Hiện nay, mức độ tận dụng ưu đãi từ Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á - Âu (VN - EAEU FTA) còn khiêm tốn, với tỉ lệ trung bình hơn 40%. Điều này thể hiện rằng hợp tác kinh tế - thương mại song phương còn nhiều tiềm năng.  Vừa qua, ngày 13 tháng 10 năm 2022, tại Trụ sở Ủy ban Kinh tế Á-Âu, Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Phụ trách Thương mại của Ủy ban Kinh tế Á - Âu Andrey Slepnev đã đồng chủ trì Khóa họp IV Ủy ban Hỗn hợp về thực thi Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á - Âu (VN - EAEU FTA) và đánh giá kết quả 5 năm thực hiện Hiệp định. Tham dự Khóa họp, về phía Việt Nam còn có Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại Liên bang Nga Đặng Minh Khôi và các đại diện khác của Bộ Công Thương và Đại sứ quán. Tại Khóa họp, Bộ trưởng Slepnev đã cung cấp thông tin về tình hình thực thi Hiệp định VN-EAEU FTA, theo đó nhìn chung, kết quả của năm năm đầu thực hiện Hiệp định cho thấy tốc độ tăng trưởng ổn định trong kim ngạch thương mại giữa EAEU và Việt Nam, với mức tăng 32,2% (từ 5,9% tỷ đô la Mỹ năm 2017 lên 7,8 tỷ đô la Mỹ năm 2021, theo số liệu của EAEU). Tuy nhiên, mức độ tận dụng ưu đãi từ Hiệp định này có phần còn khiêm tốn (với tỉ lệ trung bình hơn 40%). Điều này thể hiện rằng hợp tác kinh tế - thương mại song phương còn nhiều tiềm năng, cần nỗ lực tháo gỡ các vướng mắc đề phát triển. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thẳng thắn đánh giá một số điều khoản, cam kết của Hiệp định đã không còn phù hợp với bối cảnh hiện nay, theo đó, nhận định rằng đây là thời điểm thích hợp để EAEU và Việt Nam xem xét những ý tưởng mới, nâng cấp Hiệp định thương mại tự do để cùng khai thác những tiềm năng mới, cơ hội mới còn đang bỏ ngỏ và trong khi triển khai các quy trình, thủ tục cần thiết để sửa đổi Hiệp định, hai Bên cần tìm cách tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn hiện tại, thúc đẩy thương mại song phương. Trên cơ sở đó, Bộ trưởng Diên đề nghị phía Liên minh lưu ý những quan tâm của Việt Nam liên quan đến các hạn chế của biện pháp phòng vệ ngưỡng và hạn ngạch gạo thấp. Về yêu cầu của EAEU đối với khả năng mở cửa thị trường cho một số sản phẩm rượu cô-nhắc, tăng xuất khẩu lúa mỳ, thịt bò, phân bón sang Việt Nam. Việt Nam cho biết sẽ phối hợp trao đổi với các Bộ ngành liên quan trên tinh thần sẵn sàng mở cửa thị trường, cân bằng lợi ích của hai Bên. Tại Khóa họp, hai Bộ trưởng cũng nêu tóm tắt về kết quả phiên họp Tiểu ban về xuất xứ hàng hóa (thuộc Ủy ban Hỗn hợp), theo đó, cấp kỹ thuật đã tổ chức họp trực tuyến vào ngày 30/9/2022 và đề xuất sửa đổi Phụ lục về quy tắc cụ thể mặt hàng và tình hình đàm phán Nghị định thư về trao đổi thông tin điện tử trong khuôn khổ Hệ thống về chứng nhận xuất xứ và xác minh xuất xứ điện tử. Ngoài ra, một vấn đề mới được phía EAEU nêu ra tại Khóa họp này là vấn đề phát triển kinh tế xanh. Đây cũng là vấn đề Việt Nam đang rất quan tâm, do vậy, phía Việt Nam hoan nghênh nội dung này và rất mong được nhận được sự hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm từ EAEU. Kết thúc khóa họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Andrey Slepnev ký Biên bản khóa họp; nhất trí báo cáo chính phủ hai nước để thúc đẩy các nội dung đã được hai bên trao đổi và thống nhất. Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU), gồm Liên bang Nga, Cộng hòa Belarus, Cộng hòa Kazaskhtan, Cộng hòa Armenia và Cộng hòa Kyrgyzstan). Theo số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, ngay từ khi bắt đầu có hiệu lực (cuối năm 2016), kim ngạch thương mại hai chiều năm đó đạt 3,04 tỷ USD, tăng 23% so với năm 2015. Những năm tiếp theo, thương mại song phương đều có mức tăng trưởng tích cực ở mức trên 25%. Năm 2021, mặc dù chịu ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, thương mại song phương vẫn đạt mức tăng trưởng khoảng hơn 16% đạt mức gần 6 tỷ USD. Trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Liên minh đạt khoảng 3,5 tỷ USD, tăng 15,3% và nhập khẩu đạt 2,4 tỷ USD tăng 15,7%. Thỏa thuận này sẽ có hiệu lực vĩnh viễn và thay thế một hiệp ước tạm thời tương tự có hiệu lực kể từ năm 2019. Thỏa thuận trước đó đã tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại chung giữa EAEU với Iran và tăng lên 6,2 tỷ USD vào năm 2022 từ 2,4 tỷ USD vào năm 2019. Liên minh kinh tế Á - Âu bao gồm 5 quốc gia Armenia, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Nga. EAEU và Iran đều có ý nghĩa quan trọng đối với Điện Kremlin sau khi các lệnh trừng phạt của phương Tây liên quan đến cuộc xung đột Nga - Ukraine đã hạn chế các tuyến thương mại nước ngoài của Nga và buộc Mátxcơva phải tìm kiếm các thị trường bên ngoài châu Âu. Thỏa thuận mới sẽ loại bỏ thuế hải quan đối với gần 90% hàng hóa, đồng thời thiết lập chế độ ưu đãi cho hầu hết mọi hoạt động thương mại giữa Nga và Iran. Bộ trưởng Kinh tế Nga Maxim Reshetnikov cho biết, thỏa thuận này sẽ cho phép doanh nghiệp Nga tiết kiệm khoảng 27 tỷ rúp (294 triệu USD) mỗi năm. Vào tháng 11-2019, Iran đã ký một thỏa thuận thương mại ưu đãi với EAEU như một phần trong nỗ lực của chính phủ nhằm đa dạng hóa các con đường thương mại và chống lại tác động của các lệnh trừng phạt của Mỹ. Tháng 9 năm ngoái, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố, Mátxcơva ủng hộ Iran gia nhập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO). “Chúng tôi tin rằng sự tham gia đầy đủ của Iran sẽ có tác động tích cực đến hoạt động của tổ chức, vì quốc gia này đóng một vai trò quan trọng trong khu vực Á - Âu và trên toàn thế giới”, Tổng thống Nga nhận định. |
