BÀI 5: TRÒ CHUYỆN CÙNG THIÊN NHIÊN Show
KHỞI ĐỘNG Mỗi năm, khi đến kì nghỉ hè, em có được bố mẹ cho về quê không? Em đã tham gia những hoạt động ngày hè nào cùng các bạn? Hoạt động nào em yêu thích nhất? ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN LAO XAO NGÀY HÈ ( Duy Khán) Đọc phần Kiến thức ngữ văn trong SGK trang 111 để nêu những hiểu biết về thể loại kí và hồi kí + Thế nào là Kí? + Hồi kí là gì? Hồi kí có những đặc điểm về hình thức như thế nào? - Khái niệm: Kí là thể loại văn học coi trọng sự thật và những trải nghiệm, chứng kiến của chính người viết. Trong kí, có những tác phẩm thiên về kể sự việc như hồi kí, du kí…, có những tác phẩm thiên về biểu cảm như tùy bút, tản văn. - Nội dung: Chủ yếu kể về những sự việc mà người viết đã từng tham dự hoặc chứng kiến trong quá khứ. Hình thức thể Kíl Các sự việc thường được kể theo trình tự thời gian, gắn với một hoặc nhiều giai đoạn trong cuộc đời tác giả. Ghi chép và cách kể sự việc + Người viết phải thu thập nguồn tư liệu chân thực, chính xác và tin cậy. + Quá trình ghi chép phải biến thành một câu chuyện sinh động, có sức hấp dẫn đối với người đọc. Người kể chuyện ngôi thứ nhất (thường xưng “tôi” hoặc “chúng tôi”). Người kể chuyện thường là tác giả (nhưng không hoàn toàn là tác giả). Thảo luận: Qua tìm hiểu ở nhà, nêu những hiểu biết của em về tác giả Duy Khán và hồi kí Tuổi thơ im lặng? - Tên: Nguyễn Duy Khán (1934 –1993) - Quê quán: Bắc Ninh Ông là nhà văn, nhà báo, phóng viên chiến trường trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Là nhà văn dành nhiều trang tâm huyết cho quê hương và gia đình.
Cuốn sách được viết trong nhiều năm (từ 1977 đến 1984), xuất bản lần đầu năm 1986. Hồi kí tập hợp gồm 29 chương nhỏ trải dài từ lúc tác giả bắt đầu biết nhận thức cho đến khi gia nhập quân đội năm 15 tuổi. Mỗi chương là những kí ức sinh động về làng quê Bắc Ninh, từ thiên nhiên, phong tục, lễ hội đến mảnh đời những con người có số phận éo le, con vật nuôi, qua con mắt trẻ thơ, không định kiến của cậu bé Khán).
- VB được trích từ Hồi kí tự truyện "Tuổi thơ im lặng". - Thể loại: hồi kí - Ngôi kể: ngôi thứ nhất, qua cảm nhận của nhân vật “tôi”. - Phương thức biểu đạt: Tự sự , miêu tả.
THẢO LUẬN NHÓM
* Người kể chuyện: nhân vật “tôi” - ngôi thứ nhất. * Khung cảnh: vườn quê vào buổi sáng chớm hè. * Hình ảnh: - Cây cối um tùm - Cả làng thơm - Hoa lan nở trắng xoá - Hoa móng rồng thơm như mùi mít chín - Hoa giẻ từng chùm - Ong vàng, ong vò vẽ...
* Âm thanh của cây cối, muôn vật, đất trời, âm thanh của con người: lao xao, râm ran. * Nghệ thuật: + Quan sát tỉ mỉ, tinh tế. + Từ ngữ gợi tả, hình ảnh đặc sắc. + Nghệ thuật: Liệt kê, nhân hóa, so sánh Bức tranh chớm hè đẹp và phong phú, sinh động
* Cụ thể:
Em có nhận xét gì về bức tranh quê hương? Qua đó, em cảm nhận được tình cảm của tác giả với quê hương như thế nào?
