Phương pháp biên soạn giáo án tích hợp
PHƯƠNG PHÁP BIÊN SOẠN GIÁO ÁN TÍCH HỢP GV. Hoàng Thiếu Sơn Trưởng Khoa Sư phạm dạy nghề I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM 1. Công việc (Task): Là đơn vị độc lập của nghề, bao giờ cũng bắt đầu bằng động từ hành động và có những đặc trưng sau: Cụ thể, có quy trình thực hiện; có thể phân tích thành hai hay nhiều bước; kết quả công việc là 1 sản phẩm, 1 dịch vụ hoặc 1 quyết định. VD: Bảo dưỡng thùng chứa nhiên liệu; thay vòi phun nhiên liệu; điều chỉnh chế độ chạy không tải,... 2. Bước công việc/ tiểu kỹ năng (Step): Là đơn vị nhỏ nhất trong quá trình thực hiện một công việc. Các bước nối tiếp nhau theo một trình tự hợp lý sẽ tạo nên quy trình thực hiện công việc đó (R. Norton_Dacum Handbook,1997) 3. Bài dạy tích hợp (Integrated lesson): Bài dạy tích hợp là đơn vị học tập có khả năng hình thành kiến thức, kỹ năng, thái độ (NLTH) cần thiết để giải quyết một công việc hoặc một phần công việc góp phần hình thành năng lực thực hiện hoạt động nghề nghiệp cho người học1 II. Khái quát về dạy học tích hợp 1. Khái niệm dạy học tích hợp Dạy học tích hợp là phương thức tổ chức dạy học kết hợp giữa dạy lý thuyết và thực hành trong cùng một không gian, thời gian. Điều này có nghĩa là: Khi dạy một kỹ năng nào đó, phần kiến thức chuyên môn liên quan sẽ được dạy trước và HS được thực hành để luyện tập ngay. Cả hai hoạt động này được thực hiện trong cùng một không gian, thời gian. 2. Các quan điểm về dạy học tích hợp 2.1. Quan điểm tích hợp theo bài (Theo QĐ số 62/2008/QĐ-BLĐTBXH) Tiến trình thực hiện: Nội dung lý thuyết (kiến thức) được dạy trước, thực hành được dạy ngay sau khi học xong lý thuyết. => Lý thuyết dạy riêng, thực hành dạy riêng. Trong điều kiện hiện nay, khi các cở sở dạy nghề còn chưa được chuẩn bị đầy đủ về trang thiết bị và phòng học đảm bảo các tiêu chuẩn quy định, việc tổ chức dạy học theo hướng này đã mang lại những thuận lợi nhất định. Tuy nhiên, sẽ có những hạn chế về kết quả học tập khi thực hiện những bài học có nội dung học lý thuyết tương đối dài. 2.2. Quan điểm tích hợp theo bước công việc (Theo Công văn số 1610/TCDN-GV) Tiến trình thực hiện: Kiến thức và thực hành được dạy tích hợp trong từng bước công việc (tiểu kỹ năng). Muốn tổ chức dạy nghề theo quan điểm này, đòi hỏi các cơ sở đào tạo phải có đầy đủ cơ sở vật chất, phòng học đảm bảo các tiêu chuẩn quy định và đội ngũ giáo viên phải có năng lực dạy được cả lý thuyết và thực hành. III. Phương pháp biên soạn giáo án tích hợp 1. Một số định nghĩa về giáo án tích hợp 1 Tổng cục dạy nghề (2011),TL tập huấn dạy học tích hợp 1 ĐN 1: Giáo án tích hợp là bản kế hoạch hoạt động của giáo viên và học sinh nhằm làm cho học sinh lĩnh hội được kiến thức, hình thành kỹ năng và thái độ đối với lao động nghề nghiệp và cuộc sống2. ĐN 2: Giáo án tích hợp là kế hoạch giảng dạy cho một kỹ năng hoặc một phần kỹ năng nghề do giáo viên biên soạn dựa theo chương trình mô đun và lịch trình giảng dạy. (Theo giáo trình Giáo dục học nghề nghiệp, giáo án phải được biên soạn theo thời lượng quy định trong thời khóa biểu và mẫu thống nhất do Bộ LĐ-TBXH ban hành) 2. Các bước thiết kế giáo án tích hợp 1) Xác định mục tiêu học tập Mục tiêu học tập là những kiến thức, kỹ năng, thái độ mà người học phải đạt được sau khi kết thúc bài dạy. Nếu giáo án là kế hoạch giảng dạy cho một kỹ năng nghề, mục tiêu hướng đến giải quyết trọn vẹn một kỹ năng. Nếu giáo án là kế hoạch giảng dạy cho một phần kỹ năng nghề thì mục tiêu hướng đến giải quyết phần kỹ năng nghề được xác định. 2) Thiết kế hình thức tổ chức DH: Hình thức tổ chức DH là toàn bộ những cách thức tổ chức HĐ của GV và HS trong quá trình DH ở thời gian và địa điểm nhất định nhằm thực hiện những nhiệm vụ DH. Trong thực tế, tùy thuộc vào số lượng học sinh, đặc điểm nội dung học tập, điều kiện về cơ sở vật chất, thời gian và không gian DH, đặc điểm HĐ của thầy - trò và mục tiêu học tập cần đạt GV có thể thiết kế các hình thức tổ chức DH như: Theo cá nhân, theo nhóm, theo lớp, tại xí nghiệp,... 3) Thiết kế nội dung học tập Căn cứ vào mục tiêu học tập đã xác định cho bài dạy để xác định các nội dung học tập. Các nội dung học tập cần được xây dựng tích hợp theo trình tự lôgíc, phù hợp với tiến trình thực hiện bài dạy được quy định trong mẫu giáo án. Việc xác định nội dung học tập phải tiến hành những công việc sau đây: - Xác định các bước thực hiện công việc/ các tiểu kỹ năng; - Xác định những kiến thức liên quan đến việc hình thành từng tiểu kỹ năng; - Cấu trúc các nội dung học theo logic nhất định, phù hợp tiến trình dạy học. Để xác định đúng kỹ năng và các tiểu kỹ năng cần thực hiện, ngoài nghiên cứu mục tiêu, đề cương bài giảng trong chương trình đào tạo, quan trọng hơn là nghiên cứu sơ đồ phân tích nghề và phiếu phân tích công việc của mô đun. 4) Thiết kế các hoạt động dạy - học và phương tiện - Căn cứ đặc điểm của từng nội dung học tập để thiết kế các hoạt động của GV và HS theo định hướng phát huy sự tham gia tích cực của HS vào quá trình học tập. - Mỗi hoạt động của HS cần có ít nhất một hoạt động tương ứng của GV để hướng dẫn, tổ chức. - Thiết kế HĐ dạy - học không phải là nêu tên các HĐ hay tên của phương pháp DH mà cần mô tả rõ cách thức triển khai HĐ của GV và HS. - Với mỗi HĐ cần chỉ rõ tên HĐ; mục tiêu của HĐ; cách tiến hành HĐ. 2 Tổng cục dạy nghề (2011),TL tập huấn dạy học tích hợp. 2 - Căn cứ vào nội dung và phương pháp dạy học, giáo viên lựa chọn các phương tiện phù hợp nhằm tổ chức tốt nhất hoạt động dạy – học. Việc sử dụng các phương tiện phải được mô tả trong các hoạt động dạy – học. 5) Thiết kế tổng kết và hướng dẫn học tập - Thiết kế tổng kết: Những nội dung cốt lõi về kiến thức, kỹ năng cần được củng cố, hệ thống lại nhằm làm cho HS hiểu được bài học một cách sâu sắc. Giáo viên nên sử dụng các phương tiện trực quan như bản vẽ, sơ đồ, mô hình, sản phẩm,...để tổ chức các hoạt động củng cố. - Thiết kế hướng dẫn học tập: Không đơn giản là giao bài tập hoặc nhiệm vụ về nhà. Điều chủ yếu nhất của khâu này là GV hướng dẫn cách học, khuyến khích tìm kiếm tư liệu, chuẩn bị các điều kiện phục vụ học tập bài tiếp theo. 6) Xác định thời gian cho mỗi nội dung của giáo án. Khi xác định thời gian thực hiện các nội dung của giáo án cần chú trọng thời gian thực hiện dạy – học từng tiểu kỹ năng. 3. Phương pháp biên soạn từng thành phần của giáo án tích hợp 3.1. Biên soạn giáo án tích hợp theo bài (Xem phụ lục I) 3.2. Biên soạn giáo án tích hợp theo bước công việc (Xem phụ lục II) PHỤ LỤC I BIÊN SOẠN GIÁO ÁN TÍCH HỢP THEO BÀI (Ban hành kèm theo Quyết định số 62/2008/QĐ-BLĐTBXH) Giáo án số:......................... Thời gian thực hiện: (Ghi rõ thời gian thực hiện) (Ghi số thứ tự của giáo án) Tên bài học trước: (Ghi tên của bài dạy đã thực hiện trước đó) Thực hiện từ ngày........ đến ngày ........... TÊN BÀI: ....................................................................................... MỤC TIÊU: Sau khi häc xong bµi nµy ngêi häc cã kh¶ n¨ng: ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ĐỒ DÙNG VÀ TRANG THIẾT BỊ DẠY HỌC (Ghi rõ những đồ dùng, trang thiết bị và tài liệu cần thiết để thực hiện nội dung bài dạy của giáo viên và học sinh) ................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC: - Giới thiệu chủ đề: Ghi rõ tổ chức theo hình thức nào?(VD: Tổ chức theo lớp/ nhóm) - Giải quyết vấn đề: + Lý thuyết liên quan: Ghi rõ tổ chức DH theo hình thức nào? + Trình tự thực hiện: Ghi rõ tổ chức theo hình thức nào? + Luyện tập: Ghi rõ tổ chức theo hình thức nào? (VD: Tổ chức theo cá nhân/ nhóm) - Kết thúc vấn đề: Ghi rõ tổ chức theo hình thức nào? - Hướng dẫn tự học: Ghi rõ tổ chức theo hình thức nào? Thêi gian:.............................. I. ỔN ĐỊNH LỚP HỌC: 3 - Kiểm tra sĩ số học sinh:......................................................................................................... - Nội dung kiểm tra an toàn lao động, môi trường học tập,.................................................... II. thùc hiÖn bµi häc TT NỘI DUNG 1 DÉn nhËp .......................................... Khái quát ý tưởng của nội dung dẫn nhập 2 Giíi thiªu chñ ®Ò - Tên bài học HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC HOẠT ĐỘNG CỦA GV Ghi rõ các hoạt động của GV khi dẫn nhập Ghi rõ các - Mục tiêu hoạt động của GV khi giới - Nội dung chính của bài học thiệu chủ đề bài học (Giới thiệu tổng quan về quy trình thực hiện kỹ năng ) HOẠT ĐỘNG CỦA HS THỜI GIAN Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV dẫn nhập Xác định thời gian Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV giới thiệu chủ đề. Xác định thời gian cần + Tiểu kỹ năng 1(Bước 1); + Tiểu kỹ năng 2 (bước 2); 3 + Tiểu kỹ năng n (bước n). Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 1. Lý thuyết liên quan (Chỉ dạy phần lý thuyết liên quan đến việc hình thành kỹ năng) 1.1. ................................... 1.2..................................... ........................................ 2. Trình tự thực hiện B1:.............................. B2:.............................. Bn:.............................. * Những sai phạm thường gặp, nguyên nhân và cách phòng tránh. * Kiểm tra nhận thức 3. Luyện tập: Các yêu cầu khi thực hành 4 KÕt thóc vÊn ®Ò - Củng cố kiến thức: ( Củng cố các kiến thức cốt lõi) - Ghi rõ các hoạt động của GV khi dạy các nội dung lý thuyết liên quan; - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi lĩnh hội những kiến thức liên quan. - Ghi rõ các hoạt động của GV khi hướng dẫn các bước trong quy trình thực hiện; - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV hướng dẫn các bước trong quy trình thực hiện; - Ghi rõ các hoạt động của GV khi tổ chức dạy những sai phạm thường gặp,... - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV tổ chức dạy những sai phạm thường gặp,... - Ghi rõ các hoạt động của GV khi kiểm tra nhận thức. - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV kiểm tra nhận thức; - Ghi rõ các hoạt động của GV khi tổ chức cho HS luyện tập. - Ghi rõ các hoạt động luyện tập của HS - Ghi rõ các hoạt động của GV khi củng cố kiến 4 - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV Xác định thời gian cần Xác định thời 5 - Củng cố kỹ năng: ( củng cố các tiểu kỹ năng cần lưu ý; các sai hỏng thường gặp ...) thức, kỹ năng, các sai hỏng thường gặp và các khắc phục. tổ chức củng cố các kiến thức, kỹ năng đã học. - Nhận xét kết quả học tập: (Đánh giá về ý thức và kết quả học tập) - Ghi rõ các hoạt động của GV khi nhận xét kết quả học tập. - Ghi rõ các hoạt động của HS khi nghe nhận xét kết quả học tập. - Hướng dẫn chuẩn bị cho buổi học sau:( về kiến thức, về vật tư, dụng cụ,...) - Ghi rõ các hoạt động của GV khi hướng dẫn các nội dung chuẩn bị cho buổi học sau. - Ghi rõ các hoạt động của HS khi GV hướng dẫn. Híng dÉn tù häc - Hướng dẫn các tài liệu liên quan đến nội dung của bài học để học sinh tham khảo. - Ghi rõ các hoạt động của GV khi hướng dẫn các tài liệu liên quan . - Ghi rõ các hoạt động của HS khi GV hướng dẫn - Ghi rõ các bài tập giao cho HS gian cần Xác định thời gian -Hướng dẫn tự rèn luyện (giao bài tập). III. Rót kinh nghiÖm tæ chøc thùc hiÖn: ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ TRƯỞNG KHOA/ TRƯỞNG TỔ MÔN Ngày.....tháng ........năm........ GIÁO VIÊN ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT Tªn bµi: ....................................................................................... MỤC TIÊU: Sau khi häc xong bµi nµy ngêi häc cã kh¶ n¨ng: ................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... 1. Lý thuyết liên quan: 1.1..................................................................................................................................... (Chèn các minh họa (nếu có) bằng hình ảnh, bản vẽ,....) 1.2..................................................................................................................................... (Chèn các minh họa (nếu có) bằng hình ảnh, bản vẽ,....) 1.n..................................................................................................................................... 2. Trình tự thực hiện Bước 1:.............................. (Mô tả chi tiết cách thực hiện, tiêu chuẩn kỹ thuật; minh họa bằng hình ảnh/ bản vẽ) Bước 2:.............................. (Mô tả chi tiết cách thực hiện, tiêu chuẩn kỹ thuật; minh họa bằng hình ảnh/ bản vẽ) Bước n:.............................. QUY TRÌNH THỰC HIỆN Tên kỹ năng: ............................................ 5 Tên bước công việc Hướng dẫn cách thực hiện Tiêu chuẩn thực hiện Phương tiện sử dụng Lưu ý an toàn lao động Bước 1 Bước 2 .......... Bước n * Những sai phạm thường gặp, nguyên nhân và cách phòng tránh STT Tên sai phạm Nguyên nhân Cách phòng tránh, khắc phục Minh họa 1 ... 3. Luyện tập: Các yêu cầu khi thực hành: .......................................................................................................... ................................................................................................................................................... PHIẾU HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP Tên kỹ năng: ............................................ I. Các thông tin liên quan (Cung cấp các thông tin về sản phẩm: Đặc điểm, các bản vẽ,…) ………………………………………………………………………………………………………….. II. Trình tự thực hiện Tên bước công việc Hướng dẫn cách thực hiện Tiêu chuẩn thực hiện Phương tiện sử dụng Lưu ý an toàn lao động Định mức thời gian (phút) Lần 1 Lần 2 Lần ... … … … Bước 1 Bước 2 .......... Bước n CỘNG: Giáo viên hướng dẫn PHỤ LỤC II BIÊN SOẠN GIÁO ÁN TÍCH HỢP THEO BƯỚC CÔNG VIỆC (Theo Công văn số 1610/TCDN-GV ngày 15/9/2010) Giáo án số:......................... (Ghi số thứ tự của giáo án) Thời gian thực hiện: (Ghi rõ thời gian thực hiện) Tên bài học trước: (Ghi tên của bài dạy đã thực hiện trước đó) Thực hiện từ ngày........ đến ngày ........... Tên bài: ....................................................................................... Mục tiêu :Sau khi học xong bài này người học có khả năng: ................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 6 Đồ dùng và trang thiết bị dạy học (Ghi rõ những đồ dùng, trang thiết bị và tài liệu cần thiết cho giáo viên và học sinh để thực hiện nội dung bài dạy) ................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... Hình thức tổ chức dạy học: - Giới thiệu chủ đề: Ghi rõ tổ chức DH theo hình thức nào? - Giải quyết vấn đề: + Lý thuyết liên quan: Ghi rõ tổ chức DH theo hình thức nào? + Trình tự thực hiện: Ghi rõ tổ chức theo hình thức nào? + Luyện tập: Ghi rõ tổ chức theo hình thức nào? - Kết thúc vấn đề: Ghi rõ tổ chức theo hình thức nào? - Hướng dẫn tự học: Ghi rõ tổ chức theo hình thức nào? I. Ổn định lớp học: Thời gian:.............................. - Kiểm tra sĩ số học sinh:......................................................................................................... - Nội dung kiểm tra an toàn lao động, môi trường học tập,................................................... II. Thực hiện bài học TT 1 Nội dung Dẫn nhập .......................................... Hoạt động dạy học Hoạt động của giáo viên Ghi rõ các hoạt động của GV khi dẫn nhập (Khái quát ý tưởng của nội dung dẫn nhập) 2 Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV dẫn nhập Giới thiêu chủ đề - Tên bài học: - Mục tiêu: - Nội dung bài học: Ghi rõ các hoạt động của GV khi giới thiệu chủ đề bài học + Tiểu kỹ năng 1(Bước 1); + Tiểu kỹ năng 2 (bước 2); + Tiểu kỹ năng n (bước n). 3 Hoạt động của học sinh Giải quyết vấn đề 7 Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV giới thiệu chủ đề. Thời gian Xác định thời gian Xác định thời gian cần 1. Tiểu kỹ năng 1 (Bước công việc 1) a. Lý thuyết liên quan: - Ghi rõ các hoạt động của (chỉ dạy những kiến thức lý GV khi trình bày nội dung thuyết liên quan đến tiểu kỹ lý thuyết liên quan. năng1). b. Trình tự thực hiện: - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV tổ chức dạy những sai phạm thường gặp,... * Kiểm tra nhận thức. - Ghi rõ các hoạt động của GV khi kiểm tra nhận thức. c. Thực hành: - Ghi rõ các hoạt động của GV khi tổ chức cho HS luyện tập. - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV kiểm tra nhận thức. 2. Tiểu kỹ năng 2 (Bước công việc 2) (Xác định tương tự như thực hiện tiểu kỹ năng 1) n. Tiểu kỹ năng n: (Xác định tương tự như thực hiện tiểu kỹ năng 1) KÕt thóc vÊn ®Ò - Củng cố kiến thức: ( Củng cố các kiến thức cốt lõi) - Củng cố kỹ năng: ( củng cố các tiểu kỹ năng cần lưu ý; các sai hỏng thường gặp) - Nhận xét kết quả học tập: (Đánh giá về ý thức và kết quả học tập) - Hướng dẫn chuẩn bị cho buổi học sau:( về kiến thức, về vật tư, dụng cụ,...) 