 (TIC là một dạng của Hội chứng Tourette) Show Thời gian gần đây, bệnh rối loạn TIC ở trẻ hay còn gọi là tật máy giật không còn là bệnh hiếm gặp nữa. Mặc dù nhiều trường hợp có thể chữa khỏi, nhưng vẫn còn nhiều trẻ giữ những biểu hiện bệnh suốt đời. Vì thế, các bậc cha mẹ cần quan tâm và chú ý nhiều hơn đến sự thay đổi của trẻ cả về thể chất và tinh thần, tránh trường hợp để bệnh biến chuyển nặng mới đi khám và điều trị. Hiện nay, những lý thuyết, nghiên cứu về căn bệnh này vẫn chưa thu được kết quả mong đợi, vẫn còn nhiều câu hỏi chưa thể giải đáp.
Bài viết này, BookingCare muốn chia sẻ những thông tin thực sự có ích để giúp các bậc phụ huynh bớt hoang mang, từ đó có thể sáng suốt đánh giá tình trạng của con mình. Vậy rối loạn TIC là gì?Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng rối loạn TIC là một bệnh lý giao thoa giữa thần kinh và tâm thần, thường gặp ở độ tuổi từ 2 đến 21 tuổi và kéo dài suốt đời. TIC không phải là bệnh thoái hóa dần và người bệnh có thể sống thọ bình thường. Tỷ lệ mắc ở bé trai nhiều hơn ở bé gái. Theo thống kê, cứ 100 trẻ em trai sẽ có 1 trường hợp mắc rối loạn TIC, và 300 trẻ em gái cũng sẽ có 1 trường hợp. Bệnh cũng có thể được định nghĩa thông qua các biểu hiện, cụ thể là: TIC là một vận động hay phát âm không chủ ý, xảy ra nhanh, lặp đi lặp lại và thường liên quan đến một nhóm cơ nhất định (thường ở mặt). Đây là những hành động mà trẻ khó có thể cưỡng lại được, tuy nhiên trẻ có thể cố gắng kìm chế cử động hoặc phát ra âm thanh trong một khoảng thời gian. Nguyên nhân gây Rối loạn TICCó rất nhiều nguyên nhân dẫn đến rối loạn TIC, tuy nhiên vẫn chưa xác định chính xác nguyên nhân đó là gì. Hiện nay, các chuyên gia tin rằng có các nguyên nhân gây bệnh sau:
Biểu hiện Rối loạn TICTùy mức độ nặng nhẹ khác nhau mà biểu hiện ở từng trẻ cũng có thể khác nhau. Tật máy giật các cơ (rối loạn TIC vận động) là triệu chứng đầu tiên gặp trong 80% các trường hợp và đa số là ở mặt, 20% còn lại rối loạn trong lời nói (rối loạn TIC âm thanh). Tất cả các bệnh nhân này cuối cùng đều có rối loạn TIC phối hợp giữa vận động và âm thanh. Tật máy giật là điều mà người bệnh cảm thấy không thể cưỡng lại được và cuối cùng phải biểu hiện ra. Điển hình, tật máy giật cơ gia tăng khi bị căng thẳng hoặc áp lực tâm lý và giảm bớt khi thư giãn hoặc chú tâm làm một việc gì đó say mê. Đã từ lâu, những triệu chứng của rối loạn TIC vẫn bị hiểu lầm là dấu hiệu của “tật hồi hộp”, thật ra thì không phải vậy. Các biểu hiện này đầu tiên thấy từ nhỏ khoảng từ 2 đến 15 tuổi:
Bên cạnh các biểu hiện của rối loạn TIC vận động và rối loạn TIC âm thanh, trẻ có thể biểu hiện dưới hình thức tâm lý gồm:
