Có mặt tại Bangladesh cuối tháng 10vừa qua, phóng viên Lê Cẩm Lê đã có quãng thời gian chứng kiến và trảinghiệm phần nào những nỗ lực phát triển của quốc gia vùng Nam Á nhiềuthiên tai và bất ổn chính trị này. Hai mươi năm trước, ông N.A. Khan bắtđầu làm việc cho Youngone, một công ty đa quốc gia của Hàn Quốc chuyênsản xuất giày dép và quần áo cho các thương hiệu quốc tế đầu tư tạiBangladesh. Lúc ấy, công ty mới chỉ có hơn 300 người. Ngày nay, ông đã trở thành Giám đốc điều hành, cai quản hơn 40.000 côngnhân làm việc trong 12 nhà máy của doanh nghiệp FDI lớn nhất đất nướcnày, với tổng số vốn đầu tư là 350 triệu USD. Câu chuyện về sự phát triển của Youngone, theo ông, là một minh chứngcho thấy đã đến lúc các công ty nước ngoài nên đầu tư vào Bangladesh,dù đất nước này vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Bên cạnh một hệ thống chính trị thường xuyên bất ổn thì hạ tầng yếukém, quan liêu là những vấn đề đau đầu nhất cho Chính phủ Bangladeshhiện nay. Bất kỳ ai đến Dhaka, thử trải nghiệm việc chờ đợi từng chiếcxe di chuyển chậm chạp trên đường phố đầy rẫy ôtô, cũng có thể nhậnthấy tắc nghẽn giao thông là một rào cản quá lớn cho sự phát triển củakinh tế. Tốc độ gia tăng dân số lên tới 2,02% mỗi năm, trong khi đó tỷ lệ ngườibiết chữ chỉ có 35,3%, cũng là những nguyên nhân đẩy đất nước này vàodanh sách những nước nghèo nhất thế giới với thu nhập bình quân đầungười ở mức 482 USD/năm vào năm 2006. Đa số người dân vẫn đang sống trong nghèo đói, song những nhà lãnh đạođất nước và cộng đồng doanh nghiệp Bangladesh vẫn không quên khát vọnghội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới, nâng lên vị thế của quốc gianày. Đi tìm giải pháp “Ở Bangladesh, kinh doanh là điều tốt nhất”, đó là ý tưởng của PhòngThương mại và Công nghiệp Dhaka (DCCI), một trong những tổ chức kinh tếcó lịch sử lâu đời và đại diện cho hơn 5000 doanh nghiệp vừa và nhỏ ởBangladesh. Các con số thống kê gần đây cho thấy có 93.000 công ty công nghiệpthuộc nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) chiếm tới hơn 90% trong nềnkinh tế, tạo 80% công ăn việc làm cho người lao động. Rõ ràng sự pháttriển của đất nước này phụ thuộc phần lớn vào nỗ lực của khu vực tưnhân. Theo số liệu của Tổ chức Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Pháttriển (UNCTAD), trong năm 2007 lượng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vàoBangladesh đạt 666 triệu USD, thấp hơn so với con số 793 triệu USD năm2006. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm này là dosự không chắc chắn về tình hình chính trị trong tương lai cũng như dosự yếu kém của hệ thống hạ tầng. Cho đến nay, sức mạnh nội tại của Bangladesh chủ yếu dựa vào ngành dệtmay, nhờ được hưởng ưu đãi về hạn ngạch dành cho nước kém phát triển.Với 4.600 công ty và 2,5 triệu công nhân, năm 2007, ngành này có giátrị xuất khẩu tới 10,7 tỷ USD, chiếm 75% tổng kim ngạch xuất khẩu củacả nền kinh tế. Kiều hối ngày càng trở lên quan trọng đối với Bangladesh, đạt hơn 7 tỷUSD năm 2007. Từ cuối thập kỷ 80 thế kỷ trước, các chính phủ tạiBangladesh đều nỗ lực thúc đẩy việc xuất khẩu lao động ra nước ngoài,chủ yếu sang khu vực Trung Đông và một số nước tại Đông Nam Á. Chỉriêng trong năm 2007, Bangladesh đã xuất khẩu hơn 850.000 lao động ranước ngoài. Vẫn có những ý kiến lạc quan tại Bangladesh cho rằng quốc gia này khôngbị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng đang lan rộng do sự tham gia vào nềnkinh tế thế giới của họ còn chưa mạnh, đặc biệt trong lĩnh vực tàichính ngân hàng do chính sách tiền tệ nghiêm ngặt; ngành may mặc củaBangladesh tuy xuất khẩu đứng thứ tư trên thế giới nhưng chủ yếu tậptrung vào các mặt hàng cơ bản. Nhưng rõ ràng trong thế giới toàn