đội Khmer Đỏ triển khai một cách rộng rãi và với địa hình bị chia cắt mạnh ở khu vực này, sẽ là cực kỳ khó khăn nếu chúng ta tiến hành các đợt phản công quy mô lớn với quân số đông, đấy là chưa tính tới vấn đề hậu cần. Bẻ gãy ý đồ của đối phương Hiểu được ý đồ của địch, Quân đội ta đã quyết định "đánh rắn đánh dập đầu" và phải nhổ cỏ tận rễ đội quân của Khmer Đỏ, vừa là để phòng ngừa mối nguy hiểm tiềm tàng cho Việt Nam, vừa là để giải phóng người dân Campuchia khỏi nạn diệt chủng. Lối đánh du kích của đối phương đã gây thiệt hại không nhỏ cho quân đội ta dù ta biết rõ cách khắc chế lối đánh này. Ảnh: Tư liệu. Ngày 6/1/1979, các đơn vị đầu tiên của quân tình nguyện Việt Nam vượt sông Mekong. Sử dụng tổng cộng 9 sư đoàn với quân số lên tới gần 100.000 quân, quân đội ta chia làm hai gọng kìm tiến vào Phnom Penh từ phía Đông Nam và Bắc. Dù bất ngờ trước quyết định táo bạo vượt sông Mekong của ta nhưng phía Khmer Đỏ cũng đã có phòng ngừa trước và phản công dữ dội nhưng với hoả lực dữ dội, các tiểu đoàn cơ giới và thiết giáp của ta vẫn vượt sông thành công, toả ra các hướng đánh bật quân Khmer Đỏ ở bờ Tây sông Mekong. Trước sức tiến công nhanh như vũ bão của Quân đội Nhân dân Việt Nam và biết rằng không thể xoay chuyển được tình hình, bộ máy lãnh đạo của Khmer Đỏ đã rút chạy nhanh chóng khỏi Phnom Penh. Việc bộ máy lãnh đạo của Khmer Đỏ rút chạy dẫn đến tình hình hỗn loạn ở Phnom Penh khi các đơn vị phòng thủ, các cụm hoả lực bị bỏ mặc không còn nhận được lệnh chỉ huy dẫn tới việc Phnom Penh nhanh chóng được quân tình nguyện Việt Nam và lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia giải phóng. Trưa 7/1/1979, quân đội Cách mạng Campuchia cùng quân tình nguyện Việt Nam tiến vào giải phóng Phnom Penh. Ảnh: TTXVN. Tới cuối tháng 1/1979, về cơ bản cuộc phản công của Quân đội Nhân dân Việt Nam đã giành thắng lợi. Thị xã cuối cùng của Campuchia được "Đội quân nhà Phật" giải phóng vào ngày 17/1/1979. Tổng cộng trong thời gian diễn ra chiến dịch kéo dài chưa đầy một tháng, quân đội ta đã đập tan 18 sư đoàn Khmer Đỏ, tiêu diệt 12.000 tên, bắt 8.800 tên, gọi hàng 3.200 tên và ước tính khiến hàng chục vạn quân Khmer Đỏ khác phải bung khí giới đào ngũ. Chúng ta cũng giải phóng được 4 triệu dân Campuchia, thu hồi toàn bộ cơ sở vật chất kỹ thuật phương tiện quân sự, dân sự để bàn giao cho chính quyền mới cũng như đập tan hoàn toàn bộ máy chính trị của Khmer Đỏ từ cấp trung ương tới cấp thấp nhất. |