Chẩn đoán Rối loạn TIC như thế nàoThông thường, khi thấy các biểu hiện của trẻ (như cau mày, nhún vai, gật đầu, khụt khịt mũi..),cha mẹ sẽ nghi ngờ đó là vấn đề do thần kinh và đưa con đi khám tại các chuyên khoa Thần kinh. Tuy nhiên, thăm khám không thấy bất thường nào khác ngoài những triệu chứng máy giật đó. Điện não đồ (EEG),chụp cắt lớp vi tính CT scan, hoặc xét nghiệm máu chỉ có tác dụng loại trừ những bệnh khác có thể bị lẫn lộn với rối loạn TIC. Điện não đồ có thể có bất thường nhẹ, không đặc hiệu, không đủ rõ ràng để kết luận và không liên quan đến chẩn đoán. Bệnh thường được chẩn đoán muộn sau nhiều năm khi triệu chứng máy giật biểu hiện như rối loạn tâm thần hoặc rối loạn vận động. Như vậy bệnh nhân thường trải qua những điều trị không cần thiết trước khi được chẩn đoán chính xác. Rối loạn TIC được chẩn đoán bằng cách quan sát những triệu chứng và đánh giá tần suất xuất hiện của triệu chứng, cũng như những phản ứng tâm lý khác. Hiện nay không có xét nghiệm phân tích máu, chụp quang tuyến hoặc những loại xét nghiệm y khoa khác để xác định hội chứng rối loạn TIC. Hội chứng rối loạn TIC có thể điều trị được không?Có một vài loại thuốc có thể làm giảm bớt những triệu chứng của bệnh. Tuy nhiên trừ khi triệu chứng có ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống của người bệnh, nếu không có thể không cần sử dụng thuốc. Hiện nay, y học vẫn chưa tìm ra cách chữa dứt điểm cho rối loạn TIC, nhưng nếu phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời có thể giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng như máy mắt, khịt mũi, nhún vai... Phần lớn những trẻ được điều trị sớm và theo chỉ định của bác sĩ đều có thể cải thiện, giảm đáng kể các tật máy giật. Nhưng không phải là tất cả, số ít người bệnh vẫn giữ các biểu hiện rối loạn TIC nghiêm trọng và kéo dài đến khi trưởng thành. Khám và điều trị ở đâu tốt Hà Nội?Rối loạn TIC không còn là bệnh hiếm gặp, đặc biệt ở trẻ em, tuy nhiên những biểu hiện của bệnh khiến nhiều người lầm tưởng trẻ đang đùa nghịch, hoặc chỉ là thói quen có thể thay đổi khi lớn lên. Đó là những suy nghĩ sai lầm khiến bệnh phát triển ngày càng nặng và có thể tồn tại suốt đời. Chính vì thế, khi thấy con có một số biểu hiện lạ như kể trên, bố mẹ nên đưa trẻ đến khám tại các bệnh viện, phòng khám, chuyên khoa Tâm bệnh. Mặc dù nguyên nhân gây rối loạn TIC chưa rõ ràng, nhưng hiện nay phương pháp điều trị chủ yếu vẫn là tâm lý. Rối loạn TIC khám ở đâu tốt Hà Nội?Một số cơ sở uy tín trong khám và điều trị các rối loạn tâm thần, trong đó có rối loạn TIC bao gồm: Viện sức khỏe tâm thần Quốc gia - Bệnh viện Bạch Mai
Khoa Tâm bệnh - Bệnh viện Nhi Trung ương
Trung tâm điều trị Tâm bệnh và Tự kỷ - Bệnh viện đa khoa Vinmec Times City
Khám tư vấn với bác sĩ tâm bệnh từ xaPhụ huynh có thể cho bé khám, tư vấn từ xa với bác sĩ thông qua cuộc gọi có hình Video trực tuyến. Không cần đưa trẻ đến bệnh viện mà chỉ cần ở nhà gặp bác sĩ từ xa nhanh chóng, tiện lợi và hiệu quả.
