Làm thế nào để học tốt môn vẽ kỹ thuật

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
"MỘT SỐ KINH NGHIỆM HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM BÀI
TẬP VẼ KỸ THUẬT LỚP 11"

1-ĐẶT VẤN ĐỀ:
Môn công nghệ(CN) ở trường THPT trước đây gọi là môn kỹ thuật(KT) gồm 2 phân môn
KTCN và KTNN. Môn công nghệ là môn học có tính ứng dụng cao, nó bao gồm các lĩnh
vực rất gần gũi với cuộc sống. Đây là môn học chuyên nghiên cứu việc vận dụng những
nguyên lý khoa học vào thực tiễn sản xuất và đời sống của con người.
Vẽ kỹ thuật là một phân môn trong công nghệ lớp11, cung cấp cho học sinh(HS) những
kiến thức cơ bản nhất về cách lập và cách đọc bản vẽ kỹ thuật đơn giản, tạo điều kiện bồi
dưỡng và phát triển trí tưởng tượng không gian và tư duy kỹ thuật, rèn luyện cho HS đức
tính cần cù, chính xác, cẩn thận, ý thức tổ chức kỷ luật.
Vẽ kỹ thuật là môn học có tính hướng nghiệp cao. Ngày nay, tất cả các máy móc, công
trình dù to, dù nhỏ, trước khi chế tạo, thi công đều được con người vẽ ra và tính toán
trước. Vì vậy, vẽ kỹ thuật là “tiếng nói”, là “ngôn ngữ” dùng chung trong kỹ thuật.
Ở trường THPT, vẽ kỹ thuật là môn học tương đối khó đối với nhiều học sinh(HS) vì
kiến thức môn học chưa có sự đồng tâm, vì môn học liên quan nhiều đến việc hình dung
và biểu diễn các vật thể trong không gian, chương trình giảng dạy vẽ kỹ thuật ở cấp học
THCS chưa được giáo viên(GV) và học sinh(HS) quan tâm đúng mức.
Kết quả là nhiều học sinh(HS) không nắm được kiến thức cơ bản, không có hứng thú học
tập, chất lượng dạy và học bộ môn thấp.
Để giúp học sinh có thể học tốt vẽ kỹ thuật, đòi hỏi người giáo viên(GV) cần phải tìm tòi
suy nghĩ đổi mới phương pháp giảng dạy bộ môn, đặc biệt cần chú ý:
+Chuẩn bị kỹ bài giảng lý thuyết, hướng dẫn học sinh(HS) làm bài tập thực hành lập và
đọc bản vẽ.

+Giáo viên(GV) cần rèn luyện kỹ năng vẽ hình tốt trên bảng để hướng dẫn học sinh(HS)
vẽ hình vào vở ghi.
+Khai thác kênh hình trong sách giáo khoa, sử dụng máy chiếu đúng lúc, đúng chỗ.
+Mục đích của học vẽ kỹ thuật là phải biết lập bản vẽ và biết đọc bản vẽ dùng trong kỹ
thuật, trong đó:
-Lập bản vẽ là phải chủ động thể hiện ý nghĩ của mình bằng hình vẽ.
-Đọc bản vẽ là xem bản vẽ của người khác, hiểu được ý đồ của họ để từ đó làm ra được
vật thể.
Ngôn ngữ của vẽ kỹ thuật là các bản vẽ kỹ thuật, cho nên để giúphọc sinh(HS) học tốt vẽ
kỹ thuật thì việc hướng dẫn các em làm bài tập giữ một vai trò đặc biệt quan trọng không
những có tác dụng củng cố kiến thức mà còn có tác dụng rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo lập
bản vẽ và đọc bản vẽ.
Chuyên đề “Hướng dẫn HS làm bài tập vẽ kỹ thuật” chủ yếu đi sâu cách làm 2 loại bài
tập điển hình của phần vẽ kỹ thuật cơ sở.
2-THỰC TRẠNG VIỆC DẠY VÀ HỌC MÔN VẼ KỸ THUẬT Ở TRƯỜNG THPT
BA VÌ
+Về đội ngũ giáo viên(GV) được đào tạo đạt chuẩn, về cơ bản đáp ứng được yêu cầu đổi
mới, nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục học sinh(HS).
+Đa số học sinh(HS) trường THPT Ba Vì là con em các dân tộc Kinh, Mường, Dao sinh
sống trên địa bàn miền núi, kinh tế, văn hoá xã hội còn chậm phát triển, trình độ nhận
thức của các em học sinh không đồng đều. Tình trạng học sinh lười học, coi nhẹ môn
công nghệ, học đối phó... vì cho đây là môn không thi tốt nghiệp, thi học sinh giỏi , thi
đại học... trở nên khá phổ biến.

+Học vẽ kỹ thuật cũng tương tự như học môn toán, nếu không làm bài tập thì coi như
chưa học, chưa nghiên cứu về bộ môn này. Khảo sát thực tế ở một số lớp 11 cho thấy đa
số học sinh(HS) không có vở bài tập vẽ kỹ thuật, ít làm bài tập, không có hoặc không có
đủ các dụng cụ, vật liệu dùng cho lập bản vẽ.(bảng 1)
+Vì vậy, chất lượng học tập bộ môn có thể nói là còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu
môn học. Cho nên, trong các nội dung đổi mới phương pháp giảng dạy bộ môn, thì việc
hướng dẫn học sinh làm bài tập vẽ kỹ thuật đóng vai trò cực kỳ quan trọng.

