Nghiên cứu khoa học là hoạt động khám phá, phát hiện, tìm hiểu bản chất, quy luật của sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội và tư duy; sáng tạo giải pháp nhằm ứng dụng vào thực tiễn. [1] 2. Một số khái niệm trong nghiên cứu khoa học– Đề tài nghiên cứu (research project): là hình thức tổ chức nghiên cứu khoa học do một người hoặc một nhóm người thực hiện để trả lời những câu hỏi mang tính học thuật hoặc ứng dụng vào thực tế. Mỗi đề tài nghiên cứu có tên đề tài (research title), là phát biểu ngắn gọn và khái quát về các mục tiêu nghiên cứu của đề tài. – Nhiệm vụ nghiên cứu (research topic): là những nội dung được đặt ra để nghiên cứu, trên cơ sở đã xác định tên đề tài nghiên cứu. – Đối tượng nghiên cứu (research focus): là bản chất cốt lõi của sự vật hay hiện tượng cần xem xét và làm rõ trong đề tài nghiên cứu. – Mục tiêu nghiên cứu (research objective): những nội dung cần được xem xét và làm rõ trong khuôn khổ đối tượng nghiên cứu đã xác định nhằm trả lời câu hỏi “Nghiên cứu cái gì?”. Dựa trên mục tiêu, các câu hỏi nghiên cứu được xây dựng. – Mục đích nghiên cứu (research purpose): ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu. Mục đích trả lời câu hỏi “ Nghiên cứu nhằm vào việc gì?” hoặc “ Nghiên cứu để phục vụ cho cái gì?”. – Khách thể nghiên cứu (research population): là sự vật chứa đựng đối tượng nghiên cứu. Khách thể nghiên cứu có thể là một không gian vật lý, một quá trình, một hoạt động, hoặc một cộng đồng. – Đối tượng khảo sát (research sample): là mẫu đại diện của khách thể nghiên cứu. – Phạm vi nghiên cứu (research scope): sự giới hạn về đối tượng nghiên cứu, đối tượng khảo sát và thời gian nghiên cứu (do những hạn chế mang tính khách quan và chủ quan đối với đề tài và người làm đề tài). 3. Phân loại nghiên cứu khoa học3.1 Phân loại theo chức năng nghiên cứu– Nghiên cứu mô tả (Descriptive research): nhằm đưa ra một hệ thống tri thức giúp con người phân biệt các sự vật, hiện tượng xung quanh; bao gồm mô tả định tính và mô tả định lượng, mô tả một sự vật, hiện tượng riêng lẻ hoặc so sánh giữa nhiều sự vật, hiện tượng khác nhau. Ví dụ: Nghiên cứu sở thích của khách du lịch khi đến thăm thành phố Hồ Chí Minh. – Nghiên cứu giải thích (Explanatory research): nhằm làm rõ các qui luật chi phối các hiện tượng, các quá trình vận động của sự vật. Ví dụ: Nghiên cứu những lý do khiến khách du lịch ít quay lại để tham quan, du lịch thêm nhiều lần nữa. – Nghiên cứu dự báo (Anticipatory research): nhằm chỉ ra xu hướng vận động của các hiện tượng, sự vật trong tương lai. Ví dụ: Nghiên cứu các xu hướng của ngành du lịch trong 10 năm tới. – Nghiên cứu sáng tạo (Creative research): nhằm tạo ra các qui luật, sự vật, hiện tượng mới hoàn toàn. Ví dụ: Nghiên cứu mối liên hệ giữa kết quả học tập với thời gian lướt facebook của sinh viên. 3.2 Phân loại theo tính chất của sản phẩm nghiên cứu– Nghiên cứu cơ bản (Fundamental research): nghiên cứu nhằm phát hiện thuộc tính, cấu trúc bên trong của các sự vật, hiện tượng. Ví dụ: Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của khách hàng về chất lượng dịch vụ. – Nghiên cứu ứng dụng (Applied research): vận dụng thành tựu của các nghiên cứu cơ bản để giải thích sự vật, hiện tượng; tạo ra các giải pháp, qui trình công nghệ, sản phẩm để áp dụng vào đời sống và sản xuất. Ví dụ: Nghiên cứu những giải pháp nhằm nâng cao lượng khách hàng đến mua sản phẩm tại cửa hàng. – Nghiên cứu triển khai (Implementation research): vận dụng các nghiên cứu cơ bản và ứng dụng để tổ chức triển khai, thực hiện ở qui mô thử nghiệm. Ví dụ: Nghiên cứu thử nghiệm việc áp dụng Quy định về thời gian tham gia hoạt động ngoại khóa của sinh viên. 3.3 Phân loại theo lĩnh vực nghiên cứu– Khoa học tự nhiên – Khoa học kỹ thuật và công nghệ – Khoa học y, dược – Khoa học nông nghiệp – Khoa học xã hội – Khoa học nhân văn 3.4. Phân loại theo phương pháp nghiên cứu– Phương pháp nghiên cứu định tính – Phương pháp nghiên cứu định lượng – Phương pháp nghiên cứu hỗn hợp 4. Trình tự 7 bước tiêu biểu của hoạt động nghiên cứu khoa họcKhông có nguyên tắc tuyệt đối trong phương pháp nghiên cứu và trình bày kết quả do sự khác biệt về các chuyên ngành nghiên cứu. Tuy nhiên, để xây dựng một đề tài nghiên cứu khoa học đạt hiệu quả, Ary và các cộng sự đã tổng hợp và đưa ra 7 bước tiêu biểu cho người làm công tác nghiên cứu khoa học. [2]  Tuy nhiên, trên thực tế, Ary và các cộng sự cho rằng, trình tự này chỉ có tính tương đối, các bước thường chồng chéo, các nhà nghiên cứu có thể sắp xếp lại trình tự cho phù hợp với mục tiêu nghiên cứu. Bởi vì có những đề tài xuất phát từ những ý tưởng mới, sau đó mới thu thập thông tin rồi triển khai thực hiện. Cũng có những đề tài xuất phát từ lượng thông tin, tài liệu đã được tích lũy đủ lớn để có cái nhìn tổng quát và sâu sắc, giúp nảy sinh ý tưởng xây dựng thành một đề tài nghiên cứu. Các kết quả nghiên cứu ở bước 7, sau khi được thông qua, có thể viết gọn thành một bài báo khoa học và công bố trên các tạp chí nghiên cứu hoặc tham gia các hội thảo, hội nghị mà đề tài có liên quan. Tại Việt Nam, hoạt động nghiên cứu khoa học đang trên đà phát triển, số lượng công trình nghiên cứu của Việt Nam được công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế không ngừng tăng qua các năm (từ 4.071 lên 12.431 bài báo khoa học trong giai đoạn 2014-2019 với tốc độ tăng trưởng bình quân là 23%). Điều này đã giúp Việt Nam vươn lên vị trí thứ 5 trong bảng xếp hạng công bố quốc tế các nước ASEAN, góp phần đưa nhanh các kết quả nghiên cứu trong nước đến với cộng đồng khoa học quốc tế. [1] Theo Tài liệu điều tra nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ năm 2020 – Bộ Khoa học và Công nghệ Xem thêm bài viết: Sơ lược tình hình công bố quốc tế của Việt Nam năm 2019 và một số đại diện tiêu biểu của TP. HCM Duy Sang --------------------------------------------------------------------------------------------------- QUÝ ANH/CHỊ CẦN HỖ TRỢ XỬ LÝ, PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VUI LÒNG GỬI THÔNG TIN QUA FORM DƯỚI ĐÂYCHÚNG TÔI SẼ LIÊN HỆ VÀ PHÚC ĐÁP TRONG THỜI GIAN SỚM NHẤT
Để nghiên cứu đạt được kết quả đúng đắn, đáng tin cậy và liền mạch trong quá trình thực hiện thì nghiên cứu cần được thực hiện theo một quy trình khoa học. Tất nhiên số bước trong quy trình có thể phụ thuộc vào lĩnh vực khoa học và trình độ cũng như kinh nghiệm của nhà nghiên cứu. Tuy vậy, quy trình nghiên cứu khoa học cơ bản bao gồm các bước sau:
Xác định đề tài là tìm vấn đề làm đối tượng nghiên cứu. Vấn đề của khoa học và thực tiễn là vô cùng phong phú, xác định cho mình một vấn đề nghiên cứu không phải là việc làm đơn giản. Phát hiện được vấn đề để nghiên cứu nhiều khi còn khó hơn cả giải quyết nó và lựa chọn đề tài đôi khi quyết định cả phương hướng chuyên môn trong sự nghiệp của bản thân người làm nghiên cứu. Nếu chọn đúng, nghiên cứu của bạn sẽ đưa ra được nhiều điều thú vị. Ngược lại, nếu bạn chọn sai, nghiên cứu sẽ nghèo nàn và không nói lên được điều gì hay ho. Vì vậy, khi xác định đề tài nghiên cứu, người nghiên cứu cần chú ý tới các yêu cầu như:
Xem thêm “4 tiêu chí lựa chọn đề tài nghiên cứu khoa học” tại đây.
