Nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran hoạt động trở lại Đầu tư lớn, nhiều rủi ro Ủy ban Kinh tế của Quốc hội mới đây vừa đề xuất xem xét phát triển điện hạt nhân để giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050, ở giai đoạn phát triển năng lượng tiếp theo. Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đã được dừng theo quyết định tại Nghị quyết 31 năm 2016 của Quốc hội. Trong báo cáo giám sát về việc thực hiện nghị quyết này, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá điện hạt nhân được các quốc gia công nhận là điện sạch, phát thải khí nhà kính rất thấp sau Hội nghị COP 26. Việt Nam xem xét phát triển điện hạt nhân trong giai đoạn tiếp theo sẽ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế độc lập, tự chủ và bảo đảm an ninh hệ thống điện với nhu cầu đa dạng nguồn phát. Năm 2016, Quốc hội thống nhất dừng dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. TS. Ngô Đức Lâm, chuyên gia về năng lượng, nguyên cán bộ Bộ Công thương cho rằng, để đưa ra chủ trương về điện hạt nhân, cần trả lời thấu đáo 2 câu hỏi: Nếu làm, chúng ta có gì? Nếu không làm, chúng ta còn lựa chọn khác không? Điện hạt nhân được coi là sạch, không phát thải CO2. Phát triển điện hạt nhân sẽ tránh phụ thuộc vào nguồn cung cấp dầu và khí, cung cấp điện năng ổn định công suất lớn cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tuy vậy, nhược điểm của điện hạt nhân vẫn là chủ đạo. Trước hết, chi phí rất đắt. Đó không chỉ là chi phí đầu tư (nếu làm, chúng ta hoàn toàn phải nhập khẩu công nghệ), mà sau đó chi phí xử lý môi trường đối với chất thải và đối với nhà máy đã hết hạn cũng cực lớn, không thua kém gì việc xây dựng nhà máy mới. Có ý kiến cho rằng, trong trường hợp nhà máy hết hạn, chúng ta có thể chở thanh nhiên liệu cho bên sản xuất (bên bán) để họ xử lý, tuy nhiên, kể cả có vậy thì chi phí, cách thức vận chuyển cũng không đơn giản và rất tốn kém. Những điều này, nếu làm điện hạt nhân, cần phải tính đến ngay từ đầu, tức cộng cả chi phí xử lý môi trường vào chi phí đầu tư nhà máy, để tính toán giá điện hạt nhân có hợp lý không, có rẻ hơn so với các nguồn năng lượng sơ cấp khác không? Về tính an toàn của nhà máy điện hạt nhân, dù công nghệ hiện nay bảo đảm an toàn cao song vẫn có rủi ro sự cố. Nếu sự cố xảy ra, không chỉ ảnh hưởng trong phạm vi nhà máy mà là cả một vùng rộng lớn và tác động trong nhiều năm, lên nhiều thế hệ. "Xét tổng thể, tôi cho rằng, chúng ta không nên tính đến phát triển điện hạt nhân, ít nhất là từ nay đến năm 2035. Điều này dựa trên xu thế thời đại và tiềm năng sẵn có của Việt Nam. Về xu thế thời đại, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, xu thế của thời đại là phát triển năng lượng mới - năng lượng tái tạo", TS Ngô Đức Lâm nói. Tận dụng tiềm năng sẵn có về gió và nắngTheo TS. Ngô Đức Lâm, nước ta có tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo. Cụ thể, với điện mặt trời, tiềm năng khai thác ở Việt Nam khá lớn, nhất là ở khu vực duyên hải miền Trung, đồng bằng sông Cửu Long với năng lượng bức xạ mặt trời trong năm tương đối ổn định là 4 - 5kWh/m2/ngày. Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, có đường bờ biển trải dài hơn 3.200km với 28 tỉnh, thành phố ven biển, vì vậy tiềm năng phát triển năng lượng gió tại Việt Nam cũng vô cùng lớn. Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển năng lượng sạch như điện gió và điện mặt trời. Theo ông Lâm, sở dĩ nhiều nước chọn làm điện hạt nhân còn bởi họ không có tiềm năng để phát triển các nguồn năng lượng khác. Trong khi đó, Việt Nam có nhiều loại tài nguyên để phát điện hơn hẳn nhiều nước. Theo tính toán, đến năm 2050, nếu như hoàn toàn không dùng năng lượng khác, thì riêng tiềm năng gió, mặt trời đã đủ phát điện cho toàn quốc. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta sẽ phát triển một loại các nhà máy điện gió, điện mặt trời, mà nên phát triển đa dạng, hài hòa giữa các nguồn năng lượng sơ cấp, bao gồm cả năng lượng gió, mặt trời, thủy điện, khí, dầu, than… Cùng quan điểm, GS. Phạm Duy Hiển, Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam cho biết, Việt Nam nên phát triển năng lượng khác dựa trên tiềm năng và lợi thế của mình. Nhờ dừng dự án điện hạt nhân, tỉnh Ninh Thuận đã bứt phá lên trở thành một trung tâm năng lượng tái tạo hàng đầu của cả nước. Đến nay, nhờ lợi thế có nguồn ánh sáng mặt trời rất ưu việt, Ninh Thuận đã đưa vào vận hành nhiều trang trại điện mặt trời với tổng công suất hàng nghìn MW, và con số này còn lớn hơn nữa trong những năm tới. Những trang trại năng lượng gió cũng đang tiến đến công suất nghìn MW. Như vây, chỉ vài năm sau khi dừng dự án điện hạt nhân, năng lượng tái tạo của Ninh Thuận đang tiến rất gần đến mục tiêu 4000 MW điện hạt nhân vốn được dự kiến cho năm 2030. GS. Phạm Duy Hiển cho hay, trước 2016, Việt Nam đã có một kế hoạch xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân ở Ninh Thuận với bốn lò phản ứng công suất 4000MW và đưa vào vận hành trước năm 2030. "Tôi đã nhiều lần nêu quan điểm không đồng tình với việc làm quá vội vàng này, lại không lường hết những rủi ro có thể xảy ra do trình độ phát triển của ta còn quá thấp so với yêu cầu của một công nghệ rất phức tạp như điện hạt nhân. Bảo đảm an toàn cho các lò phản ứng công suất lớn là việc không hề dễ dàng đối với các nước chưa phát triển. Về lâu dài, phóng xạ rất cao trong bã thải hạt nhân vẫn luôn là mối đe dọa", GS Hiển nói. Điện hạt nhân với mức phát thải cacbon rất thấp, có thể xem là một trong số các giải pháp cho mục tiêu này, như một số nước tiên tiến đang xem xét. Nhưng mỗi nước một khác. Đối với Việt Nam, điện hạt nhân chưa thể xem là giải pháp cấp bách. PGS.TS Vương Hữu Tấn, Chủ tịch Hội Năng lượng nguyên tử Việt Nam cho rằng xu thế phát triển điện hạt nhân là tất yếu, quan trọng là cân nhắc thời điểm hợp lý. Vấn đề hiện nay là phải xem xét các cơ sở hạ tầng cần thiết, trong đó có hạ tầng về an toàn, an ninh và bồi thường hạt nhân của chúng ta như thế nào và kế hoạch hoàn thiện ra sao thì mới biết khi nào mới nên tái khởi động dự án điện hạt nhân. Đặc biệt, phải có nhóm chuyên gia giỏi trong và ngoài nước để phân tích, đánh giá đầy đủ. Theo các chuyên gia, nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng điện năng, chí ít ngang bằng với các nước ASEAN, chẳng những là giải pháp cắt giảm phát thải khí nhà kính cơ bản nhất, mà còn góp phần làm lành mạnh nền công nghiệp theo hướng hiện đại.
Tại phiên thảo luận hội trường ngày 30/5 về việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật quy hoạch có hiệu lực thi hành, nhiều đại biểu Quốc hội nêu quan điểm liên quan đến triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận, nhắc lại năm 2016, Quốc hội khóa XIV đã có chủ trương dừng đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Việc kéo dài dự án đã gây nên những bất cập ảnh hưởng tới đời sống, kinh tế, gây bức xúc cho người dân, ảnh hưởng tới thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) cho rằng Quốc hội cần giải quyết dứt điểm việc này, xóa bỏ quy hoạch dự án phát triển nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận. Theo ông, Quốc hội nhiệm kỳ trước, Đảng, Nhà nước đã cân nhắc rất kỹ việc dừng dự án này. Vì vậy, bước tiếp theo phải tập trung giải quyết quyền lợi của người dân, cán bộ, kỹ sư đã được đào tạo, tạo quy hoạch mới cho Ninh Thuận, giúp chuyển động kinh tế địa phương. Giải trình những vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định đây là dự án tạm dừng chứ không phải là hủy bỏ, nên sẽ không có cơ sở bỏ địa điểm xây dựng điện hạt nhân. Xã biên giới có trường, trạm khang trang nhưng chưa có điện lướiXem thêm video đang được quan tâm:Hà Nội tiếp tục mưa lớn, cảnh báo 11 điểm đen ngập lụt Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc trả lời các câu hỏi của phóng viên tại buổi họp báo. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN) Chiều 22/11, tại buổi họp báo Chính phủ chuyên đề về dừng thực hiện Dự án xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng và Lãnh đạo các Bộ: Công Thương, Khoa học-Công nghệ đã làm rõ hơn những quan tâm của các nhà báo liên quan đến việc dừng thực hiện dự án này. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng khẳng định việc dừng dự án không phải vì lý do công nghệ mà do điều kiện kinh tế của Việt Nam hiện nay. Sử dụng hiệu quả các hạng mục, công trình đã triển khai Thông tin về một số công việc đã triển khai liên quan đến dự án, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng cho biết, theo báo cáo, hiện đã xây dựng một số hạng mục trong Dự án như: công tác giải phóng mặt bằng, hệ thống cung cấp điện trong quá trình thi công, khu nhà để phục vụ cho việc triển khai Dự án. Nước ta đã cử nhiều học sinh, sinh viên sang Nga, Nhật để đào tạo về điện hạt nhân phục vụ cho dự án này. Những công việc đã triển khai cho dự án sẽ tiếp tục sử dụng, phục vụ cho phát triển kinh tế-xã hội của Ninh Thuận như hệ thống điện phục vụ cho thi công dự án sẽ được Tập đoàn Điện lực Việt Nam bàn giao cho Tổng Công ty Điện lực 2, cụ thể là Công ty Điện lực Ninh Thuận để cung ứng điện cho phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh Ninh Thuận. Tòa nhà Ban quản lý Dự án điện hạt nhân sẽ được giao cho Ban quản lý Dự án Thủy điện chức năng Bắc Ái đang triển khai trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. Liên quan đến công tác đào tạo cán bộ, khoảng 400 học sinh, sinh viên sang Nga theo học các chương trình về năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân. Trong thời gian tới, các sinh viên này sẽ tiếp tục chương trình đào tạo để hoàn thành tốt nghiệp. Những ngành nghề này không chỉ sử dụng cho mục tiêu vận hành các nhà máy điện hạt nhân, mà những sinh viên tài năng được cử đi đào tạo về năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân sẽ phục vụ nhu cầu nghiên cứu khoa học của đất nước, khai thác năng lượng nguyên tử cho những mục đích hòa bình. Ngoài ra, một số sinh viên tiếp tục được đào tạo để vận hành các nhà máy nhiệt điện của Việt Nam. Liên quan đến các công việc làm cùng đối tác Liên bang Nga, Nhật Bản, khi Quốc hội có Nghị quyết dừng Dự án, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương, các cơ quan hữu quan tiếp tục làm việc với các đối tác hoàn tất các công việc còn dở dang trên tinh thần đảm bảo lợi ích các bên, đảm bảo hợp tác chiến lược, sâu rộng giữa Việt Nam và phía Liên bang Nga, Nhật Bản.Đảm bảo an ninh năng lượng Làm rõ hơn vấn đề đảm bảo an ninh năng lượng, Thứ trưởng Công Thương Hoàng Quốc Vượng cho biết, nếu hai nhà máy điện hạt nhân tiếp tục được xây dựng, theo kế hoạch là đến năm 2028, tổ máy đầu tiên đi vào vận hành, đến 2030 dự kiến cả 4 tổ máy đi vào vận hành, tổng công suất là 4.000MW. Như vậy, đến năm 2030, công suất của các tổ máy này chỉ chiếm khoảng 3,6% công suất của hệ thống điện quốc gia và sản lượng điện chỉ khoảng 5,7% so với tổng sản lượng điện sản xuất của hệ thống điện quốc gia. Vai trò về sản lượng và công suất của hai nhà máy vào thời điểm 2030 là không lớn. Khi Quốc hội có Nghị quyết dừng dự án Nhà máy điện hạt nhân này, Chính phủ đã giao Bộ Công Thương tính các phương án thay thế với mục tiêu trong mọi điều kiện phải đảm bảo an ninh cung ứng điện cho nhu cầu của đất nước. Theo Thứ trưởng, hiện nay, bối cảnh về năng lượng đất nước ta cũng như thế giới đã khác xa so với bối cảnh năm 2008, 2009 khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 41/2009/QH12. Năng lượng tái tạo đã trở nên phổ biến hơn, giá cả cạnh tranh hơn. Hiện Việt Nam đang có chương trình khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, cụ thể là năng lượng điện gió, năng lượng mặt trời. Từ nay đến năm 2030, với các chính sách của Chính phủ đã ban hành, công suất, sản lượng điện từ các nhà máy năng lượng tái tạo sẽ ngày càng lớn; đồng thời, tiếp tục triển khai các nhà máy nhiệt điện chạy bằng than, bằng khí, khí hóa lỏng. Với công nghệ hiện nay, kể cả khi triển khai các nhà máy điện chạy bằng than, vấn đề về môi trường vẫn giải quyết, đảm bảo được năng lượng đáp ứng nhu cầu cho phát triển kinh tế xã hội đến năm 2030 khi không phát triển điện hạt nhân nữa. Cũng theo Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng, công tác quy hoạch dự báo luôn là việc khó, để có thể dự báo chính xác cho một tầm nhìn dài hạn là khó, cho cả Việt Nam và thế giới. “Qua việc này, chúng ta có