Trong tiến trình phát triển kinh tế thế giới không thể thiếu sự cạnh tranh của các đối thủ trong cùng một lĩnh vực. Tuy nhiên cũng có rất nhiều các công ty đã xây dựng được cho mình một “đế chế” riêng và nó được gọi là sự độc quyền trên thị trường. Vậy Độc quyền là gì? Ưu và nhược điểm của sự độc quyền này đối với nền kinh tế là gì? Show Thông qua bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ giải đáp giúp Qúy khách các vấn đề này. Độc quyền là hiện tượng được xuất hiện trên thị trường khi một công ty hoặc một nhóm các công ty liên kết với nhau nhằm chiếm vị trí duy nhất trong một lĩnh vực nhất định như cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra thị trường, việc “độc quyền” của sản phẩm cho phép họ kiểm soát toàn bộ lượng sản phẩm bán ra thị trường, giá bán và khoản lợi nhuận thu được từ sản phẩm, dịch vụ đó. Việc giữ được thế độc quyền trong cung ứng dịch vụ, sản phẩm đã giúp nhiều công ty chiếm được ưu thế lớn trên thị trường, đặc biệt là những ngành nghề, sản phẩm thiết yếu. Đồng thời còn giúp cho các công ty hạn chế được tối đa sự cạnh tranh đến từ các đối thủ khác trên thị trường. Về bản chất thì độc quyền được xác định là hậu quả tất yếu sẽ xảy đến trong quá trình cạnh tranh không được định hướng và chịu sự điều chỉnh của bất cứ yếu tố nào cụ thể. Xuất phát điểm từ việc tôn trọng sự cạnh tranh lành mạnh, nhiều thành phần bắt đầu chuyển dịch sang quá trình cạnh tranh không lành mạnh, điều này dần dần đòi hỏi những công ty khác cần phải tạo ra sự độc quyền cho chính minh trong thị trường cung ứng sản phẩm, dịch vụ. Ngoài việc giải đáp cho Qúy khách về Độc quyền là gì? Thì với nội dung bài viết dưới đây Luật Hoàng Phi sẽ cung cấp thêm cho Qúy khách các thông tin khác liên quan đến “Độc quyền” hiện nay.  Ưu điểm của độc quyềnMặc dù đây được xem là một trong những bước tất yếu của quá trình phát triển thị trường, tuy nhiên về bản chất thì độc quyền cũng đã đem lại những ưu điểm và hạn chế nhất định, cụ thể về những ưu điểm như: – Quy mô kinh tếCác công ty chiếm vị thế độc quyền có thể được hưởng phần lợi ích lớn từ việc quy mô kinh tế, tức là mở rộng về quy mô kinh tế, dẫn đến việc chi phí sẽ thấp hơn so với mặt bằng chung, điều này sẽ có thể giúp cho cộng đồng người tiêu dùng có thể sử dụng các mặt hàng có tính “độc quyền” với mức giá rẻ hơn. – Nghiên cứu và phát triểnHiểu về bản chất của sự “độc quyền” là gì nên những công ty độc quyền sẽ tận dụng tôi đa để thu được lợi nhuận từ việc kinh doanh độc quyền này sau đó đầu tư vào quá trình nghiên cứu, phát triển và đồng thời còn có thể tiến hành tích lũy khoản tài chính lớn để sử dụng vào những thời điểm khó khăn. Dẫn chứng cụ thế nhất cho ưu điểm này chính là việc độc quyền trong các công ty Dược phẩm, đây là tổ hợp của cả một công trình phức tạp, từ việc đầu tư, nghiên cứu, thử nghiệm đến sản xuất sản phẩm với nhiều rủi ro có thể gặp phải. Do vậy các sản phẩm này cần phải đảm bảo tính độc quyền, vì những ngành nghề đòi hỏi sự đầu tư lớn và gặp nhiều rủi ro như vậy thì việc phải cạnh tranh như vậy sẽ là không phù hợp với tiến trình phát triển công ty. Phần lợi nhuận lớn mà các công ty độc quyền thu được sẽ có thể được sử dụng cho quá trình nghiên cứu, phát minh và thử nghiệm sản phẩm, điều này giúp các công ty đảm bảo được sử “độc quyền” trong sản phẩm của mình, đồng thời ngày càng cải tiến chất lượng sản phẩm trên thị trường. – Có được sức mạnh độc quyềnHiểu một cách đơn giản thì các công ty sẽ dễ dàng đạt được và giữ vững được sự “độc quyền” của họ khi đã làm tốt hơn các đối thủ của họ trong cùng một ngành nghề đó. Đồng nghĩa với việc danh tiếng của họ cũng sẽ lớn mạnh và có sức lan tỏa rộng lớn hơn rất nhiều so với các công ty khác trong cùng một lĩnh