 Show Hoàng Việt luật lệ hay còn được biết đến với tên Hoàng triều luật lệ, Quốc triều điều luật, Nguyễn triều hình luật, bộ luật Gia Long là bộ luật chính thức của Việt Nam thời đầu nhà Nguyễn do Bắc thành Tổng trấn Nguyễn Văn Thành soạn thảo và vua Gia Long cho ban hành năm 1815. Lịch sửGia Long sau khi lên ngôi để có cơ sở về luật pháp, cho soạn bộ luật mới có tên gọi là Hoàng Việt luật lệ (còn được gọi là “luật Gia Long”), do Tổng trấn Bắc Thành Nguyễn Văn Thành chủ biên bao gồm 22 quyển và 398 điều sau đó vua Gia Long cho ban hành chính thức vào năm 1815. Có ý kiến cho rằng bộ luật này gần như lấy nguyên mẫu là luật nhà Thanh, nhưng ý kiến khác lại cho rằng bộ luật này củng cố các phong tục, tập quán cổ truyền tốt đẹp của dân tộc cùng với nhiều định chế rất tiến bộ. Hoàng Việt luật lệ được sử dụng trong suốt thời nhà Nguyễn rồi dùng tiếp ở Trung Kỳ trong thời Thực dân Pháp chiếm đóng Việt Nam[ Sắp xếp nội dungHoàng Việt luật lệ có 398 điều và 30 điều tỷ dẫn, chép trong 22 cuốn. Có sáu thể loại do ứng với việc sáu Bộ Lại, Công, Lễ, Hộ, Binh, Hình phụ trách. Chi tiết như sau:
Nội dungHoàng Việt luật lệ được xây dựng trên cơ sở khảo xét, tham chiếu bộ luật Hồng Đức (tức Quốc triều Hình luật, là bộ luật của nhà Lê), nhưng chủ yếu là mượn bộ luật của nhà Thanh, dù đã được chỉnh sửa và cập nhật cho phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam lúc bấy giờ.Trong 398 điều thì 397 là chép lại Đại Thanh luật lệ. Chỉ có một điều là rút từ Quốc triều Hình luật. Vào hậu bán thế kỷ 19, trước làn sóng Tây xâm ở châu Á, Đại Nam thất bại trước liệt cường, Nam kỳ trở thành xứ thuộc địa của thực dân Pháp, Bắc kỳ và Trung kỳ thành xứ bảo hộ. Năm 1912, tại Nam kỳ, chính quyền thuộc địa ban bố bộ Hình luật Canh cải; năm 1921, chính quyền bảo hộ ban bố bộ Luật hình An Nam ở Bắc kỳ; năm 1933, chính quyền bảo hộ ban bố bộ Hoàng Việt hình luật ở Trung kỳ. Bìa sách Hoàng Việt hình luật, Nhã Nam và NXB Hồng Đức vừa ấn hành Ảnh: Nguyễn Quang Diệu Theo GS. Đinh Khắc Thuân nhận xét: “Hoàng Việt luật lệ là một trong hai bộ luật lớn nhất của Việt Nam, cũng là bộ luật hoàn chỉnh nhất xét trên phương diện lập pháp. Hoàng Việt luật lệ gồm 22 quyển 398 điều, tập hợp các điều luật, rất rõ ràng và phong phú. Trong khi bộ Quốc triều hình luật thời Lê Sơ phân chia các chương mục chưa hoàn toàn thống nhất, thì bộ Hoàng Việt luật lệ được phân chia khá nhất quán lấy cơ sở công việc của Lục bộ ban hành điều luật và xét xử. Bộ luật này được thực thi trong các đời vua nhà Nguyễn đến những năm đầu thế kỷ 20 thì bị thay thế bởi bộ Hoàng Việt hình luật do chính quyền bảo hộ Pháp tại Việt Nam ban hành. Hoàng Việt hình luật có tên gọi bằng tiếng Pháp là Code pénal de l’Annam được in vào năm Bảo Đại thứ 8 (1933), do Trung Kỳ Thừa Thiên Đắc Lập ấn quán xuất bản, Huế 1933”. Công cụ bảo vệ thực dân Pháp và hoàng triềuHoàng