Đó là những những âm thanh, hình ảnh sinh động, góp phần tạo nên cái lao xao ngày hè. * Một số câu văn kể chuyện, miêu tả và biểu cảm: + Kia kìa! Con diều hâu bay tít lên cao, nó có cái mũi khoằm, đánh hơi tinh lắm: Đâu có xác chết. Đâu có gà con… Khi tiến nó rú lên, tất cả gà chui vào cánh mẹ. + Người ta nói chèo bẻo là kẻ cắp. Kẻ cắp hôm nay gặp bà già! Nhưng từ đây tôi lại quý chèo bẻo/ Ngày mùa, chúng thức suốt đêm. Mới tờ mờ đất đã cất tiếng gọi người” “Chè cheo chét” Chèo bẻo trị kẻ ác. Thì ra, người có tội khi trở thành người tốt thì tốt lắm!..... Việc kết hợp miêu tả, biểu cảm khi kể chuyện đã giúp cho việc thể hiện không khí ngày hè trở nên sôi động hơn.
Những câu văn, hình ảnh sau thể hiện tình cảm gì của tác giả với quê hương?
III. TỔNG KẾT
Em có nhận xét gì về bức tranh quê hương? Qua đó, em cảm nhận được tình cảm của tác giả với quê hương như thế nào? Nội dung: Bức tranh ngày hè làng quê với những thông tin thú vị về các loài chim, từ tập tính, hình dáng cho tới thói quen bắt mồi… -Một bức tranh thiên nhiên sinh động, tràn đầy sức sống. Bộc lộ tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước. Nghệ thuật: - Quan sát tinh tế, lựa chọn chi tiết tiêu biểu, vốn hiểu biết phong phú, miêu tả tự nhiên, sinh động và hấp dẫn. Sử dụng nhiều yếu tố dân gian như đồng dao, thành ngữ. - Lời văn giàu hình ảnh. - Sử dụng các phép tu từ so sánh, nhân hóa; từ ngữ chắt lọc tinh tế. LUYỆN TẬP CH: Tác giả Duy Khán đã từng tham gia những công việc nào?
CH: Văn bản "Lao Xao" viết theo phương thức biểu đạt nào? Tự sự và miêu tả Ch: Đoạn trích Lao xao thuộc thể loại nào? Hồi kí tự truyện CH: Trong đoạn trích thứ hai, tác giả đã miêu tả cuộc đánh nhau giữa Chèo bẻo và chim cắt Ch: Nội dung chính của đoạn trích đề cập đến loài vật nào? Loài chim VẬN DỤNG Hãy chia sẻ với bạn về ấn tượng và cảm xúc của em khi đọc Lao xao ngày hè. VỀ NHÀ Ôn tập nội dung bài học. Chuẩn bị bài mới: Soạn bài Thương nhớ bầy ong IBAITAP: Văn bản nói về điều gì? Tại sao những điều đó lại cho ta thấy được cảm giác lao xao. Giá trị nhân đạo bài học muốn mang đến cho ta thông qua bài học là gì? Hãy cùng ibaitap tìm hiểu qua bài học “Lao xao ngày hè” hôm nay nhé. Lời giải chi tiết: - Theo em học sinh thường yêu thích và trông đợi mùa hè vì đây là khoảng thời gian mà các em sẽ được nghỉ học sau một năm học căng thẳng và đây cũng là lúc các em được về quê hay đi du lịch thỏa thích. - Vào kì nghỉ hè năm nay em đã được đi Đà Nẵng du lịch nơi được mệnh danh là thành phố đáng sống. Khung cảnh thiên nhiên nơi đây vô cùng đẹp và bắt mắt. II. TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢNCâu 1: Các từ “chim ác”, “chim xấu” ở đây nhắc đến một từ ngữ đã xuất hiện trong đoạn trước của văn bản, đó là từ nào? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 117)Lời giải chi tiết: Các từ “chim ác”, “chim xấu” ở đây nhắc đến từ “bồ các” đã xuất hiện trong văn bản trước đó. Câu 2: Sự khác biệt trong thái độ của nhân vật “tôi” đối với chèo bẻo, quạ, diều hâu và chim cắt giúp em hiểu gì thêm về nhân vật này? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 118)Lời giải chi tiết: Sự khác biệt trong thái độ của nhân vật “tôi” cho thấy nhân vật tôi rất am hiểu về tập tính các loài chim và có sự quan sát tỉ mỉ kỹ lưỡng với từng loài. Chèo bẻo, quạ, diều hâu đều là những loài chim ác. Câu 3: Những hiểu biết và cảm nhận của em về các loài chim có gì giống và khác với nhân vật “tôi”? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 118)Lời giải chi tiết: Những hiểu biết và cảm nhận của em về các loài chim so với nhân vật tôi:
III. SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒICâu 1: Bức tranh cuộc sống trong Lao xao mùa hè được miêu tả qua cảm nhận của ai, theo ngôi kể nào? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 119)Lời giải chi tiết: Bức tranh được miêu tả qua cảm nhận của tác giả và được kể theo ngôi thứ nhất. Câu 2: Hãy liệt kê một số câu văn kể chuyện, miêu tả và biểu cảm được sử dụng trong văn bản. Theo em, việc kết hợp miêu tả, biểu cảm khi kể chuyện đã giúp ích gì cho việc thể hiện không khí ngày hè? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 119)Lời giải chi tiết: Những câu văn kể chuyện, miêu tả và biểu cảm được sử dụng trong văn bản là:
⇒ Theo em việc kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm khi kể chuyện đã giúp việc thể hiện không khí ngày hè trở nên sôi động hơn. Câu 3: Chỉ ra một số âm thanh, hình ảnh mà theo em, đã góp phần làm nên cái “lao xao ngày hè” trong văn bản này. Từ đó cho biết, người kể chuyện đã cảm nhận cái lao xao ấy bằng những giác quan nào? (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 119)Lời giải chi tiết: - Những âm thanh đã góp phần làm nên cái “lao xao ngày hè” trong văn bản là: tiếng kêu của các loài chim, tiếng con gà mái “cực cực” và con vịt bầu “mặc mặc”. - Những hình ảnh đã góp phần làm nên cái “lao xao ngày hè” trong văn bản là:
⇒ Người kể đã cảm nhận cái lao xao ấy bằng thính giác, thị giác. Để thấy được những âm thanh, hình ảnh ấy tác giả đã phải quan sát tinh tế, tỉ mỉ. Câu 4: Xác định chủ đề của văn bản Lao xao ngày hè. (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 119)Lời giải chi tiết: Chủ đề của văn bản “Lao xao ngày hè” là thể hiện tình yêu đối với thiên nhiên cùng sự trân trọng gìn giữ vẻ đẹp vốn có của thiên nhiên cũng như cảnh sắc quê hương Việt Nam. Câu 5: Đọc kĩ đoạn văn: (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 119)Cả nhà ngồi ăn cơm trong hương lúa đầu mùa từ đồng Chõ thoảng về, trong tiếng sáo diều cao vút của chú Chàng; trong dàn nhạc ve, trong tiếng chó thủng thẳng sủa giăng… Chúng tôi no nê, rủ nhau giải chiếu ở hiên nhà ngủ cho mát. Ôi cái mùa hè hiếm hoi. Ngày lao xao, đêm cũng lao xao. Cả làng xóm hình như không ai được ngủ, cùng thức với giời, với đất. Tôi khát khao thầm ước: Mùa hè nào cũng được như mùa hè này! Theo em tác giả hồi kí đã thể hiện những cảm xúc gì khi kể về những ngày hè đã qua? Lời giải chi tiết: Theo em tác giả hồi kí đã thể hiện cảm xúc sung sướng, hạnh phúc khi được trải qua những mùa hè êm đềm và bình yên ở quê hương. Câu 6: Hãy chia sẻ với bạn về ấn tượng và cảm xúc của em khi đọc Lao xao ngày hè. (SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 120)Lời giải chi tiết: Lao xao ngày hè đã mang lại cho em ấn tượng về thế giới sinh động của các loài chim trong tự nhiên. Thế giới ấy cũng hết sức phong phú và đầy sức sống như thế giới của con người, nhờ vậy mà em thêm yêu mến thế giới tự nhiên quanh mình hơn. |