Muốn trở thành nhạc sĩ rất dễ mà cũng rất khó, đòi hỏi bạn phải có một niềm đam mê thật sự dành cho âm nhạc. Ngoài chơi thuần thục, bạn còn phải hiểu biết sâu rộng về các loại nhạc cụ nói riêng và âm nhạc nói chung. Cùng mTrend bàn về chủ đề này trong bài viết dưới đây nhé! Nếu chỉ biết sáng tác thì chỉ là người sáng tác ca khúc. Nếu chỉ biết hòa âm thì chỉ là người làm hòa âm. Nếu chỉ biết hướng dẫn người biểu diễn thì được gọi là người dàn dựng nhạc. Muốn trở thành nhạc sĩ, đúng nghĩa là nhạc sĩ tức là phải biết hát, sáng tác, hòa âm, phối khí, điều khiển ban nhạc, hướng dẫn người biểu diễn và có kiến thức sâu và rộng về âm nhạc. Vậy làm thế nào để có thể thỏa mãn được tất cả những điều kiện trên? Có lẽ trong đầu bạn cũng đã có câu trả lời rồi đấy! Nhạc cụ chính là yếu tố quan trọng và trước hết! Hiểu biết và chơi thuần thục các loại nhạc cụ giúp người nhạc sĩ phát huy tối đa khả năng của mình trong mọi lĩnh vực liên quan đến âm nhạc! Khi sáng tác nhạc, bạn nghĩ ra một giai điệu thì ngoài việc phải thêm nốt gì và hợp âm gì để nó nghe hay hơn, bạn còn phải biết cách kết hợp các loại nhạc cụ với nhau. Nhạc cụ nào sẽ làm người nghe hạnh phúc hơn hay buồn hơn (strings instruments: violin, viola, cello, harp, guitar, piano), nhạc cụ nào sẽ làm người nghe phấn khích hơn (brass instruments: trombone, trumpet, french horn, tuba, drums), và nhạc cụ nào sẽ làm người nghe có cảm xúc sâu lắng hơn (woodwind instruments: flute, clarinet, piccolo). Khi đã hiểu cơ chế hoạt động của các loại nhạc cụ, kết hợp với kiến thức nhạc lý của mình, người nhạc sĩ không chỉ chơi thuần thục được loại nhạc cụ đó, dùng nó để hỗ trợ việc viết nhạc, hòa âm, phối khí; mà còn có thể điều khiển và hướng dẫn một ban nhạc gồm nhiều loại nhạc cụ khác nhau với tư cách là một nhạc trưởng. Biết chơi ít nhất một loại nhạc cụ là một lợi thế khi viết nhạc! Nhạc cụ là những dụng cụ chuyên dùng để khai thác những âm thanh âm nhạc và tạo thanh âm, tiết tấu. Mỗi nhạc cụ có âm sắc riêng biệt về âm vang, có cường độ âm thanh riêng và âm vực khác nhau. Căn cứ vào nguồn âm, có thể chia nhạc cụ thành 5 bộ: Bộ dây, bộ hơi, bộ màng rung, bộ tự thân vang và bộ điện tử. Tiếp theo, căn cứ vào cách tác động để sinh âm, có thể chia các nhạc cụ trong một họ thành các chi, thí dụ các chi dây có gẩy, cần kéo, gõ. Piano và Violin được xem là “cặp vợ chồng” trong các bản tình ca lãng mạn, nhẹ nhàng. Trên thế giới có đến hàng nghìn loại nhạc cụ khác nhau. Người ta nhận thấy tại Pháp, bình quân cứ 10 người thì có một người biết chơi một nhạc cụ nào đấy. Các nhà khoa học cho rằng có lẽ người Sumer cổ, sống cách đây trên 5.000 năm, là những người đầu tiên biết sử dụng nhạc cụ biểu diễn âm nhạc. Mỗi nhạc cụ có âm sắc riêng biệt về âm vang, có cường độ âm thanh riêng và âm vực khác nhau. mTrend Khi Nhạc Việt lên ngôi, phong trào "sáng tác ca khúc" bùng nổ và trở nên thịnh hành. Nhưng những gương mặt mới, những ca khúc để đời vẫn là... hoài vọng!