5 - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV dạy tiểu KN 1. * Những sai phạm thường - Ghi rõ các hoạt động của gặp, cách phòng và khắc GV khi tổ chức dạy những phục sai phạm thường gặp,... Các yêu cầu khi thực hành. 4 - Ghi rõ các hoạt động của GV khi dạy tiểu KN 1. - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi lĩnh hội kiến thức liên quan. Hướng dẫn tự học - Hướng dẫn các tài liệu liên quan đến nội dung của bài học để học sinh tham khảo. - Ghi rõ các hoạt động luyện tập của HS Lựa chọn các hoạt động phù hợp. Lựa chọn các hoạt động phù hợp. Lựa chọn các hoạt động phù hợp. Lựa chọn các hoạt động phù hợp. - Ghi rõ các hoạt động của GV khi củng cố kiến thức, kỹ năng, các sai hỏng thường gặp và các khắc phục. - Ghi rõ các hoạt động của GV khi nhận xét kết quả học tập. - Ghi rõ các hoạt động của GV khi hướng dẫn các nội dung chuẩn bị cho buổi học sau. - Ghi rõ các hoạt động của GV khi hướng dẫn các tài liệu liên quan . - Ghi rõ các bài tập giao cho HS 8 Xác định thời gian cần - Ghi rõ các hoạt động tham gia của HS khi GV tổ chức củng cố các kiến thức, kỹ năng đã học. Xác định thời gian cần - Ghi rõ các hoạt động của HS khi nghe nhận xét kết quả học tập. - Ghi rõ các hoạt động của HS khi GV hướng dẫn. - Ghi rõ các hoạt động của HS khi GV hướng dẫn Xác định thời gian - Hướng dẫn tự rèn luyện (giao bài tập). III. Rút kinh nghiệm tổ chức thực hiện: ..................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Trưởng khoa/ trưởng tổ môn Ngày.....tháng ........năm........ Giáo viên ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT Tên bài:...................................................................................... Mục tiêu: Sau khi học xong bài này người học có khả năng: ................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................. 1. Tiểu kỹ năng 1 (Bước công việc 1) a. Lý thuyết liên quan: (Mô tả chi tiết những kiến thức lý thuyết liên quan, minh họa nếu có) ................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... b. Trình tự thực hiện (Mô tả chi tiết trình tự thực hiện bước 1, minh họa nếu có) ................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... * Sai phạm thường gặp, cách phòng và khắc phục: STT Tên sai phạm Nguyên nhân Cách phòng tránh, khắc phục Minh họa 1 ... c. Thực hành: (hướng dẫn thường xuyên thực hiện tiểu kỹ năng 1) Yêu cầu khi luyện tập: ............................................................................................................ ................................................................................................................................................... 2. Tiểu kỹ năng 2 (Bước công việc 2) a. Lý thuyết liên quan: (Mô tả chi tiết những kiến thức lý thuyết liên quan, minh họa nếu có) ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... b. Trình tự thực hiện: (Mô tả chi tiết trình tự thực hiện bước 2, minh họa nếu có) ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... * Sai phạm thường gặp, cách phòng và khắc phục: STT Tên sai phạm Nguyên nhân 1 9 Cách phòng tránh, khắc phục Minh họa ... c. Thực hành: (hướng dẫn thường xuyên thực hiện tiểu kỹ năng 2) Yêu cầu khi luyện tập:.............................................................................................................. ................................................................................................................................................... n. Tiểu kỹ năng n (Bước công việc n) a. Lý thuyết liên quan: (Mô tả chi tiết những kiến thức lý thuyết liên quan, minh họa nếu có) ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... b. Trình tự thực hiện: (Mô tả chi tiết trình tự thực hiện bước n, minh họa nếu có) ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... * Sai phạm thường gặp, cách phòng và khắc phục: STT Tên sai phạm Nguyên nhân Cách phòng tránh, khắc phục Minh họa 1 ... c. Thực hành: (hướng dẫn thường xuyên thực hiện tiểu kỹ năng n) Yêu cầu khi luyện tập: .......................................................................................................... ................................................................................................................................................... PHIẾU HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP Tên kỹ năng: ............................................ I. Các thông tin liên quan (Cung cấp các thông tin về sản phẩm: Đặc điểm, các bản vẽ,…) ………………………………………………………………………………………………………….. II. Trình tự thực hiện Tên bước công việc Hướng dẫn cách thực hiện Tiêu chuẩn thực hiện Phương tiện sử dụng Lưu ý an toàn lao động Định mức thời gian (phút) Lần 1 Lần 2 Lần ... … … … Bước 1 Bước 2 .......... Bước n CỘNG: Giáo viên hướng dẫn 10 Tải về bản full hướng dẫn soạn giáo án tích hợp pptxBạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.31 MB, 84 trang ) Show MỤC LỤC 1.1 Về chương trỡnh đào tạo: Mục tiêu quan trọng nhất của các chương trỡnh đào tạo nghề là hỡnh thành cỏc kỹ năng hành nghề (năng lực thực hiện) cho người học. Theo xu thế hiện nay các chương trỡnh dạy nghề đều được xây dựng trên cơ sở tổ hợp các năng lực cần có của người lao động trong thực tiễn sản xuất, kinh doanh. Phương pháp được dùng phổ biến để xây dựng chương trỡnh là phương pháp phân tích nghề (Phương pháp DACUM) hoặc phân tích chức năng của từng nghề cụ thể. Theo các phương pháp này thỡ cỏc chương trỡnh đào tạo nghề thường được kết cấu theo các mô-đun học tập. Mô-đun theo định nghĩa của Luật Dạy nghề là đơn vị học tập được tích hợp giữa kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp một cách hoàn chỉnh nhằm giúp cho người học nghề có năng lực thực hành trọn vẹn một số cụng việc của một nghề. Như vậy, theo định nghĩa này thỡ mục tiờu đào tạo trong các mô-đun là hỡnh thành cỏc kỹ năng nghề. Điều này, cũng đồng nghĩa với việc các nội dung giảng dạy trong mô-đun phải được xây dựng theo hướng “tiếp cận theo kỹ năng” hay nói cách khác là “ theo năng lực thực hiện”. Trong lý luận cũng như trong thực tiễn, để hỡnh thành được năng lực thực hành (kỹ năng) hay năng lực thực hiện thỡ người học cần phải được hướng dẫn theo một trỡnh tự hợp lý, đảm bảo tớnh khoa học và thực tiễn, kết hợp (tớch hợp) được cả kiến thức chuyờn mụn và kỹ năng thực hành trong quỏ trỡnh học tập. Thụng thường nú được thể hiện thụng qua một trỡnh tự thực hiện hay một quy trỡnh cụng nghệ để hỡnh thành kỹ năng cần cú. Như vậy, điều kiện để giảng dạy tớch hợp là: chương trỡnh phải được cấu trỳc theo cỏc mụ-đun năng lực thực hiện. Sau đõy là một số quan điểm về chương trỡnh đào tạo cấu trỳc theo mụ-đun năng lực thực hiện và sự khỏc nhau giữa chương trỡnh cấu trỳc theo mụ-đun năng lực thực hiện với chương trỡnh cấu trỳc theo mụn học: Chương trỡnh Vớ dụ minh hoạ 1. Chương trỡnh đào tạo cấu trỳc theo mụn học Tiến độ: 3 Mụn học (LT): Máy điện Bài 1 : Động cơ điện xoay chiều một pha (4h). Bài 2 : Động cơ điện xoay chiều ba pha (16h). Mụn học (TH): Thực hành sửa chữa máy điện Bài 1 : Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha (12h) Bài 2 : Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha (48h) - Mụn LT: Học kỳ III - Mụn TH: Học kỳ V 2. Chương trỡnh đào tạo cấu trỳc theo mụ-đun năng lực thực hiện: a. Quan điểm 1 -Tớch hợp theo Mụ-đun. -Tiến độ: Toàn bộ LT của mô-đun được dạy trước và tiếp sau là TH. - Thực tế vẫn tiến hành dạy LT riờng và TH riờng (LT +TH) b. Quan điểm 2 - Tớch hợp theo bài. - Tiến độ: LT (kiến thức) dạy trước và TH (thực hành) dạy sau khi học xong toàn bộ LT của bài. - Thực tế vẫn tiến hành dạy LT riờng và TH riờng (LT +TH) b. Quan điểm 3 -Tớch hợp theo bước cụng việc. -Tiến độ: LT (kiến thức) và TH (thực hành) được dạy tích hợp trong từng bước công việc (tiểu kỹ năng). - Giờ lý thuyết và thực hành trong bài học sẽ khụng phõn chia riềng biệt mà đan xen trong từng bước cụng việc. Trong thực tế, từ năm 2006 đến nay Bộ LĐTBXH đó ban hành được hơn 200 bộ chương trỡnh khung cho từng nghề, nhưng số chương trỡnh khung đáp ứng đầy đủ các yêu cầu để tổ chức giảng dạy tớch hợp theo từng bước cụng việc cũn 4 Môđun: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều Bài1 : Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha (16h) 1. Xỏc định các thông số kỹ thuật của động cơ -Lý thuyết (Kiến thức): -Thực hành (Kỹ năng): Hướng dẫn ban đầu; Hướng dẫn thường xuyờn. 