vực. >>>>> Tham khảo: Đăng ký độc quyền sản phẩm Một số hạn chế của độc quyềnBất kể vấn đề gì thì luôn đi kèm giữa mặt ưu điểm và hạn chế, vấn đề “độc quyền” cũng không nằm ngoài ngoại lệ này. Với nội dung tiếp theo Luật Hoàng Phi sẽ liệt kê cho Qúy khách một số hạn chế của độc quyền. – Độc quyền được xác định là sự khuyết tật của nền kinh tế thị trường, bởi các nước nằm trong nhóm phát triển sẽ sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để kiểm soát tính độc quyền trong lĩnh vực mình đang thống trị, vô hình chung làm hạn chế sự lớn mạnh, đa dạng trong lĩnh vực đó. – Giá độc quyền thường được xác định là cao hơn so với mức giá trung bình. Do các công ty khi đã có tính độc quyền trong mỗi sản phẩm, dịch vụ thì họ thường không lo ngại về vấn đề mất khách hàng vào tay đối thủ. Vì vậy giá cả sản phẩm, dịch vụ của những công ty độc quyền thường cao hơn rất nhiều so với giá sàn của các sản phẩm trong lĩnh vực. Điều này đã khiến cho đại bộ phần đa số người dân khó tiếp cận đến được với những sản phẩm, dịch vụ độc quyền đó. – Do duy trì tính độc quyền trên thi trường nên khiến cho những đối thủ cạnh tranh khác không thể gia nhập vào thị trường. Điều này đã tạo chỗ đứng tuyệt đối cho những công ty độc quyền, tuy nhiên lại khiến cho thị trường phân phối sản phẩm và phân khúc người dung không đạt được hiệu quả cao như mong đợi. – Ngoài ra việc chiếm giữ thị trường quá lâu nên sẽ không tạo ra được động lực đổi mới cho những công ty độc quyền. Đồng nghĩa với việc khi những công ty đối thủ đang tiến hành cải tiến, nâng cao sản phẩm của mình và ngày càng đạt được vị thế trong lòng người tiêu dùng thì những công ty độc quyền khi này sẽ dề dàng bị tụt lùi về phía sau. – Sự độc quyền đi kèm với giá phân phối sản phẩm quá cao đã làm hạn chế đối tượng người tiêu dùng, đồng thời trong một thị trường độc quyền thì chính người tiêu dùng lại không có quá nhiều sự lựa chọn cho chính sản phẩm mà họ sẽ sử dụng, điều này về lâu dài sản tạo ra sự khó chịu cho chính người tiêu dùng. Với nội dung bài viết trên đây Luật Hoàng Phi đã giải đáp các thắc mắc liên quan đến Độc quyền là gì? Nếu còn thắc mắc gì liên quan đến vấn đề này thì Qúy khách có thể liên hệ trực tiếp đến Luật Hoàng Phi thông qua số điện thoại tư vấn 19006557. Theo quy định trong pháp luật áp dụng vào thực thế thì có thể thấy hình thức đọc quyền được xuất hiện rất nhiều trong các lĩnh vực khác nhau đặc biệt đối với nghệ thuật có thể thấy rõ nhất ở độc quyền đối với tác phẩm tự sáng tác như bài hát, bài thơ, tranh vẽ, ảnh,…. còn trong kinh doanh thì có độc quyền về sản phẩm xuất ra thị trường. Chính vì vậy, pháp luật đã quy định rõ các nội dung vấn đề liên quan đến độc quyền để giúp bảo vệ sản phẩm do chính mình sáng tác và khẳng định vị trí độc quyền. Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài trực tuyến 24/7: 1900.6568 1. Độc quyền là gì?Trong pháp luật không có quy định chung về độc quyền nhưng căn cứ theo các nội dung trong thực hiện thì độc quyền được hiểu là hiện tượng xuất hiện trên thị trường khi một công ty hoặc một nhóm các công ty liên kết với nhau nhằm chiếm vị trí duy nhất trong một lĩnh vực nhất định như cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra thị trường, theo đó, việc độc quyền của sản phẩm cho phép họ kiểm soát toàn bộ lượng sản phẩm bán ra thị trường, giá bán và khoản lợi nhuận thu được từ sản phẩm, dịch vụ đó. Về bản chất thì độc quyền được xác định là hậu quả tất yếu sẽ xảy đến trong quá trình cạnh tranh không được định hướng và chịu sự điều chỉnh của bất cứ yếu tố nào cụ thể. Xuất phát điểm từ việc tôn trọng sự cạnh tranh lành mạnh, nhiều thành phần bắt đầu chuyển dịch sang quá trình cạnh tranh không lành mạnh dần dần đòi hỏi những công