skkn ĐÁNH GIÁ sự PHÁT TRIỂN của TRẺ mầm NON Show
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (217.21 KB, 27 trang ) ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ MẦM NON - Cấu trúc - Mục tiêu - Nội dung - Phương pháp - Các hình thức đánh giá II. Mục đích, ý nghĩa, nội dung đánh giá trẻ Câu hỏi thảo luận: 1 - Trao đổi, thảo luận “đánh giá sự phát triển của trẻ” là gì? - Mục đích, ý nghĩa, nội dung của việc đánh giá sự phát triển của trẻ? - Ai sẽ là người đánh giá sự phát triển của trẻ? 1. Ðánh giá sự PT của trẻ là gì? Đánh giá sự phát triển của trẻ là quá trình thu thập thông tin về trẻ một cách có hệ thống và phân tích, đối chiếu với mục tiêu của Chương trình giáo dục mầm non nhằm theo dõi sự phát triển của trẻ và điều chỉnh kế hoạch chăm sóc, giáo dục trẻ. 2. Mục đích đánh giá Đánh giá là một phần không thể thiếu trong quá trình giáo dục. Đánh giá sự phát triển của trẻ trong giáo dục mầm non nhằm xác định mức độ phát triển của trẻ so với mục tiêu của từng độ tuổi để có biện pháp thích hợp giúp trẻ tiến bộ. 3. Ý nghĩa của việc đánh giá sự PT của trẻ Ðánh giá sự phát triển của trẻ qua các HÐ, qua các giai đoạn cho ta biết được những biểu hiện về tâm sinh lý của trẻ hàng ngày, sự phát triển toàn diện của trẻ qua từng giai đoạn, khả nãng sẵn sàng, chiều hướng PT của trẻ ở những giai đoạn tiếp theo từ đó có thể phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau: • Ðánh giá trẻ thường xuyên giúp giáo viên có được các thông tin về sự tiến bộ của trẻ trong một thời gian dài; • Xác định được những khó khăn, những nguyên nhân cụ thể trong sự PT của trẻ làm cơ sở để giáo viên đưa ra các quyết định giáo dục tác động phù hợp đối với trẻ; • Giúp giáo viên biết được hiệu quả của các hoạt động, mức độ kết quả đạt được theo dự kiến, làm sáng tỏ những vấn đề nhất định đòi hỏi phải có kế hoạch bổ sung; • Ðánh giá là cơ sở để xác định những nhu cầu giáo dục cá nhân đứa trẻ, căn cứ cho việc xây dựng kế hoạch tiếp theo; • Làm cơ sở để trao đổi, đưa ra những quyết định phối hợp trong giáo dục trẻ với cha mẹ trẻ, với giáo viên nhóm/lớp hoặc cơ sở giáo dục khác nơi sẽ tiếp nhận trẻ tiếp theo; • Làm cơ sở đề xuất đối với các cấp quản lý giáo dục trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ của nhóm/ lớp/ trường/ địa phương. 4. Nội dung đánh giá Đánh giá sự phát triển của trẻ gồm các nội dung : - Đánh giá sự phát triển thể chất - Đánh giá sự phát triển nhận thức - Đánh giá sự phát triển ngôn ngữ - Đánh giá sự phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội - Đánh giá sự phát triển thẩm mĩ 2 III. Phương pháp đánh giá Các phương pháp sau đây thường được sử dụng để theo dõi và đánh giá sự phát triển của trẻ trong trường mầm non: quan sát tự nhiên; trò chuyện với trẻ; phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ; sử dụng tình huống; trao đổi với phụ huynh; kiểm tra trực tiếp. Tuy nhiên, quan sát tự nhiên là phương pháp được sử dụng chủ yếu nhất trong trường mầm non. 1. Quan sát tự nhiên Là sự tri giác trực tiếp, không tác động hay can thiệp vào các hoạt động tự nhiên của trẻ. Các thông tin quan sát về biểu hiện tâm lí, các hành vi của trẻ được ghi lại một cách có hệ thống, có kế hoạch. Cụ thể: - Quan sát và lắng nghe cá nhân trẻ nói và làm (quá trình hoạt động): ý tưởng và cách diễn đạt ý tưởng, cách trẻ khám phá, cách trẻ làm và sử dụng những gì trẻ đã biết. - Quan sát và lắng nghe cách giao tiếp, cách ứng xử, thái độ, tình cảm của trẻ với các bạn trong nhóm bạn, nhóm chơi, trong hoạt động sinh hoạt hằng ngày: có hợp tác và làm việc theo nhóm không, có lắng nghe người khác không, tham gia hay thụ động trong hoạt động nhóm, khi chơi trong nhóm bạn thường đặt mình ở vị trí nào: là trưởng nhóm, thành viên tích cực hay phục tùng, phụ thuộc; trẻ biểu đạt sự thỉnh cầu hay nguyện vọng của mình như thế nào; trẻ có biết chia sẻ cùng bạn trong khi chơi không, có thường gây ra hay biết cách giải quyết những xung đột không; trẻ có biết giải quyết các những tình huống khác xảy ra trong quá trình chơi hay không....). 2. Trò chuyện với trẻ - Trò chuyện là cách tiếp cận trực tiếp với trẻ thông qua sự giao tiếp bằng lời nói. Trong trò chuyện, giáo viên có thể đưa ra câu hỏi, gợi mở kéo dài cuộc trò chuyện để có thể thu thập các thông tin theo mục đích đã định. - Khi trò chuyện với trẻ giáo viên cần xác định mục đích, nội dung phù hợp; - Chuẩn bị phương tiện đồ dùng, đồ chơi... cần thiết để tạo ra sự gần gũi, quen thuộc; - Gợi ý để trẻ dùng động tác, cử chỉ biểu đạt, nếu trẻ chưa nói được bằng lời ; - Dùng lời nói ngắn ngọn, đơn giản; ân cần khi trò chuyện với trẻ;động viên, khuyến khích hướng trẻ vào cuộc trò chuyện. - Khi đưa ra câu hỏi, cần cho trẻ thời gian suy nghĩ để trả lời, có thể gợi ý; - Trò chuyện khi trẻ thoải mái, vui vẻ, tự nguyện.... 3. Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ - Dựa trên các sản phẩm hoạt động của trẻ (các sản phẩm vẽ, nặn, cắt, dán, xếp hình…), để xem xét, phân tích, đánh giá ý tưởng, mức độ khéo léo, sự sáng tạo, khả năng thẩm mỹ của trẻ; sự tiến bộ của trẻ. Thông qua sản phẩm của 3 trẻ có thể đánh giá được mức độ kiến thức, kĩ năng, trạng thái xúc cảm, thái độ của trẻ. - Việc đánh giá sự phát triển của trẻ thông qua sản phẩm mà trẻ tạo ra cần lưu ý: không chỉ căn cứ vào kết quả của sản phẩm đó mà còn căn cứ vào quá trình trẻ thực hiện để tạo ra sản phẩm (sự tập trung chú ý, ý thức thực hiện sản phẩm đến cùng, thời gian thực hiện, cách thức sử dụng dụng cụ, vật liệu để tạo nên sản phẩm, mức độ thể hiện sự khéo léo…). - Giáo viên cần ghi lại những nhận xét của mình vào từng sản phẩm của trẻ và lưu lại thành hồ sơ riêng của từng trẻ. Do các sản phẩm của trẻ được thu thập theo thời gian nên giáo viên có thể dựa vào các sản phẩm đó để đánh giá sự tiến bộ của trẻ. 4. Sử dụng tình huống - Là cách thức thông qua các tình huống thực tế hoặc tình huống giả định để đánh giá kiến thức, thái độ, hành vi xã hội, kĩ năng giải quyết vấn đề ... của trẻ (Ví dụ: thái độ đồng tình/không đồng tình của trẻ đối với những hành vi tốt/ không tốt: đỡ bạn khi thấy bạn bị ngã; xả rác bừa bãi. Kĩ năng giải quyết vần đề: có gọi người lớn khi gặp bất trắc không? biết chạy ra khỏi đám cháy? biết nối gậy để khều quả bóng dưới gầm giường? có biết từ chối khi người lạ rủ đi không?...). - Khi sử dụng các tình huống giả định để thu thập thông tin cần thiết về trẻ, giáo viên cần chú ý: + Tình huống phải phù hợp với mục đích đánh giá. + Tổ chức tình huống khéo léo để trẻ tích cực tham gia và bộc lộ một cách tự nhiên. + Những kết quả theo dõi được về trẻ trong quá trình chơi cần được ghi chép lại. 5. Trao đổi với phụ huynh - Nhằm mục đích khẳng định thêm những nhận định, đánh giá của giáo viên về trẻ, đồng thời có biện pháp tăng cường sự phối hợp với gia đình trong chăm sóc, giáo dục trẻ. - Giáo viên có thể trao đổi với phụ huynh hằng ngày, trao đổi trong các cuộc họp phụ huynh, qua những buổi thăm gia đình trẻ để thu thập thêm thông tin về trẻ (Ví dụ: Trẻ ít nói, thiếu hoà đồng có phải do chậm phát triển ngôn ngữ hay chưa thích ứng với môi trường lớp học, do mắc bệnh tự kỉ hoặc do sự bất hòa trầm trọng trong gia đình...). Giáo viên sẽ phân tích thông tin, xác định nguyên nhân để phối hợp với gia đình tìm biện pháp tác động giúp trẻ tiến bộ. 6. Sử dụng bài tập (Kiểm tra trực tiếp) - Là cách sử dụng bài tập, giao nhiệm vụ cho trẻ tự giải quyết, thực hiện để xác định xem trẻ đã biết những gì, làm được những việc gì. - Bài tập có thể thực hiện với một nhóm trẻ, hoặc với từng trẻ. 4 - Cho trẻ thực hiện bài tập khi trẻ vui vẻ, sảng khoái. - Tránh các can thiệp hoặc gây ảnh hưởng khi trẻ thực hiện bài tập - Một bài tập có thể kết hợp đo một số chỉ số/lĩnh vực. - Kết quả thực hiện của trẻ được ghi vào phiếu đánh giá của từng trẻ. Lưu ý: Khi thực hiện theo dõi, đánh giá trẻ, giáo viên cần thực hiện phối hợp các phương pháp khác nhau một cách linh hoạt để có kết quả đáng tin cậy. Việc lựa chọn các phương pháp đánh giá là tùy thuộc vào sự quyết định của giáo viên sao cho thích hợp nhất với hoàn cảnh, điều kiện thực tiễn. IV. CÁC HÌNH THỨC ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ trong nhà trường: - Chủ yếu do giáo viên tiến hành trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ, - Do các cán bộ quản lí giáo dục (Bộ, Sở, Phòng Giáo dục và Ðào tạo và Ban giám hiệu nhà trường) tiến hành với các mục đích khác nhau nhưng cùng hướng đến mục đích chung là làm thế nào để nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. * Đối với trẻ nhà trẻ: 1. Đánh giá trẻ hàng ngày 1. 1. Mục đích đánh giá Đánh giá những diễn biến tâm - sinh lí của trẻ hằng ngày trong các hoạt động, nhằm phát hiện những biểu hiện tích cực hoặc tiêu cực để kịp thời điều chỉnh kế hoạch hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ. 1. 2. Nội dung đánh giá Tình trạng sức khoẻ của trẻ. Thái độ, trạng thái cảm xúc và hành vi của trẻ. Kiến thức và kỹ năng của trẻ. 1. 