Luyện tập về tính chất dãy tỉ số bằng nhau

Giáo án: Đại Số 7 - Tiết 12
Ngày soạn 26 tháng 9 năm 2010
Tiết 12: Luyện Tập
A: Mục tiêu
Qua bài này học sinh cần:
- Củng cố các tính chất của tỉ lệ thức, của dãy tỉ số bằng nhau.
- Luyện kỹ năng thay tỉ số giữa các số hữu tỉ bằng tỉ số giữa các số nguyên, tìm x trong tỉ
lệ thức, giải bài toán về chia tỉ lệ.
- Đánh giá việc tiếp thu kiến thức của HS về tỉ lệ thức và tính chất dãy tỉ số bằng nhau
bằng kiểm tra viết 15 phút.
B: Chuẩn bị đồ dùng
- GV: Bảng phụ, máy tính bỏ túi
- HS: Giấy máy tính bỏ túi
C: Các hoạt động dạy học
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
?HS1: Nêu tính chất dãy tỉ số bằng nhau.

? HS2: Tìm hai số x và y biết:
7x = 3y và x y =16
? Yêu cầu 2 HS lên bảng trình bày
? Cho HS cả lớp nhận xét
Chốt lại
Tính chất dãy tỉ số bằng nhau
Có:
f
e
d
c
b
a


==

fdb
eca
fdb
eca
f
e
d
c
b
a
++
++
=
++
++
===
Kết quả: x=-12; y=-28
Hoạt động 2: Luyện tập
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
Dạng 1:
? Yêu cầu HS làm BT 59 (Tr31 SGK)
Thay tỉ số giữa các số hữu tỉ bằng tỉ số
giữa các số nguyên
? Yêu cầu 2 HS lên bảng trình bày
? Cho HS cả lớp nhận xét
Chốt lại
Dạng 2:
? Yêu cầu HS làm BT 60 (Tr31 SGK)

Tìm x trong các tỉ lệ thức
? Xác định ngoại tỉ, trung tỉ trong tỉ lệ
thức.
? Nêu cách tìm ngoại tỉ

x
3
1
. Từ đó
tìm x
? Yêu cầu 3 HS lên bảng trình bày
? Cho HS cả lớp nhận xét
BT 59 SGK
a) =
26
17
312
204
12,3
04,2

=

=

b) =
5
6
5
4
.
2
3
4
5
:
2
3
=

=

c) =
23
16
4
23
:4 =
d) =
2
73
14
.

7
73
14
73
:
7
73
==
BT 60 SGK
a,
5
2
:
4
7
.
3
2
3
1
=x

2
5
.
4
7
.
3
2

3
1
=x
3
1
:
12
35
=x

3.
12
35
=x

4
3
8
4
35
==x
b) x = 1,5
c) x = 0,32 , d)
32
3
=x
1
Giáo án: Đại Số 7 - Tiết 12
Chốt lại
Dạng 3: Toán chia tỉ lệ.

? Yêu cầu HS làm BT 58 (Tr30 SGK)
? Yêu cầu HS lên bảng trình bày
? Cho HS cả lớp nhận xét
Chốt lại
? Yêu cầu HS làm BT 64 (trang 31 SGk)
? Yêu cầu HS hoạt động the0o nhóm để
giải bài tập
? Yêu cầu đại diện 1 nhóm trình bày
? Cho HS cả lớp nhận xét
Chốt lại
? Yêu cầu HS làm BT 61 (Tr31 SGK)
? Từ hai tỉ lệ thức, làm thế nào để có dãy
tỉ số bằng nhau?
? Yêu cầu HS lên bảng trình bày
? Cho HS cả lớp nhận xét
Chốt lại
BT 58 SGK
Gọi số cây trồng đợc của lớp 7A, 7B lần lợt
là x, y.
20 x - y vaứ ===
5
4
8,0
y
x
20==

==
1

20
45
54
xy
y
x

x = 4.20 = 80 (cây)
y = 5.20 = 100 (cây)
BT 64 SGK
Bài giải:
Gọi số học sinh 6, 7, 8, 9 lần lợt là a, b, c, d.
Có:
6789
dcba
===
và b - d = 70
35
2
70
68
6789
==

====
db
dcba

a = 35.9 = 315

b = 35.8 = 280
c = 35.7 = 245
d= 35.6 = 210
Trả lời: số HS các khối 6, 7, 8, 9 lần lợt là
315, 280, 245, 210 HS.
BT 61 SGK
Ta phải biến đổi sao cho trong hai tỉ lệ thức
có các tỉ số bằng nhau.
128
32
yx
y
x
==
1512
54
zy
z
y
==
2
5
10
1512815
128
==
+
+
===
zyxz

y
x

x= 8.2 = 16
y = 12.2 = 24
z = 15.2 = 30
HS:
3
1
9
1
6.3
2.1
=
Vậy
bd
ac
d
c
b
a
=
Hoạt động 3: Hớng dẫn về nhà
- Làm BT 62, 63 (trang 31 SGK) BT 76, 78,79,80,83 (trang 14 SBT)
- Đọc trớc bài: Số thập phân hữu hạn. Số thập phân vô hạn tuần hoàn. Ôn lại định nghĩa số
hữu tỉ.
- Tiết sau mang máy tính bỏ túi
2