Việt hình luật (Hán tự: 皇越刑律, Pháp tự: Code pénal de l’Annam) là bộ luật hình sự thi hành ở Trung kỳ năm Bảo Đại thứ 8 (1933), được in ở nhà Đắc-Lập (Huế) bằng ba thứ chữ theo thứ tự trước-sau là Pháp tự, Quốc ngữ và Hán tự. Sách dày 496 trang, gồm 424 điều, chia thành 29 chương, có chỉ Dụ ban bố của Hoàng đế Bảo Đại ngày 3-7-1933 và Nghị định của Toàn quyền Đông Dương Pasquier ngày 4.7.1933 về việc thi hành. Điều cuối của bộ luật ghi rõ: “Những điều lệ trong luật cũ Nam triều mà có trái với điều lệ trong bản luật này, thời đều nhất thiết đình dụng.” “Nếu trong luật này, mà bản Pháp tự, Quốc ngữ hay Hán tự có sự để ngộ khác nhau, thời chỉ lấy bản Pháp tự là chuẩn đích.” Đoàn áp tải tướng cướp tử tù thời Pháp Ảnh: Charles-Édouard Hocquard Chương 11 là những quy định về tội xâm phạm đến đức Hoàng đế, Hoàng thân và cuộc trị an của nhà nước. Ví dụ: “Sử dụng binh khí chống nước Đại Pháp […] tội ấy sẽ bị tử hình.” (điều 99) “Người nào dùng những phương lược để làm sự bạo hành mà mục đích cốt để đánh đổ chánh phủ, hoặc thay đổi Hoàng thống bản quốc, hoặc xui dân nổi dậy chống với Đế quyền và người nào xâm phạm đến Thánh thể Hoàng đế đều phải xử tử hình.” “Xâm phạm đến tánh mạng hoặc tôn thể của Hoàng hậu hoặc Hoàng tử, Hoàng nữ cũng xử tội ấy” (điều 100). Nhiều hình phạt nặng nề khác cho nhiều tội danh làm loạn trong nước: chém giết, cướp bóc, phiến động, bãi khóa, đình công, mạ lỵ, hủy báng hoặc hành hung công chức, truyền bá những tin tức giả và tà thuật… Nói chung, chống lại chính quyền bảo hộ, công cụ thực dân, tay sai và triều đình Huế thì tội nặng là bị xử tử, nhẹ sẽ bị ngục giam hoặc phạt tiền. Sâu xa hơn, Hoàng Việt hình luật là công cụ đàn áp sự phản kháng và các phong trào cách mạng của nhân dân thuộc địa, nhằm bảo vệ quyền lợi của thực dân Pháp. (Còn tiếp) Hoàng Việt luật lệ bao gồm bao nhiêu quyền?Hoàng Việt luật lệ (còn gọi là Luật Gia Long) gồm 22 quyển 398 điều, là một bộ luật lớn nhất của nền cổ luật Việt Nam. Có thể nói, đây là một bộ luật đầy đủ và hoàn chỉnh nhất của nhà nước phong kiến Việt Nam. Bộ luật Gia Long gồm tất cả bao nhiêu điều?Bộ luật gồm 398 điều, chia thành 22 quyển, được xây dựng trên cơ sở khảo xét, tham chiếu Bộ luật Hồng Đức (tức Quốc triều Hình luật, là Bộ luật của nhà Lê), nhưng chủ yếu là mượn bộ luật của nhà Thanh, nhưng đã được chỉnh sửa và cập nhật cho phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam lúc bấy giờ. Bộ Hoàng triều luật lệ được ban hành nhằm mục đích gì?Theo tác giả Đỗ Bang, “Bộ Hoàng triều luật lệ là một cống hiến quan trọng của Gia Long đối với pháp luật triều Nguyễn”1, vì nó là cơ sở để các vị vua sau này của nhà Nguyễn sử dụng để thực hiện quyền cai trị tuyệt đối của mình. Bộ luật thời Lê sơ có tên là gì?Vào thế kỷ XV, dưới triều Lê Sơ, nước ta đã sớm xây dựng nên bộ “Quốc triều Hình luật” (luật Hồng Đức) để trị vì đất nước. |
