Nhắc đến thế giới quan chắc hẳn nhiều người sẽ nghĩ ngay đến các quan điểm, lý luận triết học trừu tượng. Thuật ngữ này có thực sự khó hiểu đến vậy hay không? Hãy cùng khám phá ý nghĩa thật sự của thế giới quan là gì trong bài viết sau đây nhé! Show
Thế giới quan là gì?Thế giới quan là quan niệm, quan điểm của con người về bản thân, thế giới, cuộc sống và vai trò, vị trí của con người trong thế giới này.  Thế giới quan chính là kim chỉ nam định hướng cho cuộc sống của con người, từ nhận thức đến hành động thực tiễn, giúp xác định hệ tư tưởng, lý tưởng, lối sống của bản thân. Vì vậy, thế giới quan khoa học là tiền đề xác lập nhân sinh quan tích cực và trình độ phát triển của thế giới quan là tiêu chí cơ bản để đánh giá sự trưởng thành của cá nhân và sự phát triển của cộng đồng xã hội. Các vấn đề của thế giới quanThế giới quan là một tổng thể thống nhất bao gồm các thành phần cơ bản được liên kết theo một trật tự nhất định, là thành tựu của các nghiên cứu khoa học. Hệ thống thế giới quan được hình thành dựa trên việc trả lời các câu hỏi sau đây:
Có các loại thế giới quan nào?Thế giới quan huyền thoạiXuất phát từ thời nguyên thủy, trong giai đoạn sơ khai của lịch sử thông qua các huyền thoại để thể hiện cảm nhận ban đầu của con người về hiện thực khách quan bao gồm tự nhiên và xã hội. Ví dụ, truyền thuyết về Lạc Long Quân – u Cơ để giải thích nguồn gốc ra đời của dân tộc Việt Nam; truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh thể hiện quan niệm của người xưa về các hiện tượng thiên nhiên… Đặc điểm của thế giới quan huyền thoại là sự kết hợp đan xen giữa các yếu tố thực và ảo, thần và người, lý trí và tín ngưỡng. Vì con người không thể giải thích được các hiện tượng đặc biệt của tự nhiên nên thường lý giải bằng các yếu tố tưởng tượng mang tính huyền bí. Do đó, thế giới quan này không phải là sự phản ánh trực tiếp của hiện thực khách quan. Thế giới quan tôn giáoPhản ánh hiện thực khách quan, giải thích thế giới dựa trên sự sáng tạo của một loại năng lực siêu nhiên, thần bí. Đặc điểm của thế giới quan tôn giáo là niềm tin vào sự tồn tại và sức mạnh của lực lượng siêu nhiên, thần thánh. Trong thế giới đó, con người hoàn toàn bất lực, chỉ là kẻ cầu xin và phục tùng, phụ thuộc vào thế lực đó. Tuy nhiên, thế giới quan này cũng thể hiện khát vọng được giải thoát khỏi đau khổ, hướng đến cuộc sống tự do, hạnh phúc. Chính vì vậy, thế giới quan tôn giáo vẫn luôn tồn tại trong đời sống tinh thần cho đến ngày nay. Thế giới quan triết họcThế giới quan và phương pháp luận triết học ra đời khi trình độ tư duy và thực tiễn của con người có bước phát triển cao hơn về chất. Thế giới quan triết học được hình thành dựa trên hệ thống lý luận, khái niệm, phạm trù, quy luật. Không chỉ thể hiện quan điểm về thế giới, con người còn nỗ lực tìm cách giải thích, chứng minh các quan điểm đó bằng lý luận, logic khoa học. Thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâmThế giới quan duy tâmThừa nhận bản chất của thế giới là tinh thần, là cái có trước và quyết định đối với thế giới của con người và tự nhiên. Trong thế giới quan duy tâm tồn tại hai hình thức là khách quan và chủ quan.
Sự hình thành và phát triển của thế giới quan duy tâm gắn liền với lịch sử của chủ nghĩa duy tâm trong triết học. Về cơ bản là phủ nhận tính khách quan của thế giới vật chất và con người, đồng thời thừa nhận tư tưởng, ý thức, ý niệm là thứ quyết định. Thế giới quan này đối lập với thế giới quan khoa học, phụ thuộc chủ yếu vào nhận thức của con người và điều kiện lịch sử. Thế giới quan duy vậtThừa nhận bản chất của thế giới là vật chất, là cái có trước và quyết định ý thức, thừa nhận vai trò của con người trong cuộc sống. Khẳng định sự thống nhất của tính vật chất, không phải do tinh thần của con người hay lực lượng siêu nhiên sinh ra, không tự mất đi mà tồn tại vĩnh viễn, vô hạn. Khẳng định sự hình thành, phát triển và vận động của xã hội phụ thuộc vào quy luật khách quan. Ý thức và tinh thần chỉ phản ánh bộ não của con người về hiện thực khách quan và có nguồn gốc, bị chi phối bởi vật chất, nhưng lại chứa đựng sự sáng tạo và năng động. Sự khác biệt giữa thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm
Vai trò của thế giới quan trong cuộc sốngThế giới quan là “la bàn” soi đường, chỉ hướng cho con người thực hiện các hoạt động tích cực để phát triển xã hội. Thế giới quan là trụ cột trong hệ tư tưởng của nhân cách, hành vi, đạo đức và chính trị. Tuy nhiên, nó cũng tồn tại hai mặt: Thế giới quan hướng con người đến nhận thức đúng đắn, khoa học, giúp con người nhận biết được mối quan hệ với đối tượng khác, từ đó nhận thức đúng quy luật vận động của đối tượng. Khi con người có thế giới quan không đúng, lệch lạc thì sẽ không xác định được đúng các mối quan hệ xã hội cũng như không nhận thức được quy luật của các đối tượng. Khi đã xác định được các mối quan hệ xã hội, con người có thể định hướng mục tiêu, phương hướng và cách thức hoạt động chính xác. Thế giới quan là định hướng giúp cuộc sống phát triển ngày càng tốt đẹp hơn. Ngoài ra, thế giới quan còn giúp con người chi phối thực tế, hiểu được ý nghĩa của cuộc sống, xây dựng nghị lực, ý chí và quyết tâm đưa bản thân và xã hội cùng tiến bộ. Trên đây là tổng hợp thông tin liên quan đến khái niệm thế giới quan là gì. Hy vọng những chia sẻ trong bài viết này đã giúp các bạn có được cái nhìn cơ bản về triết học và mở rộng nhận thức của bản thân. |
