Trong một bữa tiệc ở ngoài trời, lúc mọi người đang vừa ăn vừa trầm trồ nhìn ngắm cảnh mặt trời lặn, chợt có người hỏi tôi giữa bình minh và hoàng hôn tôi chọn cái nào. Không đắn đo, tôi trả lời: – Làm sao lựa chọn được. Bình minh và hoàng hôn là hai hiện tượng thiên nhiên, trái ngược nhau, lại bổ túc cho nhau. Không có bình minh thì không có hoàng hôn. Xin lỗi, tôi không thể tách ra chọn riêng được. Nhưng nếu ý ông muốn biết tôi thích cái nào thì không ngần ngại trả lời ngay là tôi thích bình minh hơn. – Buổi sáng chắc anh thức dậy sớm lắm nhỉ? – Rất họa hoằn. Đúng ra thì rất hiếm. Khi tôi ra khỏi nhà trời đã sáng trưng và buổi sáng đã đi được nửa đường rồi. Tại sao ông đoán chắc vậy? – Tôi nghĩ người thích bình minh thì phải thích sự yên tĩnh, thích không khí trong lành, thích cái tịch mịch, thích cảm giác cô độc của buổi sáng, thích hướng vào nội tâm và thích thơ thẩn. Muốn được thế thì phải dậy sớm… – Những điều đó với tôi không có và không còn nữa. – Ủa, nghe sao mâu thuẫn. Nếu có thì mới còn chứ. – Tôi yêu không khí trong lành. Nhưng không chịu được cảm giác cô độc một mình sáng sớm. Tôi thích đi thơ thẩn nhưng sợ cái tịch mịch. Không bao giờ có can đảm ghi những cảm giác đó xuống giấy được. Hơn nữa, tôi luôn luôn tìm đủ mọi lý do để buổi sáng được ngủ nướng thêm. – Phức tạp, khó hiểu. – Tôi không làm cho ông lầm lẫn đâu. Tôi nói đúng sự thật, đúng ý nghĩ chân thành của tôi đó. Nhưng mà này, ông đã làm tôi nhớ lại được nhiều chuyện. Nếu ông cho phép, mình ra góc kia ít người, tôi sẽ giải thích rõ ràng hơn. Không làm nhàm tai ông đâu. Hai người mang ly rượu đến góc vườn, xa hẳn mọi người. Chỗ này có sẵn bàn và ghế nhựa, đặt núp trong bóng mấy cây tùng. Nhìn ra trước mặt, những ngọn đồi và thung lũng trùng trùng chạy dài xuống, thấp dần về phía chân trời. Thành phố nhộn nhịp ồn ào nằm gọn trong thung lũng dưới kia. Những mái nhà chọc trời, ánh đèn lấp lánh nhấp nhô chen lẫn với những đỉnh đồi. Mặt trời bây giờ đã trốn gần kín sau đỉnh đồi thấp dưới kia. Ánh sáng dịu hẳn đi. Trên không những gợn mây mỏng giăng vướng rải rác khắp nơi đã đổi mầu sang vừa vàng cam vừa đỏ huyết dụ lóng lánh rực rỡ trong vòm trời xanh. Vài cái sao hôm đã đến, nhấp nháy xa thăm thẳm. Hơi ấm ban ngày đã nhường chỗ cho những làn gió chiều thoang thoảng gây gây mát. Sương sớm buổi tối đang kéo đến ôm ấp, che chở những cành cây những ngọn cỏ là đà rồi tỏa rộng ra hơn như một tấm chăn ấp ủ, phủ kín, để đưa những thung lũng kia vào giấc ngủ. Căn nhà nằm trên đỉnh đồi cao nên ai cũng nhìn thấy cảnh hoàng hôn đến, không xót một chi tiết nhỏ. Chủ nhà nói khi nào sương mù lên tới đây thì trời mới tối hẳn, ông cũng hãnh diện cho khách biết họ đã được cả những cụm mây sáng đến vuốt ve mơn trớn. Tôi được chủ nhà mời đến đây từ hôm qua. Sáng nay đã được bắt tay, ngồi uống cà phê, trong cái không khí trong suốt, tinh khiết, chung với những cụm mây sớm se