Sản xuất theo chuỗi giá trị là gì

Nhiều mô hình hiệu quả

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bạc Liêu, qua quá trình thực hiện cơ cấu lại nông nghiệp, nhiều mô hình liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm đã hình thành và mang lại hiệu quả kinh tế cao. Hiện nay, trên địa bàn có nhiều công ty, đơn vị nuôi tôm theo hình thức chuỗi giá trị khép kín, được công nhận là doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao hoặc được cấp chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế trong nuôi trồng thủy sản: GlobalGAP, BAP, ASC, Organic… Ngoài ra, tỉnh phát triển ổn định ngành hàng lúa gạo theo mô hình sản xuất lớn, liên kết chuỗi giá trị, với sản lượng lúa tăng từ 1,066 triệu tấn năm 2015 lên 1,15 triệu tấn năm 2020.

Tại Hải Dương, ngành nông nghiệp cũng đã và đang đẩy mạnh hình thành chuỗi giá trị cho các sản phẩm nông nghiệp. Theo đó, tập trung xây dựng các vùng sản xuất nông nghiệp phục vụ chế biến xuất khẩu, vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và mở rộng quy mô sản xuất theo quy trình GAP. Tính đến thời điểm này, toàn tỉnh có 335 ha lúa sản xuất hữu cơ, 114 mô hình lúa quy mô tối thiểu 30 ha/vùng được gieo cấy "một vùng, một giống, một thời gian". Các vùng sản xuất rau chuyên canh cho hiệu quả cao tiếp tục được duy trì và mở rộng diện tích… Nhờ sản xuất theo chuỗi giá trị, trong năm 2020, nhiều nông sản của tỉnh đã được xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường chất lượng cao, như: vải, nhãn xuất khẩu đi Nhật Bản, Mỹ; cà-rốt đi Hàn Quốc, Nhật Bản, các nước khu vực Trung Đông; bắp cải xuất khẩu sang Hàn Quốc, Nhật Bản; dưa chuột muối xuất khẩu đi Nga, Hàn Quốc; hành, tỏi xuất khẩu Ma-lai-xi-a.

Còn theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hưng Yên, tỉnh đã triển khai thành công Đề án "Xây dựng và phát triển mô hình chuỗi sản xuất, tiêu thụ nông sản" theo hướng sản xuất hàng hóa chất lượng, bảo đảm an toàn thực phẩm. Đề án dành kinh phí hơn 26 tỷ đồng thực hiện hỗ trợ về khoa học - kỹ thuật, cơ sở hạ tầng, xúc tiến tiêu thụ sản phẩm; trong đó, áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến vào chuỗi sản xuất, kinh doanh thực phẩm, phổ biến kiến thức, hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi. Qua triển khai, trên địa bàn Hưng Yên đã xuất hiện nhiều mô hình điển hình, tiêu biểu như: Công ty TNHH Hoàng Minh Châu với nhóm sản phẩm từ nghệ gồm: Nano Curcumin, sữa nghệ Nano Collagen, kem nghệ, tinh bột nghệ; Hợp tác xã nhãn Miền Thiết với sản phẩm nhãn lồng Hưng Yên, long nhãn…

Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững

Xây dựng chuỗi giá trị cho các sản phẩm nông sản là một trong những giải pháp quan trọng để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững của toàn ngành nông nghiệp. Thời gian qua, một số mô hình chuỗi giá trị đã được hình thành và chứng minh hiệu quả rõ rệt, tuy nhiên số lượng chưa nhiều và chưa phân bổ đều ở các lĩnh vực, ngành nghề. Nguyên nhân là do sản xuất nông nghiệp ở nhiều vùng trên cả nước vẫn mang tính nhỏ lẻ, manh mún, khó hình thành những khu sản xuất tập trung để áp dụng khoa học - kỹ thuật cũng như kiểm soát các vấn đề liên quan đến an toàn vệ sinh thực phẩm. Chính vì vậy, thời gian tới cần đẩy mạnh việc hình thành các mô hình chuỗi giá trị theo các hình thức như: Hợp tác xã/tổ hợp tác liên kết với doanh nghiệp; Doanh nghiệp sản xuất liên kết với doanh nghiệp phân phối; Doanh nghiệp thực hiện toàn bộ các khâu trong chuỗi... Muốn vậy, các địa phương cần sớm quy hoạch các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, làm cơ sở cho việc hình thành các chuỗi giá trị. Như tại tỉnh Bạc Liêu, theo kế hoạch, đến năm 2025, tỉnh xúc tiến đầu tư xây dựng vùng nuôi trồng thủy sản, vùng sản xuất giống thủy sản ứng dụng công nghệ cao đạt 4.000 ha nuôi trồng; thực hiện cánh đồng lớn gắn với bao tiêu lúa gạo đạt 100.000 ha, chiếm hơn 51% diện tích gieo trồng lúa... Ngoài ra, ngành nông nghiệp các địa phương cũng tiếp tục hướng dẫn, hỗ trợ các cơ sở sản xuất và kinh doanh theo hướng mở rộng quy mô, bảo đảm đủ các điều kiện để chuyển đổi loại hình hoạt động thành hợp tác xã kiểu mới hoặc doanh nghiệp. Đồng thời, hỗ trợ các doanh nghiệp, tổ hợp tác, hợp tác xã, hộ sản xuất kinh doanh tham gia chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) để liên kết sản xuất, tiêu thụ theo chuỗi giá trị nhằm nâng cao giá trị gia tăng.

Nhằm phát triển chuỗi giá trị sản phẩm đặc sản địa phương, năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 490/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình quốc gia Mỗi xã một sản phẩm giai đoạn 2018-2020 (Chương trình OCop). Mục tiêu của chương trình này là tiêu chuẩn hóa ít nhất 50% số sản phẩm hiện có, tương ứng khoảng 2.400 sản phẩm; củng cố, hoàn thiện tổ chức sản xuất theo hướng liên kết giữa hộ sản xuất với hợp tác xã và doanh nghiệp.

THÙY ANH

Để tăng lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp, mô hình chuỗi giá trị được coi là công cụ giá trị nhất. Vậy chuỗi giá trị là gì? Tầm hưởng của nó đến sự cạnh tranh của doanh nghiệp như thế nào?

1. Mô hình chuỗi giá trị là gì?

Mô hình chuỗi giá trị là tất cả các hoạt động liên quan đến các hoạt động làm tăng giá trị tại mỗi bước trong quy trình bao gồm: thiết kế, sản xuất, tiếp thị và phân phối.

Khái niệm về Value Chain (Chuỗi giá trị) lần đầu tiên được đưa ra bởi Michael Porter vào nằm 1985, trong cuốn sách nổi tiếng của ông “Competitive Advantage”.

Theo ý kiến của Poter, có hai bước chính trong việc phân tích chuỗi giá trị, bao gồm:

- Xác định từng hoạt động riêng lẻ trong tổ chức;

- Phân tích giá trị tăng thêm trong mỗi hoạt động và liên hệ nó với sức mạnh cạnh tranh của doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp đưa sản phẩm hoặc dịch vụ từ concept đến bước cuối giao hàng. Với các công ty sản xuất hàng hóa, chuỗi giá trị bắt đầu với nguyên liệu để sản xuất sản phẩm và các yếu tố khác thêm vào sản phẩm trước khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng.

Quản lý chuỗi giá trị là quá trình tổ chức các hoạt động trên và phân tích một cách chính xác. Mục đích là thiết lập thông tin một cách mạch lạc cho người quản lý giữa các giai đoạn để sản phẩm đến tay khách hàng liền mạch nhất.

Sản xuất theo chuỗi giá trị là gì

Ý nghĩa của mô hình chuỗi giá trị

- Giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, cắt giảm bớt các loại hao phí và gia tăng lợi nhuận

- Giúp doanh nghiệp dễ dàng xác định giá trị tốt nằm ở đâu với khách hàng để mở rộng giá trị, tiết kiệm chi phí và nâng cao sản xuất. 

