Nhiều người thường tự mua và sử dụng các sản phẩm/ thuốc giải độc gan được quảng cáo trên thị trường vì cho rằng chúng như thuốc bổ, có thể tăng cường chức năng gan, phòng ngừa bệnh gan. Tuy nhiên, đó là một quan điểm sai lầm và có thể gây ra tác động xấu đến gan.
Gan được xem là một “nhà máy thải độc” tự nhiên của cơ thể. Nó giúp lọc sạch và loại bỏ hay trung hòa những chất thải, độc tố ra khỏi cơ thể. Vì lẽ đó, nhiều người cho rằng nếu dùng thuốc giải độc gan sẽ giúp làm sạch cơ quan này, tăng cường khả năng trao đổi chất. Vậy thực chất các sản phẩm được quảng cáo là có khả năng giải độc gan, làm mát gan có thực sự tốt cho sức khỏe nói chung và gan nói riêng? Thuốc giải độc gan bao gồm những gì?Thực chất, những sản phẩm có hình dạng giống thuốc với công dụng giải độc gan, tăng cường chức năng gan, làm mát gan… phần lớn đều là dạng thực phẩm chức năng. Các sản phẩm này không trải qua đủ thử nghiệm lâm sàng và không được quản lý cũng như cấp phép bởi Cục Quản lý Dược. Thay vào đó, thực phẩm chức năng cần đảm bảo các yêu cầu của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế). Hoạt chất thường gặp trong các thuốc giải độc gan có thể được chia thành 2 nhóm:
Cơ chế hoạt động của các hoạt chất này chủ yếu là trung hòa các gốc tự do, ổn định màng tế bào gan, bảo vệ nhu mô gan, điều hòa chức năng gan… Tuy nhiên, không có đủ bằng chứng cho thấy các thực phẩm chức năng giải độc gan có thể giúp khử độc tại gan hay chữa khỏi bất kỳ vấn đề nào ở gan. Việc sử dụng thuốc hay thực phẩm chức năng mang danh giải độc gan với các hoạt chất đã được nghiên cứu ở trên có thể giúp cải thiện sức khỏe của gan, hỗ trợ quá trình điều trị bệnh. Dù vậy, bạn cũng không được tự ý sử dụng nếu không có ý kiến từ bác sĩ vì đôi khi chúng gây ra một số nguy cơ khác cho sức khỏe.
Các thuốc/ thực phẩm chức năng giải độc, làm mát gan không dùng để thay thế cho điều trị y khoa. Bạn chỉ nên dùng các sản phẩm này cùng các thuốc điều trị cụ thể cho từng bệnh lý theo hướng dẫn của bác sĩ, nếu không thì vấn đề sức khỏe hiện có sẽ không được giải quyết. Những tổn thương đã xuất hiện trên gan do nhiều nguyên nhân khác nhau sẽ không thể hồi phục khi chỉ sử dụng các sản phẩm giải độc gan. Thế nhưng, nhiều người tự cho rằng gan đang có vấn đề khi có bệnh gan, uống nhiều bia rượu hay có các triệu chứng như mụn nhọt, ngứa da, vàng da… nên tự ý mua các sản phẩm giải độc gan sử dụng. Việc này có thể gây ra những tác hại đến cho sức khỏe như hạ men gan hay suy gan cấp. Bạn có thể quan tâm: 4 dấu hiệu trên da cho thấy bạn đang mắc bệnh gan. Bạn có cần phải sử dụng thuốc giải độc gan?Một lá gan khỏe mạnh luôn là yếu tố quan trọng để duy trì sức khỏe tổng thể. Dù thế, việc cố gắng giải độc, làm sạch, làm mát gan bằng những sản phẩm hỗ trợ đắt tiền không phải lúc nào cũng cần thiết. Một số trường hợp sử dụng tùy tiện, không hợp lý có thể gây ra nhiều vấn đề nguy hiểm. Nếu muốn giải độc gan hiệu quả, bạn cần phải làm đúng cách. Trước hết, khi nghi ngờ lá gan của mình có vấn đề bạn cần đến bệnh viện để kiểm tra chức năng gan. Sau khi bác sĩ chẩn đoán chính xác vấn đề sức khỏe đang xảy ra sẽ chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp và quyết định có nên sử dụng thuốc giải độc gan hay không. Thời điểm sử dụng, liều lượng cũng như cách dùng đều cần được bác sĩ tư vấn.