cầu hóa, mọi người dân Bangladesh đềubiết rằng nếu chỉ bằng ngành may mặc, đất nước này sẽ khó bắt kịp thamgia chuyến tàu toàn cầu hóa trong thế kỷ 21. Những ngày cuối tháng 10, đầu tháng 11, DCCI chào đón hơn 250 đại biểuđến từ 20 quốc gia phát triển và đang phát triển của châu Á và châu Âutham dự những hoạt động chào mừng 50 năm thành lập của tổ chức này. Đâycũng là dịp kỷ niệm 400 năm thành lập Dhaka, nên thành phố trở nên sôiđộng hơn với nhiều sự kiện văn hóa. Với sự có mặt của các quan chức cấp cao của Tổ chức Thương mại Thế giới(WTO), UNCTAD, và các nước trong khu vực cùng những nhà kinh tế, nhànghiên cứu, DCCI tìm kiếm những giải pháp để đưa đất nước này tiến lêntrước một thực tế là Bangladesh đang phát triển chậm hơn rất nhiều sovới nước như Ấn Độ, Trung Quốc và Việt Nam. Hơn ai hết, giới lãnh đạo doanh nghiệp tại đất nước này đang nỗ lực tạora một “thương hiệu mới” cho đất nước này, để thay đổi nhận thức chungcủa thế giới về một Bangladesh nghèo, lạc hậu, chính trị bất ổn, thiêntai liên tiếp và phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài. Một trong những mục tiêu của DCCI là tìm lời giải cho câu hỏi “Bangladesh có một vị thế nào trong khu vực châu Á?”. Sức bật nội tại Là một trong những nước nghèo nhất thế giới với một nền chính trịthường xuyên bất ổn định, Bangladesh không phải không có những điểmmạnh trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài và các tập đoàn đa quốc gia:lực lượng lao động trẻ, tiền lương thấp (bình quân chỉ 20 USD/tháng),một thị trường nội địa lên tới 150 triệu người và khả năng tiếp cận với3 tỷ người tiêu dùng tại các nước xung quanh như Ấn Độ, Trung Quốc vàcác quốc gia Nam Á khác. Như một nhà nghiên cứu nhận định nếu Việt Nam là điểm đến hấp dẫn nhấttrong chiến lược “Trung Quốc +1” của nhiều nhà đầu tư nước ngoài, thìBangladesh cũng có thể tận dụng cơ hội trở thành một lựa chọn kháctrong trong chiến lược “Ấn Độ +1”. Các quan chức trong chính phủ hiện thời của Bangladesh dự báo rằng nếuhọ cải thiện công tác quản trị và tiến hành cải cách, đất nước này cóthể đạt mức tăng trưởng 7-8 % và vượt qua những rào cản của sự nghèođói vào năm 2015. Bangladesh có trở thành một điểm đến hấp dẫn cho giới đầu tư hay không,điều đó còn tùy thuộc vào tình hình chính trị của nước này trong thờigian tới. Chỉ còn hơn một tháng nữa, vào ngày 18/12, những người dân Bangladeshsẽ đi bỏ phiếu bầu chính phủ mới, chấm dứt hai năm cả nước sống trongtình trạng khẩn cấp. Ở quốc gia này, quyền lực về chính trị vẫn là “bệ phóng” cho sự giàu cóvà các doanh nhân có mối quan hệ chặt chẽ với các chính trị gia, dovậy, họ sẽ là những người quan tâm đến cuộc bầu cử này hơn ai hết. Như Cố vấn (một chức vụ tương đương với bộ trưởng) về thương mại vàgiáo dục của Bangladesh, ông Hossain Zillur Rahman nhận xét, trong thờigian tới, giới doanh nhân nước này có thể sẽ phải đối mặt với một thờikỳ khó khăn do những xáo trộn do khủng hoảng tài chính toàn cầu và cuộcbầu cử mang lại. Mặc dù vậy, cuộc bầu cử vẫn là sự kiện được hy vọng sẽ đem đến sựchuyển đổi trong tiến trình dân chủ của đất nước. Những người dânBangladesh hy vọng với sự kiện đó, quốc gia trẻ nhất Nam Á này sẽ có cơhội vươn lên, trở thành một trung tâm kinh tế trong khu vực. Xây nhịp giao thương Người Bangladesh đang khát khao học hỏi kinh nghiệm phát triển từ cácnước khác, trong đó có Việt Nam, một quốc gia có nhiều điểm tương đồngvà đều mới giành độc lập hơn 30 năm. Trải qua 35 năm kể từ khi Việt Nam và Bangladesh thiết lập quan hệngoại giao, quan hệ truyền thống và hợp tác nhiều mặt giữa hai nước đãliên tục có những bước phát triển mới, thực chất hơn. Những chuyến thămcủa lãnh đạo cấp cao hai nước và hơn 15 hiệp định, bản ghi nhớ vàchương