Lớp

Sĩ số

Có vở bài tập

Có đủ dụng cụ vẽ Ghi chú

11A2

47

12

10

11A3

46

6

4

11A4

46

4

3

11A8

43

4

4

Bảng 1: Bảng điều tra khảo sát số HS có vở bài tập, có dụng cụ vẽ kỹ thuật
Lớp

Sĩ số

11A2

Làm

bài

tập Làm bài tập vào

vào vở bài tập

vở ghi

47

10

11

11A3

46

6

7

11A4

46

4

7

11A8

43

4

8

Ghi chú

Bảng 2: Bảng điều tra khảo sát số HS thường xuyên làm bài tập vẽ kỹ thuật

3. PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM BÀI TẬP VẼ KỸ THUẬT
3a. Bài tập vẽ kỹ thuật ở trường THPT thường có 2 dạng chủ yếu là :
+Cho hình không gian 3 chiều(hoặc vật mẫu), hãy lập bản vẽ 3 hình chiếu và trình bày
bản vẽ theo tiêu chuẩn vẽ kỹ thuật.
+Cho 2 hình chiếu của vật thể, hãy vẽ hình chiếu thứ 3, hình cắt, hình chiếu trục đo và
hoàn thiện bản vẽ.

Để học sinh làm được các bài tập vẽ kỹ thuật, giáo viên(GV) cần hướng dẫn học
sinh(HS) ôn lại các kiến thức đã học :
+Các phép chiếu và ứng dụng(chiếu xuyên tâm, chiếu song song, chiếu vuông góc
+Vẽ được các khối hình học cơ bản và hình chiếu của chúng
+Các phương pháp biểu diễn vật thể trên bản vẽ

3b. Các khối hình học cơ bản và hình chiếu của chúng:
Giáo viên có thể sử dụng các vật mẫu(tranh vẽ khổ A 0), hoặc sử dụng máy chiếu làm mô
hình để giới thiệu về 5 khối hình học cơ bản và hình chiếu của chúng.

1-Hình hộp chữ nhật và lăng trụ

2-Hình chiếu của khối chóp, chóp cụt

3-Hình chiếu của khối trụ

4-Hình chiếu của khối cầu

5-Hình chiếu của khối nón, nón cụt

3c. Loại bài tập thứ nhất :
+Cho hình không gian 3 chiều( hoặc vật mẫu). Hãy lập bản vẽ 3 hình chiếu và trình bày
theo tiêu chuẩn vẽ kỹ thuật.
-Đây là loại bài tập rất cơ bản, nó là cơ sở để học sinh hiểu được các bài sau. Để làm
được loại bài tập này, học sinh(HS) cần hiểu rõ phương pháp hình chiếu vuông góc là
phương pháp chính để biểu diễn vật thể. Hình chiếu vuông góc cho ta thấy được hình
dạng thật và kích thước thật của vật thể, tuy nhiên nó chỉ thể hiện được 2 chiều của vật
nên học sinh(HS) khó hình dung hình dạng vật thể. Vì vậy, giáo viên(GV) nên sử dụng
phương pháp trực quan “ thấy thế nào, vẽ như thế ấy”, kết hợp dùng mô hình , tranh vẽ,
vật mẫu, sử dụng máy chiếu để hướng dẫn học sinh(HS) vẽ hình chiếu vật thể.
-Các bước vẽ hình chiếu từ vật mẫu(hoặc hình không gian):
Bước 1: GV cho HS vận dụng kiến thức đã học để phân tích vật thể thành những phần có
dạng các khối hình học cơ bản để vẽ dần từng bước, chọn hướng chiếu vuông góc với các
mặt của vật thể, chọn phương án biểu diễn trên bản vẽ, chọn khổ giấy và tỉ lệ bản vẽ. Lấy
GIÁ LỖ TRÒN làm thí dụ.

GIÁ LỖ TRÒN

Cụ thể: phân tích hình dạng GIÁ LỖ TRÒN ta thấy nó có dạng chữ L nội tiếp trong hình
hộp chữ nhật(1), phần cắt đi để tạo dạng chữ L là hình hộp chữ nhật (2), phần nằm ngang
có lỗ hình trụ (3), phần thẳng đứng là rãnh hình hộp(4).
Chọn hướng chiếu đứng vuông góc với mặt trước, hướng chiếu bằng vuông góc với
mặt trên, hướng chiếu cạnh vuông góc với mặt bên trái của vật.

Bước 2: Vẽ mờ bằng chì cứng. Áp dụng phương pháp HCVG(PPCGI) để vẽ các hình
chiếu đứng, bằng, cạnh của vật. Tiến hành vẽ lần lượt từ ngoài vào trong, từ bộ phận lớn
đến nhỏ, căn cứ vào hình chiếu đứng để vẽ.

