Lần đầu tiên biết tới "Nghìn lẻ một đêm", tôi đã đọc nó như một chú bé phương Tây ngỡ ngàng trước tất cả những điều kỳ diệu của phương Đông. Tôi không hề biết rằng, những câu chuyện mang màu sắc Ấn Độ, Ảrập và Iran đó từ lâu đã xâm nhập vào nền văn hóa của chúng tôi. Show Pamuk, Orhan - Tôi đọc Nghìn lẻ một đêm lần đầu tiên cách đây hơn 40 năm, khi mới chỉ lên 7 tuổi. Lúc đó, tôi vừa học xong lớp 1 bậc tiểu học, hai anh em tôi đến Geneva, Thụy Sĩ nghỉ hè vì bố tôi vừa chuyển đến làm việc tại đây. Trong số sách cô tôi đã chuẩn bị để hai anh em đọc trong mấy tháng hè, có tuyển tập Nghìn lẻ một đêm. Đó là một cuốn sách rất đẹp, in trên loại giấy chất lượng cao và tôi nhớ là mình đã đọc các câu chuyện trong đó đến 4-5 lần. Khi thời tiết quá nóng, sau mỗi bữa trưa, tôi thường chui vào phòng riêng, nằm dài trên giường và bắt đầu đọc đi đọc lại. Căn hộ của chúng tôi nằm trên một con đường cạnh bờ hồ Geneva. Mỗi khi có một làn gió nhẹ thoảng qua cùng tiếng đàn accordion của những người ăn xin vẳng lên từ phía sau nhà, tôi thường để mặc trí tưởng tượng của mình trôi giạt đến mảnh đất có ngọn đèn thần của Aladdin, có Ali Baba và 40 tên cướp. Tôi đang trôi đến đất nước nào đây? Những ấn tượng ban đầu mách cho tôi biết đó là một xứ sở lạ lùng, rất đỗi xa xôi, cổ xưa hơn thế giới chúng tôi đang sống nhưng chắc chắn là một vương quốc đầy những điều hấp dẫn, say mê. Lần đầu tiên biết tới Nghìn lẻ một đêm, tôi đã đọc nó như một chú bé phương Tây ngỡ ngàng trước tất cả những điều kỳ diệu của phương Đông. Tôi không hề biết rằng, những câu chuyện mang màu sắc Ấn Độ, Ả rập và Iran đó từ lâu đã xâm nhập vào nền văn hóa của chúng tôi. Tôi không hề hay rằng, Istanbul - nơi chôn nhau cắt rốn của tôi - cũng chính là một bằng chứng sống cho những thực tế mọc lên từ những câu chuyện tráng lệ đó, rằng những lẽ thường như sự dối trá, lừa lọc và mánh khóe, người yêu nhau và kẻ bội bạc, sự trá hình, đổi thay cũng đã ăn sâu vào tâm hồn rối rắm và bí hiểm của thành phố quê hương.  Orhan Pamuk - tác giả bài viết. Cũng phải khá lâu sau đó - nhờ những cuốn sách khác - tôi mới biết rằng, những câu chuyện đầu tiên tôi đọc trong Nghìn lẻ một đêm không phải được chọn ra từ một cuốn sách cổ mà Antoine Galland đã bắt gặp tại Syria (Antoine Galland là dịch giả tiếng Pháp, người biên soạn hợp tuyển này đầu tiên). Galland không lấy Ali Baba và 40 tên cướp và Chiếc đèn thần của Aladdin từ bất cứ cuốn sách nào hết. Ông nghe một người Ảrập theo đạo Thiên Chúa tên là Hanna Diab kể và sau đó viết lại rồi đưa vào hợp tuyển. Dù Nghìn lẻ một đêm đã được dịch ra rất nhiều ngôn ngữ châu Âu do những trí giả vĩ đại nhất, những người lập dị nhất hay mô phạm nhất thì tuyển tập của Antoine Galland vẫn được tụng ca hơn cả. Đồng thời, cuốn sách xuất bản năm 1704 này của Galland cũng là tác phẩm được đọc nhiều nhất, gây ảnh hưởng lớn và tồn tại lâu bền nhất. Tuyển tập đã có tác động đến dòng văn học châu Âu vào thế kỷ đó. Cơn gió Nghìn lẻ một đêm thổi xào xạc qua sáng tác của những Stendhal, Coleridge, De Quincey và Edgar Allan Poe. 30 năm sau đọc lại, tôi hiểu điều gì từ những câu chuyện này khiến tôi cảm thấy phiền muộn: trong hầu hết các câu chuyện, đàn ông và phụ nữ dường như không ngừng gây chiến với nhau. Tôi bực bội bởi những vòng tròn trò chơi không bao giờ kết thúc, mà trong đó đầy rẫy mánh lới, sự khiêu khích và lừa lọc. Trong những trang