Theo Quyết định số 32/2007/QĐ-BYT của Bộ Y tế ban hành ngày 15/8/2007, để chẩn đoán 1 ca chết não cần dựa trên các tiêu chuẩn lâm sàng, thử nghiệm lâm sàng, cận lâm sàng và thời gian. Tiêu chuẩn lâm sàng Người bệnh rơi vào hôn mê sâu (thang điểm hôn mê Glasgow bằng 3 điểm); đồng tử cố định (đồng tử hai bên giãn trên 4 mm); đồng tử mất phản xạ với ánh sáng (ánh sáng đèn Pin); mất phản xạ giác mạc.
Các nghiệm pháp thử nghiệm lâm sàng Nghiệm pháp gây ho khi hút đờm âm tính: Mất phản xạ ho khi kích thích bằng ống thông nơi phân chia phế quản gốc phải và trái qua ống nội khí quản; Phản xạ mắt búp bê: Bình thường khi nghiêng đầu bệnh nhân sang một bên, hai mắt sẽ đảo ngược sang bên đối diện, khi chết não nhãn cầu không cử động; Phản xạ mắt-tiền đình: Bình thường khi bơm 50 ml nước lạnh khoảng 5-6oC vào lần lượt hai tai, mắt quay về phía bơm (nhưng phải có màng nhĩ bình thường). Tìm phản xạ này thay cho phản xạ mắt búp bê khi nghi ngờ có chấn thương cột sống cổ hoặc phản xạ đầu - mắt không rõ; Nghiệm pháp ngừng thở: Cho bệnh nhân thở máy với ô xy 100% trong 10 phút sau đó tháo máy thở khỏi bệnh nhân, đưa qua ống nội khí quản 6 lít/phút ô xy 100% trong 10 phút, nếu bệnh nhân không thở được thì nghiệm pháp dương tính. Tiêu chuẩn cận lâm sàng Xác định tiêu chuẩn cận lâm sàng để xác định chết não, phải sử dụng một trong các kết quả kỹ thuật chuyên môn sau đây: Ghi điện não: Mất sóng điện não (đẳng điện). Chụp cắt lớp vi tính xuyên não: Chụp cắt lớp vi tính sọ não có bơm thuốc cản quang tĩnh mạch nhưng không thấy mạch máu não ngấm thuốc. Chụp siêu âm Doppler xuyên sọ: Không thấy sóng Doppler của hình ảnh siêu âm (trên giấy siêu âm) hoặc mất dòng tâm trương, chỉ còn các đỉnh sóng tâm thu nhỏ khởi đầu kỳ tâm thu. Chụp X quang động mạch não: Không thấy động mạch não ngấm thuốc cản quang. Chụp đồng vị phóng xạ: Bơm chất đồng vị phóng xạ vào máu nhưng không thấy hình ảnh chất phóng xạ trong não ở phút thứ 30, phút thứ 60 và phút thứ 120 sau khi bơm. Tiêu chuẩn thời gian Tiêu chuẩn thời gian để xác định chết não ít nhất là 12 giờ, kể từ khi người bệnh có đủ các tiêu chuẩn lâm sàng và không hồi phục mới được chẩn đoán chết não. Khi tiến hành xác định chết não phải có ba bác sỹ đủ điều kiện theo quy định tại Điều 27 của Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác cùng đánh giá, có ý kiến độc lập và ký biên bản riêng cho mỗi người vào ba thời điểm: Bắt đầu xác định chết não và hai thời điểm tiếp theo là 6 giờ và 12 giờ kể từ khi bắt đầu xác định chết não./. Chết não là sự mất mát hoàn toàn chức năng não. Tim, phổi, hệ thần kinh trung ương... ngừng hoạt động, không thể phục hồi. Bác sĩ Dương Văn Tâm, Bệnh viện Châm cứu Trung ương, cho biết hệ thống MeSH của Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ định nghĩa "chết não" (brain dead) bao gồm chết cả cuống não. Cuống não nằm dưới đại não phía trước tiểu não, nhiệm vụ nối não bộ với tủy sống và kiểm soát các chức năng tự động chẳng hạn như hô hấp, tiêu hóa, nhịp tim và huyết áp. Đây gọi là sự mất hoàn toàn chức năng não, bao gồm hoạt động không tự nguyện cần thiết để duy trì cuộc sống. Một người được coi là chết não khi hoạt động tim, phổi, hệ thần kinh trung ương ngừng hoạt động, không thể phục hồi, chỉ có các thiết bị hỗ trợ sự sống giúp cho các chức năng này tiếp tục hoạt động. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến chết não như chảy máu não, chảy máu dưới nhện, viêm màng não, chấn thương sọ não... Bệnh nhân chết não hoàn toàn sẽ được trả về để gia đình an táng, hoặc gia đình có thể hiến tặng nội tạng của họ.