Bước 1 trong quy trình này được tính là hoàn thành khi bạn đã có quyết định khá chắc chắn, sẵn sàng cho các bước tiếp theo chứ không phải là chọn đại một đề tài nào đó, điều đó đồng nghĩa bạn phải hình dung tương đối rõ ràng về đề tài của mình.
Câu hỏi nghiên cứu chính là vẫn đề mà người nghiên cứu muốn “khám phá” khi thực hiện công trình nghiên cứu của mình. Trong khi đó phần luôn đi cùng câu hỏi nghiên cứu chính là những giả thuyết – các câu trả lời phỏng đoán. Cần lưu ý rằng những giả thuyết này được đặt ra dựa trên kết quả của những nghiên cứu trước đó hoặc quan điểm của tác giả, với một lượng giới hạn và chưa biết đúng hay sai. Dựa vào những phỏng đoán này, người nghiên cứu sẽ có hướng tìm kiếm để kiểm chứng và đưa ra kết luận trong bước cuối cùng.
Trong bước này, phương pháp nghiên cứu cũng cần được làm rõ, bởi tùy thuộc vào câu hỏi nghiên cứu và những điều kiện khách quan thì phương pháp nghiên cứu sử dụng sẽ khác nhau Đề cương nghiên cứu là văn bản dự kiến các bước đi, nội dung của công trình và các bước tiến hành để trình cơ quan và tổ chức tài trợ phê duyệt, nó là cơ sở để làm việc với các đồng nghiệp. Xây dựng đề cương nghiên cứu là một bước rất quan trọng, nó giúp cho người nghiên cứu giành được thế chủ động trong quá trình nghiên cứu. Có đề cương mới sắp xếp được kế hoạch chi tiết cho hoạt động nghiên cứu. Đề cương và kế hoạch tuy hai văn bản này có nhiều điểm tương tự nhưng thật ra về tính chất là khác nhau, kế hoạch chỉ vạch ra diễn biến, trình tự các hoạt động, còn đề cương đi vào các nội dung của việc nghiên cứu. Các nội dung nghiên cứu phải được trình bày rõ ràng, đầy đủ trong một đề cương. Nội dung của đề cương nghiên cứu thường bao gồm các nội dung sau đây: - Lý do chọn đề tài, mục đích nghiên cứu và lịch sử vấn đề nghiên cứu - Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Các nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu - Các nguồn tài liệu và các phương pháp nghiên cứu - Dự kiến dàn ý công trình nghiên cứu Một trong những nội dung quan trọng trong hoạt động nghiên cứu chính là thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu. Cần xác định rõ loại dữ liệu gì (định tính hay định lượng, sơ cấp hay thứ cấp…) để tìm ra cách thu thập hiệu quả, phù hợp.
Các dữ liệu thu thập được chưa thể sử dụng ngay được mà phải qua quá trình sàng lọc để loại bỏ các dữ liệu bị lỗi, không tin cậy. Sau khi đã xử lý dữ liệu, người nghiên cứu sẽ tiếp tục phân tích, hệ thống hóa dữ liệu để đưa ra các kết luận kiểm định cho giả thuyết đã đặt ra ban đầu và các đánh giá khác. Đây chính là bước cuối cùng để hoàn thành một nghiên cứu. Ngay từ tên gọi, hoạt động này thiên về “tư duy” và diễn dịch ở dạng viết để người đọc có thể hiểu và đánh giá cao chất lượng của công trình. Trong bước này tác giả cần chú ý đến nội dung và văn phong, bởi đây là hai yếu tố ảnh hưởng đến đánh giá của người đọc/người phản biện đối với công trình nghiên cứu.
Viết báo cáo tổng kết đề tài phải tiến hành nhiều lần, càng sớm càng tốt theo như kế hoạch để tác giả có thời gian xin ý kiến từ người hướng dẫn hoặc những người có chuyên môn để chỉnh sửa một cách tốt nhất. Nói chung, không có những quy tắc tuyệt đối trong phương pháp nghiên cứu và trình bày kết quả nghiên cứu khoa học. Các quy tắc này có thể thay đổi tuỳ chuyên ngành, tuỳ cấp độ nghiên cứu cũng như tuỳ người hướng dẫn hoặc chịu trách nhiệm khoa học của đề tài. Mỗi nhà khoa học lại chịu những áp lực hành chính, quy định chuyên môn và thói quen nghiên cứu trong đơn vị và chuyên ngành của mình. Tuy nhiên vẫn có thể áp dụng những bước cơ bản trên giúp một người làm công tác nghiên cứu có thể xây dựng một đề tài nghiên cứu đạt hiệu quả. Rất mong nhận được nhiều bình luận từ các bạn!Xin vui lòng chú ý một số điều sau
|