Bước 3: Tô đậm. Trước khi tô các nét vẽ cần kiểm tra bước vẽ mờ. Sau đó dùng chì
cứng để tô kẻ đường dóng, đường chấm gạch, nét đứt… và dùng chì mềm để kẻ đường
bao thấy.

Bước 4: Ghi kích thước trên hình chiếu. Ghi nội dung khung tên và hoàn thiện bản vẽ.

3d.Loại bài tập thứ 2 :
Cho 2 hình chiếu của vật thể, hãy vẽ hình chiếu thứ 3, vẽ hình cắt, hình chiếu trục đo và
hoàn thiện bản vẽ.

Bản vẽ 2 hình chiếu của GÁ LỖ CHỮ NHẬT

Các bước tiến hành làm dạng bài tập này như sau:
Bước 1: Đọc bản vẽ hai hình chiếu, vẽ phác hình dạng vật thể:
Đây là bước quan trọng nhất, bởi vì học sinh(HS) có đọc được 2 hình chiếu đã cho, có
hình dung được hình dạng vật thể thì mới vẽ được hình chiếu thứ 3, hình chiếu trục đo.
Lấy bản vẽ : GÁ LỖ CHỮ NHẬT làm ví dụ
+Quan sát hình chiếu đứng và hình chiếu bằng thấy Gá lỗ chữ nhật có dạng chữ L nội
tiếp trong hình hộp chữ nhật dài 57, rộng 32, cao 28, phần cắt đi có dạng chữ L.

+Trên hình chiếu đứng có 2 nét đứt chạy suốt chiều cao của gá lỗ chữ nhật, tương ứng
với hình chữ nhật dài 30, rộng 12 trên hình chiếu bằng.
+Vẽ phác hình dạng gá lỗ chữ nhật.

31

Bước 2: Vẽ hình chiếu thứ 3
Sau khi đã vẽ phác được hình dạng vật thể, mới tiến hành vẽ hình chiếu thứ ba, ta dựng
đường phụ trợ và dóng tương ứng từ hình chiếu đứng và hình chiếu bằng để vẽ hình
chiếu cạnh bằng chì cứng.

Bước 3: Vẽ hình cắt
Để biểu diễn cấu tạo bên trong những vật thể có lỗ rỗng, có rãnh, ta dùng cắt đứng hoặc
hình cắt cạnh. Khi vẽ hình cắt, ta cần xác định vị trí mặt phẳng cắt đi qua vật thể. Vẽ hình
cắt đứng thì mặt phẳng cắt phải song song với mặt phẳng chiếu đứng; vẽ hình cắt cạnh thì
mặt phẳng cắt phải song song với mặt phẳng hình chiếu cạnh. Để học sinh(HS) dễ hiểu,
giáo viên nên sử dụng mô hình, tranh vẽ hoặc máy chiếu hình ảnh động để học sinh(HS)
dễ quan sát.

Bước 4: Vẽ hình chiếu trục đo:
Giáo viên cần phân tích cho học sinh thấy rằng các vật thể xung quanh chúng ta đều có
hình khối 3 chiều. Các vật thể dù phức tạp đến mức nào cũng đều do các khối hình học
cơ bản tạo nên. Cho nên, việc vẽ hình chiếu trục đo của một vật thể chính là đi vẽ hình
chiếu trục đo của các khối hình học tạo nên vật thể đó.

Tải về bản full

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯNG YÊN
TRƯỜNG THPT PHÙ CỪ
*********

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I
VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ
MÔN CÔNG NGHỆ 11

GIÁO VIÊN: BÙI XUÂN ĐÍCH
TỔ: LÍ – HOÁ – CÔNG NGHỆ
TRƯỜNG THPT PHÙ CỪ

Phù Cừ, ngày 15 tháng 4 năm 2013

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I- LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1-Cơ sở lý luận.
Phân môn Vẽ kĩ thuật cơ sở của Công Nghệ lớp 11 đòi hỏi trí tưởng tượng
không gian tốt, là môn học góp phần giúp học sinh hình thành tính năng động,
sáng tạo tiếp cận với tri thức khoa học - kĩ thuật và định hướng tốt hơn cho ngành
nghề của học sinh sau này.
Môn học cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về vẽ kĩ thuật, học
sinh nắm được phương pháp hình chiếu vuông góc, các hình biểu diễn (hình chiếu,
hình cắt, mặt cắt, hình chiếu trục đo, hình chiếu phối cảnh…) để thể hiện, biểu
diễn một vật thể, một chi tiết máy hay một sản phẩm cơ khí hoàn chỉnh. Thông
qua đó giúp các em đọc được các bản vẽ kĩ thuật đơn giản, là cơ sở cho quá trình
học tập lên cao sau này và giáo dục học sinh trong lao động, sản xuất.
Vì tầm quan trọng của phân môn nêu trên nên cần đi sâu nghiên cứu, đổi mới
phương pháp sao cho việc truyền thụ kiến thức tới học sinh đạt hiệu quả cao nhất.
2-Cơ sở thực tiễn
Môn Công Nghệ 11, ở phần Vẽ kỹ thuật cơ sở là nội dung khó. Nội dung kiến
thức kĩ thuật vừa cụ thể vừa trìu tượng: Kiến thức kĩ thuật thường là những khái
niệm, cấu tạo và nguyên lý làm việc của máy móc thiết bị. Học sinh rất khó tiếp
thu nếu không hiểu được nội dung các hình vẽ mang nhiều yếu tố của môn vẽ kĩ
thuật.
Kênh hình trong sách giáo khoa ở nhiều môn học đều mang kiến thức của
môn VẼ KĨ THUẬT như các hình không gian môn Vật lí, môn Toán (hình học
không gian), hình cắt (cắt dọc, cắt ngang) môn Sinh…Đặc biệt kênh hình của môn
môn Công Nghệ có rất nhiều hình vẽ liên quan tới hình vẽ kĩ thuật được ứng dụng
trong thực tế.
Trong thực tế hiện nay môn Công Nghệ đang gặp nhiều khó khăn thiếu thốn
về cơ sở vật chất cho dạy học và thực hành: thiếu vật thể trực quan, thiếu mô hình
dạy học, thiếu tranh vẽ, thiếu dụng cụ vẽ cho thày dạy phần Vẽ kĩ thuật…Để nâng
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