3. Phương pháp đánh giá Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau đây để đánh giá trẻ: Quan sát. Trò chuyện, giao tiếp với trẻ. Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ. Trao đổi với phụ huynh. Hằng ngày, giáo viên theo dõi trẻ trong các hoạt động, ghi lại những tiến bộ rõ rệt và những điều cần lưu ý vào sổ kế hoạch giáo dục hoặc nhật ký của lớp để điều chỉnh kế hoạch và biện pháp giáo dục. 2. Đánh giá trẻ theo giai đoạn 2. 1. Mục đích đánh giá Xác định mức độ đạt được của trẻ ở các lĩnh vực phát triển theo từng giai đoạn, trên cơ sở đó điều chỉnh kế hoạch chăm sóc, giáo dục cho giai đoạn tiếp theo. 5 2. 2. Nội dung đánh giá Đánh giá mức độ phát triển của trẻ theo giai đoạn về thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm, kỹ năng xã hội và thẩm mĩ. 2. 3. Phương pháp đánh giá Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau đây để đánh giá trẻ: - Quan sát. - Trò chuyện, giao tiếp với trẻ. - Đánh giá qua bài tập. - Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ. - Trao đổi với phụ huynh. Đánh giá trẻ nhà trẻ vào cuối độ tuổi (6, 12, 18, 24 và 36 tháng tuổi) dựa vào các chỉ số phát triển của trẻ. * Đối với trẻ mẫu giáo: 1. Đánh giá trẻ hằng ngày 1.1. Mục đích đánh giá Đánh giá những trạng thái tâm – sinh lí của trẻ hằng ngày trong các hoạt động ăn, ngủ, vui chơi, học tập… của trẻ nhằm phát hiện những biểu hiện tích cực hoặc tiêu cực để kịp thời điều chỉnh việc tổ chức hoạt động chăm sóc – giáo dục trẻ, lựa chọn các điều kiện, biện pháp chăm sóc, giáo dục phù hợp. 1.2. Nội dung đánh giá - Tình trạng sức khoẻ của trẻ; - Trạng thái cảm xúc, thái độ, hành vi của trẻ; - Kiến thức và kĩ năng của trẻ. 1.3. Phương pháp đánh giá Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau đây để đánh giá trẻ: Quan sát. Trò chuyện với trẻ. Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ. Trao đổi với phụ huynh. Sử dụng tình huống. Đánh giá qua bài tập. - Phương pháp sử dụng có hiệu quả, dễ thực hiện là phương pháp quan sát và trao đổi với phụ huynh. Ví dụ: trẻ ăn có ngon không, ngủ có yên giấc không; trẻ thoải mái, hứng thú, tích cực trong các hoạt động vui chơi, học tập không; những sự kiện đặc biệt nào xảy ra trong ngày đối với trẻ (trẻ bị ngã, trẻ đánh nhau; trẻ không nhìn thấy rõ vật nào đó khi ngồi xa; trẻ nói thêm được những câu, từ ngữ mới; trẻ không phát âm được những từ nào đó; trẻ vẽ được bức tranh khá đặc biệt; trẻ biểu hiện những cảm xúc thái quá...). 6 2. Đánh giá sự phát triển của trẻ sau chủ đề giáo dục/giai đoạn 2.1. Mục đích - Xác định (nắm được) mức độ đạt được của trẻ ở các lĩnh vực phát triển cuối chủ đề và theo giai đoạn; - Làm căn cứ xây dựng hoặc điều chỉnh kế hoạch hoạt động giáo dục của chủ đề/giai đoạn tiếp theo. 2.2. Nội dung đánh giá - Đánh giá kết quả đạt được của trẻ so với mục tiêu của chủ đề theo các lĩnh vực phát triển thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm – kĩ năng xã hội và thẩm mĩ, hoặc theo mục tiêu yêu cầu cần đạt về kiến thức, kĩ năng, thái độ được xác định của chủ đề giáo dục. - Đánh giá sự phù hợp của những nội dung, các hoạt động giáo dục của chủ đề với năng lực của trẻ, xác định nguyên nhân để bổ sung, điều chỉnh kế hoạch hoạt động giáo dục của chủ đề tiếp theo. 2.3. Phương pháp đánh giá Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau đây để đánh giá trẻ: Quan sát. Trò chuyện với trẻ. Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ. Trao đổi với phụ huynh. Sử dụng tình huống. Đánh giá qua bài tập. - Đối với hình thức đánh giá sự phát triển của trẻ sau khi thực hiện một chủ đề giáo dục có thể sử dụng phương pháp phù hợp với thông tin cần thu thập để phân tích đánh giá. Ví dụ : Đánh giá sự phát triển về vận động thô của trẻ như leo, trèo, chạy, nhảy, bắt bóng... có thể đưa ra các bài tập để trẻ thực hiện. - Đánh giá khả năng phối hợp nhóm, thái độ ứng xử với bạn bè, tính tự tin, tự lực… có thể sử dụng phương pháp quan sát trẻ thông qua các hoạt động chơi, học tập... hoặc sử dụng các tình huống giả định. - Đánh giá khả năng giao tiếp, sử dụng câu, vốn từ... của trẻ có thể sử dụng phương pháp trò chuyện trực tiếp với trẻ hoặc quan sát trẻ trong quá trình giao tiếp với bạn bè. 3. Đánh giá sự phát triển cuối độ tuổi của trẻ 3.1. Mục đích - Nắm được sự phát triển của trẻ sau một quá trình giáo dục, làm căn cứ đề xuất xây dựng, điều chỉnh kế hoạch giáo dục năm, kế hoạch hoạt động chủ đề, các điều kiện chăm sóc giáo dục trẻ: về cơ sở vật chất, về thiết bị, đồ chơi, về nhân lực, thời gian, về chính sách… nhằm tác động tích cực đến chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. 7 3.2. Nội dung đánh giá Đánh giá mức độ phát triển của trẻ ở các lĩnh vực: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm – kĩ năng xã hội, thẩm mĩ ở cuối mỗi độ tuổi dựa vào các mục tiêu giáo dục trẻ được lựa chọn phù hợp với yêu cầu thực tiễn của địa phương. 3.3. Phương pháp đánh giá - Đánh giá sự phát triển của trẻ cuối độ tuổi được tiến hành vào tháng cuối cùng của năm học. - Các phương pháp đánh giá sự phát triển của trẻ cuối năm tuỳ thuộc vào sự lựa chọn và sử dụng của giáo viên sao cho phù hợp nhất với điều kiện, hoàn cảnh hiện tại. Giáo viên có thể sử dụng kết quả đánh giá trẻ hằng ngày và đánh giá trẻ sau chủ đề để làm cơ sở đánh giá sự phát triển của trẻ cuối độ tuổi. - Kết quả đánh giá được ghi vào phiếu đánh giá sự phát triển của trẻ, được lưu vào hồ sơ cá nhân và thông báo cho cha mẹ trẻ cũng như giáo viên phụ trách nơi trẻ sẽ nhập học tiếp theo để cùng phối hợp đề xuất các biện pháp giáo dục phù hợp. Kết quả này không dùng để xếp loại trẻ, không dùng để so sánh giữa các trẻ hoặc tuyển chọn trẻ vào lớp một. V. Hồ sơ theo dõi đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non 1. Đánh giá trẻ hàng ngày Kết quả đánh giá hằng ngày được ghi vào nhật kí lớp hoặc sổ kế hoạch giáo dục bằng những nhận định chung, những vấn đề nổi bật, đặc biệt thu thập được qua quan sát đối với cá nhân hoặc một nhóm trẻ (có thể là ưu điểm hoặc hạn chế). Căn cứ vào những gì quan sát và ghi chép được, giáo viên có thể trao đổi với phụ huynh để cùng xem xét, xác định nguyên nhân để điều chỉnh kế hoạch và có những biện pháp giáo dục tác động kịp thời khắc phục những tồn tại, phát huy những biểu hiện tích cực của trẻ trong những ngày tiếp theo hoặc lưu ý để tiếp tục theo dõi. 2. Đánh giá sự phát triển của trẻ cuối chủ đề tổng hợp theo “Phiếu đánh giá trẻ cuối chủ đề” *Phiếu đánh giá trẻ cuối chủ đề : Các mục tiêu của năm học được đánh số thứ tự liên tiếp (MT1, MT2....MTn) * Ví dụ “Mẫu phiếu đánh giá sự phát triển của trẻ 4 – 5 tuổi (chủ đề sự kì diệu của nước) TT 1 Họ và tên trẻ MT 1 Nguyễn Thị Hoa + MT 2 MT… MT… MT… – MT.. n + 8 TỔNG 2 Bùi Văn An – + + 35 Hồ Thị Lan + + + Tổng đạt 20 30 35 Tỉ lệ % 57,1 85,7 100% … - Đối với những mục tiêu có tổng số trẻ đạt (+) dưới 70 % thì giáo viên tiếp tục đưa mục tiêu chưa đạt vào mục tiêu giáo dục của chủ đề/tháng tiếp theo. - Đối với mục tiêu có tổng số trẻ đạt (+) trên 70% thì giáo viên điểm ra số trẻ chưa đạt để giúp trẻ rèn luyện mọi lúc, mọi nơi trong quá trình giáo dục và phối hợp với phụ huynh để giúp trẻ đạt được. 3. Phiếu đánh giá sự phát triển của trẻ cuối độ tuổi Căn cứ vào mục tiêu giáo dục trẻ theo kế hoạch năm học, ngay từ đầu năm học, các giáo viên cùng cán bộ quản lí của nhà trường, cán bộ quản lí ngành học có liên quan lựa chọn từ 30 – 40 mục tiêu để xây dựng thành phiếu đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo. Các mục tiêu được lựa chọn phải đảm bảo đầy đủ các lĩnh vực phát triển, đáp ứng những định hướng phát triển trẻ của từng địa phương. Ví dụ "Phiếu đánh giá sự phát triển của trẻ cuối độ tuổi 4 – 5 tuổi” PHIẾU ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ EM 4 – 5 TUỔI Tên trẻ : ................................................ Ngày sinh : ............................................ Lớp : .................................................... Chiều cao : .......................................... Cân nặng : ............................................... SDD :...................................................... STT Béo phì : ............................................... Nội dung chỉ số Phát triển thể chất 1 - Đi thăng bằng được trên ghế thể dục 2 3 - Tung bắt bóng được với người đối diện, khoảng cách 3m 4 - Ném được trúng đích ngang, xa 2m 9 Đạt Chưa đạt 5 - Chạy được liên tục theo hướng thẳng 15m/10s 6 - Tự cài, cởi cúc, kéo phéc mơ tuya 7 - Tự rửa tay, lau mặt, đánh răng - Nhận biết và phòng tránh những vật/hành động nguy hiểm nơi không an toàn (bàn là đang dùng, bếp đang nấu, vật sắc nhọn, bể chứa nước, giếng, cống...) Phát triển tình cảm – Kĩ năng xã hội 8 - Biết nói cảm ơn xin lỗi, chào hỏi lễ phép 9 - Biết làm việc cá nhân và phối hợp với bạn 10 - Biết chú ý lắng nghe khi cần thiết 11 - Thể hiện sự quan tâm với người thân và bạn bè 12 - Thực hiện một số quy định (cất đồ chơi, trực nhật, giờ ngủ không làm ồn, bỏ rác đúng nơi quy định, không để tràn nước khi rửa tay) Phát triển nhận thức 13 14 - Biết tìm hiểu nguyên nhân xảy ra của các hiện tượng, sự vật đơn giản xung quanh. 