Cụm từ “tư cách pháp nhân” được đề cập rất nhiều trong các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành. Vậy tư cách pháp nhân là gì? Và có phải mọi công ty đều là pháp nhân hay không? Việc có là pháp nhân hay không có ý nghĩa như thế nào đến quá trình hoạt động của công ty? Trong bài viết hôm nay, Luatsuvct sẽ phân tích các quy định pháp luật liên quan đến tư cách pháp nhân để giải đáp cho câu hỏi này. Show
Tư cách pháp nhân là gì?Tư cách pháp nhân là tư cách pháp lý được Nhà nước công nhận cho một tổ chức (nhóm người) có khả năng tồn tại, hoạt động độc lập và chịu trách nhiệm trước pháp luật. Về bản chất, pháp nhân tương tự như con người trên phương diện pháp lý. Điều kiện để một tổ chức được công nhận là pháp nhânCăn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 74 Bộ luật dân sự 2015, một tổ chức được xem là có tư cách pháp nhân khi đáp ứng đủ 04 điều kiện sau đây: Thứ nhất, được thành lập hợp pháp. Tổ chức phải được thành lập theo đúng trình tự, thủ tục tương ứng do pháp luật quy định cho loại hình tổ chức đó. Thứ hai, có cơ cấu tổ chức theo quy định tại Điều 83 của Bộ luật này. Theo quy định tại Điều 83 Bộ luật dân sự 2015: “1. Pháp nhân phải có cơ quan điều hành. Tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của cơ quan điều hành của pháp nhân được quy định trong điều lệ của pháp nhân hoặc trong quyết định thành lập pháp nhân.
Cơ cấu tổ chức được quy định tại Luật doanh nghiệp và phụ thuộc vào từng loại hình doanh nghiệp mà cơ cấu của doanh nghiệp sẽ khác nhau. Thứ ba, có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình. Tài sản của tổ chức phải hoàn toàn tách biệt với tài sản riêng của thành viên hoặc tài sản của người sáng lập. Sự độc lập về tài sản của tổ chức thể hiện ở chế độ quản lý, kiểm soát và cơ chế thực hiện quyền làm chủ của tổ chức đối với tài sản của mình. Nói cách khác, nếu một tổ chức có tài sản độc lập thì sẽ có toàn quyền làm chủ đối với tài sản đó mà không bị hạn chế bởi cá nhân, pháp nhân nào khác và cũng không phải nhân danh cá nhân, pháp nhân nào khác để thực hiện quyền của mình. Thứ tư, nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập. Trong mọi trường hợp, do có tư cách pháp nhân nên doanh nghiệp, tổ chức có thể nhân danh chính mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập mà không cần sử dụng tên chủ sở hữu.  Phân loại pháp nhânPháp nhân thương mạiTheo quy định tại Điều 75 Bộ luật dân sự 2015, pháp nhân thương mại là tổ chức hoạt động với mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận được chia cho các thành viên.Pháp nhân thương mại bao gồm doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác. Pháp nhân phi thương mạiTheo quy định tại Điều 76 Bộ luật dân sự 2015, pháp nhân phi thương mại là tổ chức hoạt động với mục tiêu chính không phải là tìm kiếm lợi nhuận; nếu có lợi nhuận thì cũng không được phân chia cho các thành viên. Pháp nhân phi thương mại bao gồm: + Cơ quan nhà nước. + Đơn vị vũ trang nhân dân. + Tổ chức chính trị. + Tổ chức chính trị – xã hội. + Tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp. + Tổ chức xã hội. + Tổ chức xã hội – nghề nghiệp. + Quỹ xã hội, quỹ từ thiện. + Doanh nghiệp xã hội và các tổ chức phi thương mại khác. Trách nhiệm dân sự của pháp nhân được quy định thế nào?Theo quy định tại Điều 87 Bộ luật dân sự 2015:
Ý nghĩa của việc có tư cách pháp nhânKhi có tư cách pháp nhân, doanh nghiệp có thể nhân danh mình trong trường hợp muốn tham gia các quan hệ một cách độc lập. Ngoài ra, tư cách pháp nhân còn mang lại sự ổn định cho doanh nghiệp, đồng thời mang lại uy tín khi hợp tác, làm ăn với đối tác. Có phải mọi công ty đều là pháp nhân không?Hiện nay, theo quy định của Luật doanh nghiệp 2020, có 05 loại hình doanh nghiệp:
Trong đó, doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp. Như vậy, tài sản của doanh nghiệp tư nhân không độc lập với chủ doanh nghiệp tư nhân. Đồng thời, trong một số trường hợp, doanh nghiệp tư nhân cũng không thể tham gia một số quan hệ pháp luật một cách độc lập bởi chủ doanh nghiệp tư nhân là người đại diện theo pháp luật, đại diện cho doanh nghiệp tư nhân với tư cách người yêu cầu, nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trước Trọng tài, Tòa án… Chính vì vậy, doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân. Các loại hình doanh nghiệp còn lại:
Do đó, các loại hình doanh nghiệp này sẽ có tư cách pháp nhân theo quy định pháp luật. Chi nhánh, văn phòng đại diện của pháp nhân có tư cách pháp nhân không?Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 84 Bộ luật dân sự 2015: “Chi nhánh, văn phòng đại diện là đơn vị phụ thuộc của pháp nhân, không phải là pháp nhân”. Chi nhánh, văn phòng đại diện mặc dù được thành lập hợp pháp, có cơ cấu tổ chức riêng, chặt chẽ nhưng chi nhánh, văn phòng đại diện chỉ là đơn vị phụ thuộc của pháp nhân, bản chất chi nhánh được thành lập để thực hiện toàn bộ hoặc một phần chức năng của pháp nhân. Do đó tài sản vẫn thuộc về pháp nhân mà không có tài sản độc lập và không thể tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó. Vì vậy, chi nhánh, văn phòng đại diện không có tư cách pháp nhân và khi muốn tham gia vào giao dịch dân sự phải nhân danh pháp nhân. Thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất pháp nhân thế nào?Thành lập, đăng ký pháp nhânCăn cứ theo Điều 82 Bộ luật dân sự 2015, pháp nhân được thành lập theo sáng kiến của cá nhân, pháp nhân hoặc theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Đăng ký pháp nhân bao gồm đăng ký thành lập, đăng ký thay đổi và đăng ký khác theo quy định của pháp luật và phải được công bố công khai. Sáp nhập, hợp nhất pháp nhânMột pháp nhân có thể được sáp nhập (sau đây gọi là pháp nhân được sáp nhập) vào một pháp nhân khác (sau đây gọi là pháp nhân sáp nhập). Sau khi sáp nhập, pháp nhân được sáp nhập chấm dứt tồn tại; quyền và nghĩa vụ dân sự của pháp nhân được sáp nhập được chuyển giao cho pháp nhân sáp nhập. Hợp nhất pháp nhânCác pháp nhân có thể hợp nhất thành một pháp nhân mới. Sau khi hợp nhất, các pháp nhân cũ chấm dứt tồn tại kể từ thời điểm pháp nhân mới được thành lập; quyền và nghĩa vụ dân sự của pháp nhân cũ được chuyển giao cho pháp nhân mới. Chia, tách pháp nhânMột pháp nhân có thể chia, tách thành nhiều pháp nhân. Tuy nhiên, điểm khác biệt giữa chia và tách pháp nhân là:
Giải thể, phá sản pháp nhân thế nào?Giải thể pháp nhânTheo quy định tại Điều 95 Bộ luật dân sự 2015, pháp nhân giải thể trong trường hợp sau đây:
Lưu ý: Trước khi giải thể, pháp nhân phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ về tài sản. Sau khi đã thanh toán hết chi phí giải thể và các khoản nợ khác, phần tài sản còn lại thuộc về chủ sở hữu pháp nhân, các thành viên góp vốn (không áp dụng với quỹ xã hội, quỹ từ thiện). Phá sản pháp nhânViệc phá sản pháp nhân được thực hiện theo quy định của pháp luật về phá sản. Theo đó, để được tuyên bố phá sản, pháp nhân phải thực hiện nhiều bước và đợi phán quyết của Tòa án. Trên đây, Luatsuvct vừa chia sẻ các quy định liên quan đến tư cách pháp nhân. Nếu có bất kỳ thắc mắc gì cần được hỗ trợ, hãy liên hệ ngay luatsuvct qua: Tổ chức không có tư cách pháp nhân là gì?Do đó, chi nhánh và văn phòng đại diện không tham gia các quan hệ pháp luật với tư cách độc lập nên không được coi là có tư cách pháp nhân. Như vậy, doanh nghiệp tư nhân và chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp khác là những tổ chức không có tư cách pháp nhân. Có bao nhiêu điều kiện để tổ chức có tư cách pháp nhân?* Một tổ chức được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện sau đây:. Được thành lập hợp pháp;. Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ;. Có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó;. Nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập.. Tổ chức pháp nhân là gì?Theo đó, có thể hiểu đơn giản, pháp nhân là một tổ chức đáp ứng đủ các điều kiện mà pháp luật quy định bao gồm: Được thành lập hợp pháp, có cơ cấu tổ chức, có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó, nhân danh chính mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập. Những ai có tư cách pháp nhân?Tư cách pháp nhân là tư cách pháp lý được Nhà nước công nhận cho một tổ chức (nhóm người) có khả năng tồn tại, hoạt động độc lập và chịu trách nhiệm trước pháp luật. VD: Các cơ quan nhà nước như Đảng Cộng sản Việt Nam, Tòa án, Ủy ban, trường Đại học, bệnh viện, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn… |