2

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

cao chất lượng dạy học bộ mỗi thầy cô cố gắng khắc phục các khó khăn của bộ
môn, đồng thời phải luôn đổi mới, rút kinh nghiệm sau mỗi bài giảng để thu được
kết quả tốt hơn.
Với những lí do trên, tôi xin đưa ra một số ý kiến trao đổi rút kinh nghiệm về
giảng dạy chương I: Vẽ kĩ thuật cơ sở của phần VẼ KỸ THUẬT với mong muốn
được sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp.
II- MỤC ĐÍCH VÀ QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN
1- Mục đích
Giúp việc dạy và học phần VKT dễ dàng hơn, Hiểu và nắm vững các cách
biểu diễn vật thể, thành thạo kỹ năng vẽ, làm cơ sở để các em học bộ môn VKT
trong các trường chuyên nghiệp kỹ thuật và làm việc sau này. Qua trao đổi mỗi
thày cô dạy bộ môn Công Nghệ cũng rút ra những kinh nghiệm để việc giảng dạy
tốt hơn.
2- Quá trình thực hiện.
Trong nhiều năm qua tôi đã suy nghĩ đổi mới cách dạy và học bộ môn nói
chung và phần Vẽ kĩ thuật cơ sở nói riêng đồng thời trao đổi cùng đồng nghiệp để
vận dụng thực hiện. Sau mỗi bài giảng lại đúc kết rút kinh nghiệm và trao đổi để
đưa ra cách dạy phù hợp nhất. Kết quả được đối chứng qua các lần kiểm tra, làm
bài tập thực hành rồi tiếp tục rút kinh nghiệm để đạt được kết quả tốt hơn,
Khi nhà trường có thêm các phương tiện trình chiếu và nối mạng Internet tôi
đã tích cực soạn bài theo hướng dùng các phương tiện trình chiếu và sưu tầm các
hình vẽ kỹ thuật để phục vụ cho bài dạy và tích cực đổi mới phương pháp theo
hướng phát huy tính tích cực của học sinh.
Từ kinh nghiệm của bản thân dạy môn Công Nghệ, đặc biệt phần Vẽ kĩ
thuật, chương Vẽ kĩ thuật cơ sở tôi muốn trao đổi cùng đồng nghiệp rất mong
được sự góp ý, trao đổi của các thày cô.

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

3

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

B. NỘI DUNG
I- ĐẶC ĐIỂM CHƯƠNG I: VẼ KỸ THUẬT CƠ SỞ.

Mỗi môn học đều có những đặc điểm riêng. Để tìm ra phương pháp giảng
dạy thích hợp phải hiểu rõ mục tiêu của chương, của từng bài cụ thể. Từ đó, người
dạy phải lựa chọn phương pháp và xây dựng giáo án cho phù hợp.
Nhiều ý kiến của các thày cô đều cho rằng phần vẽ kỹ thuật của Công Nghệ
lớp 11 vừa hay lại vừa khó. Khó cả :việc học” và cả “việc dạy”. Nhiều học sinh
đầu tiên rất ngại học vì cho rằng khó song khi thấy hay thích học thì kiến thức đã
chuyển sang phần khác.
Chương I cũng là chương có nhiều bài thực hành với thời lượng 4 tiết thực
hành. Tuy vậy nếu học sinh không vẽ và luyện tập ở nhà thì vẫn không đủ thời
gian để làm hết các bài tập trong sách giáo khoa.
Nội dung rất khó do khó hình dung, khó vẽ hình, phải tư duy trìu tượng
nhiều: Từ vật thể phải hiểu rõ cách vẽ và vẽ được các hình chiếu vuông góc, vẽ
được hình cắt mặt cắt. Ngược lại từ các hình chiếu học sinh phải hiểu cách vẽ và
vẽ được hình chiếu trục đo và hình chiếu phối cảnh của vật thể.
II-LỰA CHỌN NỘI DUNG KIẾN THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP.
1-VỀ NỘI DUNG

1.1. Nội dung SGK theo chuẩn kiến thức và đề xuất.
Chương I với tiêu đề VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ gồm 7 bài trong đó có 5 bài lý
thuyết và 2 bài thực hành. Các nội dung của chương các em đã được học ở THCS
nhưng sơ lược. Nội dung của chương được nâng lên ở mức cao so với THCS.
Các bài của chương gồm:
Bài 1: Tiêu chuẩn trình bày bản vẽ gồm những kiến thức cơ bản nhất cần
tuân thủ khi vẽ gồm các tiêu chuẩn khổ giấy, tỷ lệ, chữ và số, ghi kích thước..