15 - Nhận biết và gọi tên được 4 màu 16 - Phân loại được đối tượng theo 1 – 2 dấu hiệu 17 - Đếm được trên đối tượng trong phạm vi 10 18 - Nhận biết được số lượng và số thứ tự từ 1–5 19 - Nhận biết được một số đặc điểm nổi bật của con vật, cây, hoa, quả gần gũi - Biết được vị trí của vật so với bản thân. Phát triển ngôn ngữ 20 - Thực hiện được 2–3 yêu cầu liên tiếp 21 - Nói rõ để người nghe có thể hiểu được 22 - Biết điều chỉnh giọng nói phù hợp với hoàn cảnh 23 - Biết kể lại các sự vật đơn giản theo trình tự thời gian 24 10 25 - Biết cầm sách đúng chiều và giở từng trang để xem, "đọc" (đọc vẹt) - Nhận ra ký hiệu thông thường, nhà vệ sinh, cấm lửa, nơi nguy hiểm Phát triển thẩm mỹ 26 27 28 29 30 - Hát đúng giai điệu bài hát quen thuộc, thể hiện được cảm xúc và vận động phù hợp (vỗ tay, lắc lư, nhún nhảy) với nhịp điệu của bài hát - Có một số kỹ năng tạo hình đơn giản: vẽ các nét thẳng, xiên, ngang..., tô màu; - Xé, cắt theo đường thẳng, đường cong... tạo thành sản phẩm đơn giản - Biết sử dụng các nguyên vật liệu để tạo ra sản phẩm (vẽ, nặn, xé, dán) - Nói được ý tưởng sản phẩm tạo hình của bản thân Kết luận của người kiểm tra : Ngày kiểm tra : Người kiểm tra : Ghi rõ họ tên, kí tên 11 HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM NĂM TUỔI Ngày 22 tháng 7 năm 2010, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 23/2010/TT-BGDĐT Quy định về Bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi nhằm hỗ trợ việc thực hiện Chương trình Giáo dục mầm non. Bài giảng này giúp người học hiểu và biết sử dụng Bộ chuẩn phát triển định hướng sự phát triển và học tập của trẻ mẫu giáo năm tuổi A. MỤC TIÊU Củng cố những nội dung cơ bản của Bộ chuẩn: mục đích ban hành Bộ chuẩn, nội dung của một số chỉ số giáo viên cho là khó trong bộ chuẩn Chia sẻ những khó khăn trong quá trình sử dụng Bộ chuẩn hỗ trợ thực hiện chương trình GDMN, trên cơ sở đó hệ thống lại cách sử dụng Bộ chuẩn để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ B. TÀI LIỆU VÀ ĐIỀU KIỆN HỖ TRỢ - Chương trình Giáo dục mầm non; - Hướng dẫn thực hiện chương trình GDMN theo các độ tuổi; - Thông tư số 23/2010-BGD-ĐT về việc Banh hành Bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi. - Tài liệu tham khảo: Kế hoạch giáo dục năm; Kế hoạch chủ đề: Kế hoạch tuần, ngày; - Máy chiếu, máy tính - Giấy A0, bút dạ C. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1. Thảo luận những vấn đề cơ bản của Bộ chuẩn PTTENT 1. Khái niệm về chuẩn PTTE 2. Mục đích ban hành Bộ chuẩn PTTENT 3. Những nội dung nào (gồm chuẩn, chỉ số) trong Bộ chuẩn PTTENT bạn thấy khó đối với trẻ ( trẻ không thực hiện được) Thông tin phản hồi 12 1. Khái niệm về chuẩn Chuẩn phát triển trẻ là những tuyên bố thể hiện sự mong đợi về những gì trẻ nên biết và có thể làm được dưới tác động của giáo dục. Chuẩn giúp cho GV, cha mẹ hiểu được khả năng của trẻ để: - Không đòi hỏi ở trẻ những điều trẻ không thể làm được hoặc đánh giá thấp khả năng của trẻ. - Hỗ trợ để trẻ phát triển tối đa tiềm năng của mình - Theo dõi sự phát triển của trẻ để điều chỉnh các tác động kích thích sự phát triển của trẻ. 2. Mục đích ban hành Bộ chuẩn PTTENT Thứ nhất: Hỗ trợ thực hiện Chương trình Giáo dục mầm non, nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục, chuẩn bị tâm thế cho trẻ em năm tuổi vào lớp một. − Bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi là cơ sở để cụ thể hoá mục tiêu, nội dung chăm sóc, giáo dục, lựa chọn và điều chỉnh hoạt động chăm sóc, giáo dục cho phù hợp với trẻ mẫu giáo năm tuổi. − Bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi là cơ sở để xây dựng bộ công cụ theo dõi đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo năm tuổi. Thứ hai: Bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi là căn cứ để xây dựng chương trình, tài liệu tuyên truyền, hướng dẫn các bậc cha mẹ và cộng đồng trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ em năm tuổi nhằm nâng cao nhận thức về sự phát triển của trẻ em. Trên cơ sở đó tạo sự thống nhất trong chăm sóc, giáo dục trẻ giữa nhà trường, gia đình và xã hội. 3. Cấu trúc và nội dung của Chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi a. Cấu trúc Bộ chuẩn PTTENT Lĩnh vực phát triển: Được hiểu là một mặt cụ thể của sự phát triển của trẻ Chuẩn: Là những tuyên bố thể hiện những kỳ vọng hay sự mong đợi về những gì trẻ nên biết và có thể làm được. Chỉ số: Là sự mô tả những hành vi hay kỹ năng có thể quan sát được ở trẻ trong Chuẩn đã định. Số lượng chỉ số ở mỗi lĩnh vực phát triển không như nhau mà phụ thuộc vào độ tuổi và vai trò trung tâm của từng lĩnh vực cụ thể trong mỗi giai đoạn phát triển của trẻ. 13 b. Bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi gồm: 4 lĩnh vực 28 chuẩn 120 chỉ số 1. Lĩnh vực phát triển thể chất CHUẨN CHỈ SỐ Chuẩn 1. Trẻ có thể kiểm soát và phối hợp vận động các nhóm cơ lớn Chỉ số 1. Bật xa tối thiểu 50cm; Chuẩn 2. Trẻ có thể kiểm soát và phối hợp vận động các nhóm cơ nhỏ Chỉ số 5. Tự mặc và cởi được áo, quần; Chỉ số 2. Nhảy xuống từ độ cao 40 cm; Chỉ số 3. Ném và bắt bóng bằng hai tay từ khoảng cách xa 4 m; Chỉ số 4. Trèo lên, xuống thang ở độ cao 1,5 m so với mặt đất. Chỉ số 6. Tô màu kín, không chờm ra ngoài đường viền các hình vẽ; Chỉ số 7. Cắt theo đường viền thẳng và cong của các hình đơn giản; Chỉ số 8. Dán các hình vào đúng vị trí cho trước, không bị nhăn Chuẩn 3. Trẻ có thể phối hợp các giác quan và giữ thăng bằng khi vận động Chỉ số 9. Nhảy lò cò được ít nhất 5 bước liên tục, đổi chân theo yêu cầu; Chuẩn 4. Trẻ thể hiện sức mạnh, sự nhanh nhẹn và dẻo dai của cơ thể Chỉ số 12. Chạy 18m trong khoảng thời gian 5-7 giây; Chỉ số 10. Đập và bắt được bóng bằng 2 tay; Chỉ số 11. Đi thăng bằng được trên ghế thể dục (2m x 0,25m x 0,35m). Chỉ số 13. Chạy liên tục 150m không hạn chế thời gian; Chỉ số 14. Tham gia hoạt động học tập liên tục và không có biểu hiện mệt mỏi trong khoảng 30 phút Chuẩn 5. Trẻ có Chỉ số 15. Biết rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi hiểu biết, thực đi vệ sinh và khi tay bẩn; hành vệ sinh cá Chỉ số 16. Tự rửa mặt, chải răng hàng ngày; 14 nhân và dưỡng dinh Chỉ số 17. Che miệng khi ho, hắt hơi, ngáp; Chỉ số 18. Giữ đầu tóc, quần áo gọn gàng; Chỉ số 19. Kể được tên một số thức ăn cần có trong bữa ăn hàng ngày; Chỉ số 20. Biết và không ăn, uống một số thứ có hại cho sức khỏe. Chuẩn 6. Trẻ có hiểu biết và thực hành an toàn cá nhân Chỉ số 21. Nhận ra và không chơi một số đồ vật có thể gây nguy hiểm; Chỉ số 22. Biết và không làm một số việc có thể gây nguy hiểm; Chỉ số 23. Không chơi ở những nơi mất vệ sinh, nguy hiểm; Chỉ số 24. Không đi theo, không nhận quà của người lạ khi chưa được người thân cho phép; Chỉ số 25. Biết kêu cứu và chạy khỏi nơi nguy hiểm; Chỉ số 26. Biết hút thuốc lá có hại và không lại gần người đang hút thuốc 2. Lĩnh vực phát triển tình cảm và quan hệ xã hội CHUẨN CHỈ SỐ Chuẩn 7. Trẻ Chỉ số 27. Nói được một số thông tin quan trọng về bản thân thể hiện sự và gia đình; nhận thức về Chỉ số 28. Ứng xử phù hợp với giới tính của bản thân; bản thân Chỉ số 29. Nói được khả năng và sở thích riêng của bản thân; Chỉ số 30. Đề xuất trò chơi và hoạt động thể hiện sở thích của bản thân Chuẩn 8. Trẻ Chỉ số 31. Cố gắng thực hiện công việc đến cùng; tin tưởng vào Chỉ số 32. Thể hiện sự vui thích khi hoàn thành công việc; khả năng của Chỉ số 33. Chủ động làm một số công việc đơn giản hằng bản thân ngày; Chỉ số 34. Mạnh dạn nói ý kiến của bản thân. Chuẩn 9. Trẻ Chỉ số 35. Nhận biết các trạng thái cảm xúc vui, buồn, ngạc biết thể hiện nhiên, sợ hãi, tức giận, xấu hổ của người khác; 15 cảm xúc Chỉ số 36. Bộc lộ cảm xúc của bản thân bằng lời nói và cử chỉ, nét mặt; Chỉ số 37. Thể hiện sự an ủi và chia vui với người thân và bạn bè; Chỉ số 38. Thể hiện sự thích thú trước cái đẹp; Chỉ số 39. Thích chăm sóc cây cối, con vật quen thuộc; Chỉ số 40. Thay đổi hành vi và thể hiện cảm xúc phù hợp với hoàn cảnh; Chỉ số 41. Biết kiềm chế cảm xúc tiêu cực khi được an ủi, giải thích. Chuẩn 10. Trẻ có mối quan hệ tích cực với bạn bè và người lớn Chỉ số 42. Dễ hoà đồng với bạn bè trong nhóm chơi; Chỉ số 43. Chủ động giao tiếp với bạn và người lớn gần gũi; Chỉ số 44. Thích chia sẻ cảm xúc, kinh nghiệm, đồ dùng, đồ chơi với những người gần gũi; Chỉ số 45. Sẵn sàng giúp đỡ khi người khác gặp khó khăn; Chỉ số 46. Có nhóm bạn chơi thường xuyên; Chỉ số 47. Biết chờ đến lượt khi tham gia vào các hoạt động Chuẩn 11. Trẻ thể hiện sự hợp tác với bạn bè và mọi người xung quanh Chỉ số 48. Lắng nghe ý kiến của người khác; Chỉ số 49. Trao đổi ý kiến của