truyện Nghìn lẻ một đêm, không một phụ nữ nào có thể tin cậy được. Không có bất cứ điều gì họ nói khiến bạn có thể tin. Họ chẳng làm gì ngoài việc lừa gạt đàn ông bằng những mánh khóe và mưu đồ nho nhỏ. Minh họa trong truyện Nghìn lẻ một đêm. Bắt đầu từ trang đầu tiên, khi Scheherazade tìm cách thoát chết khỏi bàn tay của một ông Vua vô tình bằng cách lôi kéo ông vào những câu chuyện vô tận của nàng. Nếu mô hình này cứ lặp đi lặp lại trong cả cuốn sách, nó chỉ phản ánh một cách sâu sắc và bản chất nhất thực tế rằng, trong môi trường văn hóa đó, đàn ông lo lắng trước phụ nữ như thế nào. Điều này được củng cố bằng một sự thật là vũ khí hiệu quả nhất của phụ nữ là sự quyến rũ giới tính của họ. Trong ý nghĩa đó, Nghìn lẻ một đêm diễn tả thành công nỗi sợ lớn nhất của đàn ông thời bấy giờ: bị phụ nữ ruồng rẫy, cắm sừng và bỏ mặc một cách cô độc. Câu chuyện bộc lộ rõ nhất điều đó là mẩu chuyện kể về một vị vua ngỡ ngàng phát hiện ra toàn bộ các cung nữ trong hậu cung đã cắm sừng lên trán ông bằng cách ngoại tình với những nô lệ da đen. Thời ấy, giới trẻ Thổ Nhĩ Kỳ, những người tự thấy mình là "hiện đại" đã coi những tác phẩm văn học cổ phương Đông là những khu rừng tối thăm thẳm và không thể dò thấu được. Cái chúng tôi thiếu là một chiếc chìa khóa, một con đường tìm hiểu văn học mà có thể vừa gạt cái hiện đại của chúng tôi ra ngoài, vừa cho phép chúng tôi thẩm thấu đúng những giá trị của khu rừng văn học ấy. Chỉ đến khi đọc Nghìn lẻ một đêm lần thứ ba, cảm xúc của tôi với tác phẩm mới được sưởi ấm trở lại. Nhưng lần này, điều tôi muốn biết là tại sao tác phẩm có sức ảnh hưởng đến các nhà văn phương Tây như vậy, điều gì khiến nó trở thành một sáng tác kinh điển đến thế. Bây giờ tôi nhận ra cuốn sách là một đại dương truyện kể - một đại dương vô đáy. Như những lần trước, tôi lại đọc nhảy cóc. Bỏ dở giữa chừng một truyện nếu nó bắt đầu làm tôi chán và nhảy sang truyện khác. Dù đã biết là nội dung các câu chuyện không thể lôi cuốn tôi bằng cách bố cục, cấu trúc và cảm xúc nồng nàn của chúng nhưng cuối cùng tôi vẫn phải nhận thấy rằng điều hấp dẫn tôi nhất là cái vị lén lút mà câu chuyện tạo ra trong những hành xử xấu xa mà trước đây tôi từng thấy khó chịu. Có lẽ, cũng bởi lúc này, tôi đã sống đủ dài để nhận thấy, cuộc đời còn có sự tồn tại của bội phản và ác tâm. Lần đọc thứ ba, tôi mới đủ tỉnh táo để hiểu rằng Nghìn lẻ một đêm là một tác phẩm nghệ thuật, để thưởng thức những mưu đồ vô tận, những trò trá hình, những cuộc đuổi bắt trong đó, con người cứ hóa thân thành người khác hơn là sống thực là chính mình. Truyện Nghìn lẻ một đêm xuất xứ từ đâu?Vào năm 1704, nhà Đông phương học kiêm dịch giả nổi tiếng người Pháp Antoine Galland xuất bản phần đầu dịch phẩm Les mille et une nuits (Nghìn lẻ một đêm), dựa trên quyển sách Ba Tư cổ Hazār Afsān (Một ngàn truyện), dịch trực tiếp từ ngôn ngữ Ả Rập ra tiếng Pháp. Câu chuyện Nghìn lẻ một đêm ở đâu?Ngoài nét văn hóa cổ tích thì con người, kiến trúc, nghệ thuật cũng là một điểm tạo nên danh xưng “xứ sở Nghìn lẻ một đêm” của Maroc. Các khu nghỉ dưỡng dành cho khách du lịch khi đến thành phố được xây dựng theo lối kiến trúc đặc trưng của người bản xứ, hay còn gọi là Riad (nhà truyền thống). Nghìn lẻ một đêm có bao nhiêu tập?Nghìn lẻ một đêm (phim truyền hình). Nghìn lẻ một đêm tiếng Anh là gì?Nghìn Lẻ Một Đêm (Arabian Nights) by Anonymous | Goodreads. |