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

4

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

Bài 2: Hình chiếu vuông góc giới thiệu cơ sở của vẽ hình chiếu. Đây là nội
dung cần giảng kỹ để các em hiểu được phương pháp biểu diễn vật thể bằng HÌNH
CHIẾU.
Bài 3: Thực hành vẽ hình chiếu vật thể đơn giản được thực hiện trong 2 tiết
(Phân phối cũ 1 tiết) Qua bài thực hành giúp các em tập vẽ các đường nét dưới sự
hướng dẫn của thày và vẽ đúng hình chiếu làm cơ sở cho kỹ năng vẽ sau này.
Bài 4: Hình cắt, mặt cắt cũng được biểu diễn bằng phương pháp hình chiếu
vuông góc nhưng để biểu diễn rõ những phần khuất của vật thể.
Bài 5: Hình chiếu trục đo dùng bổ trợ cho hình chiếu, kiến thức này trong
toán học gọi là hình không gian, Vẽ và tưởng tượng tốt hình chiếu trục đo sẽ giúp
các em học tốt môn toán hình không gian lớp 11.
Bài 6: Thực hành biểu diễn vật thể là bài toán tổng hợp về các phương pháp
biểu diễn vật thể vận dụng các phương pháp biểu diễn: Hình chiếu, hình cắt, hình
chiếu trục đo. Bài được thực hiện trên lớp trong 2 tiết.
Bài 7: Hình chiếu phối cảnh là phương pháp biểu diễn dùng nhiều trong
ngành kiến trúc, xây dựng. Bài chỉ giới thiệu sơ lược các hình biểu diễn trong bản
vẽ xây dựng, bản vẽ nhà.
Chương I có một bài ôn tập và 1 tiết kiểm tra cả lý thuyết và thực hành
Theo chuẩn kiến thức bài 1 cung cấp ngay những kiến thức về tiêu chuẩn bản
vẽ không có kiến thức về vẽ nối tiếp giữa hai đoạn thẳng và cung tròn là kiến thức
cần giải một số bài tập của bài thực hành (bài 1-bài 3-bài 5). Bài 3 thực hành vẽ
hình chiếu của vật thể SGK chỉ hướng dẫn một cách vẽ hình chiếu theo cách “ Vẽ
khối bao ngoài rồi cắt bỏ từng phần”. Nếu chỉ áp dụng cách vẽ này sẽ rất khó khăn
khi các em vẽ các bài thực hành trang 21 nên cần bổ sung cách vẽ hình chiếu.
Tương tự bài 5 của chương chỉ cung cấp một cách vẽ hình chiếu trục đo trong
khi SGK nêu “ Căn cứ vào đặc điểm hình dạng của vật thể để chọn cách vẽ hình
chiếu trục đo thích hợp. Để giúp học sinh vẽ được hình chiếu trục đo phần bài tập
thực hành cần cung cấp thêm cho học sinh thêm cách vẽ khác.
1.2. Những vấn đề cần nghiên cứu, bổ sung.
1.2.1. Nguyên tắc bổ sung: Vì nội dung kiến thức SGK đã được các
giáo sư dày công đầu tư và đã được thẩm định nên việc bổ sung thêm kiến thức
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

5

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

cần phải được cân nhắc kỹ và trao đổi cùng đồng nghiệp và tuân thủ các nguyên
tắc sau:
+ Thật sự cần thiết, nếu thiếu HS gặp khó khăn khi học và thực hành.
+ Cần và đủ, phù hợp thời gian, không làm nặng thêm kiến thức SGK.
+ Không đưa ra mục riêng, khi nào cần giảng thì bổ sung khi đó.

1.2.2. Những kiến thức cần bổ sung:
- KIẾN THỨC VẼ NỐI TIẾP ĐƯỜNG THẲNG VỚI CUNG TRÒN:

Cách vẽ nối tiếp hai đường thẳng với một cung tròn giúp các em có kiến
thức vẽ hình chiếu các bài tập trang 21, vẽ lại các hình chiếu trang 36. Cụ thể:

Bài tập 1 và 3 trang 21 Hình chiếu BẰNG cần vẽ nối tiếp
BÀI 1+3

HÌNH CHIẾU BẰNG
R20

40

20

O20

20

O40

40

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

6

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

Bài tập 5 trang 21 Hình chiếu ĐỨNG cần vẽ nối tiếp

O20

R20

40

Hình chiếu đề 5 bài tập thực hành trang 36 cũng phải vẽ nối tiếp

R16

32

016

Theo phân phối chương trình cũ bài 3 thực hành vẽ các hình chiếu của vật thể
đơn giản chỉ có một tiết nay phân phối mới đã tăng lên 2 tiết nên việc bổ sung kiến
thức vẽ nối tiếp để học sinh có kiến thức vẽ các hình chiếu cho cả hai bài đã nêu là
hợp lý (Kiến thức vẽ nối tiếp đã có SGK cũ). Việc bổ sung này chỉ mất khoảng 5-7
phút.
- CÁCH VẼ HÌNH CHIẾU