mình với các bạn; Chỉ số 50. Thể hiện sự thân thiện, đoàn kết với bạn bè; Chỉ số 51. Chấp nhận sự phân công của nhóm bạn và người lớn; Chỉ số 52. Sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ đơn giản cùng người khác. Chuẩn 12. Trẻ có các hành vi thích hợp trong ứng xử xã hội Chỉ số 53. Nhận ra việc làm của mình có ảnh hưởng đến người khác; Chỉ số 54. Có thói quen chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi và xưng hô lễ phép với người lớn; Chỉ số 55. Đề nghị sự giúp đỡ của người khác khi cần thiết; Chỉ số 56. Nhận xét được một số hành vi đúng hoặc sai của con người đối với môi trường; 16 Chỉ số 57. Có hành vi bảo vệ môi trường trong sinh hoạt hàng ngày. Chuẩn 13. Trẻ thể hiện sự tôn trọng người khác 3. Chỉ số 58. Nói được khả năng và sở thích của bạn và người thân; Chỉ số 59. Chấp nhận sự khác biệt giữa người khác với mình; Chỉ số 60. Quan tâm đến sự công bằng trong nhóm bạn. Lĩnh vực phát triển ngôn ngữ và giao tiếp CHUẨN CHỈ SỐ Chuẩn 14. Chỉ số 61. Nhận ra được sắc thái biểu cảm của lời nói khi vui, Trẻ nghe buồn, tức, giận, ngạc nhiên, sợ hãi; hiểu lời nói Chỉ số 62. Nghe hiểu và thực hiện được các chỉ dẫn liên quan đến 2, 3 hành động; Chỉ số 63. Hiểu nghĩa một số từ khái quát chỉ sự vật, hiện tượng đơn giản, gần gũi; Chỉ số 64. Nghe hiểu nội dung câu chuyện, thơ, đồng dao, ca dao dành cho lứa tuổi của trẻ. Chuẩn 15. Trẻ biết sử dụng lời nói để giao tiếp và biểu lộ cảm xúc, ý nghĩ Chỉ số 65. Nói rõ ràng; Chỉ số 66. Sử dụng các từ chỉ tên gọi, hành động, tính chất và từ biểu cảm trong sinh hoạt hàng ngày; Chỉ số 67. Sử dụng các loại câu khác nhau trong giao tiếp; Chỉ số 68. Sử dụng lời nói để bày tỏ cảm xúc, nhu cầu, ý nghĩ và kinh nghiệm của bản thân; Chỉ số 69. Sử dụng lời nói để trao đổi và chỉ dẫn bạn bè trong hoạt động; Chỉ số 70. Kể về một sự việc, hiện tượng nào đó để người khác hiểu được; Chỉ số 71. Kể lại được nội dung chuyện đã nghe theo trình tự nhất định; Chỉ số 72. Biết cách khởi xướng cuộc trò chuyện. Chuẩn 16. Chỉ số 73. Điều chỉnh giọng nói phù hợp với tình huống và nhu Trẻ thực hiện cầu giao tiếp. một số quy 17 tắc thông Chỉ số 74. Chăm chú lắng nghe người khác và đáp lại bằng cử thường trong chỉ, nét mặt, ánh mắt phù hợp; giao tiếp Chỉ số 75. Chờ đến lượt trong trò chuyện, không nói leo, không ngắt lời người khác; Chỉ số 76. Hỏi lại hoặc có những biểu hiện qua cử chỉ, điệu bộ, nét mặt khi không hiểu người khác nói; Chỉ số 77. Sử dụng một số từ chào hỏi và từ lễ phép phù hợp với tình huống; Chỉ số 78. Không nói tục, chửi bậy. Chuẩn 17. Trẻ thể hiện hứng thú đối với việc đọc Chỉ số 79. Thích đọc những chữ đã biết trong môi trường xung quanh; Chuẩn 18. Trẻ thể hiện một số hành vi ban đầu của việc đọc Chỉ số 82. Biết ý nghĩa một số ký hiệu, biểu tượng trong cuộc sống; Chuẩn 19. Trẻ thể hiện một số hiểu biết ban đầu về việc viết Chỉ số 86. Biết chữ viết có thể đọc và thay cho lời nói; Chỉ số 80. Thể hiện sự thích thú với sách; Chỉ số 81. Có hành vi giữ gìn, bảo vệ sách. Chỉ số 83. Có một số hành vi như người đọc sách; Chỉ số 84. “Đọc” theo truyện tranh đã biết; Chỉ số 85. Biết kể chuyện theo tranh. Chỉ số 87. Biết dùng các ký hiệu hoặc hình vẽ để thể hiện cảm xúc, nhu cầu, ý nghĩ và kinh nghiệm của bản thân; Chỉ số 88. Bắt chước hành vi viết và sao chép từ, chữ cái; Chỉ số 89. Biết “viết” tên của bản thân theo cách của mình; Chỉ số 90. Biết “viết” chữ theo thứ tự từ trái qua phải, từ trên xuống dưới; Chỉ số 91. Nhận dạng được chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Việt. 4. Lĩnh vực phát triển nhận thức CHUẨN CHỈ SỐ Chuẩn 20. Trẻ Chỉ số 92. Gọi tên nhóm cây cối, con vật theo đặc điểm thể hiện một số chung; 18 hiểu biết về Chỉ số 93. Nhận ra sự thay đổi trong quá trình phát triển của môi trường tự cây, con vật và một số hiện tượng tự nhiên; nhiên Chỉ số 94. Nói được những đặc điểm nổi bật của các mùa trong năm nơi trẻ sống; Chỉ số 95. Dự đoán một số hiện tượng tự nhiên đơn giản sắp xảy ra. Chuẩn 21. Trẻ thể hiện một số hiểu biết về môi trường xã hội Chỉ số 96. Phân loại được một số đồ dùng thông thường theo chất liệu và công dụng; Chuẩn 22. Trẻ thể hiện một số hiểu biết về âm nhạc và tạo hình Chỉ số 99. Nhận ra giai điệu (vui, êm dịu, buồn) của bài hát hoặc bản nhạc; Chỉ số 97. Kể được một số địa điểm công cộng gần gũi nơi trẻ sống; Chỉ số 98. Kể được một số nghề phổ biến nơi trẻ sống Chỉ số 100. Hát đúng giai điệu bài hát trẻ em; Chỉ số 101. Thể hiện cảm xúc và vận động phù hợp với nhịp điệu của bài hát hoặc bản nhạc; Chỉ số 102. Biết sử dụng các vật liệu khác nhau để làm một sản phẩm đơn giản; Chỉ số 103. Nói được ý tưởng thể hiện trong sản phẩm tạo hình của mình. Chuẩn 23. Trẻ có một số hiểu biết về số, số đếm và đo Chỉ số 104. Nhận biết con số phù hợp với số lượng trong phạm vi 10; Chỉ số 105. Tách 10 đối tượng thành 2 nhóm bằng ít nhất 2 cách và so sánh số lượng của các nhóm; Chỉ số 106. Biết cách đo độ dài và nói kết quả đo. Chuẩn 24. Trẻ nhận biết về một số hình hình học và định hướng trong không gian Chỉ số 107. Chỉ ra được khối cầu, khối vuông, khối chữ nhật và khối trụ theo yêu cầu; Chỉ số 108. Xác định được vị trí (trong, ngoài, trên, dưới, trước, sau, phải, trái) của một vật so với một vật khác. 19 Chuẩn 25. Trẻ có một số nhận biết ban đầu về thời gian Chỉ số 109. Gọi tên các ngày trong tuần theo thứ tự; Chỉ số 110. Phân biệt được hôm qua, hôm nay, ngày mai qua các sự kiện hàng ngày; Chỉ số 111. Nói được ngày trên lốc lịch và giờ trên đồng hồ Chuẩn 26. Trẻ Chỉ số 112. Hay đặt câu hỏi; tò mò và ham Chỉ số 113. Thích khám phá các sự vật, hiện tượng xung hiểu biết quanh Chuẩn 27. Trẻ Chỉ số 114. Giải thích được mối quan hệ nguyên nhân - kết thể hiện khả quả đơn giản trong cuộc sống hằng ngày; năng suy luận Chỉ số 115. Loại được một đối tượng không cùng nhóm với các đối tượng còn lại; Chỉ số 116. Nhận ra quy tắc sắp xếp đơn giản và tiếp tục thực hiện theo qui tắc Chuẩn 28. Trẻ Chỉ số 117. Đặt tên mới cho đồ vật, câu chuyện, đặt lời mới thể hiện khả cho bài hát; năng sáng tạo Chỉ số 118. Thực hiện một số công việc theo cách riêng của mình; Chỉ số 119. Thể hiện ý tưởng của bản thân thông qua các hoạt động khác nhau; Chỉ số 120. Kể lại câu chuyện quen thuộc theo cách khác. Hoạt động 2: Chia nhóm thảo luận các câu hỏi sau 1. Ở trường bạn đã sử dụng Bộ chuẩn PTTENT hỗ trợ thực hiện Chương trình GDMN như thế nào? (Hãy nêu cụ thể từng việc bạn đã sử dụng Bộ chuẩn PTTENT trong việc hỗ trợ thực hiện Chương trình) 2. Trong những việc đã làm bạn thấy việc làm nào là khó nhất? Cách làm của bạn/của trường bạn để giải quyết những khó khăn đó như thế nào Thông tin phản hồi 1. Dựa vào Bộ chuẩn PTTENT làm căn cứ xác định mục tiêu - Bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi gồm 28 chuẩn, 120 chỉ số. Đây chính là căn cứ xác định mục tiêu giáo dục cụ thể đầu ra của trẻ mẫu giáo 5 tuổi cần đạt được trong và sau quá trình giáo dục. 20 - Vào đầu năm học căn cứ vào 120 chỉ số trong Bộ chuẩn để xác định mục tiêu giáo dục năm học. Từ mục tiêu năm giáo viên phân bổ vào mục tiêu chủ đề/tháng cho phù hợp. a. Những lưu ý khi viết mục tiêu - Mục tiêu đặt ra cụ thể, có thể quan sát được, đo được lượng hóa được. - Mục tiêu cần được xây dựng hướng vào trẻ: trẻ sẽ trở nên như thế nào hoặc có thể làm được gì sau quá trình giáo dục. - Những từ thường được dùng để viết mục tiêu: nhận ra, nói được, biết được, đếm được, kể ra, hiểu được, thực hiện được, sử dụng được, tự giác, bảo vệ... b. Ví dụ minh họa về cách viết mục tiêu giáo dục năm học * Mục tiêu giáo dục năm học mẫu giáo 5-6 tuổi * Một số mục tiêu giáo dục lĩnh vực phát triển nhận thức + Trẻ gọi được tên nhóm cây cối, con vật theo đặc điểm chung; + Trẻ nhận ra sự thay đổi trong quá trình phát triển của cây, con vật và một số hiện tượng tự nhiên; + Trẻ nói được những đặc điểm nổi bật của các mùa trong năm nơi trẻ sống; + Trẻ phân loại được một số đồ dùng thông thường và phương tiện giao thông; + Trẻ biết cách đo độ dài và nói kết quả đo. * Một số mục tiêu giáo dục lĩnh vực phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội + Trẻ nói được một số thông tin quan trọng về bản thân. + Trẻ nói được một số thông tin quan trọng về gia đình. + Trẻ ứng xử phù hợp với giới tính của bản thân. + Trẻ nói được khả năng và sở thích riêng của bản thân. + Trẻ đề xuất trò chơi và hoạt động thể hiện sở thích của bản thân 2. Căn cứ xác định nội dung - Dựa vào mục tiêu giáo dục giáo viên cụ thể nội dung giáo dục trong chương trình giáo dục mầm non tương ứng với mục tiêu (các chỉ số) Ví dụ gợi ý: Lựa chọn nội dung giáo dục trong lĩnh vực phát triển thể chất 21 Mục tiêu giáo dục cụ thể Nội dung giáo dục (chỉ số ) (trong chương trình ) - Tự mặc và cởi được áo, quần + Các loại cử động của bàn tay, ngón tay và cổ tay + Lắp ráp các hình, xâu luồn các hạt, buộc dây + Cài, cởi cúc áo, quần, kéo khóa - Đi thăng bằng được trên ghế + Đi