... Ôn tập và nắm kỹ các tính chất của tỉ lệ thức - tính chất của dÃy tỉ số bằng nhau -Làm bài tập 63,64 SGK trang78,79 SBT trang 14Hướng dẫn bài về nhà: Bài 1: (60/31 SGK) - Tìm x trong tỉ ... các số 2 ; 4; 5. - Tổng số bi của ba bạn là 44 viênGợi ý Dùng dÃy tỉ số bằng nhau thể hiện số bi của ba bạn Minh, Hùng, Dũng tỉ lệ với các số 2; 4; 5 Tỡm s bi ca ba bn xy25=−2x Bài ... thức tổng quát về tính chất của dãy tỉ số bằng nhau Tìm hai số x và y ,biết : x:2 = y: (-5) và x-y = -7 CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ Lớp 7/3 Bài 3 (61/31SGK) Tìm ba số x, y, z, biết...

Tính chất dãy tỉ số bằng nhau là một phần kiến thức không thể thiếu trong chương trình Toán học lớp 7. Dưới đây là tất cả các kiến thức liên quan cùng các dạng bài tập và phương pháp giải giúp các bạn học sinh dễ ghi nhớ.

1. Các tính chất về dãy tỉ số bằng nhau

1.1. Nhắc lại khái niệm dãy tỉ số bằng nhau

Nếu ta có( với y, t, m 0) thì đây được gọi là một dãy tỉ số bằng nhau.

Ví dụ:

1.2. Tính chất về dãy tỉ số bằng nhau

Với các số x, y, z, t, a, b, c, m, n 0

+ Tính chất 1:

Ví dụ:

+ Tính chất 2:

Ví dụ:

+ Tính chất 3:

Ví dụ:

+ Tính chất 4:

Ví dụ: 

+ Tính chất 5:thì

Ví dụ:

* Mở rộng với dãy  

+ Tính chất 1:

+ Tính chất 2:  

+ Tính chất 3:  

+ Tính chất 4:

+ Tính chất 5:

2. Một số lưu ý trong tính chất về dãy tỉ số bằng nhau

*Chú ý: Khi đề bài cho a, b, c tỉ lệ với m,n,q hoặc cho a:b:c = m:n:q thì ta sẽ suy ra dãy tỉ số bằng nhau như sau:  

Ví dụ: Cho ba số a, b, c lần lượt tỉ lệ với 1; 2; 3 từ đây ta suy ra được dãy tỉ số là:

 + Tính chất dãy tỉ số bằng nhau không đúng với phép nhân, nghĩa là:

Ví dụ:  

3. Các dạng bài tập về tính chất dãy tỉ số bằng nhau

3.1. Dạng 1: Tìm số chưa biết

Phương pháp giải: Dựa vào các tính chất của dãy tỉ số bằng nhau, yêu cầu bài toán. Mỗi bài toán sẽ có những yêu cầu khác nhau, vì vậy tùy theo mỗi đề bài mà biến đổi, sử dụng các tính chất của bài toán một cách linh hoạt

Ví dụ: Cho dãy tỉ số bằng nhau . Tính a, b biết:

a) a – b = 8

b) a + b = 10

Hướng dẫn làm bài

a) Dựa vào tính chất 1, ta có:

=> a = -4.4 = -16; b = -4.6 = -24

b) Dựa vào tính chất 1, ta có:

=> a = 1.4=4; b = 1.6 = 6

Bài tập luyện tập:

Bài 1: Cho dãy tỉ số bằng nhau. Tính  m,n  biết:

a) m + n = 15

b) n - m = 18

ĐÁP ÁN

a) Dựa vào tính chất 1, ta có:

=>

b) Dựa vào tính chất 1, ta có:

=>

Bài 2: Cho dãy tỉ sốbiết a – b = 30. Tính a, b

ĐÁP ÁN

Ta có:  

=> a = -15.5 = -75; b = -15.7 = -105

Bài 3: Cho dãy tỉ sốbiết 2a – 5b = 15

ĐÁP ÁN

Ta có:

=>

Bài 4: Cho dãy tỉ sốbiết a + 3b = 8

ĐÁP ÁN

 Ta có:

=>

Bài 5: Cho dãy tỉ sốbiết a + b + c = 20

ĐÁP ÁN

Ta có:

=>

Bài 6: Cho dãy tỉ sốbiết 2a – 3b + 4c = 13

ĐÁP ÁN

Ta có:

=>

3.2. Dạng 2: Các bài toán có lời văn về tính chất dãy tỉ lệ thức

Phương pháp giải: Dựa vào các tính chất của dãy tỉ số bằng nhau và yêu câu của bài toán để giải bài toán.