sắt lạnh đó. – Như mình đang chiêm ngưỡng một bức tranh vẽ. – Ðẹp quá nhỉ! Người bạn nâng ly rượu đỏ lên xin được chạm ly, rồi vừa ngắm cảnh vừa nhấp môi uống, có vẻ kiên nhẫn chờ… – Nhiều năm trước đây đời sống của tôi đã phải gắn bó với bình minh. Không tự ý, không lựa chọn. Khi bị đặt lên một con tàu, bị đuổi ra giữa đại dương hoang vắng, đi tới đi lui rồi chờ ngày về bến… – À, thì ra anh làm nghề biển. Tôi bật lên cười. Nhưng khi thấy mặt người bạn có vẻ ngơ ngác tôi phải ngừng ngay. – Gần như thế, nhưng chưa tự tay bắt cá bao giờ, mà chỉ đi xin hoặc mua thôi. Tôi đã là lính hải quân. Và hải quân đã cho tôi cơ hội đặt chân lên nhiều chỗ mới lạ mà có lẽ không bao giờ tự ý tôi muốn đến. Từ đại dương thăm thẳm đến sông ngòi sình lầy đầy muỗi mòng hoang vu… -Tôi hiểu rồi! Ði biển thì được nhìn bình minh hoài. – Ðúng, nhưng còn nhiều thứ khác nữa. Ông biết không, sau những buổi tối cô độc vô tận lạc lõng ở giữa trời và nước mênh mông, bình minh báo hiệu ngày sum họp với người thân sắp đến. Sau những đêm tăm tối dài dằng dặc không ngủ đi phục kích và bắn giết ở Năm Căn, Ðồng Tháp Mười, Cửa Cạn, nơi mà chỉ có bẫy rập, sình lầy với đỉa và muỗi, bình minh là hy vọng mình còn sống sót. Sau những đêm nằm rạp mình tránh đạn pháo kích liên tục nổ dồn trên đầu, bên tai, kinh hoàng và khiếp đảm ở Mộc Hóa, ở Tuyên Nhơn, ở Cà Mau, thấy bình minh đến mới biết mình còn có cơ hội phục hồi. Mắt tôi đã được nhìn, tay tôi đã vuốt ve, miệng tôi đã phải cầu nguyện cho nhiều người. Họ đã cố níu kéo, cố chờ đợi mà vẫn không bao giờ thấy bình minh trở lại thêm một lần nữa. Tôi nhớ nhất là những lần ở vùng biển ngoài Cửa Cạn Phú Quốc, Vũng Tàu, Phan Thiết, ở vùng đảo nhỏ cạnh Qui Nhơn, Ðà Nẵng và cả Thuận An. Lênh đênh trên chiếc tàu nhỏ thả trôi nhấp nhô theo những lượn sóng. Vừa chăm chú quan sát. Vừa lẳng lặng làm việc. Vừa ngồi chờ sáng. Bên ngoài con tàu, tất cả là bóng tối xâu thẳm. Vũ trụ bao la mà mình thì quá nhỏ nhoi yếu đuối… Rồi đột nhiên thấy những đoàn thuyền đánh cá từ ngoài khơi lũ lượt xuất hiện, kéo nhau trở về bến. Ðèn đuốc của làng nhỏ ở ven biển trơ trọi nghèo nàn chợt bừng sáng lên chào đón. Một ngày mới, một cuộc sống mới của họ bắt đầu từ nửa đêm tăm tối này. Bóng đêm đột nhiên biến mất. Ngồi trên tầu ở tuốt ngoài xa tôi vẫn nghe được tiếng người ta cười nói vỡ ra oang oang, hồ hởi, mừng rỡ. Tiếng trẻ con trong trẻo vui tươi cười đùa, hân hoan gọi nhau vang vọng ra. Và khói bếp củi bắt đầu tỏa lên từ khắp mọi mái nhà. Tôi đã được chứng kiến sự phục sinh thực tự nhiên. Sự biến đổi từ địa ngục ra thiên đàng. Sự thua chạy của ma quỷ. Sự khác biệt giữa đêm và ngày. Rồi tôi đã thấy mặt trời mang những ngày mới tinh khôi đi đến. Cùng với hào quang rực rỡ, với lễ lạt, với tiếng ca hát xưng tụng tưng bừng. Người, cảnh và ánh sáng hòa hợp như trong buổi đại lễ tín ngưỡng quan trọng. Ðêm thì lẫn lộn, nhập nhằng, vô tâm, tàn