- Giúp khách hàng nhận được sản phẩm tốt với chi phí hợp lý.

>> Quy trình quản lý nhân sự hiệu quả cho doanh nghiệp

>> 9 kỹ năng viết báo cáo cho nhân viên văn phòng

>> Làm sao để tăng năng suất làm việc hiệu quả

Mô hình chuỗi giá trị của Michael Porter

Michael Porter đã phân chia hoạt động của doanh nghiệp thành 2 loại: hoạt động chủ yếu và hoạt động bổ trợ. 

Các hoạt động chính bao gồm:

- Vận chuyển đầu vào (Inbound Logistics): là việc tiếp nhận, lưu trữ và phân phối nguyên liệu được sử dụng trong quá trình sản xuất.

- Chế tạo (Operations): là giai đoạn mà nguyên liệu thô được chuyển thành sản phẩm cuối cùng.

- Vận chuyển đầu ra (Outbound Logistics): là phân phối sản phẩm cuối cùng cho người tiêu dùng.

- Tiếp thị và bán hàng (Marketing and Sales): liên quan đến quảng cáo, khuyến mãi, tổ chức bán hàng, kênh phân phối, định giá và quản lý sản phẩm cuối cùng để đảm bảo nhắm được mục tiêu đến các nhóm người tiêu dùng thích hợp.

- Dịch vụ (Service): là các hoạt động cần thiết để duy trì hiệu suất của sản phẩm sau khi sản phẩm được sản xuất và bao gồm những yếu tố như cài đặt, đào tạo, bảo trì, sửa chữa, bảo hành và dịch vụ sau bán hàng.

Sản xuất theo chuỗi giá trị là gì

Các hoạt động hỗ trợ giúp các chức năng chính bao gồm:

Mua hàng (Procurement): là làm thế nào để kiếm được các nguyên liệu thô cho sản phẩm.

Phát triển công nghệ (Technology development): có thể được sử dụng trong giai đoạn nghiên cứu và phát triển, trong quá trình các sản phẩm mới được phát triển, thiết kế, và trong quá trình tự động hóa.

Quản lý nguồn nhân lực (Human resource management): bao gồm các hoạt động liên quan đến tuyển dụng và giữ chân nhân viên phù hợp để giúp thiết kế, xây dựng và tiếp thị sản phẩm.

Cơ sở hạ tầng doanh nghiệp (Firm infrastructure): là liên quan đến việc cơ cấu tổ chức và cơ chế quản lý, lập kế hoạch, kế toán, tài chính và kiểm soát chất lượng của tổ chức.

Phương pháp tiếp cận chuỗi giá trị

- Lợi thế về chi phí: là chi phí được xác định sau khi doanh nghiệp xác định các hoạt động chính và hoạt động bổ trợ. Nếu một hoạt động cần nhiều nguồn lực lao động tham gia, có thể có nhiều loại chi phí như chi phí lương, chi phí khác cho công việc,...Các doanh nghiệp cũng nên xác định mối liên hệ giữa các hoạt động để cắt giảm bớt những chi phí không cần thiết.

- Lợi thế về sự khác biệt: các doanh nghiệp cần xác định hoạt động nào đem lại giá trị nhất đối với khách hàng sau đó đánh giá các chiến lược để cải thiện giá trị. Tập trung vào dịch vụ khách hàng, nâng cấp tính năng sản phẩm để cải thiện giá trị. Doanh nghiệp nên xác định sự khác biệt để duy trì và có thêm nhiều giá trị khác nữa.

Mục tiêu và kết quả của chuỗi giá trị

Chuỗi giá trị là một phần tất yếu giúp doanh nghiệp phát triển. Một mô hình chuỗi giá trị sẽ giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu quả và khả năng sinh lời. Bằng việc phân tích, đánh giá chất lượng sản phẩm và hiệu quả của sản phẩm, tối ưu hóa chi phí giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược kinh doanh tốt hơn.