nối bàn chân tiến, lùi thể dục (2m x 0,25m x 0,35m). + Đi trên dây (dây đặt trên sàn), đi trên ván dốc, đi trên ghế thể dục Ví dụ gợi ý 2 Lựa chọn nội dung giáo dục trong lĩnh vực phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội Mục tiêu giáo dục Nội dung giáo dục (chỉ số ) ( trong chương trình ) - Nói được một số thông tin quan trọng về bản thân - Sở thích, khả năng của bản thân - Điểm giống và khác nhau của mình với người khác - Vị trí, trách nhiệm của bản thân trong gia đình, ở lớp học - Lắng nghe ý kiến của người khác - Các hành vi, cử chỉ lịch sự, tôn trọng người nói khi giao tiếp với bạn bè và người lớn: chú ý, nhìn vào mắt người nói, lắng nghe người nói, đặt câu hỏi đúng lúc, không cắt ngang người nói. - Mạnh dạn, tự tin chia sẻ suy nghĩ, chờ đến lượt trao đổi, bổ sung ý kiến với bạn khi giao tiếp - Chấp nhận sự khác nhau giữa các ý kiến và cùng nhau thống nhất để cùng thực hiện 3. Lựa chọn hoạt động giáo dục. 22 - Từ nội dung giáo dục được lựa chọn, giáo viên có thể lựa chọn, thiết kế hoạt động phù hợp với chủ đề để tổ chức cho trẻ hoạt động. - Một nội dung giáo dục giáo viên có thể thiết kế thành các hoạt động khác nhau như trò chuyện, khám phá, chơi, lao động... phù hợp với khả năng hứng thú của trẻ, điều kiện vật chất sẵn có... Các hoạt động này được tổ chức thực hiện vào các thời điểm phù hợp trong ngày. Ví dụ Gợi ý lựa chọn hoạt động Mục tiêu Nội dung Hoạt động giáo dục - Lắng nghe ý - Các hành vi, cử chỉ lịch kiến người khác sự, tôn trọng bạn bè và người lớn khi giao tiếp: chú ý, nhìn vào mắt người nói, lắng nghe người nói, đặt câu hỏi đúng lúc, không cắt ngang người nói. - Trò chuyện về các hành vi, cử chỉ lịch sự, tôn trọng lẫn nhau khi giao tiếp với bạn bè. - Trò chơi: “làm theo người chỉ huy”; “Ai chăm chú nhất ” tạo bảng “ Người biết lắng nghe”; - Nghe kể chuyện - Kể chuyện nối tiếp - Mạnh dạn, tự tin chia sẻ - Thảo luận theo nhóm suy nghĩ, chờ đến lượt trao đổi, bổ sung ý kiến với bạn khi giao tiếp - Chấp nhận sự khác nhau giữa các ý kiến và cùng nhau thống nhất để cùng thực hiện. 3. Xây dựng công cụ theo dõi, đánh giá sự phát triển của trẻ dựa vào Bộ chuẩn PTTENT Thông tin phản hồi a. Người xây dựng bộ công cụ - Cán bộ quản lý giáo dục mầm non các cấp: tổ trưởng chuyên môn, hiệu phó chuyên môn, hiệu trưởng, cán bộ phòng Giáo dục. - Giáo viên mầm non 23 b. Các bước xây dựng bộ công cụ Bước 1. Lựa chọn các chỉ số trong Bộ chuẩn PTTENT Bước 2. Tìm hiểu minh chứng của chỉ số đã chọn (xem TL gợi ý xây dựng Bộ công cụ) Ví dụ. Chỉ số: 51: Chấp nhận sự phân công của nhóm bạn và người lớn Đạt Chưa đạt - Thực hiện sự phân công của - Không nhận sự phân công của người khác người khác hoặc - Vui vẻ thực hiện nhiệm vụ - Không vui vẻ thực hiện Bước 3. Lựa chọn phương pháp phù hợp với minh chứng, kinh nghiệm và tần suất sử dụng của giáo viên. Các phương pháp thường được dùng để thu thập thông tin, theo dõi và đánh giá sự phát triển của trẻ 5 tuổi trong trường mầm non: - Quan sát (khuyến khích quan sát tự nhiên) - Tạo tình huống - Phỏng vấn/ Trò chuyện với trẻ/phụ huynh/giáo viên - Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ - Bài tập (Kiểm tra trực tiếp) Giáo viên căn cứ vào các minh chứng, lựa chọn phương pháp để đánh giá trẻ cho phù hợp. Tùy từng chỉ số, minh chứng, kinh nghiệm và tần suất sử dụng mà giáo viên chọn phương pháp thích hợp: đơn giản, dễ thực hiện, khách quan, có độ tin cậy cao, tốn ít thời gian thời gian. Giáo viên cũng có thể sáng tạo ra những cách đánh giá khác dựa trên các minh chứng của mỗi một chỉ số. Ví dụ. Chỉ số: 51: Chấp nhận sự phân công của nhóm bạn và người lớn sử dụng PP * Tạo tình huống Cô đưa ra một công việc và phân công trẻ vào từng công việc cụ thể. Ví dụ trực nhật lớp, cô phân công một số trẻ xếp lại giá đồ chơi, một số trẻ quét nhà, một số trẻ kê lại bàn ghế .. Cô quan sát trẻ thực hiện * Quan sát: trong các công việc lao động : vệ sinh lớp, trước, sau giờ ăn hoặc trong một trò chơi có nhiều vai chơi... 24 * Trao đổi với phụ huynh. Ở nhà trẻ khi mẹ giao việc trẻ có thực hiện không ? Khi thực hiện công việc được giao trẻ có vui vẻ làm không ? Bước 4. Xác định phương tiện thực hiện phù hợp với minh chứng, phương pháp, điều kiện cơ sở vật chất của lớp học. Bước 5. Xác định cách thực hiện (hoạt động của cô, hoạt động của trẻ) Có thể tóm tắt các bước xây dựng Bộ công cụ theo bảng sau: TT Chỉ số Minh lựa chọn chứng (1) (2) Phương pháp Phương tiện thực hiện Cách thực hiện (3) (4) (5) 1. … n. 2. Sử dụng bộ công cụ a. Những thời điểm sử dụng - Với giáo viên, tổ trưởng chuyên môn, hiệu phó chuyên môn: Bộ công cụ được sử dụng để kiểm tra trẻ sau một chủ đề, một tháng, một tuần, một hoạt động giáo dục. - Với cán bộ quản lí giáo dục: Bộ công cụ được sử dụng để kiểm tra trẻ sau một học kì, một năm học. b. Các bước sử dụng bộ công cụ: Bước 1. Chuẩn bị bảng ghi kết quả theo lớp Ví dụ: Bảng 1. Bảng theo dõi sự phát triển của lớp/nhóm trẻ 5 tuổi Trường: ………………………………………………... Lớp: ………………….. Tên chủ đề: ………………………………………………………………………. Thời gian theo dõi: từ …………………………. đến …………………………… TT Họ tên trẻ MT đầu CĐ MT 2 1 2 ... .................... Tổng đạt 25 MT 3 ... MT cuối CĐ Tổng Sáng kiến kinh nghiệm "Một số biện pháp giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1"Đọc bài Lưu Nội dung giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội được tích hợp lồng ghép trong tất cả các hoạt động, từ hoạt động học tập đến hoạt động vui chơi, hoạt động ngoài trời, hoạt động lao động… và được xuyên suốt các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày, được tiến hành ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi thời điểm, mọi tình huống. Khi đến trường mầm non chúng ta quan sát trẻ trong các nhóm, lớp thì sẽ thấy; trẻ được giao tiếp với cô giáo với các bạn trong lớp, trẻ thao tác với các phương tiện học tập, được sử dụng các đồ dùng, đồ chơi… đây là nơi để trẻ chia sẻ những ý tưởng, những nhu cầu, sự lo lắng và cả những xung đột bất hòa. 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài Mục tiêu của Giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mĩ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp một. Hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lí, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời. Phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội là tiền đề quan trọng cho việc học tập và phát triển toàn diện của trẻ. Các năng lực tình cảm, kỹ năng xã hội có mối quan hệ chặt chẽ với kết quả học tập và phát triển toàn diện của trẻ em. Phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội là nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhận thức ở trẻ em cũng như khả năng tham gia hiệu quả vào các công việc nhóm hay trách nhiệm của trẻ với xã hội. Chương trình giáo dục mầm non đã đưa ra các nội dung giáo dục phát triển tình cảm kĩ năng xã hội rất đơn giản và hết sức gần gũi với trẻ như dạy trẻ ý thức về bản thân, nhận xét và thể hiện cảm xúc, tình cảm với con người, sự vật và hiện tượng xung quanh, những hành vi quy tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp mầm non, cộng đồng gần gũi, việc quan tâm bảo vệ môi trường. Dạy trẻ kỹ năng hợp tác với mọi người, kỹ năng nhận và hoàn thành nhiệm vụ, kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng kiểm soát cảm xúc…các kỹ năng này không tách rời nhau mà có liên quan chặt chẽ với nhau, được thể hiện đan xen vào nhau, có thể thực hành trong bất cứ tình huống nào xảy ra hàng ngày như vui chơi, học tập, chăm sóc sức khỏe, lao động vừa sức, lễ hội tham quan…. Để có được tình cảm - kỹ năng xã hội thì trẻ cần phải có thời gian, trong một quá trình tập luyện thường xuyên với sự hỗ trợ của người lớn và bạn bè. Vì vậy, trách nhiệm của gia đình và nhà trường trong việc giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho thế hệ trẻ, thế hệ mầm non cần được toàn xã hội quan tâm đúng mức. Việc cần làm ngay của các cô giáo mầm non hiện nay là giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội ngay từ khi trẻ bắt đầu đến trường, lớp mầm non. Xong hiện nay có tình trạng một số các bậc phụ huynh chiều con quá mức, cũng có phụ huynh do công việc bộn bề kiếm sống chưa quan tâm đến cách giáo dục con, còn về giáo viên thì một số giáo viên đã có những biện pháp tích cực để chăm sóc trẻ, song mới chỉ quan tâm và chú trọng đến việc nâng cao chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ mà chưa quan tâm đến việc bồi dưỡng về nâng cao nhận thức giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non. Một số giáo viên chưa tận tâm, tận lực, chưa thể hiện rõ trách nhiệm trong việc nắm bắt và đánh giá đúng nhận thức của trẻ để xây dựng kế hoạch phát triển cho phù hợp, chưa đổi mới được phương pháp để giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ, các bậc phụ huynh chưa thật sự quan tâm để giáo dục nhân cách, giáo dục đạo đức cho trẻ, còn trẻ thì rụt rè nhút nhát chưa thể hiện, phát triển được tình cảm kỹ năng xã hội tốt vì thế trong năm học này tôi sẽ chú trọng tìm ra “Một số biện pháp giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1”có chất lượng hiệu quả. 1.