Những cử động của trẻ xuất hiện một cách liên tục và không phù hợp với hoàn cảnh như chớp mắt, hắng giọng, chun mũi,…là tình huống khiến nhiều phụ huynh cảm thấy lo lắng và tìm khắc phục. Đặc biệt, các bậc cha mẹ càng trăn trở và bối rối hơn bao giờ hết khi trẻ được thăm khám và chẩn đoán rối loạn tic… Tổng quan về rối loạn tic Rối loạn tic là việc vận động hoặc phát âm xuất hiện một cách bất thường và lặp đi lặp lại một cách mất kiểm soát. Đây là rối loạn thường xuất hiện trước 18 tuổi, trong đó tuổi khởi phát trung bình từ 4 đến 6 tuổi với mức độ nghiêm trọng giảm dần ở tuổi vị thành niên, đa số giảm nhẹ khi trưởng thành. Theo một khảo sát ở Mỹ, tỷ lệ cá nhân được chẩn đoán rối loạn tic là 3/ 1.000 trường hợp. Rối loạn tic liên quan đến các biểu hiện về vận động và âm thanh, thường được chia làm hai nhóm đơn giản và phức tạp, trong đó:
Hiện tại vẫn chưa rõ nguyên nhân dẫn đến rối loạn tic, nhưng một số yếu tố nguy cơ liên quan đến sinh học và môi trường được ghi nhận như di truyền, tác dụng phụ của một số loại thuốc, những bất thường trong não hoặc các chất dẫn truyền thần kinh, đột quỵ, chấn thương đầu, nhiễm trùng, thoái hóa thần kinh, tế bào gai thần kinh và nhũn não,… Cùng con “vượt khó” Cá nhân có triệu chứng tic nhẹ đến trung bình thường không bị ảnh hưởng chức năng thường ngày, thậm chí ở một số cá nhân có mức độ tic nặng. Tuy nhiên, rối loạn tic cũng mang những nguy cơ ảnh hưởng đến sinh hoạt và hình ảnh bản thân của trẻ dẫn đến việc bị cô lập, mâu thuẫn trong các mối quan hệ hoặc thậm chí bị bắt nạt. Chính vì thế, sự thông hiểu và đồng hành của gia đình ngay lúc này góp phần quan trọng việc hỗ trợ trẻ ứng phó với những triệu chứng của rối loạn tic. Đầu tiên, gia đình cần theo dõi về mức độ và tần suất xuất hiện tic theo thời gian của trẻ. Sau khi đã quan sát và nắm rõ các dấu hiệu cảnh báo hoặc kích hoạt triệu chứng, ba mẹ cần giải thích về rối loạn tic một cách phù hợp với lứa tuổi cũng như mức độ nhận thức của trẻ, hướng dẫn trẻ tìm một chuyển động thích hợp thay thế vận động tic (ví dụ: hít thở theo nhịp, đếm từ 1 đến 10,…), luyện tập ứng phó với những yếu tố kích hoạt và thực hành thư giãn. Các bước trên là một trong những ứng dụng của liệu pháp hành vi đảo ngược thói quen (Habit reversal therapy) – liệu pháp phổ biến trong việc ứng phó với rối loạn tic. Bên cạnh đó, phụ huynh cần lưu ý rằng các triệu chứng tic thường gia tăng khi con gặp lo âu, phấn khích hay mệt mỏi. Vì thế, việc tổ chức những hoạt động nhẹ nhàng, thu hút sự tập trung chú ý của trẻ góp phần giảm nhẹ tác động của tic. Ngoài ra, việc động viên khen thưởng khi trẻ có cố gắng kiểm soát tic cũng góp phần gia tăng hành vi tích cực của trẻ. Trong sinh hoạt thường ngày, gia đình cần tránh chú ý đến tic, không phê phán trẻ và đảm bảo sự hỗ trợ, trấn an cần thiết khi triệu chứng tic ảnh hưởng đến cảm xúc cũng như sự tự tin của trẻ. Việc dành thời gian tương tác, giao tiếp với trẻ và hạn chế sự can thiệp bằng điện thoại cũng góp phần giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực của rối loạn tic nói riêng và đến sự phát triển của trẻ nói chung. Hơn bao giờ hết, sự thông cảm, kiên nhẫn của gia đình đóng vai trò quan trọng giúp trấn an và gia tăng nhận thức về giá trị bản thân của trẻ, đặc biệt trong giai đoạn thử thách trên. Bên cạnh đó, khi phát hiện những dấu hiệu bất thường ở trẻ, phụ huynh cần đưa con đến các chuyên khoa để khám và thực hiện các xét nghiệm cũng như tư vấn các hướng điều trị can thiệp phù hợp với từng trường hợp. Tài liệu tham khảo
Chuyên gia Tâm lý Nhan Cẩm Nghi |