ác. Nhưng ngày lại minh bạch, linh động, phong phú, hiền hòa. Không thể diễn tả được hết cái sống động của những hình ảnh đó. Tôi đã hiểu được đây mới thực là sự sống. Ðây mới đúng là sự giải phóng, bước tiến bộ mới nhiệm mầu, là sự ra đời của đứa trẻ thơ, của thế hệ tinh khiết mới, là sự chuyển mình thức dậy của con người, của vũ trụ, là bình minh mà tôi chờ đợi, mong ước và yêu thương. Con người nhỏ bé đơn sơ ở đây đã hăm hở đón nhận và vinh danh ánh sáng cùng với sự sống và thịnh vượng. Bình minh này mang đến ý nghĩ ham muốn và tranh đấu. Bình minh này mang cứu rỗi đến cho linh hồn và máu tươi hâm nóng cho cơ thể. Ngay khi đó hình như nguồn sống mới đã tràn đến, thấm vào mọi ngõ ngách, làm cơ thể tôi đổi mới. Tự nhiên tôi không còn cái cảm giác lạc lõng, chán chường, thiếu ngủ nữa. Tinh thần và xác thịt biến đổi hoàn toàn sang trạng thái háo hức chờ đợi và sẵn sàng đón tiếp bất cứ biến cố gì sắp xẩy đến. Không biết tôi có muốn trở lại sống trong những bình minh đó nữa hay không. Đến một tuổi, một giai đoạn nào đó, con người mất đi sự hồ hởi. Nhưng chỉ cần nhớ đến những hình ảnh đó không thôi thì máu nóng lại bừng bừng chảy. Từ ngày rời bỏ quê hương lưu lạc đến đây, tôi đã trải qua nhiều bình minh khác. Buổi sáng trời vẫn còn tối đậm tôi đã phải rời nhà leo lên xe buýt. Bình minh đến lúc xe đang chở tôi đến chỗ làm và tôi còn ngất ngưởng ngái ngủ. Những bình minh này trái ngược hẳn, bị che khuất, chỉ mang đến quên lãng, chua xót, bon chen và nuối tiếc. Chưa có cảnh bình minh nào đẹp, kích thích và cảm động như bình minh ở bất cứ ngõ ngách nào trên quê hương nghèo khổ của mình lúc đó. Tôi quá chủ quan phải không? Tuy nhiên mỗi ngày trôi qua, tuổi chất đống thì ngày mới tinh ở đâu đó đối với tôi cũng là một bình minh quý hóa. Thêm một ngày mới, thêm những cảm giác và kinh nghiệm lạ cho cuộc đời. Thêm một lần được kiểm chứng, áp dụng lại những kinh nghiệm cũ và hy vọng. Còn sống sót, cá nhân quá nhỏ bé, bất lực, ngày này qua ngày kia kèm với nước mắt, nhưng tôi sẽ hân hoan tích cực đón nhận, cố tâm làm cho những ngày mới tinh này đầy đủ trọn vẹn hơn. Vừa để hưởng thụ vừa để làm cho những bình minh chót của cuộc đời phong phú, mầu nhiệm hơn… Mải mê đắm đuối kể lể tôi không biết người bạn đã bỏ đi từ lúc nào. Rời đi không lời thông báo. Ông ấy có thể đã nghĩ tôi nếu không say thì điên. Ly rượu trên tay đã cạn không còn một giọt. Thế nào chăng nữa điều đó không làm tôi bận tâm. Say giữa hoàng hôn mà vẫn tỉnh táo nói chuyện về bình minh. Tôi đang đứng giữa khung trời xa lạ, sống và tận hưởng cảnh hoàng hôn hiện tại nhưng tinh thần vẫn luôn háo hức sẵn sàng chờ đón những bình minh mới của cuộc đời. Nhất là chờ đợi được hưởng một bình minh yêu thương cuối cùng với những cảm giác sống thực ngay trên quê hương xa xưa trước đây. Tôi phải cám ơn người bạn đó đã gợi cho tôi cơ hội để nói riêng cho mình tôi nghe, để biết mình muốn gì… |