những bài học sâu sắc để nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ, đặc biệt là đội ngũ làm chính sách chiến lược, để có dự báo, hoạch định chính sách, chiến lược sát thực tế hơn,” Thứ trưởng Vượng bày tỏ. Thứ trưởng này cũng cho rằng việc dừng dự án Nhà máy điện hạt nhân là quyết định rất khó khăn của Quốc hội, của Chính phủ, vì hai dự án này, tính từ khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 41 đến nay, đã đi được 7 năm, đã triển khai một số công việc quan trọng. Tuy nhiên, xuất phát từ điều kiện kinh tế xã hội của Việt Nam tại thời điểm hiện nay, Quốc hội thấy rằng việc dừng dự án để ưu tiên cho các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng khác là việc cần thiết. “Đây là quyết định không dễ dàng gì nhưng chắc chắn đây là quyết định đúng đắn của Đảng, Quốc hội và Nhà nước để làm sao sử dụng một cách hiệu quả nhất nguồn lực,” Thứ trưởng Bộ Công Thương khẳng định. Thứ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Phạm Công Tạc cũng khẳng định việc dừng thực hiện dự án xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận hoàn toàn không phải nguyên nhân là do lo ngại về vấn đề an toàn công nghệ điện hạt nhân của Nga và Nhật Bản. Kể từ khi nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trên thế giới hòa vào lưới điện năm 1954, đến nay, công nghệ điện hạt nhân của thế giới đã khác nhiều. Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 lựa chọn công nghệ thế hệ 3+, Ninh Thuận 2 chưa lựa chọn nhưng nếu được đầu tư cũng là công nghệ hàng đầu trên thế giới. Liên bang Nga và Nhật là hai cường quốc về công nghệ điện hạt nhân, sở hữu những công nhệ tiên tiến nhất hiện nay trên thế giới. Những nhà máy điện hạt nhân của Liên bang Nga trước năm 1990 đã được xây dựng ở rất nhiều nước trên thế giới như: Đức, Phần Lan… Sau năm 1990, Liên bang Nga đã và đang đàm phán xây dựng một loạt nhà máy điện hạt nhân. “Chúng tôi có thể khẳng định là hai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 nếu được đầu tư đều là những công nghệ hàng đầu trên thế giới hiện nay, tức là thế hệ 3+ và hoàn toàn rất an toàn, đáng tin cậy,” Thứ trưởng Phạm Công Tạc nhấn mạnh.Dừng dự án không ảnh hưởng đến mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và các đối tác Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết Việt Nam có mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Liên bang Nga, mối quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng với Nhật Bản. Việt Nam hợp tác với Nga và Nhật Bản rất toàn diện, trên nhiều lĩnh vực kinh tế, xã hội, quốc phòng an ninh... Trước khi Quốc hội bỏ phiếu dừng Dự án điện hạt nhân, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cùng các bộ, ngành đã sang trực tiếp gặp gỡ Chính phủ Liên bang Nga và Nhật Bản để có thông báo, đặt vấn đề để phía Nga và Nhật Bản cảm thông trong điều kiện kinh tế hiện nay của Việt Nam, nếu không tính kỹ, dồn tiền lại đầu tư hai dự án này sẽ không thực hiện được mục tiêu đặt ra của Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII là làm được tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam, góp phần phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Nếu đi vay để thực hiện Dự án điện hạt nhân thì cũng không có khả năng trả. Trong tái cơ cấu kinh tế, Việt Nam sẽ tập trung dồn nguồn lực cho những việc lớn tạo cơ sở cho tăng trưởng, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Trong điều kiện Việt Nam đã cân đối, đảm bảo được nguồn điện, cần tập trung đầu tư phát triển hạ tầng cơ sở mang tính kết nối đồng bộ như tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam.Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh đây là chủ trương rất đúng đắn của Đảng, Nhà nước và Quốc hội. Việc Việt Nam quyết định dừng Dự án điện hạt nhân không ảnh hưởng đến mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và phía Liên bang Nga, Nhật Bản. Khi sang thông báo, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã nhận được sự cảm thông sâu sắc của Chính phủ Liên bang Nga và Nhật Bản trước những lý do chính đáng của phía Việt Nam khi quyết định dừng Dự án điện hạt nhân này./. |