“Nhạc gì mà kinh thế…??” – Đó chính là lời nhận xét của người yêu nhạc và giới chuyên môn dành cho phong trào “tự biên tự diễn” này. Ý kiến một khán giả: Là người thích nghe nhạc, tôi thấy nền nhạc trẻ hiện nay có hướng phát triển rất tốt, mang nhiều màu sắc để người nghe lựa chọn. Ca sĩ nhiều hơn, bài hát cũng nhiều hơn. Nhưng thật sự có những ca khúc với nội dung ca từ nhảm nhí, đơn giản, quá bình dân khiến tôi “dị ứng”. Có vẻ như người sáng tác ca khúc đó không còn ý gì để viết và phải viết một cách gấp gáp để kịp đưa ra thị trường vậy. Làm nhạc sĩ ngoài việc học hành để “lấy” kiến thức cho bài bản thì cái cần thiết nhất của một nhạc sĩ là “tâm hồn”. Tâm hồn càng phong phú thì càng “lợi” cho sáng tác. Tiếp đó là “phông” văn hóa…Cách cảm thụ âm nhạc thế nào thì cái đó sẽ là thế mạnh nếu biết phát huy. Có người biết nhạc lý chưa chắc viết ra ca khúc hay và ngược lại. Nói chung nghệ thuật cần mở cửa ra đón nhận “càng nhiều càng tốt”. Khán giả sẽ “chọn” nhạc theo “gu” của mình. Do đó làm nhạc sĩ cũng có thể nói : Dễ mà khó – khó mà dễ. Cũng là người tập tành sáng tác, tôi hiểu tâm lý của các bạn trẻ viết nhạc như tôi. Khi viết nhạc, tôi đặt hết cảm giác, cảm xúc của mình vào từng nốt nhạc, lời ca. Các bạn đó cũng vậy, nhưng họ dễ bị chia phối tâm trí bởi yếu tố thị trường. Bản thân thị trường không có tội nhưng sức mạnh của thị trường là nguyên nhân chính khiến suy nghĩ của họ có phần lệch lạc. Họ dễ dãi quá với nguyên tắc làm việc của họ. Họ muốn được nhanh chóng biết đến do đó họ chẳng nề hà thay đổi tính cách, quan điểm của mình. NHẠC SĨ VÀ NGƯỜI VIẾT NHẠC CÓ LÀ MỘT? Nhạc sĩ và người viết nhạc, người sáng tác ca khúc nếu hiểu theo đúng nghĩa của nó thì là một. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng, có thể không hẳn phải như vậy. Vì trong thời buổi cái gì cũng “loạn” như hiện nay, khi nhạc sĩ xuất hiện ngày càng nhiều thì phải xem lại chuyện này. Cụ thể thế nào, chúng ta cùng nghe ý kiến của các nhạc sĩ nhé! Người viết nhạc và nhạc sĩ là một, đều là danh xưng để gọi người làm ra một ca khúc, một tác phẩm âm nhạc (không nói đến người viết hòa âm, phối khí). Vẫn có những người sáng tác nhạc nổi tiếng mà không biết gì về ký âm đấy thôi, điều này họ có thể hoàn thiện từ từ. Chúng ta không nên áp đặt hay làm khó họ. Chuyện quan trọng là họ có làm được bài hát nào ra hồn không, có được khán giả chấp nhận không. Theo tôi nếu như họ làm được những điều đó, họ xứng đáng được gọi là nhạc sĩ rồi. Tôi đồng ý rằng, nhạc sĩ và người viết nhạc là một. Nhưng cũng chưa hẳn, tôi đang nói về tác phong, đạo đức, chuyên môn nghiệp vụ của họ chứ không nói đến tác phẩm của họ. Hiển nhiên thôi, nếu anh có học hành đàng hoàng, được đào tạo bài bản thì anh đã được công nhận là nhạc sĩ. Ví như anh đi học bác sĩ, ra trường mọi người không gọi anh là bác sĩ chẳng lẽ gọi anh là công nhân (??!). Còn chuyện anh có thành công trên sự nghiệp