Ngoài cách vẽ hình chiếu như SGK đã nêu ( vẽ khối bao ngoài và cắt bỏ từng
phần” giáo viên có thể bổ sung các cách vẽ mà nhiều thày cô đã giảng vẽ dựa vào
định nghĩa hình chiếu. Cách vẽ này giúp học sinh dễ dàng vẽ được các hình chiếu
của bài tập vẽ hình chiếu trang 21.
Sách giáo khoa cũ trang 38 có định nghĩa hình chiếu: “Hình chiếu là hình
biểu diễn bề mặt nhìn thấy của vật thể đối với người quan sát. Khi cần thiết phải
thể hiện phần không nhìn thấy của vật thể, cho phép dùng nét đứt để vẽ”
Có thể đưa ra các bước để vẽ hình chiếu như sau
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

7

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

Bước 1: Xác định hướng chiếu
Cần lưu ý bước này có ý nghĩa rất quan trọng vì hình chiếu đứng là hình chiếu
chính của bản vẽ, phải phản ánh rõ nét, thể hiện nhiều thông tin nhất về hình dạng
vật thể nên phải chọn hướng chiếu từ trước đảm bảo được yêu cầu này.
Bước 2: Căn cứ vào mỗi hướng chiếu đã xác định xác định bề mặt nhìn
thấy, nét thấy, bề mặt khuất, nét khuất và tiến hành vẽ mờ theo thứ tự : Hình chiếu
đứng, hình chiếu bằng và hình chiếu cạnh.
Bước 3: Tô đậm và ghi kích thước
Trước khi tô đậm cần kiểm tra sửa chữa sai sót bước vẽ mờ (bỏ nét thừa, bổ
xung nét thiếu…) Dùng bút chì mềm tô đậm. Sau đó ghi kích thước.
Xin lấy một vài ví dụ khi thực hiện bài tập vẽ hình chiếu đề 2 trang 21: Vẽ
hình chiếu tấm trượt dọc

1-Xác định hướng chiếu:
2- Quan sát xác định bề mặt thấy, khuất và tiến hành vẽ
a)Vẽ hình chiếu đứng
HÌNH CHIẾU ĐỨNG
Bề mặt thấy

HƯỚNG CHIẾU

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

8

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
HƯỚNG CHIẾU
b) Vẽ hình chiếu bằng

Bề mặt thấy

HÌNH CHIẾU BẰNG

c)Vẽ hình chiếu cạnh
Trong bài tập này tác giả sách giáo khoa vẽ hình chiếu trục đo với chiều dài
theo trục 0/y/ , (Đáng lẽ chiều dài phải theo trục chiều rộng theo trục 0/x/) , chiều
rộng theo trục 0/x/, (Đáng lẽ chiều rộng phải theo trục chiều rộng theo trục 0/y/).
Vì vậy học sinh rất khó vẽ hình chiếu cạnh vì không quan sát được bề mặt bên trái.
Có thể chọn hướng chiếu xoay với cách này 90o nhưng các hình chiếu rất khó hình
dung ra vật thể. Tuy vậy với cách vẽ này vẫn có thể suy mặt trái của vật thể tương
tự như nhìn mặt phải nhưng phải chú ý chiều quan sát và phải xoay ngược lại
180o.

Bề mặt thấy

HÌNH CHIẾU CẠNH

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

9

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

Kết quả ta được các hình chiếu như sau:

Để học sinh dễ làm bài tập hơn có thể vẽ lại hình chiếu trục đo vật thể như hình
sau. Với hình vẽ này việc xác định hướng chiếu tối ưu ( Hình chiếu đứng thể hiện
chiều dài và chiều cao, hình chiếu bằng thể hiện chiều dài và chiều rộng, hình
chiếu cạnh thể hiện chiều rộng và chiều cao) và quan sát các bề mặt vật thể được
dễ dàng nhất là bề mặt bên trái để vẽ hình chiếu cạnh.
Từ trên

Từ trái
Từ trước

Cách vẽ này tôi đã trao đổi với nhiều đồng nghiệp và nhận được sự ủng hộ. Học
sinh vẽ cách này cũng dễ dàng hơn, không bị nhầm lẫn (không phải tẩy xoá nhiều)

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

10

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

Cũng cần lưu ý học sinh các bề mặt vẽ bằng hình chiếu trục đo bị biến dạng
góc vuông thành góc nhọn hoặc góc tù nhưng khi vẽ phải vẽ góc vuông..
- CÁCH VẼ HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO

Để vẽ hình chiếu trục đo của vật thể cần đọc được bản vẽ hình chiếu và hình dung
được vật thể và căn cứ đặc điểm hình dạng vật thể để chọn cách vẽ thích hợp.
Có thể chọn các cách vẽ sau;
1- Vẽ khối bao ngoài rồi cắt bỏ từng phần như sách giáo khoa mới (Bảng 5-1
SGK) trang 30
2- Vẽ trước một mặt làm cơ sở (Mặt trước hay mặt bên, mặt đáy..), từ đó dựng
các đường và các mặt khác như sách giáo khoa cũ cùng tác giả (Bảng 3-2 trang
36)
Sách giáo khoa Công nghệ 11 chỉ đưa ra một cách vẽ như đã nêu. Với các bài
thực hành trang 36 sẽ rất khó vẽ. Thời gian cho bài thực hành là 2 tiết nên có thể
vẽ trước bảng 3-2 SGK cũ để bổ sung thêm cách vẽ thứ hai . Thực tế tôi đã thực
hiện như vậy và thu được kết quả rất tốt. Có thể bổ sung thêm các hình vẽ, hướng
dẫn thực hiện chi tiết cho các cách vẽ và để các em chọn lựa.
Đây là các bản trong và sử dụng máy chiếu cho việc hướng dẫn bài thực hành
trang 36 và đã thu được kết quả tốt:
VẼ ĐỀ 3 TRANG 36
GÁ LỖ CHỮ NHẬT TL 1:1
31

14

23

Các hình chiếu

12

28

68

1-Vẽ HCTĐ

30

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

16
Trường THPT Phù Cừ

11

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

Cách 1: Vẽ khối bao ngoài, thực hiện cắt bỏ từng phần
- Vẽ khối bao ngoài
+ Vẽ trục đo (chọn vuông góc đều)
+ Đặt lần lượt trên các trục đo
o/x/, o/y/ , o/z/ các kích thước chiều
dài, chiều rộng và chiều cao của
khối hộp bao ngoài vật thể: 68x28x23

- Cắt bỏ phần đầu dạng hộp chữ nhật
31

9

x/

14

y/

O/
16

- Cắt bỏ phần lỗ ở giữa

22
y/

/

0 kích thước)
- Tẩy bỏ nét thừa, tô đậm ghi kích thước (trên hình chưa ghi

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

12

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

Cách 2: Vẽ một mặt làm cơ sở, vẽ tiếp các mặt khác, cắt bỏ lỗ rãnh
nếu có. (Giới thiệu thêm)
- Vẽ mặt cơ sở
+ Vẽ các trục đo (chọn vuông góc đều)
+ Vẽ mặt trước làm cơ sở
z/
x/

y/

O/

- Từ các đỉnh của mặt cơ sở
vẽ các đường thẳng song song
với trục đo O/y/.
Xác định chiều rộng, nối lại.
+ Kẻ các đường thẳng song song

x/

z/

y/

O/
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

13

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

+ Xác định chiều rộng (đo ở hình chiếu bằng q=1 nối lại)

28

28

z/

x/

28

y/

28

O/

- Khoét lỗ chữ nhật

z/

x/

y/

O/

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

14

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

- Tẩy bỏ nét thừa, tô đậm, đánh bóng, ghi kích thước nếu cần

- Vẽ hình chiếu cạnh
+Từ hình chiếu trục đo đã vẽ trên dễ dàng vẽ được hình chiếu cạnh. Nếu đã
quen và hình dung được có thể vẽ HCC ngay bằng cách kẻ các đường gióng từ hai
hình chiếu
+ San đều kích thước cho hình chiếu cạnh

- Vẽ hình cắt toàn phần thay thế hình chiếu đứng
- Chọn hình cắt toàn phần vì hình chiếu đứng không có trục đối xứng.

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

15

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

- Mô tả hình dạng sau cắt (học sinh tưởng tượng hoặc vẽ phác giấy nháp để hình
dung)

14

23

Vẽ hình cắt toàn phần trên cơ sở đã hình dung đúng bề mặt bị cắt (bề mặt tiếp xúc
với mặt phẳng cắt) được chiếu vào mặt phẳng hình chiếu đứng.
+ Sửa nét đứt ở hình chiếu đứng thành nét thấy(nét liền đậm).
+ Kẻ nét gạch gạch bằng nét liền mảnh thể hiện bề mặt cắt.
+ Không cần ghi kí hiệu nét cắt, mũi tên, chữ cái...vì hình chiếu bằng có trục đối
xứng (theo quy ước). Mặt phẳng cắt được hiểu là đi qua trục đối xứng.
3
1

1 2
2

28

30

1
6

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

16

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

1
4

2
3

31

2
8

1
2
2

6
8

30

1
6

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

17

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
- CÁCH GỌT BÚT CHÌ, CÁCH SỬ DỤNG DỤNG CỤ VẼ....

