Đâu là vẻ đẹp của mùa xuân miền bắc trong bài mùa xuân của tôi

Vũ Bằng (1913 -1984)

Vài nét về tác giả Vũ Bằng:

• Vũ Bằng (1913 -1984), sinh tại Hà Nội.
• Sáng tác từ trước Cách mạng tháng 8/1945, có sở trường về truyện ngắn, tùy bút, bút kí.
• Sau năm 1945, ông vào Sài Gòn vừa viết văn, làm báo, vừa hoạt động cách mạng.
• Năm 2007, Vũ Bằng được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

Tác phẩm

Hoàn cảnh sáng tác

Tác phẩm được viết trong hoàn cảnh đất nước bị chia cắt, tác giả sống trong vùng kiểm soát của Mĩ - ngụy, xa cách quê hương đất Bắc. Nhà văn đã gửi vào những trang sách nỗi niềm thương nhớ da diết về quê hương, gia đình và lòng mong mỏi đất nước hòa bình, thống nhất.

Xuất xứ

Trích từ thiên tùy bút "Tháng giêng mơ về trăng non rét ngọt" trong tập bút kí "Thương nhớ mười hai".

Chủ đề

Cảnh sắc thiên nhiên, không khí mùa xuân ở Hà Nội và miền Bắc được cảm nhận tái hiện trong nỗi nhớ thương da diết của một người xa quê. Bài tùy bút biểu lộ chân thực và cụ thể tình quê hương, đất nước, lòng yêu cuộc sống.

Thể loại

Tùy bút

Bố cục

Bài tùy bút được chia làm ba phần:

• Phần 1 (từ đầu đến "mê luyến mùa xuân"): tình cảm của con người với mùa xuân là một quy luật tất yếu, tự nhiên.
• Phần 2 (tiếp đến "mở hội liên hoan"): cảnh sắc và không khí mùa xuân ở đất trời và lòng người.
• Phần 3 (còn lại): cảnh sắc riêng của trời đất mùa xuân từ khoảng sau ngày rằm tháng giêng ở miền Bắc.

NỘI DUNG [edit]

1. Tình cảm của con người với mùa xuân là một quy luật tất yếu, tự nhiên

• Tác giả đã khẳng định tình yêu của con người đối với mùa xuân là tình cảm tự nhiên: "ai cũng chuộng mùa xuân", "người ta càng trìu mến", "mê luyến mùa xuân".
• Sử dụng nghệ thuật so sánh, liệt kê kết hợp với nghệ thuật lặp từ nhằm nhấn mạnh tình cảm con người, tạo nhịp điệu: non với nước, bướm với hoa, trăng với gió, trai với gái, mẹ với con, vợ với chồng.

Có thể thấy, tình yêu mùa xuân là quy luật tất yếu của tự nhiên và con người.

2. Cảnh sắc và không khí mùa xuân đất Bắc - mùa xuân Hà Nội

        - Tác giả đã gợi tả được thời tiết, khí hậu đặc biệt của mùa xuân, vừa có cái lạnh của "mưa riêu riêu, gió lành lạnh" như từ mùa đông còn vương lại, nhưng lại có cái ấm áp, nồng nàn của khí xuân, hơi xuân tràn ngập trời đất và thấm vào lòng người.

        - Những âm thanh tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, tiếng trống chèo, câu hát huê tình.

Cảnh sắc thiên nhiên hài hoà tạo cảnh sắc riêng mang nét đặc trưng của đất Bắc.

        - Không khí mùa xuân hiện lên trong khung cảnh gia đình với bàn thờ, đèn nến, hương trầm...

        - Gia đình đoàn tụ trên kính dưới nhường.

        - Trước bàn thờ Phật, thờ Thánh, thờ tổ tiên lòng anh ấm lạ ấm lùng

Không khí mùa xuân thiêng liêng, đầm ấm; gợi một bức tranh xuân với không khí và cảnh sắc hài hoà, tạo nên sự sống riêng của mùa xuân đất Bắc với tình cảm gia đình yêu thương, thắm thiết.

• Sức sống của thiên nhiên và con người

Tác giả không dừng lại nhiều ở ngoại cảnh mà tập trung thể hiện nổi bật sức sống của mùa xuân trong thiên nhiên và ở lòng người, bằng nhiều hình ảnh gợi cảm và so sánh cụ thể.

        - Cái mùa xuân thần thánh làm cho người ta muốn phát điên lên.

        - Nhựa sống trong người căng lên như máu căng lên trong lộc của loài nai, như mầm non của cây cối, nằm im mãi không chịu được,phải trồi ra thành cái lá nhỏ li ti...

        - Y như như những con vật nằm thu hình một nơi trốn rét thấy nắng ấm trở về thì lại bò ra để nhảy nhót kiếm ăn, anh cũng “ sống” lại, thèm khát yêu thương thực sự.

        - Trong lòng thì cảm như có không biết bao nhiêu là hoa mới nở, bướm ra ràng mở hội liên hoan.

• Đoạn văn sử dụng giọng điệu vừa sôi nổi vừa tha thiết góp phần quan trọng tạo nên sức truyền cảm.

Có thể thấy, mùa xuân có một sức mạnh thiêng liêng kì diệu, khơi gợi sinh lực cho muôn loài và còn mang lại niềm vui, tình yêu thương đến cho mọi người, gắn kết mọi người với nhau.

3. Cảnh sắc riêng của trời đất mùa xuân từ khoảng sau ngày rằm tháng giêng ở miền Bắc

Tác giả tập trung miêu tả nét riêng của trời đất, thiên nhiên và không khí mùa xuân trong thời điểm từ sau ngày rằm tháng giêng âm lịch.

        - Bầu trời trong sáng, tinh khôi: mưa xuân thay thế cho mưa phùn, không làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ; vệt xanh tươi trên bầy trời; độ tám chín giờ sáng nền trời trong trong có những làn sáng hồng hồng,...

        - Bữa cơm giản dị, ngon miệng: cà om với thịt thăn điểm những lá tía tô thái nhỏ, bát canh trứng cua vắt chanh.

        - Cuộc sống êm đềm thường nhật: cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ xuống, trò chơi ngày Tết kết thúc.

Có thể thấy, tác giả đã bộc lộ sự quan sát và cảm nhận rất tinh tế, nhạy cảm trong từng chi tiết ngoại cảnh với không gian thoáng rộng, không khí tinh khôi, mát mẻ. Qua đó, ta cũng thấy rõ tác giả là người không chỉ am hiểu kĩ càng mà còn rất yêu thiên nhiên, trân trọng sự sống và biết tận hưởng những vẻ đẹp của cuộc sống.

ĐẶC SẮC NGHỆ THUẬT [edit]

• Ngòi bút tài hoa, sự quan sát, cảm nhận rất tinh tế.
• Giọng kể - tả - biểu cảm rất nhịp nhàng, hài hoà trôi chảy tự nhiên.
• Ngôn ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc, giàu chất trữ tình.
• Biện pháp nghệ thuật so sánh được sử dụng có hiệu quả để miêu tả rõ nét và thú vị về cảnh sắc thiên nhiên mùa xuân.