2. Chuẩn bị sửa chữa 3. Kiểm tra xác định hư hỏng 4. Sửa chữa hư hỏng. 5 Kiểm tra và hoàn thiện. Môđun: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều Bài1 : Sửa chữa động cơ điện xoay chiều một pha (16h). I. Lý thuyết: 4h II. Thực hành: 12h Môđun: Động cơ điện xoay chiều I. Lý thuyết: 20h Bài 1 : Động cơ điện xoay chiều một pha (4h). Bài 2 : Động cơ điện xoay chiều ba pha (16h) II. Thực hành: 60h Bài 1 : Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha (12h) Bài 2 : Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha (48h) chưa nhiều. Do vậy, các cơ sở dạy nghề khi triển khai tổ chức dạy học tích hợp cũng gặp nhiều khó khăn. 1.2 Về cơ sở vật chất: Bản chất của tổ chức dạy học tớch hợp là tổ chức dạy học kết hợp giữa dạy lý thuyết và dạy thực hành trong cựng một khụng gian (cựng trong một địa điểm tổ chức dạy và học) và trong cùng một thời gian (cùng tiến hành trong thời gian dạy từng kỹ năng). Điều này, có nghĩa là khi dạy một kỹ năng nào đó phần kiến thức chuyên môn liên quan đến đâu sẽ được dạy đến đó, sau đó dạy thực hành ngay kỹ năng đó, cả hai hoạt động này được thực hiện tại cùng một địa điểm (sau đây gọi là Phũng dạy học tớch hợp). Như vậy, Phũng dạy học tớch hợp sẽ cú những đặc điểm khác so với Phũng chuyờn dạy lý thuyết hoặc Phũng chuyờn dạy thực hành. Cụ thể như sau: + Phải đáp ứng điều kiện dạy được cả lý thuyết và thực hành: Hiện tại chưa có chuẩn quy định về loại phũng này. Tuy nhiờn, do đặc điểm của việc tổ chức dạy học tích hợp cho nên phũng học phải cú chỗ để học lý thuyết đồng thời cũng phải có chỗ để bố trí máy móc thiết bị thực hành. Vỡ vậy, diện tớch phũng dạy học tớch hợp phải đủ lớn để kê bàn ghế học lý thuyết, lắp đặt các thiết bị hỗ trợ giảng dạy lý thuyết, lắp đặt đủ các thiết bị thực hành cho học sinh….(Tham khảo sơ đồ bố trớ thiết bị tại Phụ lục 1,2). + Số phũng học, trang thiết bị giảng dạy cho mỗi nghề sẽ tăng: Do khụng cũn phũng lý thuyết dựng chung cho tất cả cỏc nghề trong trường nữa, các nghề đều phải bố trí phũng riờng và chuyờn mụn húa cho từng lớp học. Nếu theo cỏch tổ chức dạy lý thuyết riờng, thực hành riờng thỡ trung bỡnh một nghề cú 3 lớp (mỗi lớp 35 học sinh) sẽ chỉ cần 1 phũng lý thuyết chung và 3 phũng thực hành nghề. Cũng như vậy, nếu tổ chức dạy tích hợp thỡ phải cần tới 6 phũng (mỗi phũng khụng quỏ 18 người) dạy được cả lý thuyết và thực hành. Với những yêu cầu này, hiện tại có nhiều cơ sở dạy nghề chưa đáp ứng được về cơ sở vật chất trong việc tổ chức giảng dạy tích hợp. 1.3 Về đội ngũ giáo viên: Như đó núi ở trờn giảng dạy tớch hợp là dạy kết hợp cả lý thuyờt và thực hành, do vậy giáo viên phải đảm bảo dạy được cả lý thuyết và thực hành nghề. Theo thống kờ hiện nay số giỏo viờn trong cỏc cơ sở dạy nghề có đủ điều kiện này chỉ chiếm 40%, đây là thách thức rất lớn đối với các cơ sở dạy nghề khi chuyển sang tố chức dạy học tớch hợp. 2. Tổ chức đỏnh giỏ bài giảng tớch hợp 5 Như đó núi ở trờn, dạy học tớch hợp là hỡnh thức dạy học kết hợp giữa dạy lý thuyết và dạy thực hành. Do vậy, khi đỏnh giỏ bài giảng tớch hợp về nguyờn tắc cũng được tớch hợp trờn cơ sở cỏch đỏnh giỏ bài giảng Lý thuyết và cỏch đỏnh giỏ bài giảng Thực hành với nhau, đảm bảo được tớnh logic, khoa học và thực tiễn. Thụng thường được đỏnh giỏ theo cỏc nội dung sau: - Đỏnh giỏ cụng tỏc Chuẩn bị bài giảng; - Đỏnh giỏ về năng lực sư phạm; - Đỏnh giỏ về năng lực chuyờn mụn ( kiến thức, kỹ năng); - Đỏnh giỏ về thời gian thực hiện bài giảng. Sau đõy là một số nội dung chi tiết: Stt Nội dung đánh giá I Chuẩn bị bài giảng 1 Hồ sơ bài giảng đủ và đúng theo quy định; 2 Xác định đúng mục tiêu của bài; 3 Giáo án thể hiện đầy đủ các bước lên lớp; dự kiến phương pháp và phân bố thời gian cho các nội dung hợp lý; 4 Đồ dùng, phương tiện dạy học phù hợp với nội dung, đảm bảo yêu cầu sư phạm; chuẩn bị đầy đủ điều kiện cho thực hành. 5 Có phiểu hướng dẫn luyện tập hợp lý, đảm bảo hỡnh thành kỹ năng; II Sư phạm 1 Phong thái tự tin; diễn đạt rừ ràng, dễ hiểu; 2 Đặt và chuyển tiếp vấn đề hợp lý,sinh động; 3 Kết hợp hài hoà các phương pháp dạy học; làm bật trọng tõm của bài; 4 Kết hợp dạy kiến thức với hướng dẫn kỹ năng hợp lý; lựa chọn đúng các bước, các thao tác cần làm mẫu; 5 Khai thác, sử dụng hợp lý, có hiệu quả đồ dùng, phương tiện dạy học; thiết bị, dụng cụ trong quá trỡnh dạy học; trỡnh bày bảng khoa học; 6 Tổ chức tốt quỏ trỡnh dạy học, đảm bảo hỡnh thành kỹ năng; phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học; xử lý tốt cỏc tỡnh huống sư phạm; 7 Kết hợp dạy kiến thức, hướng dẫn kỹ năng với việc thực hiện mục tiêu giáo dục; 8 Thực hiện đúng, đủ các bước lên lớp theo giáo án. III Chuyờn mụn 1 Khối lượng kiến thức, kỹ năng phù hợp với mục tiêu đào tạo và đối tượng; 2 Nội dung kiến thức chớnh xỏc, cú cập nhật bổ sung kiến thức mới; cấu 6 trỳc logic khoa học; 3 Trỡnh tự (quy trỡnh) hợp lý; sỏt thực tế; 4 Thao tác mẫu thuần thục, chuẩn xác; sản phẩm đạt yờu cầu; 5 Phân tích được sai hỏng thường gặp, biện pháp phũng trỏnh, khắc phục; 6 Đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động. IV Thời gian 1 Sớm, muộn ≤ 1 phỳt 2 Sớm, muộn từ >1 đến ≤ 3 phỳt 3 Sớm, muộn từ >3 đến ≤ 5 phỳt 4 Sớm, muộn > 5 phỳt bài giảng khụng xếp loại Với bốn nội dung cần đỏnh giỏ nờu trờn, tựy theo từng yờu cầu cụ thể mà cỏc đơn vị tổ chức đỏnh giỏ lựa chọn thang điểm đỏnh giỏ từng tiờu chớ, nội dung cho phự hợp. Cỏc thang điểm thường dựng: 10, 20, 100. Túm lại: Việc thống nhất cỏch thức tổ chức giảng dạy và đánh giá bài giảng tích hợp trong các cơ sở dạy nghề hiện nay là hết sức cần thiết. Đây là việc làm không chỉ giúp cho các giáo viên dạy nghề giải quyết được những khó khăn vướng mắc khi phải tổ chức dạy học tớch hợp mà cũn gúp phần nõng cao được chất lượng đào tạo của các cơ sở dạy nghề./. Phụ lục 1 7 SƠ ĐỒ LẮP ĐẶT THIẾT BỊ DÙNG CHO CÁC NGHỀ THIẾT BỊ CỒNG KỀNH VÀ LẮP ĐẶT CỐ ĐỊNH Phụ lục 2 8 Màn chiếu Bảng Mỏy tớnh + Đốn chiếu + Mỏy in Tủ Giỏo viờn Bàn Giỏo viờn Ghế người dự giờ Bàn Giỏm khảo 1,2 m 1,2 m 1m 1m Bàn học sinh T h i ế t b ị t h ự c h à n h G i ỏ đ ặ t v ậ t t ư , t h i ế t b ị t h ự c h à n h G i ỏ đ ặ t v ậ t t ư , t h i ế t b ị t h ự c h à n h Thiết bị thực hành SƠ ĐỒ LẮP ĐẶT THIẾT BỊ DÙNG CHO CÁC NGHỀ MÁY TÍNH VỀ CƠ SỞ Lí LUẬN VÀ THỰC TIẾN CỦA 9 Bảng Mỏy tớnh + Đốn chiếu + Mỏy in Tủ Giỏo viờn Bàn Giỏo viờn G i ỏ đ ặ t v ậ t t ư , t h i ế t b ị t h ự c h à n h Bàn Giỏm khảo G i ỏ đ ặ t v ậ t t ư , t h i ế t b ị t h ự c h à n h 1,2 m 1,2 m Cỏc bàn mỏy tớnh cho học sinh Màn chiếu Ghế người dự giờ DẠY HỌC TÍCH HỢP PGS.TS. Bựi Thế Dũng Trung tõm Hỗ trợ Phỏt triển Cụng nghệ 1. Dạy học tớch hợp – những quan niệm Dạy học tích hợp có lẽ bắt đầu một cách giản dị từ góc độ phương pháp. Đó là sự mong muốn kết hợp dạy lí thuyết với dạy thực hành trong dạy nghề. Nếu vậy, đây mới chỉ là hỡnh thức tổ chức dạy học hơn là các phương pháp dạy học. Suy rộng ra, dạy học tích hợp là nhằm đồng thời giúp người học có được kiến thức và kĩ năng nghề nghiệp trong quá trỡnh học tập. Với tư cách là phương pháp thỡ dạy học tớch hợp là cỏch thức đề đạt đến mục tiêu học tập. Mục tiêu của dạy nghề (khóa dạy nghề) là nhằm trang bị kiến thức , kĩ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học nghề để có thể tỡm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khoá học – nghĩa là năng lực hành nghề. Nếu quan sát dạy học tích hợp từ góc độ phương thức đào đào tạo thỡ cú thể so sỏnh được với đào tạo theo năng lực (CBT). Theo đó, chuẩn đầu ra đồng thời là mục tiêu của dạy nghề là giúp người học hỡnh thành năng lực thực hành nghề. Phương thức đào tạo theo năng lực đó được đề cập trong nhiều tài liệu và hội thảo. Với hai cỏch tiếp cận trờn cú thể thống nhất nhận thức là: a. Dạy học (nghề) tớch hợp là đào tạo theo năng lực b. Phương pháp dạy học tích hợp là cách thức thực hiện quá trỡnh dạy và học nhằm đạt mục tiêu năng lực hành nghề của người học 2. Những thay đổi và điều kiện triển khai Với nhận thức như nêu ở phần 1., các yếu tố sau đây của quá trỡnh dạy học cần phải thay đổi tương ứng: - Chương trỡnh: Chương trỡnh đào tạo được xây dựng mới theo hướng mô đun hóa và định hướng đầu ra là năng lực hành nghề. - Phương pháp: Các phương pháp dạy học được áp dụng theo định hướng hành động, tích hợp giữa truyền thụ kiến thức/lí thuyết với hỡnh thành và rốn luyện kĩ năng/thực hành, nhằm tạo điều kiện cho người học chủ động tham gia và hỡnh thành cho mỡnh năng lực thực hành nghề. 10 - Phương tiện: Phương tiện dạy học bao gồm cả học liệu được thiết kế, phát triển phù cho và theo các gói/mô đun đào tạo. - Cơ sở vật chất và địa điểm học tập: Thay vỡ hai địa điểm là phũng học lớ thuyết và xưởng học thực hành như truyền thống, địa điểm học mới tập đảm bảo đủ điều kiện cho cả phần học