Thực tế, tại Việt Nam nói riêng và các nước phương Đông nói chung, khái niệm "chết não" (brain dead) vẫn còn khá mới mẻ, chưa có tiêu chuẩn và nguyên tắc cụ thể. Nhiều trường hợp bệnh nhân nhập viện có kết quả xét nghiệm điện não đồ phẳng, não kém, tổn thương cuống não, kèm theo đó là tình trạng vận động căng cứng, chân tay duỗi thẳng, không nhận thức, không phản xạ ánh sáng, cấu véo không đau... Tuy nhiên, cơ thể họ vẫn hoạt động, tim vẫn đập, vẫn có chức năng bài tiết, tiêu hóa... các bác sĩ vẫn chẩn đoán là "chết não". Những trường hợp như vậy được hiểu là chết não không hoàn toàn, gọi đúng chuyên môn là "duỗi cứng mất não". Ví dụ người có tiểu não chết nhưng có một cuống não sống, khiến nhịp tim và nhịp thở vẫn tiếp tục hoạt động không cần sự giúp đỡ. "Duỗi cứng mất não" là hậu quả của những tổn thương não rất nghiêm trọng, rối loạn thoái hóa thần kinh, rối loạn trao đổi chất hoặc bất thường bẩm sinh trong não bộ. Bệnh nhân duỗi cứng mất não có thể dẫn tới tình trạng sống thực vật hay hôn mê. Hôn mê là trạng thái bất tỉnh kéo dài mà người đó không thể được đánh thức, không thể phản ứng một cách bình thường đối với các kích thích đau, ánh sáng hay âm thanh, mất đi chu kỳ thức - ngủ bình thường. Còn sống thực vật là người bệnh luôn tỉnh và mở mắt, tuy nhiên, họ bị mất hết ý thức, không có bất cứ phản ứng nào với mọi kích thích. Họ không nghe, không nói, không cử động, không ăn uống, vẫn có chức nặng bài tiết, tiêu hóa song họ không thể khống chế đại tiểu tiện. Toàn bộ những phản ứng bản năng của người thực vật vẫn được duy trì, bao gồm sự co bóp của tim, hơi thở, phản ứng ho, nuốt, hắt hơi. Một người thực vật có thể sống liên tục nhiều năm bằng nước, sữa và chất dinh dưỡng truyền qua ống thông. Bệnh nhân bị "duỗi cứng mất não" thường được các bác sĩ trả về, không được chữa trị, sống thực vật trong nhiều năm. Song, theo Đông y, bệnh vẫn có thể điều trị để cải thiện chức năng vận động và các chức năng khác để duy trì nhận thức cũng như sự sống cơ thể. Cách điều trị là kết hợp các phương pháp tác động lên huyệt vị, kinh lạc như: điện châm, thủy châm, xoa bóp, bấm huyệt. Liệu trình điều trị liên tục nhiều đợt và phải kiên trì nhiều năm, kết quả không thể nói trước. Một vài bệnh nhân sau điều trị có thể đi lại vận động được, đồng tử tốt, có biểu hiện nhận thức. Với tình trạng hôn mê, bệnh nhân sẽ được duy trì sự sống bằng nhiều cách như giữ thông đường thở, mở khí quản, đặt nội khí quản, thở máy (nếu cần), đảm bảo các chức năng tuần hoàn như dùng thuốc trợ tim, duy trì nhịp tim, duy trì nước điện giải, cân bằng kiềm toan, điều chỉnh huyết áp... Song, rất khó xác định bệnh nhân sẽ hôn mê trong tình trạng này bao lâu, có thể vài giờ, vài tháng, thậm chí vài năm. Một số trường hợp của Việt Nam và trên thế giới ghi nhận hiện tượng bệnh đang hôn mê bỗng dưng tỉnh lại. Điều đó chỉ có thể gọi là sự kỳ diệu của y học chứ chưa thể giải thích. Theo vnexpress.net
Sự quan tâm của nhân loại với cái chết dường như không bao giờ giảm. Những bộ phim về xác sống như World War Z và Zombieland đã kiếm được hàng trăm triệu đô la, The Walking Dead là một trong những chương trình phổ biến nhất trên truyền hình, và Game of Thrones đã chiếm được trí tưởng tượng của khán giả trên toàn thế giới. Nhưng tái sinh cho người chết luôn là điều hư cấu và tưởng tượng . Tuy nhiên, nếu một nhóm các nhà khoa học tại Philadelphia thành công, thì Frankenstein có thể sớm trở thành sự thật . Trước đây đã có nhiều bài báo viết khả năng thực tế của việc ghép đầu, nhưng bác sĩ đề xuất dự án bị nhiều người cho là hoang đường này dự định sẽ tiến hành trên một bệnh nhân sống và một cái đầu sống mới. Còn giờ đây, các bác sĩ và các nhà khoa học tại công ty công nghệ sinh học Bioquark lại muốn cải tử hoàn sinh cho người chết. Vào đầu tháng Năm, Bioquark đã nhận được sự phê chuẩn đạo đức để thử nghiệm hàng loạt cách điều trị trên bệnh nhân chết não, đầu tiên ở Ấn Độ, sau đó tại Hoa Kỳ. Theo số liệu thử nghiệm lâm sàng, công ty đang có kế hoạch ghi danh những bệnh nhân đã được tuyên bố là chết não do thương tích. Họ sẽ tiêm một hỗn hợp các protein và tế bào gốc vào túi bao quanh tủy sống, tiếp theo là liệu pháp laser xuyên sọ và kích thích thần kinh. Giai đoạn một sẽ cố gắng tái sinh chỉ thân não, là nơi có trung khu hô hấp, để xem đối tượng có thể tự thở được không. Nếu thành công, các giai đoạn tiếp theo sẽ cố gắng đảo ngược sự chết não.  