ty khác cần phải tạo ra sự độc quyền cho chính mình trong thị trường cung ứng sản phẩm, dịch vụ. 2. Nguyên nhân dẫn đến độc quyền:Độc quyền có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân, chủ yếu là những nguyên nhân dưới đây: – Thứ nhất, độc quyền xuất hiện là kết quả của quá trình cạnh tranh Quá trình cạnh tranh là việc các công ty, doanh nghiệp cùng kinh doanh một mặt hàng sẽ làm cho những doanh nghiệp nào kém hiệu quả, có những quyết định kinh doanh đi sai hướng, không ổn định sẽ bị những doanh nghiệp khác làm ăn hiệu quả hơn chiếm lĩnh thị phần dẫn đến tình trạng có thể phá sản, không thể tiếp tục kinh doanh. Trong trường hợp cực đoan nhất, nếu tất cả các doanh nghiệp khác đều bị một doanh nghiệp duy nhất đánh bại chính vì vậy, cạnh tranh tự do đã để lại một doanh nghiệp duy nhất trên thương trường và doanh nghiệp đó đương nhiên có được vị thế độc quyền. – Thứ hai, do các đơn vị kinh doanh được chính phủ nhượng quyền khai thác thị trường Có thể thấy, hiện nay có nhiều hãng trở thành độc quyền là nhờ được chính phủ nhượng quyền khai thác một thị trường nào đó, ví dụ các địa phương cho phép một công ty duy nhất cung cấp nước sạch, thực phẩm sạch trên địa bàn địa phương mình. Xem thêm: Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, đăng ký logo công ty, thương hiệu độc quyền Nhưng có nhiều ngành khác thì sự độc quyền của nhà nước lại không dễ thuyết phục đến như vậy. Có thể thấy thực tế tồn tại trong ngành hàng không ở Việt Nam gần như chiếm độc quyền trong thị trường nội địa, tuy nhiên, trong khi nhiều nước khác nó lại có sự góp mặt của nhiều hãng lớn cạnh tranh gay gắt với nhau. – Thứ ba, do chế độ bản quyền đối với phát minh, sáng chế và sở hữu trí tuệ. Chế độ bản quyền được coi là một cơ chế bảo vệ quyền lợi của những nhà phát minh, khuyến khích họ đầu tư công sức, thời gian và tiền của vào hoạt động nghiên cứu và triển khai, góp phần nâng cao năng suất lao động và đời sống tinh thần cho xã hội. Nhưng chính những qui định này đã tạo cho người có bản quyền một vị thế độc quyền lớn tuy nhiên lại còn phải căn cứ vào thời hạn giữ bản quyền theo từng nước có áp dụng bản quyền trong kinh doanh. – Thứ tư, do sở hữu được một nguồn lực đặc biệt Có thể thấy việc nắm giữ được một nguồn lực hay một khả năng đặc biệt nào đó có đủ khả năng hỗ trợ trong việc độc quyền sản phẩm sẽ giúp người sở hữu có được vị thế độc quyền trên thị trường một cách chắc chắn hơn. Ví dụ trong việc khai thác mỏ kim cương lớn nhất thế giới tập trung tại Nam Phi chính vì vậy quốc gia này gần như độc quyền về khai thác và bán kim cương mà các quốc gia khác không thể có. – Thứ năm, do được chính phủ nhượng quyền khai thác thị trường về một sản phẩm kinh doanh nhất định nào đó nên nhiều hãng trở thành độc quyền, ví dụ các địa phương cho phép một công ty duy nhất cung cấp nước sạch trên địa bàn địa phương mình mà không phải mua từ nhà nước. Ngoài ra, với những ngành được coi là chủ đạo của quốc gia, chính phủ thường tạo cho nó một cơ chế có thể tồn tại dưới dạng độc quyền nhà nước ví dụ có thể thấy trong quản lý an ninh thì quốc phòng hay công nghiệp sản xuất vũ khí nên do chính phủ nắm giữ, vì nó liên quan đến an ninh đất nước buộc nhà nước phải nằm quyền hành trong việc khai thác, sản xuất vũ khí. 3. Biện pháp chống độc quyền:Để duy trì cạnh tranh lành mạnh và kiểm soát độc quyền chúng ta cần phải thực hiện một số biện pháp sau: Thứ nhất: tiếp tục đổi mới nhận thức về cạnh tranh, phải thống nhất quan điểm đánh giá vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế. Phải coi cạnh tranh trong nền kinh tế pháp luật hợp thức là động lực của sự phát triển và nâng cao hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp. Xác định một cách