Phần này giáo viên lồng trong bài thực hành và uốn nắn học sinh khi làm bài. Cụ
thể:
- Cách chọn và gọt bút chì đúng quy định giúp các em vẽ được các đường nét đẹp,
đúng tiêu chuẩn.
- Cách sử dụng dụng cụ vẽ: Sử dụng Êke, Com pa, thước để dựng các đường thẳng
vuông góc, các đường thẳng song song...
- Cách vẽ các đường nét đảm bảo tiêu chuẩn
Cách gọt bút chì và sử dụng dụng cụ vẽ SGK cũ đã hướng dẫn khá tỉ mỉ, có thể
tham khảo thêm các tài liệu khác để hướng dẫn học sinh.
2-VỀ TRỰC QUAN.
- Để giảng dạy đạt kết quả tốt cần sử dụng triệt để và có hiệu quả kênh hình
SGK. Để phát huy tính cực của học sinh và sử dụng tốt các hình vẽ giáo viên cần
sử dụng tốt các hình vẽ do Bộ giáo dục phát hành và bổ sung thêm các hình vẽ còn
thiếu. Có thể dùng máy chiếu bản trong và máy chiếu Projector để chiếu các hình
vẽ SGK hiệu quả sẽ tốt hơn. Trong nhiều năm qua tôi đã sử dụng chiếu các hình
ảnh SGK bằng máy chiếu bản trong trong tất cả các giờ dạy, củng cố và chiếu
bằng máy chiếu Projector trong các giờ ôn tập đạt kết quả rất tốt. Học sinh hiểu
bài và hứng thú học tập. Để học sinh hiểu bài tốt hơn tôi đã vẽ thêm nhiều hình vẽ
phục vụ cho các bài dạy.
- Hình vẽ trên bảng là một kênh trực quan không thể thiếu. Với các bài thực
hành việc hướng dẫn học sinh cách vẽ nhất thiết giáo viên cần phải vẽ hình trên
bảng theo các bước quy định. Đồng thời khi vẽ hình cần nhấn mạnh cách sử dụng
dụng cụ vẽ kẻ các đường nét, nhất thiết phải dùng dụng cụ vẽ để vẽ và minh hoạ.
- Trong phần vẽ hình chiếu cần bổ sung thêm các mô hình của vật thể để giảng
bài. Có thể làm mô hình bằng gỗ nhẹ, cắt bằng xốp hay dán bằng bìa cắt
tông...Cũng có thể cho học sinh tạo ra các mô hình từ bài dạy thực hành vẽ hình

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

18

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

chiếu, hình chiếu trục đo, chấm điểm. Công việc này khiến các em hứng thú học
và hiểu sâu bài.
3-VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP.
Đây là vấn đề trọng tâm nhất và cũng cần trao đổi nhiều nhất. Nhiều quan niệm
đổi mới không giống nhau như: Có trình chiếu mới là đổi mới, vấn đáp nhiều mới
phát huy tính tích cực, đổi mới phải chia nhóm thảo luận trao đổi...Qua các kỳ học
tập chuyên môn, tập huấn thay sách và trao đổi với đồng nghiệp tôi thấy:
Đổi mới hiểu đúng nghĩa là đổi mới cách dạy và cách học để phát huy tính tích
cực và sáng tạo của học sinh. Căn cứ vào mục tiêu bài giảng, dưới sự gợi ý, dẫn
dắt của thày học sinh đi tìm kiến thức theo các mục tiêu đề ra. Trong cách dạy và
học tích cực thày đóng vai trò chủ đạo, trò đóng vai trò chủ động. Cũng cần thống
nhất rằng học sinh không chỉ học những kiến thức cụ thể mà cần học cách học
cách tư duy và tư duy sáng tạo. Những kiến thức kỹ thuật cụ thể sau này có thể
không dùng đến nhưng những “tư duy kĩ thuật” bao giờ cũng cần và có ích.
Để gợi mở dẫn dắt được học sinh tìm kiến thức cần có “điểm xuất phát”, đó
là các kiến thức đã học, những kiến thức thực tế và kênh hình và kiến thức
SGK.Từ các điểm xuất phát này giáo viên vấn đáp, gợi mở (tuỳ theo đối tượng) để
học sinh tháo gỡ, tìm hiểu xây dựng nội dung kiến thức.

Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

19

KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11

III. NHỮNG GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
BÀI 2- HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC
Để học sinh hiểu được khái niệm về phương pháp hình chiếu vuông góc cần sử
dụng hiệu quả hình 2-1 qua việc lựa chọn các câu hỏi vấn đáp, gợi mở:
Hoạt động : Xây dựng nội dung phương pháp góc chiếu thứ nhất:
1-Xem hình vẽ cho biết vật thể đặt trong góc tạo bởi các mặt phẳng nào?

Học sinh nhìn hình vẽ dễ dàng trả lời câu hỏi: Vật thể được đặt trong góc tạo
bởi ba mặt phẳng là mặt phẳng hình chiếu đứng, mặt phẳng hình chiếu bằng và
mặt phẳng hình chiếu cạnh.
2-Xem hình vẽ cho biết các hướng chiếu?
Trên hình vẽ đã ghi rõ các hướng chiếu đó là hướng chiếu từ trước, từ trên và từ
trái. Học sinh dễ dàng trả lời.
3- Tên gọi các hình chiếu A, B, C trên các mặt phẳng hình chiếu?
HS: Hình chiếu đứng, hình chiếu bằng, hình chiếu cạnh
Giáo viên nêu lí do phải xoay các mặt phẳng hình chiếu để các hình biểu diễn ở
trên cùng mặt phẳng biểu diễn (mặt phẳng tờ giấy vẽ) và cách xoay. Sau khi đã
xoay các hình chiếu được biểu diễn như hình 2-2 SGK
Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH
Năm học 2012 - 2013

Trường THPT Phù Cừ

20

Tải về bản full