trình hợp tác song phương giữa hai nước trên tất cả các lĩnhvực, trong đó có hiệp định tránh đánh thuế hai lần, đã tạo ra nền tảngpháp lý chắc chắn để các doanh nghiệp hai nước không ngừng mở rộng hợptác. Dù còn nhiều khó khăn, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Bangladeshtrong những năm gần đây đạt mức tăng trưởng ổn định và khá cao, khoảng20% mỗi năm. Trong năm 2008, kim ngạch thương mại hai chiều có thể đạtmức 100 triệu USD. Đối với giới doanh nghiệp và người tiêu dùng Bangladesh, nhiều mặt hàngnhư cáp điện, quạt điện, nguyên phụ liệu cho sản xuất công nghiệp,thiết bị y tế, nông sản và thực phẩm chế biến, thiết bị và công nghệchế biến nông sản, vật liệu xây dựng, bóng đèn, xăm lốp ô tô, phụ kiệnngành may mặc, xà phòng, đồ vệ sinh cá nhân… từ lâu đã giành được thịphần xứng đáng và sự tín nhiệm tại thị trường này. Mặt hàng dây cápđiện và thiết bị điện của Việt Nam là một sản phẩm nổi tiếng với doanhsố xuất khẩu tăng nhanh. Trong năm 2007, kim ngạch xuất khẩu của riêngmặt hàng này từ Việt Nam đạt hàng chục triệu USD. Ngoài mặt các mặt hàng xuất khẩu, một số doanh nghiệp Việt Nam đang bắttay với các công ty Bangladesh trong lĩnh vực tư vấn, chuyển giao côngnghệ đóng tàu biển. Một điều mà nhiều doanh nghiệp Bangladesh và dư luận báo chí nước nàyđều đồng tình nhận định là Việt Nam ngày nay không chỉ là mô hình pháttriển có nhiều kinh nghiệm Bangladesh có thể tham khảo mà còn là mộtthị trường đầy tiềm năng cho các doanh nghiệp Bangladesh. Dhaka là trung tâm chính trị và Chittagong là một trung tâm kinh tế lớncủa đất nước này. Theo ông Saifuzzaman Chowdhury, Chủ tịch Phòng Thươngmại và Công nghiệp Chittagong, phần lớn hoạt động kinh tế củaBangladesh diễn ra ở đây. Các doanh nhân ở Chittagong muốn thúc đẩy hơnnữa việc hợp tác với doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực đóng tàu, chothuê tàu, kho ngoại quan…, Chittagong chính là cửa ngõ để các doanhnghiệp Việt Nam thâm nhập thị trường Bangladesh đầy tiềm năng. Với bãi biển Cox’s Bazar dài nhất thế giới (hơn 110 km), một trongnhững mối quan tâm của họ là làm thế nào để phát triển du lịch và tiếpthị hình ảnh của đất nước này, đưa ngành du lịch thành một động lựcthúc đẩy phát triển kinh tế, một điều họ cho rằng có thể học hỏi đượctừ Việt Nam. Mối quan hệ kinh tế, ngoại giao giữa hai nước ngày càng tăng cũng thúcđẩy việc đi lại của người dân ở hai quốc gia. Theo ông Võ Tuấn Ngọc, Bíthư thứ hai của Đại sứ quán Việt Nam tại Bangladesh, số thương giaBangladesh sang Việt Nam tìm kiếm cơ hội kinh doanh, buôn bán và dulịch ngày càng tăng. Ngày càng có nhiều doanh nghiệp nước này mong muốntìm hiểu các cơ hội giao thương, các mặt hàng và sản phẩm cụ thể từViệt Nam. Chính sự năng động và tích cực của cộng đồng doanh nghiệp hainước là động lực chính để tăng cường quan hệ kinh tế đầy tiềm năng giữahai nước trong tương lai. Việt Nam đang phấn đấu trở thành một nước công nghiệp hóa trước năm2020, trong khi đó, Bangladesh đặt mục tiêu bước ra khỏi danh sách cácnước chậm phát triển nhất trong vòng 15 năm tới. Ông Debapriya Bhattacharya, Đại sứ, Trưởng phái đoàn đại diện củaBangladesh tại Geneva (Thụy Sỹ) đã cụ thể hóa giấc mơ về một Bangladeshthịnh vượng bằng sự ra đời của nhà máy phát điện có công suất 20000 MW,hệ thống transit ở Dhaka, đưa vào hoạt động cầu Padma, hoàn thành đườngcao tốc sáu làn nối Dhaka và Chittagong, 50 % lượng hàng được xuất khẩutừ các ngành ngoài dệt may và hàng ngàn người Bangladesh ở nước ngoàisẽ đầu tư về nước… Ông cũng hy vọng, mỗi năm một triệu khách du lịch sẽ đến thăm bãi biểnCox’s Bazar và Sunderbans, Bangladesh sẽ trở thành nhà vô địch thế giớimôn cricket và được trao tặng ít nhất một giải Oscar trong 15 năm tới... |