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài * Mục tiêu Nâng cao chất lượng tổ chức các hoạt động, thực hiện tốt các hoạt động giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non. Cung cấp nhiều cơ hội cho trẻ được giao tiếp, thực hành, trải nghiệm dưới nhiều hình thức cá nhân, nhóm nhỏ, tập thể lớp. Tận dụng mọi cơ hội, mọi tình huống, mọi thời điểm các hoạt động diễn ra trong trường, lớp, như vui chơi, học tập, lao động vừa sức, tham quan, lễ hội… trong sinh hoạt hàng ngày để hỗ trợ trẻ phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội. Tạo môi trường học tập tích cực, trong đó đảm bảo mọi trẻ đều được yêu thương, chăm sóc, được an toàn, ổn định và được đối xử công bằng. * Nhiệm vụ Tìm ra một số biện pháp giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Xác định được các phương pháp giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 trường mầm non Trường Giang phù hợp với đối tượng trẻ, với điều kiện của trường, lớp, địa phương, có tính khoa học, khả thi hiệu quả. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Một số biện pháp, các hoạt động giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Học sinh lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 trường Mầm non Trường Giang. 1.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Một số các biện pháp giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội phù hợp, hiệu quả cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi, lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 trường Mầm non Trường Giang. Thời gian nghiên cứu từ tháng 9/2018 đến tháng 5 năm 2019. Năm học 2018 – 2019. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu lí luận, phân tích, phân loại hệ thống hóa lí thuyết, giả thuyết, chứng minh. Nghiên cứu thực tiễn, dùng tình cảm, làm mẫu nêu gương, trò chơi, đàm thoại, trò chuyện với trẻ, dùng tác phẩm nghệ thuật, luyện tập hành vi ứng xử thường xuyên, khuyến khích động viên, thực hành trải nghiệm. 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lý luận Tình cảm là những thái độ thể hiện sự dung cảm ổn định của con người đối với những sự vật hiện tượng, phản ánh ý nghĩa của chúng trong mối liên quan với nhu cầu và động cơ cá nhân tình cảm là sản phẩm cấp cao của sự phát triển các quá trình cảm xúc trong điều kiện xã hội. Theo PaulEkman con người có 7 cảm xúc cơ bản: Vui, buồn, tức giận, ngạc nhiên, sợ hãi, ghê tởm, khinh bỉ. Ngoài những cảm xúc cơ bản, con người cũng trải nghiệm những cảm xúc khác như: Xấu hổ, bối rối, ghen tị, tự hào, thất vọng, hối tiếc... được gọi là những cảm xúc xã hội. Những cảm xúc này liên quan đến sự đánh giá hành vi của con người là tốt hay xấu, tích cực hay tiêu cực và khả năng nhìn nhận về bản thân trong mối quan hệ với người khác, ảnh hưởng tới cách nghĩ hoặc đánh giá về bản thân mỗi con người. Kỹ năng xã hội là một dạng hành động nhằm thực hiện các mối quan hệ của cá nhân với mọi người xung quanh trên cơ sở nắm vững phương thức thực hiện và sự vận dụng tri thức, kinh nghiệm xã hội phù hợp với điều kiện hoàn cảnh. Là một tập hợp các kỹ năng giúp con người giao tiếp, tương tác, thích nghi, hòa nhập với xã hội, được những người xung quanh chấp nhận và là một phần trong cuộc sống hàng ngày của mỗi người. Nội dung giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội được tích hợp lồng ghép trong tất cả các hoạt động, từ hoạt động học tập đến hoạt động vui chơi, hoạt động ngoài trời, hoạt động lao động… và được xuyên suốt các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày, được tiến hành ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi thời điểm, mọi tình huống. Khi đến trường mầm non chúng ta quan sát trẻ trong các nhóm, lớp thì sẽ thấy; trẻ được giao tiếp với cô giáo với các bạn trong lớp, trẻ thao tác với các phương tiện học tập, được sử dụng các đồ dùng, đồ chơi… đây là nơi để trẻ chia sẻ những ý tưởng, những nhu cầu, sự lo lắng và cả những xung đột bất hòa. 2.2. Thực trạng Năm học 2018 - 2019 bản thân tôi trực tiếp giảng dạy lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 với tổng số học sinh là 25 cháu. Tôi nghiên cứu đề tài để áp dụng thực hiện việc nâng cao chất lượng giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội lớp tôi được tốt hơn. a. Thuận lợi - khó khăn * Thuận lợi Hoạt động của lớp được sự quan tâm chỉ đạo chặt chẽ của Ban giám hiệu nhà trường. Lớp được đầu tư trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi tương đối đầy đủ để phục vụ cho công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ. * Khó khăn Đa số trẻ thuộc gia đình ở nông thôn nhút nhát, thụ động, không tự tin trong các hoạt động học hoặc khi chơi cùng với nhóm. Một số cháu còn hiếu động, bản tính rất cá biệt chưa hòa mình vào tập thể, chưa thể hiện hành vi có văn hóa trong cuộc sống giao tiếp hàng ngày. Còn có một số phụ huynh cho rằng, trẻ quá nhỏ chưa cần phải học nhiều, chỉ cần đến lớp vui chơi với bạn và được cô chăm sóc, cho ăn uống là đủ, nhiều trẻ 5 - 6 tuổi vẫn được bố, mẹ nuông chiều chăm sóc từ việc cho ăn, cho uống đến mặc quần áo, vệ sinh cá nhân … có trẻ thể hiện những hành vi ứng xử chưa phù hợp với xã hội nhưng phụ huynh không quan tâm, buông lỏng, chiều theo sở thích cá nhân của trẻ. b. Thành công - hạn chế * Thành công Lớp tổ chức các hoạt động trải nghiệm về các ngày hội, ngày lễ, các hoạt động học được tích hợp các nội dung phát triển tình cảm kỹ năng xã hội. Học sinh tham gia vào các hoạt động. Bản thân luôn học tập kinh nghiệm tổ chức các hoạt động, tích hợp nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội trên lớp thường xuyên. Được đồng nghiệp hỗ trợ, ủng hộ trọng việc cùng tìm hiểu một số biện pháp và tổ chức các hoạt động. Phụ huynh đa số đã quan tâm đến việc học của con em mình đã cùng giáo viên trao đổi thống nhất tìm ra biện pháp để giáo dục từng đối tượng trẻ. * Hạn chế Trẻ nhút nhát nên việc tiếp thu chậm, một số trẻ tham gia học và chơi chưa tích cực. Bản thân đôi khi còn dùng mệnh lệnh, nội dung giáo dục phát triển tình cảm- kỹ năng xã hội còn theo cảm tính của bản thân và chưa đầu tư thời gian để nghiên cứu đổi mới phương pháp hỗ trợ trẻ phát triển tình cảm - kỹ năng xã hội được tốt. Môi trường xã hội xung quanh trẻ có nhiều tác động xấu đến trẻ, nhiều tranh ảnh, phim truyện có nội dung không lành mạnh tác động đến trẻ làm cho trẻ có những hành vi không tốt với những người xung quanh. c. Mặt mạnh - mặt yếu, nguyên nhân * Mặt mạnh Bản thân luôn nhiệt tình trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Đã tuyên truyền tới các bậc cha mẹ học sinh biết được tầm quan trọng của việc phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ trong trường mầm non. Luôn học hỏi trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, biết lắng nghe, biết sửa sai không bảo thủ nên chuyên môn nghiệp vụ tương đối vững vàng. Cơ sở trang thiết bị được các cấp ban nghành đoàn thể rất quan tâm, vào những năm tiếp theo sẽ được đầu tư cơ sở vật chất đầy đủ hơn nữa. * Mặt yếu Khi dạy trẻ về nội dung phát triển tình cảm kỹ năng xã hội đôi khi còn chưa định hướng được các biện pháp mục đích, nhiệm vụ mình cần làm, song cũng chưa phối hợp chặt chẽ với phụ huynh trong việc tổ chức một số các hoạt động tích hợp nội dung phát triển tình cảm kỹ năng xã hội…nên kết quả chưa được cao. Đa số học sinh là người nông thôn đường xá đi lại khó khăn nên việc đi học không đều. * Nguyên nhân Dân cư thưa thớt, không tập trung, đường xá còn một số nơi còn đi lại khó khăn phải qua ruộng đồi. Đa số người dân địa phương làm nghề nông hoặc đi làm ăn xa nên không có điều kiện đưa con đi học. Trẻ còn nhút nhát nhiều trẻ ít nói nên các con đến lớp chưa tự tin và chưa được gọn gàng một số trẻ không được sạch sẽ. Một số các phụ huynh chưa xác định được lợi ích của việc phát triển tình cảm kỹ năng xã hội ảnh hưởng như thế nào đến con em mình. Sự tiếp xúc với cách sống văn minh, văn hóa ít, kiến thức về chăm sóc cũng như kỹ năng nuôi dạy còn hạn chế. d. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra Giáo dục tình cảm - kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non là nhằm giúp trẻ có những tình cảm, những chuẩn mực đạo đức, những kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm. Giúp trẻ tự lập, tự tin, tích cực, sáng tạo trong cuộc sống. Tạo cơ hội cho trẻ vận dụng những kiến thức, kỹ năng đã học vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn gần gũi với đời sống hàng ngày của trẻ. Xong tôi nhận thấy trẻ có kiến thức, kỹ năng về lĩnh vực tình cảm, kỹ năng xã hội lớp tôi chưa đạt yêu cầu. Đa số trẻ chưa biết chưa có thái độ đúng đắn với cô giáo, bạn bè và những người xung quanh. trẻ nói không đủ câu còn diễn ra thường xuyên, nhiều trẻ nhút nhát chưa mạnh dạn tự tin, chưa kiểm soát được cảm xúc của mình, chưa hiểu cảm xúc của người khác để đáp lại cảm xúc phù hợp. Nhiều trẻ chưa có kỹ năng xã hội như sự hợp tác, tự điều chỉnh cảm xúc của mình, sự tương tác, tự lập, giao tiếp, sự thấu hiểu và chia sẻ với bạn chưa có. Nhiều trẻ còn nói leo, chưa biết lắng nghe, chưa biết trình bày ý kiến của mình trong nhóm bạn bè, chưa điều chỉnh, kiểm soát các hành vi của bản thân với mọi người, chưa hiểu và tuân thủ những quy tắc xã hội. * Kết quả khảo sát thực tế trẻ lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 tại thời điểm tháng 9/2018. Tổng số trẻ được điều tra 25 trẻ. Trẻ có ý thức về bản thân: Biết tên, tuổi, giới tính, sở thích, khả năng của bản thân đạt 50%. Trẻ nhận biết và thể hiện cảm xúc, tình cảm với con người, sự vật và hiện tượng xung quanh đạt 30%. Trẻ có hành vi và quy tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp mầm non, cộng đồng gần gũi đạt 35%. Trẻ biết quan tâm và bảo vệ môi trường đạt 38%. Nề nếp, thói quen trong học tập, trong ăn uống còn nhiều hạn chế. Căn cứ vào kết quả khảo sát trên tôi đã tiến hành nghiên cứu một số phương pháp giáo dục trẻ phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội như sau: 2.3 Giải pháp, biện pháp 2.3.1. Nâng cao nhận thức cho bản thân. Ngay từ đầu năm học tôi đã nghiên cứu tìm hiểm về đổi mới phương pháp giáo dục phát triển tình cảm xã hội cho trẻ, qua các tài liệu mầm non, sách hướng dẫn, tạp chí, trên mạng: việc xây dựng môi trường giáo dục, công tác phối hợp với gia đình và cộng đồng về giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ. Tôi xác định rõ những kỹ năng cơ bản giúp trẻ có thể phát triển tốt tình cảm và kỹ năng xã hội. Bản thân tự bồi dưỡng về phương pháp giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ, nắm bắt những kỹ năng cơ bản để có những biện pháp hỗ trợ cho từng trẻ trong nhóm lớp, vì mỗi trẻ là một cá thể riêng biệt và sống trong môi trường gia đình khác nhau, trình độ văn hóa cũng khác nhau… những yếu tố môi trường sẽ tác động rất lớn đến sự phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội của từng trẻ, phương pháp hỗ trợ cho trẻ phát triển tình cảm kỹ năng xã hội là rất quan trọng, có ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành nhân cách của trẻ sau này. Chính vì vậy mà bản thân luôn tự học hỏi và nghiên cứu các phương pháp giáo dục phù hợp, hiệu quả. 2.3.2. Xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ theo chế độ sinh hoạt hàng ngày. Trước khi xây dựng kế hoạch, tôi căn cứ vào mục tiêu, nội dung, kết quả mong đợi trong lĩnh vực phát triển tình cảm kỹ năng xã hội của chương trình giáo dục mầm non về cơ sở vật chất của lớp, kinh tế, văn hóa, xã hội của gia đình, nhà trường, địa phương, khả năng, kinh nghiệm của trẻ. Cụ thể là tôi quan sát, theo dõi, tìm hiểu, để hiểu tâm sinh lý từng trẻ thông qua các hoạt động chơi, hoạt động học, và các hoạt động khác trong ngày, sau đó ghi chép đánh giá sự phát triển của từng trẻ. Căn cứ vào kết quả đánh giá tôi áp dụng phương pháp phân loại, phân trẻ thành từng nhóm. Ví dụ: Những trẻ phát triển chậm về mặt tình cảm vào một nhóm; những trẻ phát triển chậm về kỹ năng xã hội vào một nhóm; những trẻ có kỹ năng giao tiếp tốt, ứng xử nhanh vào một nhóm… Từ đó xác định nội dung hỗ trợ cho từng trẻ trong các nhóm vào những hoạt động cụ thể. Nội dung giáo dục tình cảm kỹ năng, xã hội được tích hợp vào các hoạt động như sau: Giờ đón trẻ, thể dục sáng: Tôi rèn cho trẻ thói quen chào cô và các bạn khi tới lớp, chào tạm biệt và chúc bố mẹ một ngày vui/ngày làm việc tốt. Nhắc trẻ tự mình cất giày dép, áo khoác và đồ dùng đúng nơi quy định của lớp. Khen ngợi những biểu hiện tốt của trẻ, nhắc nhở những biểu hiện chưa đúng (lời nói, hành vi, thái độ của trẻ) và giúp trẻ biết cách làm đúng nếu cần. Tổ chức cho trẻ thể dục sáng và điểm danh, rèn trẻ thực hiện các yêu cầu về tính kỷ luật, tuân theo các hướng dẫn, tín hiệu, hiệu lệnh. Tổ chức trò chuyện đầu giờ, tôi lựa chọn nội dung giáo dục tình cảm, kỹ năng xã hội phù hợp để đưa vào trò chuyện đầu giờ. Ví dụ: như chủ điểm trường mầm non trò chuyện về trường, lớp, cô giáo, bạn bè, tên trường/lớp, địa điểm. Trong trường có những ai, họ làm công việc gì? Những đồ dùng, đồ chơi trong lớp, cảnh đẹp trong trường. Tên cô giáo, tên các bạn, đặc điểm bên ngoài, tính cách, giới tính, sở thích và khả năng của các bạn. Trò chuyện thảo luận về quy định của lớp (làm gì để lớp mình sạch, đẹp..). Trò chuyện hôm nay lớp mình có điều gì mới. Trẻ quan sát lẫn nhau, quan sát lớp để phát hiện những điểm mới lạ và chia sẻ cho nhau. Trò chuyện về cách thể hiện cảm xúc, những biểu hiện cảm xúc những việc nên và không nên làm trong giao tiếp với mọi người. Giờ hoạt động học: Thảo luận/đọc hoặc kể chuyện về sự rụt rè/ nhút nhát, về cảm giác khi ở một mình, khi có bạn, khi cùng chơi với bạn. Chia trẻ thành những nhóm nhỏ và giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm làm một bức tranh để trang trí. Ví dụ: hoạt động khám phá xã hội “tìm hiểu nghề Bác sỹ” phần chơi trò chơi trẻ quan sát tranh và chọn mặt thể hiện cảm xúc. Mặt cười vui là đúng, mặt buồn mếu là sai..vv VD: Qua giờ khám phá khoa học "Cây xanh và môi trường sống". Cô giáo có thể đàm thoại: Cây xanh để làm gì? Cây xanh có ích lợi như thế nào? Muốn có nhiều cây xanh chúng ta phải làm gì? Qua lợi ích của cây xanh, cô giáo dục cháu không ngắt ngọn bẻ cành, mà phải biết bảo vệ chăm sóc cây xanh để cây cho ta nhiều lợi ích. Giờ học phát triển vận động: Cô giáo dục trẻ siêng năng thể dục, tập đều đặn giúp cơ thể khoẻ mạnh, trong lúc tập các con không chen lấn, không xô đẩy nhau. Giờ học tạo hình: "Vẽ người thân trong gia đình". Cô có thể đàm thoại. Gia đình cháu gồm có những ai? Gia đình cháu thuộc gia đình nhỏ hay gia đình lớn? Mọi người sống trong gia đình phải như thế nào với nhau? Giáo dục trẻ biết yêu thương, kính trọng đối với ông bà, cha mẹ, anh chị, biết nhường nhịn em bé. Giờ học Làm quen chữ cái: Nhắc nhở cháu ngồi ngay ngắn, cất đồ dùng gọn gàng, ngăn nắp, biết giữ gìn bảo quản đồ dùng. Giờ làm quen văn học: Qua truyện "Tấm Cám".Cô đàm thoại cùng trẻ: Tấm là người như thế nào? Mẹ con Cám là người như thế nào? Con thích nhân vật nào nhất? Vì sao? Cô giáo dục cháu lòng thật thà, chăm lo lao động, dạy cháu yêu cái thiện, ghét cái ác, hình thành cho trẻ lòng nhân ái đối với mọi người xung quanh; Hay truyện “Bác gấu đen và hai chú thỏ”, Cô hỏi: Các con yêu thích nhân vật nào trong chuyện kể? Vì sao? Qua chuyện kể “Bác gấu đen và hai chú thỏ” cháu phải biết quan tâm yêu thương và giúp đỡ nhau trong hoạn nạn, biết nhận lỗi khi mình phạm sai lầm. Sau cuối tiết học tôi đã tạo một “tình huống” cho trẻ đó là cung cấp nhiều khối hộp to cho hai nhóm trẻ để trẻ cùng nhau “hợp tác” xây hoàn thành ngôi nhà cho thỏ sớm nhất và đẹp nhất. Nhóm có tình cảm yêu thương biết chia sẻ và có tinh thần “hợp tác ” tốt sẽ được tuyên dương. Giờ học âm nhạc: Bài "Bông hoa Mừng Cô".Đàm thoại: Đối với cô giáo các con phải như thế nào? Khi tặng hoa cho cô, các con tặng bằng mấy tay? Thông qua đó giáo dục trẻ khi nhận hoặc trao vật gì với người lớn nên trao hoặc nhận phải bằng hai tay, khi nhận các con nói lời cảm ơn. Sau một thời gian thực hiện những thói quen về lễ giáo chất lượng lớp tôi tăng lên rõ rệt, trẻ biết chào hỏi, thưa trình, biết nói lời cảm ơn, xin lỗi, yêu mến cô giáo, đoàn kết với bạn bè, lễ phép với người trên. Giờ hoạt động ngoài trời: Hoạt động nhóm “làm sạch đẹp sân trường”. Chia trẻ thành những nhóm nhỏ cho cả lớp đi tham quan sân trường cùng chỉ ra những việc cần làm để sân trường đẹp hơn. Tạo tình huống cô bị trượt chân ngã, qua đó giáo dục trẻ về sự quan tâm, cách xử lý khi có người bị thương, cách đi để không bị trượt ngã. Giờ hoạt động vui chơi ở các góc; Góc đóng vai trò chơi gia đình, Bác sỹ, bán hàng; Ví dụ: Bác sĩ biết thăm hỏi bệnh nhân ân cần, xưng hô, cô, chú, bác, cháu đau chỗ nào? Đau ra sao? Y tá phát thuốc dặn bệnh nhân uống thuốc ngày mấy lần, bệnh nhân nhận thuốc, nhận đơn thuốc bằng hai tay và nói lời cảm ơn đối với cô y tá, bác sĩ. Ví dụ: Trẻ chơi bán hàng: Người bán hàng: Cô, chú mua gì ạ? Người mua: Bao nhiêu tiền một đôi dép ạ? Qua hoạt động vui chơi cháu mạnh dạn dần, thành thạo dần trong giao tiếp, trong ứng xử, chào hỏi đối với mọi người xung quanh mình. (Ảnh trẻ chơi làm bác sỹ)  Góc khám phá TC tìm sợ khác nhau giữa các bạn; Góc xây dưng TC xây trường mầm non; Góc thiên nhiên TC chăm sóc cây xanh; Góc nghệ thuật làm dây hoa, cờ trang trí lớp. Tôi quan sát và tham gia vào trò chơi với tư cách như một vai chơi, giúp trẻ rèn luyện về các kỹ năng xã hội, kỹ năng thể hiện tình cảm phù hợp, kiểm soát cảm xúc, giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh. Giờ ăn trưa: Tổ chức tốt các bước của việc tổ chức bữa ăn và cho trẻ thực hiện nghiêm túc các yêu cầu ở từng bước. Giờ hoạt động chiều: Trò chuyện, thảo luận về cách thể hiện cảm xúc tiêu cực, tức giận, thất vọng. Ví dụ: Trong hoạt động chiều cho trẻ chơi với các tấm thẻ. Cô trải các tấm thẻ thể hiện cảm xúc của các bác gấu ra sàn và yêu cầu trẻ lựa chọn tấm thẻ bác gấu đang vui, đang buồn, đang tức giận.. cho trẻ chơi thể hiện cảm xúc cùng bác gấu, trẻ nào nhận được tấm thẻ buồn thì thể hiện cảm xúc buồn…hay cho trẻ chơi nhìn thẻ để đoán cảm xúc, phân loại cảm xúc. 2.3.3. Phối hợp gia đình trong giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non. Kết hợp chặt chẽ, thống nhất giữa nhà trường và gia đình. Tôi luôn lắng nghe những ý kiến của các bậc cha mẹ và từ đó giúp cho các bậc cha mẹ cách giáo dục lễ giáo cho trẻ đúng đắn, phù hợp hơn. Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình cảm của trẻ để kết hợp giáo dục trẻ ở nhà tốt hơn và đồng bộ như ở trường. Mặt khác còn kết hợp với phụ huynh trong việc sưu tầm tài liệu, tranh ảnh về giáo dục lễ giáo và trong phong trào sáng tác thơ, nhạc, tiểu phẩm có nội dung giáo dục lễ giáo. Tôi luôn trao đổi với phụ huynh thông báo về một số thông tin của trẻ ở trường như ở lớp con rất ngoan song cháu còn nhút nhát, ít tham gia các hoạt động chung của lớp...và trao đổi với cha, mẹ trẻ về một số thông tin của trẻ ở gia đình Ví dụ: Ở nhà con có hay chơi với anh/chị không, với hàng xóm không? Con làm được gì đơn giản để giúp đỡ cha mẹ và định hướng trao đổi với phụ huynh để phối hợp giáo dục các cháu như; về nhà anh/chị nên khuyến khích con làm những việc đơn giản giúp đỡ cha, mẹ, biết quan tâm, hỏi han khi bố, mẹ bị ốm, mệt..vv: 2.3.4.Giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội thông qua ngày hội, ngày lễ. Thông qua các hoạt động tổ chức lễ hội như Tết Trung thu, ngày 20/11, tết Nguyên đán, lễ hội làng... Từ ý nghĩa của những ngày lễ lớn, tôi đã tổ chức các hoạt động văn nghệ để chào mừng, đồng thời ôn lại truyền thống của dân tộc để giáo dục trẻ lòng tự hào dân tộc, biết kính trọng những người đã hy sinh cho lợi ích dân tộc, lợi ích trồng người. Nhằm hình thành cho trẻ lòng tự hào, kính yêu đối với người lớn tuổi, thông qua đó khuyến khích trẻ học tập và phấn đấu thành con người có ích cho xã hội. 2.3.5. Xây dựng môi trường giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non. Tạo môi trường cơ sở vật chất: Trong nhóm lớp tôi bố trí không gian để sắp xếp các góc chơi cho trẻ phù hợp, thuận tiện, đồ dùng đồ chơi để nơi dễ lấy, dễ thấy, dễ tìm và phải thuận tiện cho việc đi lại. Không gian đủ diện tích cho mọi trẻ được giao tiếp và qua lại giữa các nhóm chơi với nhau. Đồ dùng đồ chơi trong các góc cần đa dạng, mang tính mở. Đồ dùng đồ chơi bố trí ở các góc chơi luôn được bổ sung, luân chuyển và đổi mới tạo cho trẻ sự hấp dẫn, khích thích trẻ hoạt động tích cực, mở rộng nội dung chơi, các quan hệ giao tiếp (trẻ được thực hành, luyện tập cách ứng xử trong giao tiếp). Tôi luôn bổ sung thêm đồ chơi trong các góc theo từng chủ đề để tạo sự tò mò, khám phá của trẻ, kích thích trẻ tích cực giao tiếp với nhau, tạo cho trẻ nhiều cơ hội hợp tác với bạn, giúp đỡ bạn khi bạn cần; tạo tình huống để trẻ học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau. Tạo môi trường xã hội tôi luôn tạo mối quan hệ thân thiện, gần gũi, yêu thương với trẻ, trẻ thường xuyên được giao tiếp, môi trường lớp học không có bạo lực, la mắng hay xúc phạm trẻ. Khi trẻ cảm thấy an toàn trong môi trường của mình, trẻ sẽ mong muốn khám phá và tiếp cận những trải nghiệm cũng như những kiến thức mới; môi trường học tập an toàn là nơi mà trẻ không bị lạm dụng thể chất và lời nói. Luôn tôn trọng trẻ, tạo điều kiện cho trẻ tự khẳng định bản thân (khuyến khích trẻ tham gia hợp tác cùng phát triển). Tôn trọng gia đình trẻ, không phân biệt dân tộc, hoàn cảnh kinh tế, văn hóa gia đình. Đối xử công bằng với mỗi trẻ. Thái độ của cô với trẻ và những người khác luôn mẫu mực để trẻ noi theo. Luôn tạo cho trẻ niềm vui xuyên suốt trong tất cả các hoạt động trong ngày, từ hoạt động học, đến hoạt động chơi, hoạt động ngoài trời hay mọi lúc mọi nơi. Tôi đưa ra các câu hỏi mở hướng sự chú ý của trẻ tới mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người và những mẫu hành vi đúng, đẹp cũng như các ứng xử giữa con người với con người mà trẻ đã được nghe và quan sát. Đồng thời hướng dẫn tạo điều kiện cho trẻ liên hệ bản thân với bạn, với người thân trong cuộc sống hàng ngày. Tăng cường các hoạt động giao tiếp, giao lưu cảm xúc giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với cô giáo và giữa trẻ với những người xung quanh, đây chính là điều kiện để giúp trẻ tự tin thiết lập sự gắn bó và hình thành các mối quan hệ xã hội. 2.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm nghiên, đánh giá Qua quá trình giáo dục lễ giáo ở nhà trường phối hợp sự giáo dục lễ giáo cho trẻ ở gia đình kết quả được nâng lên và có sự chuyển biến rõ rệt cụ thể. Từ những biện pháp tôi nghiên cứu và thực hiện, chất lượng giáo dục về lễ giáo của lớp tôi tăng lên rõ rệt đó là điều làm tôi phấn khởi, yêu nghề, yêu trẻ càng nhiều. Giúp tôi có nghị lực trong công tác. Trẻ biết chào hỏi lễ phép, xưng hô với bạn với cô phù hợp. Trong các giờ vui chơi trẻ biết chơi cùng bạn, nhường nhịn bạn khi chơi, cất và sắp xếp đồ chơi gọn gàng. Trẻ mạnh dạn giao tiếp với cô với bạn, có thói quen tốt trong học tập ,trong giờ ăn, giờ ngủ trẻ ngoan hơn, lễ phép hơn, trẻ được hình thành những thói quen vệ sinh văn minh, biết chào hỏi khi có khách đến, biết trao nhận bằng hai tay, biết quan tâm đến mọi người và cảnh vật xung quanh. Trẻ có ý thức về bản thân: Biết tên, tuổi, giới tính, sở thích, khả năng của bản thân 25/25 đạt 100% tăng so với đầu năm là 30%. Trẻ nhận biết và thể hiện cảm xúc, tình cảm với con người, sự vật và hiện tượng xung quanh 23/25 đạt % tăng so với đầu năm là 46%. Trẻ có hành vi và quy tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp mầm non, cộng đồng gần gũi 23/25 đạt % tăng so với đầu năm là 49%. Trẻ biết quan tâm và bảo vệ môi trường 25/25 đạt 100% tăng so với đầu năm là 49%. 3. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 3.1. Kết luận Từ những biện pháp đã áp dụng tôi đã rút ra nhiều bài học bổ ích cho bản thân là lồng ghép tích hợp giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội vào các hoạt động học học để dạy trẻ mọi nơi mọi lúc. Giáo viên phải nắm chắc các yếu tố tâm sinh lý của trẻ trên cơ sở đó có biện pháp giáo dục cụ thể và kịp thời khắc phục những thiếu sót của trẻ. Kết hợp chặc chẽ giữa giáo viên, nhà trường và gia đình .Thường xuyên trao đổi về tình hình thực tại của trẻ và thông báo với phụ huynh về nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ để thống nhất giáo dục trẻ. Kết hợp với phụ huynh sưu tầm sáng tác các bài thơ, bài hát hoặc các bức tranh có nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội. Cô giáo phải thật sự là tấm gương sáng để trẻ noi theo, luôn giàu tình yêu thương, luôn thận trọng trong mọi hành vi của mình, thân thiện yêu thương để tạo tâm lý thoải mái cho trẻ thực hiện tốt mọi hành vi cũng như hoạt động giao tiếp, nhằm giúp trẻ từng bước hình thành nhân cách cho trẻ. Bên cạnh đó môi trường và cảnh quan sư phạm cũng góp phần hình thành cho trẻ những hành vi văn minh để dần dần hoàn thiện nhân cách tốt đẹp của truyền thống con người Việt Nam phù hợp với mọi chuẩn mực đạo đức xã hội một cách tự nguyện. Cô phải luôn tìm tòi sáng tạo, sưu tầm tranh ảnh, thơ ca, hò vè có nội dung giáo dục về phát triển tình cảm kỹ năng xã hội. 3.2. Kiến nghị Với nhà trường tăng cường công tác bồi dưỡng cho giáo viên nội dung về giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội, việc lồng ghép các nội dung giáo dục vào các hoạt động trên lớp. Tạo điều kiện về cơ sở vật chất để tổ chức các hoạt động giáo dục phát tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ vui chơi, múa hát xem phim, kể chuyện, xem tranh ảnh có nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội trong các hoạt động của trường, lớp mầm non. Kết hợp với phụ huynh sưu tập sáng tác các bài thơ, bài hát hoặc các bức tranh có nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội. Trên đây là một số biện pháp về giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ, tôi đã áp dụng thực hiện trong năm học 2018 - 2019 tại lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 trường mầm non Trường Giang và đã gặt hái được một số kết quả thiết thực. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của bạn bè đồng nghiệp để bản sáng kiến của tôi hoàn thiện hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn Trường Giang, ngày 06 tháng 2 năm 2020 Người viết Nguyễn Thị Khen Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá Click để đánh giá bài viết |