của anh hay không đòi hỏi phải do anh nỗ lực và một chút may mắn nữa. Không thể đưa những người sáng tác nhạc “ngẫu hứng” vào hàng ngũ nhạc sĩ được. Họ chỉ biết ngân nga giai điệu hoặc thậm chí coppy một đoạn nhạc của ai đó. Ký âm không biết cũng tạm cho qua vì thật sự có nhiều người giỏi nhưng chưa chắc rành về chuyện này. Đáng nói hơn là hình dáng nốt nhạc thế nào họ còn không rõ thì sao chấp nhận được. Bản thân tôi cũng không dám nhận mình là nhạc sĩ, vì hai từ đó cao quý đòi hỏi phải có một quá trình rèn giũa, học tập. Theo tôi, họ chỉ mới dừng lại ở tên gọi “người viết nhạc”. THỰC HIỆN MỘT BẢN NHẠC – CẦN PHẢI LÀM GÌ? Vậy để sáng tác được một bản nhạc, ngoài khả năng sáng tạo giai điệu, khả năng xếp câu , đặt chữ cho ca từ của riêng mỗi người. Chúng ta cùng tham khảo thêm vài ý kiến của các nhạc sĩ “đình đám” trong làng V-POP về dòng nhạc được nhiều người quan tâm hiện nay – nhạc “thị trường” nhé! Là một nhạc sĩ chuyên nghiệp bạn phải nắm vững về chuyên môn và kiến thức xã hội. Tôi sáng tác tùy lúc chứ không ép mình làm việc như cái máy được vì cảm hứng thường bất chợt mà. Khi tinh thần khỏe khoắn, tôi dễ tìm cảm giác hơn. Khi viết, ngoài những nguyên tắc cần thiết về gam, về quãng, luật cân phương… tôi không theo thủ pháp nào ghê gớm. Tôi tự hỏi và tự trả lời mình rằng: tôi viết cái gì? Tình huống nào? Kết quả xử lý câu chuyện ra sao? Ai hát? Điểm nào là quan trọng? Vậy là xong. Phúc thì thường đặt ra chủ đề cần viết, sử dụng piano hay guitar để dạo đàn và tìm giai điệu thích hợp, sau đó mới đến trau chuốt ca từ. Khi viết, bạn phải chú ý đến những quãng cấm trong giai điệu. Vì khi phạm phải, giai điệu của bạn sẽ trở nên khó nghe. Có những chuyện qua rất lâu rồi, ngồi một mình nhớ lại Phúc mới có thể tạo được xúc cảm. Cũng có những lúc bất ngờ bắt gặp giữa cuộc sống. Nói chung, xúc cảm không biết khi nào nó đến để chuẩn bị trước đâu. Cường thì sáng tác giai điệu đi chung với ca từ, có chăng là sau đó tìm cách chuốt cho ca từ bóng bẩy và hoa mỹ hơn thôi. Khi sáng tác, bạn phải chú ý để giai điệu đừng quá chói hay bị gượng ép, ca từ phải có vần điệu. Còn việc lấy cảm xúc, ngoài cuộc sống ra bạn có thể xem truyện hay dễ nhất là xem phim để sắp xếp cho mình một nội dung. Kinh nghiệm bao giờ cũng quan trọng hơn lý thuyết suông. LỜI KẾT Nhạc sĩ nhiều không phải xấu nhưng liệu số nhạc sĩ này có thể đưa nền nhạc trẻ Việt vốn non yếu lên tầm cao mới, hội nhập cùng nền âm nhạc các nước trong khu vực và thế giới? Đó mới là chuyện đáng nói… Thực tế ra sao? Phải chăng trở thành nhạc sĩ dễ dàng như vậy? Câu hỏi này dành cho những người đem cảm xúc của mình viết thành ca khúc phổ biến rộng rãi đến người nghe trả lời. “Tôi thích nhạc thị trường, vì giai điệu dễ nghe, lời cũng dễ nhớ nhưng quá thị trường kiểu như “sáng cà phê, tối cũng cà phê” thì tôi chịu thua. Mất công phải chết sặc vì vừa nghe, vừa xem mà vừa cười” – một nữ khán giả bày tỏ. LÊ QUANG THANH TÂM |