kiến thức (lí thuyết) lẫn luyện kĩ năng (thực hành). - Giỏo viờn: Mẫu hỡnh giỏo viờn mới vừa dạy được lí thuyết vừa dạy được thực hành là cần thiết để triển khai dạy học tích hợp. - Đánh giá: Đánh giá kết quả học tập nhằm xác nhận/công nhận các năng lực mà người học đó đạt được thông qua đánh giá sự thực hiện cũng như mức độ đạt được các mục tiêu điều kiện như kiến thức, kĩ năng và thái độ. Các yếu tố sư phạm trên đây tương tác và cần được chú ý trong tất cả cỏc giai đoạn của quá trỡnh dạy học: 3. Thực tiễn dạy học tớch hợp hiện nay ở Việt Nam 3.1Các căn cứ pháp lý Các căn cứ pháp lý liên quan đến dạy học tích hợp trong dạy nghề là : - Điều 19, Điều 26 Luật dạy nghề 2006 về phương pháp dạy học “ phương pháp dạy nghề phải kết hợp rèn luyện năng lực thực hành nghề với trang bị kiến thức chuyên môn và phát huy tính tích cực, tự giác, năng động, khả năng làm việc đôc lập/tổ chức làm việc theo nhúm” 11 - Quyết định 58/2008/QĐ-BLĐTBXH ngày 9/6/2008 qui định về chương trỡnh khung đào tạo trung cấp nghề, cao đẳng nghề. Ở đây đó qui định cấu trúc của chương trỡnh đào tạo bao gồm các môn học và môđun. Các môn học và môđun lại bao gồm các bài học với mục tiêu được diễn đạt ở dạng kiến thức và kĩ năng. Các chương trỡnh khung đó được ban hành đến nay có trung bỡnh khoảng 20 mụđun và 10 môn học. - Quyết định 09/2008/QĐ-BLĐTBXH ngày 27/3/2008 qui định nguyên tắc, qui trỡnh xõy dựng và ban hành tiêu chuẩn kĩ năng nghề quốc gia. Trên cơ sở Quyết định này, hiện nay đó cú dự thảo tiờu chuẩn kĩ năng nghề quốc gia cho 95 nghề. Trong hồ sơ tiêu chuẩn kĩ năng nghề quốc gia có bao hàm kết quả phân tích nghề với các thông tin về nhiệm vụ, công việc của nghề. Trong phiếu phân tích công việc, công việc được khai triển thành các bước công việc với tiêu chí thực hiên, kiến thức, kĩ năng, thái độ cần có để thực hiện. Phiếu tiêu chuẩn thực hiện công việc được mô tả qua các tiêu chí thực hiện, kiến thức, kĩ năng thiết yếu cũng như tiếu chí và hỡnh thức đánh giá - Thông tư 15/2011/TT-BLĐTBXH ngày 10/5/2011 về đánh giá kĩ năng nghề quốc gia qui định qui trỡnh, phương pháp đánh giá và công nhận trỡnh độ kĩ năng nghề quốc gia - Quyết định 62/2008/QĐ-BLĐTBXH ngày 4/11/2008 về hệ thống biểu mẫu , sổ sỏch quản lý dạy và học trong đào tạo nghề, trong đó có phân biệt 3 loại s ổ giáo án là giáo án lý thuyết (mẫu số 5), giỏo ỏn thực hành (mẫu số 6) và giỏo ỏn tớch hợp (mẫu số 7). Giỏo ỏn tớch hợp được xây dựng cho bài và bao gồm các thông tin về mục tiêu (năng lực), hỡnh thức tổ chức dạy học, đồ dùng và trang thiết bị, nội dung thực hiện (dẫn nhập, giới thiệu chủ đề ( Giới thiệu nội dung chủ đề cần giải quyết: yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn kiến thức kỹ năng), giải quyết vấn đề ((Hướng dẫn học sinh rèn luyện để hỡnh thành phỏt triển năng lực trong sự phối hợp của thầy), Kết thúc vấn đề (Nhận xét kết quả rèn luyện, lưu ý cỏc sai sút và cỏch khắc phục, kế hoạch hoạt động tiếp theo), hướng dẫn tự học). - Công văn 1610/TCDN-GV ngày 15/9/2010 hướng dẫn biờn soạn giỏo ỏn và tổ chức dạy học tớch hợp Các văn bản pháp lí trên đây là căn cứ để xây dựng giáo án, tổ chức thực hiện dạy học tich hợp. Tuy nhiên, thực tế hoạt động dạy học cho thấy: 12 - Chương trỡnh dạy nghề hiện nay được xõy dựng từ chương trỡnh khung đó cú cấu trúc mô đun hóa, nhưng chưa đáp ứng cỏc tiờu chớ của mô đun đào tạo theo năng lực về cấu trỳc, mục tiờu,nội dung,tiêu chí đánh giá. - Điều kiện cơ sở vật chất ở các cơ sở đào tạo chưa đủ đáp ứng cho dạy tích hợp tất cả cỏc nghề - Đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu của dạy học tích hợp cũn hạn chế 3.2Xõy dựng giỏo ỏn tớch hợp Trong điều kiện hiện nay của nước ta, qui trỡnh xõy dựng giỏo ỏn tớch hợp sau đây được đề xuất: Theo mẫu giỏo ỏn tại QĐ 62, khó khăn chính là phần Giải quyết vấn đề. Ở đây có thể hiểu như một khai triển theo chiều dọc và theo chiều ngang. Khai triển theo chiều dọc như trong Công văn 1610 nhằm xác định các tiểu kĩ năng (năng lực thành phần) để tạo ra cấu trúc của bài học, làm căn cứ phân giai đoạn cho quá trỡnh dạy học của bài. Khai triển theo chiều ngang cho mỗi giai đoạn (tiểu kĩ năng/năng lực thành phần) nhằm xác định Phương pháp dạy học, hỡnh thức tổ chức dạy học, phương tiện, học liệu cũng như hoạt động của giáo viên và học sinh. 4. Kết luận 13 Xây dựng giáo án tích hợp là bước quan trọng trong chuẩn bị dạy học theo năng lưc. Về cơ bản đó cú cỏc cơ sở khoa học, pháp lí và điều kiện để triển khai bước đầu. Tuy nhiên, để có được nhận thức chung đầy đủ cần tổ chức tập huấn cho đội ngũ giáo viên cũng như quản lí một cách thực tế và hệ thống. Tài liệu tham khảo [1] Luật Dạy nghề, 2006 [2] Các tiêu chuẩn dựa trên năng lực thực hiện, đào tạo và học tập Bob Mansfield/Hammerton, Lars-Goeran Andersson/Hifab 2004 [3] Jorg-Peter Pahl Phương pháp đào tạo và dạy học, NXB Bertelmann, Bielefeld 2005 PHƯƠNG PHÁP BIÊN SOẠN GIÁO ÁN TÍCH HỢP 14 Ths. Nguyễn Thế Mạnh Trường ĐHSPKT Nam Định 1. Những cơ sở biên soạn giáo án tích hợp 1.1. Khỏi niệm về giỏo ỏn tớch hợp - Khỏi niệm về dạy tớch hợp: Bản chất của tổ chức dạy tớch hợp là tổ chức dạy học kết hợp giữa dạy lý thuyết và thực hành trong cùng một không gian, thời gian. Điều này có nghĩa khi dạy một kỹ năng nào đó, phần kiến thức chuyên môn liên quan đến đâu sẽ được dạy đến đó và được thực hành để luyện tập ngay. Cả hai hoạt động này được thực hiện tại cùng một địa điểm. Như vậy, về cơ sở vật chất, phũng dạy tớch hợp sẽ cú những đặc điểm khác so với phũng chuyờn dạy lý thuyết hoặc chuyờn dạy thực hành theo cỏch dạy truyền thống. (www.molisa.gov.vn). Một nghề gồm nhiều lĩnh vực, hay nhiệm vụ nghề. Nội dung đào tạo được xây dựng thành các mô đun đào tạo tương ứng với các lĩnh vực, nhiệm vụ nghề. Trong mô đun đào tạo gồm nhiều đơn nguyên học tập/bài. Mỗi đơn nguyên/bài là một tỡnh huống giải quyết một cụng việc nghề hay một kỹ năng nghề nghiệp. Như vậy, 1 bài trong mô đun sẽ giúp người học thực hiện được 1 kỹ năng (hoặc 1 phần kỹ năng) trên cơ sở vận dụng kiến thức vừa lĩnh hội để thực hiện quy trỡnh thực hành. Đối với kỹ năng phức tạp, dạy kỹ năng có thể được phân chia thành dạy những tiểu kỹ năng (lý thuyết liên quan, thực hành rèn luyện kỹ năng). - Giáo án tích hợp: giáo án là bản kế hoạch hoạt động của giáo viên và học sinh nhằm làm cho học sinh lĩnh hội được kiến thức, hỡnh thành kỹ năng và thái độ đối với lao động nghề nghiệp và cuộc sống. Giáo án tích hợp được biên soạn theo mẫu sau: HƯỚNG DẪN BIÊN SOẠN GIÁO ÁN TÍCH HỢP 15 PHẦN THỰC HIỆN BÀI HỌC TT Nội dung Hoạt động dạy học Thời gian Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 1 Dẫn nhập Giới thiệu tổng quan về bài học. Lựa chọn các hoạt động phù hợp Lựa chọn các hoạt động phù hợp 2 Giới thiêu chủ đề - Tờn bài học: - Mục tiờu: - Nội dung bài học: (Giới thiệu tổng quan về quy trỡnh cụng nghệ hoặc trỡnh tự thực hiện kỹ năng cần đạt được theo mục tiêu của bài học) + Tiểu kỹ năng 1; + Tiểu kỹ năng 2; + Tiểu kỹ năng n. Lự a chọn các hoạt động phù hợp Lựa chọn các hoạt động phù hợp 3 Giải quyết vấn đề 1. Tiểu kỹ năng 1 (Công việc 1) a. Lý thuyết liờn quan: (chỉ dạy những kiến thức lý thuyết liờn quan đến tiểu kỹ năng1). b. Trỡnh tự thực hiện: (hướng dẫn ban đầu thực hiện tiểu kỹ năng1) c. Thực hành: (hướng dẫn thường xuyên thực hiện tiểu kỹ năng1) Lựa chọn các hoạt động phù hợp Lựa chọn các hoạt động phù hợp 2. Tiểu kỹ năng 2 (Công việc 2) Lựa chọn các hoạt động phù Lựa chọn các hoạt động phù 16 (các phần tương tự như thực hiện tiểu kỹ năng2) hợp hợp . n. Tiểu kỹ n (Cụng việc n): (các phần tương tự như thực hiện tiểu kỹ năng n) Lựa chọn các hoạt động phù hợp Lựa chọn các hoạt động phù hợp 4 Kết thúc vấn đề - Củng cố kiến thức: ( nhấn mạnh cỏc kiến thức lý thuyết liờn quan cần lưu ý) - Củng cố kỹ năng: ( củng cố các kỹ năng cần lưu ý; cỏc sai hỏng thường gặp và cỏc khắc phục ) - Nhận xét kết quả học tập: (Đánh giá về ý thức và kết quả học tập) - Hướng dẫn chuẩn bị cho buổi học sau:( về kiến thức, về vật tư, dụng cụ, ) Lựa chọn các hoạt động phù hợp Lựa chọn các hoạt động phù hợp 5 Hướng dẫn tự học - Hướng dẫn các tài liệu liên quan đến nội dung của bài học để học sinh tham khảo. -Hướng dẫn tự rèn luyện. Lựa chọn các hoạt động phù hợp Lựa chọn các hoạt động phù hợp Căn cứ mẫu giáo án tích hợp trên thỡ điểm cốt lừi trong biờn soạn giỏo ỏn là người giáo viên phải xác định được kỹ năng và các tiểu kỹ năng thực hiện trong bài dạy. Để xác định đúng kỹ năng nào trong mô đun hay trong bài, ngoài