rõ ràng và hợp lý vai trò của Nhà nước cũng như vai trò chủ đạo của các doanh nghiệp Nhà nước trong nền kinh tế, hạn chế bớt những doanh nghiệp Nhà nước độc quyền kinh doanh. Thúc đẩy nhanh quá trình cải cách doanh nghiệp Nhà nước, đẩy nhanh quá trình cải cách doanh nghiệp Nhà nước. Độc quyền của các doanh nghiệp Nhà nước cần phải được giảm dần, các rào cản đối với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế cần được tháo gỡ dần nhằm giảm giá thành sản xuất, tăng năng lực cạnh tranh chung của toàn bộ nền kinh tế, tăng tính hấp dẫn đối với đầu tư nước ngoài, đồng thời giảm gánh nặng cho ngân sách quốc gia. Xem thêm: Mẫu hợp đồng đại lý thương mại, độc quyền, cấp 1, cấp 2 mới nhất 2022 Thứ hai: cải tổ pháp luật về cạnh tranh để cho cơ chế cạnh tranh được vận hành đồng nghĩa với việc hạn chế những hành vi cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường. Nới lỏng các điều kiện ra nhập và rút lui khỏi thị trường để khuyến khích các nhà đầu tư tham gia sản xuất kinh doanh. Như vậy mới có thể hình thành nên khung pháp lý chung cho các loại hình kinh doanh thuộc các khu vực kinh tế khác nhau là điều cần thiết, đồng thời việc cải tổ pháp luật về cạnh tranh cần phải sửa đổi từ quy trình ban hành pháp luật. Thứ ba: để đảm bảo chống độc quyền không vi phạm thì nhà nước tiến hành xây dựng một cơ quan chuyên trách với mục đích theo dõi, giám sát các hành vi liên quan đến cạnh tranh và độc quyền. Cũng để rà soát lại và hạn chế bớt số lượng các lĩnh vực độc quyền, kiểm soát giám sát độc quyền chặt chẽ hơn. Từ đó Nhà nước giám sát chặt chẽ hơn các hành vi lạm dụng của các doanh nghiệp lớn. Trường hợp cần thiết thì đổi mới chế độ chứng từ, kế toán kiểm toán để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác giám sát tài chính của các doanh nghiệp. Thứ tư: thực hiện những biện pháp cải thiện môi trường thông tin và pháp luật theo hướng minh bạch và kịp thời hơn, đồng thời nhanh chóng cải cách thủ tục hành chính nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia cạnh tranh. Cụ thể: Thứ năm: tổ chức lại cơ cấu và kiểm soát độc quyền kể cả độc quyền tự nhiên. Ví dụ như việc xoá bỏ độc quyền trong kinh doanh, chỉ duy trì độc quyền ở một số ngành quan trọng phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế như: sản xuất và truyền tải điện năng, khai thác dầu khí, bưu chính viễn thông, xây dựng cơ sở hạ tầng… kiểm soát chặt chẽ các doanh nghiệp độc quyền thuộc Nhà nước. Thứ sáu: Ban hành luật pháp và chính sách chống độc quyền, biện pháp chủ yếu để đấu tranh với các nguy cơ xuất hiện hành vi độc quyền trên thị trường là sử dụng các chính sách chống độc quyền. Đó là điều luật nhằm ngăn cấm những hành vi nhất định như cấm các hãng cấu kết để cùng nhau nâng giá, hoặc hạn chế một số cơ cấu thị trường nhất định. Nhà nước cần phải có luật cạnh tranh với mục đích đảm bảo và duy trì môi trường cạnh tranh và đã ban hành Luật cạnh tranh năm 2018 dể quy định rõ về các chế độ cạnh tranh lành mạnh. Nội dung luật cạnh tranh phải phù hợp với những biến động của môi trường cạnh tranh trong nước cũng như những yếu tố liên quan đến nước ngoài. – Kiểm soát giá cả đối với các hàng hóa và dịch vụ do hãng độc quyền cung cấp là một giải pháp phổ biến khác. Mục đích của nó là buộc hãng độc quyền phải bán sản phẩm ở mức giá cạnh tranh. Xem thêm: Cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị trường Như vậy, việc thực hiện chế độ độc quyền do nhiều nguyên nhân gây ra đồng thời cũng gây ảnh hưởng không ít đến việc cạnh tranh không lành mạnh. Chính vì vậy, để đảm bảo duy trì cạnh tranh lành mạnh và tính độc quyền thì cần phải có những biện phạm cụ thể áp dụng từ pháp luật đến thực tế thì mới đảm bảo kiểm soát được tính độc quyền. |