Chết não được định nghĩa là "mất không thể phục hồi tất cả các chức năng của não, bao gồm cả thân não", mặc dù ở một số nước chết thân não cũng được coi là chết não. Và mặc dù bạn có thể sống mà không cần thận nhờ thận nhân tạo, tim nhân tạo có thể bơm máu và ghép gan hiện được coi gần như phẫu thuật thông thường, thì sống mà không có não vẫn là điều không thể. Cơ thể con người có khả năng chữa lành và tái tạo đáng kinh ngạc. Các tế bào liên tục được thay thế, bổ sung thêm niêm mạc dạ dày, tạo da và tế bào máu mới, và chữa lành vết thương. Nhưng hệ thần kinh trung ương, bao gồm não, thân não và tủy sống, không có khả năng này. Đây là lý do tại sao người bị liệt do chấn thương tủy sống sẽ bị liệt suốt đời. Trong một số tình huống não có tính “co giãn” nhất định, khi các phần khác đảm nhiệm chức năng của các tế bào não bị thương hoặc chết. Nếu tủy sống bị tổn thương không hoàn toàn, một số (hoặc toàn bộ) cử động có thể được phục hồi. Nhưng khi toàn bộ não chết do chấn thương hoặc thiếu tuần hoàn máu, thì cuộc chơi kết thúc. Tế bào não chết không có khả năng chữa lành hoặc mọc lại . Nhưng đây chính là điều mà Bioquark tin rằng họ có thể đảo ngược trong dự án Reamina. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Ira Pastor - giám đốc điều hành của Bioquark - cho biết: "Với động vật lưỡng cư, bạn có thể lấy bỏ hoàn toàn não của chúng, và não sẽ mọc trở lại. Chúng tôi đang tập trung vào phát triển các protein và phân tử sinh học khác để tìm lại sức mạnh này ở con người". Gạt sang một bên sự hoài nghi về việc tái sinh mô não của người, nghiên cứu này đặt ra một câu hỏi lớn hơn nhiều: những người đó sẽ thế nào? Câu trả lời dễ dàng cho bất cứ ai đã từng bị mất đi một người thân yêu quá sớm, là "tất nhiên, họ sẽ vẫn là họ". Nhưng ngay cả nếu công nghệ này là khả thi, thì khả năng tái sinh một bộ não không giống như “nuôi trồng” một quả thận trong phòng thí nghiệm hoặc tạo ra da trong trên đĩa thạch. Bộ não là trung tâm của cuộc sống. Nó là nền tảng quyết định chúng ta là ai. Khi não bị chết, những ký ức, tính cách, con người bên trong chúng ta, sẽ chết theo nó. Tái sinh bộ não sẽ tạo ra một người không có ký ức, không có bản thân. Một người hoàn toàn mới. Tuy điều này thoạt nghe có vẻ không tệ, nhưng hãy dừng lại một giây để nghĩ về những hệ lụy. Khi người mới này tỉnh dậy, ban đầu các thành viên gia đình có thể phấn khởi, nhưng đó sẽ không phải là người mẹ, người cha hay đứa con mà họ đã mất. Mẹ sẽ không phải là mẹ. Cô bé đáng yêu sẽ không phải là con gái bạn nữa – mà là một người nào đó hoàn toàn khác. Việc mất đi người thân đã đủ đau đớn, nhưng mất đi đến hai lần là hết sức tàn nhẫn. Mỗi tiến bộ khoa học mới đều đi kèm với cái giá phải trả, và với mỗi tiến bộ mới lại có những giới hạn phải được đặt ra. Ví dụ, khi việc nhân bản trở thành khả thi, các chính phủ và các nhà khoa học nhanh chóng vào cuộc để đảm bảo rằng con người sẽ không nhân bản chính mình. Nếu bằng cách nào đó giai đoạn một thành công và công nghệ được xác nhận, Bioquark nên tập trung không phải vào việc đảo ngược cái chết, mà là vào việc giúp đỡ các nạn nhân bị đột quỵ và chấn thương não, khi mà người được phục hồi vẫn sẽ là chính người đó. Đó sẽ là việc bắt khoa học tốt làm việc tốt và mang lại lợi ích cho hàng triệu người tàn tật . Giám đốc điều hành của Bioquark cho biết:"Đây là thử nghiệm đầu tiên trong lĩnh vực này và một bước tiến tới việc đẩy lùi cái chết trong cuộc đời của chúng ta". Nhưng cái chết là một phần tự nhiên của cuộc sống. Chúng ta sinh ra, chúng ta sống, chúng ta (hy vọng) đóng góp vào sự tiến bộ của xã hội, và chúng ta chết. Điều mà thử nghiệm thực sự đại diện là bóng ma của sự cận bất tử. |