nghiên cứu mục tiêu, đề cương bài giảng trong chương trỡnh khung, quan trọng hơn là nghiên cứu sơ đồ phân tích nghề và phiếu phân tích công việc của mô đun. Trong bộ chương trỡnh khung do Bộ Lao động – Thương binh và Xó hội ban hành cú một số nghề cú kốm sơ đồ phân tích nghề và phiếu phân tích công việc. Giáo viên căn cứ vào sơ đồ phân tích nghề đề xác định kỹ năng/tiểu kỹ năng cần rèn luyện cho học sinh. 1.2. Thời lượng lý thuyết/thực hành trong mụ đun/bàicủa mô đun 17 Từ 2006 đến nay, Bộ Lao động – Thương binh và Xó hội đó ban hành hơn 160 chương trỡnh khung cỏc nghề trỡnh độ cao đẳng và trung cập. Theo đó, phần chuyên môn nghề được thiết kế theo các mô đun. Ví dụ: Chương trỡnh khung trỡnh độ trung cấp nghề Cụng nghệ sợi gồm 16 mô đun: tỷ lệ LT/TH: 24,2 % ( 246 giờ LT/ giờ 1017 TH). Cụ thể: Mó MH, MĐ Tên mô đun Thời gian đào tạo (giờ) Tổng số Trong đó Lý thuyết Thực hành Kiểm tra I Cỏc mụn học chung 210 106 87 17 II.2 Các môn học, mô đun chuyên môn nghề 1500 272 1034 194 MĐ 14 Cụng nghệ xộ, trộn - chải thụ 120 32 78 10 MĐ 15 Cụng nghệ ghộp - thụ 120 32 78 10 MĐ 16 Cụng nghệ chải kỹ 90 25 55 10 MĐ 17 Cụng nghệ kộo sợi con 90 25 59 6 MĐ 18 Cụng nghệ xe sợi 90 25 52 13 MH 19 Kiểm tra chất lượng sản phẩm 30 21 7 2 MĐ 20 Gia công xơ trên liên hợp xé trộn 90 8 67 15 MĐ 21 Gia cụng chải thụ 90 8 67 15 MĐ 22 Gia cụng ghộp cỳi 90 8 67 15 MĐ 23 Gia cụng chải kỹ 90 10 66 14 MĐ 24 Gia cụng kộo sợi thụ 90 8 72 10 MĐ 25 Gia cụng kộo sợi con 120 8 95 17 MĐ 26 Gia công đánh ống 75 8 52 15 MĐ 27 Gia công đậu sợi 75 8 57 10 MĐ 28 Gia cụng xe sợi 90 8 67 15 MĐ 29 Thực tập tốt nghiệp 105 12 78 15 Tổng cộng 1980 563 1189 228 18 Số liệu ở bảng trên cho thấy, ở từng mô đun thỡ tỷ lệ LT/TH cũng rất khỏc nhau, cú mụ đun chỉ chiếm chưa đến 10% dành cho phần lý thuyết, có mô đun chiếm trờn 30% giờ lý thuyết. Ở mỗi một mụ đun tùy thuộc vào độ phức tạp và quỏ trỡnh luyện tập kỹ năng mà mỗi bài có tỷ lệ LT/TH khác nhau, ví dụ mô đun đo lường và thiết bị đo trong chương trỡnh đào tạo nghề Kỹ thuật máy lạnh và Điều hoà không khí (xem bảng: phân bổ thời gian của các bài trong mô đun Đo lường và Thiết bị đo) TT NỘI DUNG PHÂN BỔ THỜI GIAN Tổng số(giờ) LT TH KT 1 Bài 1: Khái niệm chung về các tiêu chuẩn về đo lường và cơ cấu đo 5 4 1 0 2 Bài 2: Đo điện trở, dũng điện, điện áp 10 2 7 1 3 Bài 3: Đo công suất và điện năng 10 1 8 1 4 Bài 4: Đo tần số, góc lệch pha và đo tốc độ 5 1 4 0 5 Bài 5: Đại cương về đo lường lạnh 5 3 2 0 6 Bài 6: Đo áp suất và đo nhiệt độ 10 2 7 1 7 Bài 7: Đo độ ẩm 5 1 4 0 8 Bài 8: Đo lưu lượng, đo nồng độ, tốc độ gió 5 1 4 0 9 Bài 9: Kiểm tra kết thỳc mụ-dun 5 0 0 5 10 Tổng cộng 60 15 37 8 Nhận xột: có bài thực hiện trong 1 ca thực hành, có bài thực hiện trong 2 ca thực hành). Điều đó đặt ra cách thức thực hiện bài dạy và nhất là cách thức chọn 1 giờ dạy 45' trong các kỳ hội giảng. Rừ ràng trong 1 bài dạy, cú những giờ giảng chứa đựng nhiều lý thuyết và có những giờ chỉ có thực hành. Đây là khó khăn lớn nhất của giáo viên khi lựa chọn 1 giờ giảng tích hợp trong các kỳ hội giảng. 2. Các bước biên soạn giáo án tích hợp Cú thể cú nhiều cỏch thức khỏch nhau về quy trỡnh biờn soạn giáo án tích hợp, theo chúng tôi, việc biên soạn giáo án có thể thực hiện theo các bước sau: 1) Nghiên cứu mẫu giáo án tích hợp để xác định các nội dung cần thực hiện khi soạn giáo án. 2) Phân tích người học. Việc phân tích người học nhằm đánh giá một cách khỏch quan tỡnh trạng phỏt triển hiện tại của kiến thức, kỹ năng và tư tưởng – hành vi của học sinh trong lớp sẽ dạy để có phương án tổ chức lớp tốt nhất. Việc phân 19 tích người học cũng nhằm xác định nội dung và hỡnh thức kiểm tra bài cũ sao cho thuận lợi nhất cho việc đặt vấn đề vào bài giảng mới đồng thời xác định những hoạt động tỡm kiếm, phõn tớch thụng tin nào mà tự học sinh cú thể tham gia trong hoạt động học của bài mới. 3) Xác định mục tiêu học tập của học sịnh. Để xác định mục tiêu của giáo án, giỏo viờn nờn thực hiện cỏc nội dung sau: - Tham khảo mục tiêu của mô đun trong hệ thống các mô đun của chương trỡnh đào tạo nghề và phiếu phân tích công việc. - Xác định vị trí của mô đun, bài trong chương trỡnh đào tạo nghề. - Phỏt biểu chi tiết mục tiờu học tập của học sinh 4) Xác định các hoạt động học tập của học sinh Dạy môn đun là dạy cho học sinh phương pháp và cách thức hành động, vỡ vậy cần chỳ trọng cỏc yờu cầu cơ bản: - Hoạt động dạy và học tập trung hướng tới mục tiêu; - Để HS nêu cao trách nhiệm trong quỏ trỡnh học; - HS phải hỡnh thành và phỏt huy năng lực hợp tác; - HS phải học cỏch tỡm kiếm thụng tin; - HS bộc lộ năng lực của họ; - HS phải học cỏch học; - Người dạy hạn chế đến mức tối đa việc quá chú trọng đến thuyết giảng mà cần coi trọng định hướng hành động cho HS. - Học sinh có thời gian và điều kiện luyện tập để hỡnh thành kỹ năng nghề. Xác định được các hoạt động mà học sinh phải tiến hành, cũng đồng nghĩa với xác định được phương pháp dạy học, vỡ mỗi hoạt động của học trũ cần cú ớt nhất một hoạt động tương ứng của thầy để hướng dẫn, tổ chức, đánh giá. Sự khác biệt chủ yếu của các phương pháp là ở tính chất và vai trũ của cỏc hoạt động của thầy và trũ. Từ việc xác định các hoạt động học tập mà người giáo viên lựa chọn phương pháp dạy học vận dụng trong bài dạy. 5) Xác định dàn bài sơ lược Việc xác định dàn bài sơ lược phải tiến hành những công việc sau đây: 20 - Xác định kỹ năng và các tiểu kỹ năng cần thực hiện. - Xác định những kiến thức liên quan đến kỹ năng và tiểu kỹ năng; 6) Xác định các phương tiện dạy học sử dụng trong bài dạy Căn cứ vào nội dung và phương pháp dạy học mà giáo viên lựa chọn các phương tiện dạy học nhằm tổ chức tốt nhất hoạt động dạy – học của bài học. 7) Xác định thời gian cho mỗi nội dung của giáo án. Trong việc xác định thời gian thực hiện giáo án cần chú trọng thời gian thực hiện dạy – học tiểu kỹ năng. 8) Rỳt kinh nghiệm sau khi thực hiện giỏo ỏn: cụng tỏc chuẩn bị, quỏ trỡnh thực hiện, kiểm tra, đánh giá kiến thức và kỹ năng mà học sinh lĩnh hội được, 3. Vớ dụ về biên soạn giáo án tích hợp 1 bài trong mô đun đào tạo nghề Trong bài viết này, chúng tôi chỉ đề cập đến việc biên soạn nội dung phần thực hiện bài học, có lấy ví dụ ở giáo án "Hàn leo giáp mối có vát cạnh hai tấm thép các bon thấp bằng phương pháp hàn MAG" Hướng dẫn chung Bài "Hàn leo giáp mối có vát cạnh hai tấm thép các bon thấp bằng phương pháp hàn MAG" Mục dẫn nhập “Giới thiệu tổng quan về bài học ” Nếu bài soạn để giảng thường nhật: Về thời gian không gũ bú, phần này tốt nhất là tổ chức tỡnh huống học tập cho học sinh tiếp cận, càng giống thực tế sản xuất càng tốt, địa điểm tốt nhất là giống với vị trí việc làm của công việc mà vị trí việc làm đó cần. giáo viên giới thiệu về một sản phẩm (hoặc bộ phận) được hàn bằng phương pháp hàn leo giáp mối. Đặt vấn đề Tờn bài học: - Mục tiờu: - Nội dung bài học: (Giới thiệu tổng quan về quy trỡnh cụng nghệ hoặc trỡnh tự thực hiện kỹ năng cần đạt được theo mục tiêu của bài học) + Tiểu kỹ năng 1; + Tiểu kỹ năng Giới thiệu về Kỹ thuật và Cụng nghệ hàn 3÷4 1,5÷2 55°÷60° S Các dạng hư hỏng, nguyờn nhõn và biện phỏp phũng ngừa, khắc phục Cụng việc chuẩn bị Các tiểu kỹ năng cần thực hiện Giải quyết 1. Tiểu kỹ năng 1 (Công việc 1) Hàn đính và gá phôi đúng vị trí 21 vấn đề a. Lý thuyết liờn quan: b. Trỡnh tự thực hiện: (hướng dẫn ban đầu thực hiện tiểu kỹ năng1) c. Thực hành: (hướng dẫn thường xuyên thực hiện tiểu kỹ năng1) - Yêu cầu của hàn đính và gá phôi - Trỡnh tự hàn đính và gá phôi Hướng dẫn thao tác, GV làm mẫu Học sinh thực hiện rèn thao tác hàn đính 2. Tiểu kỹ năng 2 Hàn lớp lút - Yờu cầu của hàn lớp lút - Trỡnh tự hàn lớp lút Hướng dẫn thao tác, GV làm mẫu Học sinh thực hiện rốn thao tỏc hàn lút 3. Tiểu kỹ năng 3 Hàn lớp trung gian - Yờu cầu của hàn trung gian - Trỡnh tự hàn lớp lớp trung gian Hướng dẫn thao tác, GV làm mẫu Học sinh thực hiện rốn thao tỏc hàn 4. Tiểu kỹ năng 4 Hàn lớp phủ - Yờu cầu của hàn lớp phủ - Trỡnh tự hàn lớp phủ Hướng dẫn thao tác, GV làm mẫu Học sinh thực hiện rốn thao tỏc hàn 5. Tiểu kỹ năng 5 Làm sạch (tương tự như ở tiểu kỹ năng 4) Như vậy, nếu giáo viên lựa chọn 1 tiết giảng có thể dừng ở một tiểu kỹ năng nào đó và vỡ võy, việc đánh giá một giờ dạy tích hợp cũng phải có cách đánh giá phù hợp, tránh trường hợp giáo viên thực hiện bài dạy tích hợp 5 giờ chỉ trong một giờ trỡnh giảng. Việc biờn soạn giỏo ỏn tớch hợp cần thực hiện theo các bước như đó đề cập ở trên và xác định đúng kỹ năng và các tiểu kỹ năng cần hỡnh thành