Các bước giải:

  • Bước 1: Đặt các số chưa biết bằng ẩn, tìm điều kiện cho ẩn
  • Bước 2: Biểu diễn thành dãy tỉ lệ thức
  • Bước 3: Dùng tính chất tỉ lệ thức để giải bài toán
  • Bước 4: Kết luận

Ví dụ: Một căn phòng có chiều dài, chiều rộng lần lượt tỉ lệ với 4; 2. Tìm chiều dài, chiều rộng của căn phòng, biết chu vi căn phòng là 24

Hướng dẫn giải

- Bước 1:  Gọi chiều dài và chiều rộng của căn phòng lần lượt là a, b ( với a, b >0 )

Chu vi căn phòng là 24 nên 2(a+b) = 24 => (a+b) = 12

- Bước 2: Vì a, b lần lượt tỉ lệ với 4; 2 nên ta có

- Bước 3: Áp dụng tính chất dãy tỉ số bằng nhau ta có:  

=> a = 4.2 =8; b = 2.2 =4

Vậy chiều dài và chiều rộng của căn phòng lần lượt là 8 và 4

Bài tập luyện tập

Bài 1: Người ta chia 156kg thành 3 bao gạo nhỏ để chia cho các vùng bị lũ lụt, vùng nào lũ lụt nhiều hơn thì được bao nhiều hơn. Các bao gạo lần lượt tỉ lệ với 3; 4; 5. Tính số kg gạo của mỗi bao để chia cho các vùng bão lũ.

ĐÁP ÁN

Đặt số kg gạo để chia cho các vùng bão lũ lần lượt là a, b, c ( a, b, c > 0 )

Vì người ta chia 156kg thành 3 bao gạo nhỏ nên ta có: a + b+ c = 156

Các bao gạo lần lượt tỉ lệ với 3; 4; 5 nên ta có:

Áp dụng tính chất dãy tỉ số bằng nhau ta có: 

=> a = 13.3=39; b = 13.4=52; c=13.5=65

Vậy người ta cần chia thành ba bao gạo nhỏ có cân nặng lần lượt là: 39kg; 52kg; 65kg

Bài 2: Một người cần đặt 45kg hai loại quả là nho và dưa hấu với người bán hàng. Biết rằng tỉ số giữa quả nho và quả dưa hấu là. Tính số kg nho và kg dưa hấu mà người này cần.

ĐÁP ÁN

Gọi số kg nho và dưa hấu mà người này cần đặt lần lượt là a và b (a, b > 0)

Vì tỉ số giữa quả nho và quả dưa hấu là   nên ta có:

hay

mà  a + b = 45

Áp dụng tính chất dãy tỉ số bằng nhau, ta có: 

=> a = 4.5 = 20, b = 5.5 = 25

Vậy người đó muốn đặt 20kg nho và 25kh dưa hấu.

Bài 3: Một trường THPT có 737 học sinh bao gồm học sinh của ba khối 10, 11, 12. Số học sinh khối 10 gấp 1,5 lần số học sinh khối 11, số học sinh lớp 12 gấp 2 lần số học sinh lớp 10. Hỏi mỗi khối của trường THPT đó là bao nhiêu?

ĐÁP ÁN

Gọi học sinh khối 10, 11, 12 lần lượt là a, b, c ( a, b, c > 0)

Vì số học sinh khối 10 gấp 1,5 lần số học sinh khối 11 nên a=1,5b =>

Vì số học sinh lớp 12 gấp 2 lần số học sinh lớp 10 nên c = 2a =>

=>

=>

mà a+b+c = 737

Áp dụng tính chất dạy tỉ lệ thức bằng nhau ta có: 

=> a = 1,5.134=201; b = 1.134 = 134; c = 3.134 = 402

Vậy số học sinh khối 10, 11, 12 lần lượt là: 210, 134, 402 học sinh

Bài 4: Một sinh viên cần thuê một căn phòng trọ có gác xép hình chữ nhật để đồ. Biết rằng sinh viên đó dự định để 30kg đồ lên gác xép, hiệu giữa chiều dài và chiều rộng của gác xép là 12m, tỉ số giữa chiều dài và chiều rộng của gác xép là. Tính diện tích gác xép đó.

ĐÁP ÁN

Gọi chiều rộng, chiều dài của gác xép lần lượt là a, b (a, b > 0)

 Tỉ số giữa chiều dài và chiều rộng của gác xép là

=>

Vì hiệu giữa chiều dài và chiều rộng của gác xép là 12m nên b - a = 12

Áp dụng tính chất dãy tỉ số bằng nhau ta có: 

=> a = 3.3 = 9; b = 7.3 = 21

Vậy chiều rộng, chiều dài của gác xép lần lượt là: 9; 21

Trên đây là toàn bộ phần lí thuyết và các dạng bài tập liên quan đến tính chất dãy tỉ số bằng nhau, giúp các bạn học sinh có thể nắm vững phần kiến thức này và áp dụng vào các dạng bài tập.