cho người học. Tài liệu tham khảo 1. Công văn 1610/TCDN – GV ngày 15/9/2010 về hướng dẫn biên soạn giáo án tích hợp. 2. Thông tư số 19/2011/TT – LĐTBXH ngày 21/07/2011 về ban hành Chương trỡnh khung sư phạm dạy nghề giáo viên dạy trung cấp nghề và cao đẳng nghề. 22 3. Nguyễn Văn Tuấn, Tài liệu về phương pháp dạy học tích hợp, Đại học SPKT TP Hồ Chí Minh. 4. Nguyễn Thế Mạnh, Bàn về phương pháp dạy học trong bài dạy tích hợp, Đặc san Tổng cục dạy nghề, 7/2009. ĐÁNH GIÁ BÀI DẠY TÍCH HỢP TS. Nguyễn Văn Tuấn Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. HCM 23 Chương trỡnh khung dạy nghề do Tổng cục Dạy nghề chỉ đạo xây dựng theo quyết định số 58/2008/QĐ-BLĐTBXH. Chương trỡnh được xây dựng theo hệ thống kết hợp môn học và mô đun định hướng năn lực thực hiện. Các mô đun được thiết kế theo quan điểm dạy học tích hợp hướng đến kỹ năng hành nghề. Từ đó đến nay khái niệm dạy học tích hợp được sử dụng. Song do những nguyên nhân chủ quan và khách quan, việc triển khai dạy học các mô đun dạy nghề theo quan điểm dạy học tích hợp cũn cú những khú khăn. Trong phạm vi về đánh giá bài dạy tích hợp, người nghiên cứu sẽ tập trung trỡnh bày một số trỡnh bày một số nội dung sau đây: - Cơ sở chung về dạy học tích hợp - Đặc điểm của bài dạy tích hợp - Đánh giá một bài dạy tích hợp 1. Cơ sở chung về dạy học tích hợp 1.1. Khỏi niệm “Dạy học tớch hợp” Theo Xavier Roegiers, “dạy học tớch hợp là một quan niệm về quỏ trỡnh học tập gúp phần hỡnh thành ở HS những năng lực rừ ràng, cú dự tớnh trước những điều cần thiết cho HS, nhằm phục vụ cho các quá trỡnh học tập tương lai hoặc nhằm hũa nhập HS vào cuộc sống lao động.”. Như vậy, theo quan điểm của Xavier Roegier, năng lực là cơ sở của khoa dạy học tích hợp, gắn học với hành. 1 Theo Nguyễn Văn Khải từ góc độ lý luận dạy học: “Dạy học tớch hợp tạo ra cỏc tỡnh huống liờn kết tri thức cỏc mụn học, đó là cơ hội phát triển năng lực của học sinh. Khi xây dựng các tỡnh huống vận dụng kiến thức, học sinh sẽ phát huy được năng lực tự lực, phát triển tư duy sáng tạo” 2 . Theo quan điểm của người nghiên cứu, tích hợp không có nghĩa là sự kết hợp, gộp lại một cách thuần nhất, không đơn giản là một phép cộng những thuộc 1 Xavier Roegirs (1996), Khoa sư phạm tớch hợp hay làm thế nào để phỏt triển cỏc năng lực ở nhà trường, NXB giỏo dục, ( biờn dịch: Đào Ngọc Quang, Nguyễn Ngọc Nhị ). 2 Nguyễn Văn Khải (2008), Vận dụng TTSPTH vào dạy học vật lý ở trường THPT để nõng cao chất lượng giỏo dục HS, Bỏo cỏo tổng kết đề tài khoa học cấp Bộ thỏng 1/2008. 24 tính của các thành phần đối tượng, mà là sự kết hợp theo một thể thống nhất, qui định lẫn nhau, có mối liên hệ mật thiết, thể hiện tính liên kết và tính toàn vẹn của sự tích hợp. Liờn kết phải tạo thành một thực thể toàn vẹn, khụng cũn sự phõn chia giữa cỏc thành phần kết hợp. Tớnh toàn vẹn dựa trờn sự thống nhất nội tại cỏc thành phần liờn kết, chứ khụng phải sự sắp đặt các thành phần bên cạnh nhau. Không thể gọi là tích hợp nếu các tri thức, kĩ năng chỉ được lĩnh hội, truyền thụ, tác động một cách riêng rẽ, không có sự liên kết, phối hợp với nhau trong hoạt động dạy học hay giải quyết một vấn đề, tỡnh huống thực tiễn đặt ra. 1.2. Mục đích của dạy học tích hợp Chương trỡnh dạy nghề truyền thống phần lớn là theo quan điểm tiếp cận nội dung. Chương trỡnh dạy nghề được thiết kế thành các môn học lý thuyết và mụn thực hành tỏch rời nhau. Bờn cạnh những ưu điểm nội trội của loại chương trỡnh này nú cú những hạn chế sau: - Quá nặng về phân tích lý thuyết, ít định hướng thực tiễn và hành động; - Thiếu và yếu trong phát triển kỹ năng quan hệ qua lại giữa các cá nhân (kỹ năng giao tiếp); - Lý thuyết và thực hành tỏch rời nhau ớt cú mối quan hệ; - Không giúp người học làm việc tốt trong các nhóm; - Nội dung trựng lắp, học cú tớnh dự trữ; - Không phù hợp với xu thế học tập suốt đời. Cùng với xu hướng cân tân về giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam, từ những năm 90 chương trỡnh thiết kế theo quan điểm kết hợp môn học và mô đun kỹ năng hành nghề 3 . Các mô đun được xây dựng theo quan điểm hướng đến năng lực thực hiện. Mô đun là một đơn vị học tập có tính trọn vẹn, tích hợp lý thuyết và thực hành mà sau khi học xong người học có năng lực thực hiện được một nhiệm vụ nghề nghiệp. 3 Nguyễn Đức Trí. Giáo dục nghề nghiệp – Một số vấn đề về lý luận và thực tiễn. NXB Khoa học và Kỹ thuật. 2010, trang 205 - 214 25 Sổ giáo án lý thuyết, giáo án thực hành, giáo án tích hợp.Tham khảo bài tiểu luận về Sổ giáo án môn Kỹ năng dạy học của các bạn sinh viên trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TPHCM, nội dung: Giáo án lý thuyết - Giáo án thực hành - Giáo án tích hợp Tóm tắt nội dung tài liệu
Dạy học tích hợp là gì? Thế nào là phương pháp dạy học tích hợp?Khác với phương pháp dạy học truyền thống có phần khô khan, phương pháp dạy học tích hợp đang trở nên phổ biến và được các em học sinh yêu thích vì tính thực tiễn và khả năng ứng dụng cao. Chính vì vậy, phương pháp dạy học tích hợp đã được ứng dụng trong các cấp mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông. Vậy dạy học tích hợp là gì? Các bạn hãy cùng Luận Văn 2S tìm hiểu qua bài viết sau nhé! Thiết kế nội dung bài dạy theo mẫu giáo án tích hợp trong giáo dục nghề nghiệpThS. Hoàng Thiếu Sơn - Trường CĐN TNDT Tây Nguyên 2017-05-21T14:50:23+07:00 2017-05-21T14:50:23+07:00 https://gdnn.edu.vn/nghiep-vu-su-pham/thiet-ke-noi-dung-bai-day-theo-mau-giao-an-tich-hop-trong-giao-duc-nghe-nghiep-181.html https://cdn.giaibainhanh.com/su-khac-nhau-giua-giao-an-ly-thuyet-giao-an-thuc-hanh-va-giao-an-tich-hop--23f0685d632026f6ae6312cac84c5594.wepbChuyên trang Giáo dục nghề nghiệp https://gdnn.edu.vn/uploads/gdnn.edu.vn_1.png Thứ tư - 17/05/2017 08:34 I. Đặt vấn đề Tháng 11 năm 2015, Tổng cục Dạy nghề đã tổ chức tập huấn cho các khoa sư phạm dạy nghề trên phạm vi toàn quốc về “Biên soạn giáo án và tổ chức dạy học tích hợp” theo tài liệu mới. So với các tài liệu hướng dẫn về dạy học tích hợp trước đây, tài liệu tập huấn năm 2015 có một số nội dung đã được thay đổi một cách cơ bản. Do vậy, việc cụ thể hóa những nội dung mới trong tài liệu “Biên soạn giáo án và tổ chức dạy học tích hợp - 2015” đề cập ở trên nhằm giúp cho đội ngũ giảng viên, giáo viên dạy nghề thuận lợi trong quá trình chuẩn bị và tổ chức giảng dạy các bài dạy nghề tích hợp, tác giả biên soạn bài viết “Thiết kế nội dung bài dạy theo mẫu chung giáo án dạy học tích hợp trong giáo dục nghề nghiệp” II. Giải quyết vấn đề 1. Một số khái niệm 1.1. Dạy học tích hợp Trong lĩnh vực Giáo dục nghề nghiệp, do đặc điểm là đào tạo nghề đáp ứng năng lực thực hiện (NLTH), dạy học tích hợp là vừa dạy nội dung lý thuyết và thực hành trong cùng một bài dạy, trên cơ sở nội dung chương trình được thiết kế theo mô đun theo định hướng phát triển năng lực, nội dung từng bài cũng được thiết kế sao cho có thể tích hợp dạy kiến thức lý thuyết và tiến hành thực hành sao cho người học được trang bị năng lực đáp ứng mục tiêu dạy học. 1.2. Bài dạy tích hợp Bài dạy tích hợp cũng có thể có nhiều cách phát biểu khác nhau. Trong lĩnh vực Giáo dục nghề nghiệp có thể hiểu: Bài dạy tích hợp là đơn vị học tập nhỏ nhất có khả năng hình thành nơi người học cả kiến thức, kỹ năng, thái độ cần thiết để giải quyết một công việc hoặc một phần công việc chuyên môn cụ thể, góp phần hình thành năng lực thực hiện hoạt động nghề nghiệp của họ. 1.3. Nội dung bài dạy tích hợp Trong Giáo dục nghề nghiệp, nội dung bài dạy tích hợp là kiến thức, kỹ năng và thái độ được xác định từ mục tiêu học tập của bài dạy tích hợp nhằm hình thành cho người học năng lực thực hiện một công việc hay một phần công việc của nghề. Nội dung bài dạy tích hợp phải được xử lý và cấu trúc theo tiến trình dạy học tích hợp được thể hiện trong quan điểm dạy học án tích hợp chứ không phải sao chép một cách cơ học từ giáo trình, tài liệu. 1.4. Xây dựng/ thiết kế nội dung bài dạy tích hợp Xây dựng/ thiết kế nội dung học tập chính là xây dựng đề cương của bài dạy, là nhiệm vụ quan trọng của quá trình chuẩn bị dạy học. Bao gồm: 1)Xác định/ phân tích mục tiêu bài dạy; 2) Xác định các năng lực thành tố trong bài dạy; 3) Xác định kiến thức liên quan của các năng lực thành tố; 4) Xác định trình tự thực hiện các năng lực thành tố. 1.5. Năng lực thành tố Năng lực thành tố là những phần hợp thành năng lực, là khả năng thực hiện được các công việc hoặc phần công việc của nghề theo các tiêu chuẩn đặt ra. Một năng lực thành tố gắn với một tình huống nghề nghiệp và được thực hiện thông qua một quy trình nhất định, kết quả sẽ tạo ra một sản phẩm cụ thể hoặc một phần sản phẩm. 2. Các quan điểm về dạy học tích hợp Theo yêu cầu của từng bộ môn, người ta phân ra làm 4 loại: Quan điểm “trong nội bộ môn học” (tích hợp trong môn học): Ưu tiên các nội dung của môn học. Quan điểm này duy trì các môn học riêng rẽ. Quan điểm “đa môn”: trong đó đề nghị những tình huống, những đề tài có thể được nghiên cứu theo những quan điểm khác nhau, nghĩa là theo những môn học khác nhau. Theo quan điểm này những môn học tiếp tục được tiếp cận một cách riêng rẽ và chỉ gặp nhau ở một số thời điểm trong quá trình nghiên cứu. Như vậy môn học chưa thực sự được tích hợp. Quan điểm “liên môn”: trong đó đề xuất những tình huống chỉ có thể tiếp cận một cách hợp lý qua sự soi sáng của nhiều môn học. Ở đây nhấn mạnh đến sự liên kết của nhiều môn làm cho chúng tích hợp với nhau để giải quyết một tình huống cho trước. Quá trình học tập sẽ không bị rời rạc mà phải liên kết với xung quanh những vấn đề cần giải quyết. Quan điểm “xuyên môn”: chủ yếu phát triển kỹ năng mà HS có thể sử dụng trong tất cả các môn học, trong tất cả các tình huống. Những kỹ năng này gọi là kỹ năng xuyên môn. Có thể lĩnh hội các kỹ năng này trong từng môn học hoặc nhân dịp có những hoạt động chung cho nhiều môn học. Hiện nay, trong Giáo dục nghề nghiệp tiếp cận năng lực thực hiện nhấn mạnh quan điểm “Tích hợp dạy lý thuyết với thực hành” trong cùng một bài học. 3. Nguyên tắc thực hiện dạy học tích hợp Dạy học theo quan điểm tích hợp phải coi mỗi bài dạy là một chỉnh thể thống nhất, trọn vẹn và hoàn chỉnh về nội dung nhằm từng bước thực hiện các mục tiêu của môn học; Quan điểm tích hợp phải được quán triệt từ khâu xác định mục tiêu, nội dung chương trình môn học đến khâu cấu trúc bài dạy, lựa chọn PPDH và các hình thức tổ chức dạy học để thiết lập các tình huống dạy học giúp HS vừa củng cố vừa vận dụng tổng hợp các kiến thức đã học ở các bộ môn. Dạy học theo quan điểm tích hợp phải có cấu trúc mềm dẻo, linh hoạt, tạo được sự lien thông giữa các loại hình đào tạo. 4. Thiết kế nội dung bài dạy tích hợp Căn cứ vào quan điểm, nguyên tắc dạy học tích hợp và mẫu giáo án tích hợp, các nội dung bài dạy tích hợp được xác định và cấu trúc theo tiến trình dạy học tích hợp theo trình tự sau:  Bước 1: Xác định/ phân tích mục tiêu bài dạy Căn cứ chương trình đào tạo và chủ đề bài dạy để xác định các mục tiêu kiến thức, mục tiêu kỹ năng, mục tiêu thái độ đối với người học. Những lưu ý khi viết mục tiêu bài dạy: 1) Mục tiêu phải bắt đầu bằng 1 động từ chỉ hành động. Tránh sử dụng các từ chỉ trạng thái, như: “hiểu”, “nắm”, “biết”, “có” khi viết mục tiêu. 2) Mục tiêu phải có tiêu chí để đo (tiêu chí về kỹ thuật, mỹ thuật, sự an toàn, và thời gian thực hiện...) 3) Mục tiêu phải phân định rõ mức độ nắm vững kiến thức, kỹ năng, thái độ (dựa vào các mức độ mục tiêu nhận thức, các mức độ mục tiêu kỹ năng, các mức độ mục tiêu thái độ) Bước 2: Xác định các năng lực thành tố của bài dạy Dựa vào mục tiêu của bài, chương trình mô đun và thực tiễn nghề nghiệp để xác định các năng lực thành tố của bài dạy; Một năng lực thành tố gắn với 01 quy trình thực hiện, kết quả sẽ tạo ra một sản phẩm cụ thể hoặc một phần sản phẩm. Ví dụ 1: Tên bài: THAY BĂNG VẾT THƯƠNG THƯỜNG CHO BỆNH NHÂN Mục tiêu bài học: Sau khi học xong bài này người học có khả năng: - Phân tích được mục đích, nguyên tắc thay băng vết thường cho bệnh nhân. - Thay băng vết thương thường cho bệnh nhân đúng quy trình, đảm bảo các nguyên tắc quy định của ngành. - Thực hiện công việc với thái độ ân cần, cảm thông với bệnh nhân. => Soạn giáo án dạy năng lực thực hiện một công việc: Thay băng vết thương thường cho bệnh nhân. Ví dụ 2: Tên bài: THAY LỐP XE Ô TÔ KHÔNG SĂM Mục tiêu bài học: Sau khi học xong bài này người học có khả năng: - Trình bày được cấu tạo và các thông số ghi trên lốp xe ô tô không săm. - Tháo, lắp lốp xe ô tô không săm đúng qui trình và đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật sau: vành xe không bị trầy, thông số ghi trên lốp mới đúng với thông số ghi trên lốp cũ, áp suất bơm lốp xe đạt 2,3 kg/cm2, bánh xe không bị xì hơi. - Rèn luyện tính cẩn thận, chính xác, làm việc theo quy trình, bảo đảm an toàn cho người và thiết bị. => Soạn giáo án dạy năng lực thực hiện hai năng lực thành tố: Năng lực thành tố 1: Tháo lốp xe ô tô không săm Năng lực thành tố 2: Lắp lốp xe ô tô không săm Bước 3: Xác định các kiến thức liên quan của các năng lực thành tố Chỉ xác định những kiến thức vừa đủ, liên quan đến từng năng lực thành tố (dựa vào chương trình, các giáo trình, tài liệu chuyên ngành) Mô tả chi tiết các kiến thức liên quan bằng ngôn từ chuyên ngành, súc tích; chèn hình vẽ, hình ảnh minh hoạ (nếu có) Bước 4: Xác định trình tự thực hiện các năng lực thành tố Xác định các bước thực hiện các năng lực thành tố. Danh mục các bước không nên quá ngắn (2-3 bước), hoặc không nên quá dài (trên một trang) Sắp xếp các bước thực hiện nối tiếp nhau theo một trình tự hợp lý; Mô tả các bước, bao gồm: phương pháp thực hiện, tiêu chuẩn thực hiện, xác định các dụng cụ, thiết bị và phương tiện, các vấn đề an toàn khi thực hiện các bước; Xác định các sai phạm thường gặp, nguyên nhân, cách phòng và khắc phục khi thực hiện các năng lực thành tố. Bước 5: Xác định nhiệm vụ thực hành/luyện tập Căn cứ mục tiêu của bài dạy, điều kiện về cơ sở vật chất và kinh phí học tập giáo viên xác định nhiệm vụ thực hành cho người học. Bao gồm các nội dung sau: - Xác định nhiệm vụ/ tình huống thực hành đối với cá nhân hoặc nhóm; - Xác định các yêu cầu về an toàn, vệ sinh,...đối khi thực hành; - Xác định thời gian thực hiện. 5. Định dạng nội dung bài dạy tích hợp Tên bài: .................................................................... Mục tiêu bài học: Sau khi học xong bài này người học có khả năng: ................................................................................................................................ NỘI DUNG HỌC TẬP: 1. Năng lực thành tố 1 a) Lý thuyết liên quan (chỉ dạy những kiến thức lý thuyết vừa đủ, liên quan đến năng lực thành tố 1) ……………………..................………………………………………................ b) Trình tự thực hiện (hướng dẫn ban đầu thực hiện năng lực thành tố 1) Bước 1: ……………….. Bước 2: ……………….. Bước n: ……………….. * Sai phạm thường gặp, nguyên nhân và cách phòng tránh, khắc phục c) Thực hành (hướng dẫn thường xuyên thực hiện năng lực thành tố 1) - Nhiệm vụ/ tình huống:.......................................................... - Yêu cầu về an toàn, vệ sinh,................................................. - Thời gian:.............................................................................. PHIẾU HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP Tên kỹ năng: ........................................................................... Họ và tên học sinh: ……………....................Ca …..……Lớp:...……... Thời gian: ................... ......................................... Địa điểm:................. Trình tự thực hiện:
n. Năng lực thành tố n (Các phần tương tự như thực hiện năng lực thành tố 1) 6. Kết luận Các chương trình dạy nghề trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp được thiết kế theo quan điểm kết hợp môn học và mô đun kỹ năng hành nghề. Các mô đun được xây dựng theo quan điểm hướng đến năng lực thực hiện, tích hợp giữa lý thuyết và thực hành để người học sau khi học xong có năng lực thực hiện được công việc cụ thể của nghề nghiệp. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn về tổ chức thực hiện các bài học trong các mô đun đào tạo nghề và nhu cầu cần cập nhật những kiến thức về dạy học tích hợp đối với giáo viên của các cở sở giáo dục nghề nghiệp, nội dung bài viết đã hệ thống và phân tích những khái niệm liên quan đến dạy học tích hợp, phân tích quy trình xây dựng đề cương bài dạy theo mẫu chung giáo án tích hợp để dựa vào cơ sở đó, giáo viên có thể chuẩn bị, tổ chức thực hiện các bài dạy tích hợp trong các chương trình mô đun đào tạo nghề đảm bảo tính khoa học và các yêu cầu về sư phạm kỹ thuật. Tài liệu tham khảo: 1. Quyết định số 62/2008/QĐ-BLĐTBXH, mẫu giáo án tích hợp. 2. Tổng cục Dạy nghề (2015), tài liệu bồi dưỡng về biên soạn giáo án và tổ chức dạy học tích hợp. 3. Nguyễn Văn Tuấn(2007), Phương pháp dạy học kỹ thuật chuyên ngành, NXB ĐH SPKT Tp.HCM.
Tác giả bài viết: ThS. Hoàng Thiếu Sơn - Trường CĐN TNDT Tây Nguyên |