Bạn có thể áp dụng những cách đơn giản giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và tăng cường chức năng gan như: Nói chung, bạn nên xây dựng một lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống cân bằng để bảo vệ, tăng cường chức năng gan thay vì lạm dụng các sản phẩm thuốc giải độc gan. Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Thưa TS.BS Lê Thị Tuyết Phượng, gan được ví là cỗ máy thải độc của cơ thể, vậy lý do nào khiến gan bị “đầu độc” ngược lại ạ? Vì sao chúng ta phải giải độc gan? Những ai nên giải độc gan? Trẻ em có nên giải độc gan định kỳ không ạ? TS.BS Lê Thị Tuyết Phượng trả lời: Cơ thể chúng ta là cỗ máy thông minh, luôn thực hiện song song 2 hoạt động từ khi sinh ra đến khi mất đi. Thứ nhất là cung cấp dinh dưỡng để cơ thể phát triển một cách toàn diện, bảo vệ sức khỏe tốt nhất. Thứ 2 là thải trừ độc, các yếu tố bất lợi cho cơ thể. Mục đích của 2 hoạt động này là để cơ thể được phát triển hoàn chỉnh, sức khỏe tốt nhất. Nói tóm lại, bất kỳ cơ quan nào từ tim, gan, phổi đều có 2 hoạt động song song. Một là thực hiện các chức năng, hai là nghỉ ngơi để hồi phục, có sức làm việc bền bỉ suốt 60 - 80 năm cuộc đời và còn hơn thế nữa. Như vậy, việc giải độc gan là quá trình nghỉ ngơi hồi phục lại sức khỏe, song song với hoạt động để cơ thể làm việc một cách tốt nhất. Và quá trình giải độc gan xảy ra ở mọi lúc, mọi nơi, mọi đối tượng, độ tuổi và thời gian. Dấu hiệu nào cho thấy gan đang bị quá tải, thậm chí là nhiễm độc thưa bác sĩ? Hiện nay trào lưu detox cơ thể được nhiều người biết đến. Xin hỏi bác sĩ, việc giải độc gan bằng phương pháp detox có thực sự mang lại hiệu quả? TS.BS Lê Thị Tuyết Phượng trả lời: Chúng ta thấy rằng giải độc gan là quá trình tự nhiên, nhiệm vụ của cơ thể chứ không phải detox bằng bất kỳ phương thức nào. Muốn hoạt động tốt thì cơ thể phải thải độc, nghỉ ngơi tốt. Điều quan trọng là chúng ta phải can thiệp thế nào để gan vừa hoạt động tốt, mà vừa nghỉ ngơi, thải độc hiệu quả. Thực tế, lời khuyên chung nhất là bảo vệ sức khỏe, có như vậy gan mới hoạt động, hồi phục tốt. Vậy làm sao để bảo vệ sức khỏe? Thứ nhất, đừng để gan phải chịu nhiều áp lực bởi các yếu tố bên ngoài. Thông thường, gan có có 2 chức năng quan trọng đó là chuyển hóa và đào thải độc chất. Nếu chúng ta nạp vào quá nhiều hoặc lẫn lộn các chất thì gan phải sàng lọc, làm việc nhiều hơn dẫn đến quá tải. Nếu một ngày chúng ta làm việc 8 tiếng sẽ là tiền đề để cơ thể phát triển hoàn chỉnh, khỏe mạnh, nhưng ngược lại nếu kéo dài thời gian này lên 12 tiếng, thậm chí 18 tiếng thì chắc chắn gan sẽ suy yếu nhanh. Vì vậy, chúng ta nên giữ cho các hoạt động của gan vừa phải, đừng quá sức. Thứ 2 đừng đưa quá nhiều chất độc vào cơ thể. Bất kỳ điều gì nhiều quá cũng không tốt. Nếu chúng ta nạp càng nhiều chất dư thừa, chất độc như rượu bia, sử dụng các chất giải độc cơ thể, bổ sung năng lượng dưới nhiều hình thức khác nhau, không rõ nguồn gốc hoặc áp dụng các bài thuốc truyền miệng… thì gan càng phải hoạt động liên tục để bảo vệ lá gan, cơ thể. Thực chất, những chất này không những không giải mà còn gom độc về cho cơ thể. Đặc biệt, gần đây các bệnh viện cũng thường xuyên tiếp nhận tình trạng viêm gan cấp, suy gan cấp không hồi phục do thuốc, do các chất không rõ nguồn gốc như đã nói ở trên. Do đó chúng ta phải lưu ý. Thứ 3 là tăng cường sức đề kháng để bảo vệ cơ thể, lá gan. Để làm được điều này thì chúng ta cần đảm bảo dinh dưỡng đủ, hài hòa các thành phần đạm, đường, béo, vitammin và khoáng chất. Ngoài ra, cần siêng năng tập thể dục, cung cấp cho cơ thể các chất chống oxy hóa từ thực phẩm, hoạt động thường ngày, từ đó giúp gan đào thải, nghỉ ngơi tốt hơn. Ngọc Hương được biết, khoảng thời gian vàng từ 23h - 1h sáng là cơ thể phải được nghỉ ngơi để lá gan hồi phục, thải độc tốt nhất. Nhưng một số người do công việc, hoặc thói quen không thể ngủ trước 23h thì ảnh hưởng sức khỏe như thế nào thưa bác sĩ? TS.BS Lê Thị Tuyết Phượng trả lời: Theo y học cổ truyền cơ thể hoạt động theo thời khắc, nghĩa là một ngày 24 tiếng chia thành 12 khắc và mỗi thời khắc là một cơ quan trong cơ thể sẽ hoạt động nhiều nhất hoặc nghỉ ngơi. Về khoa học đó gọi là đồng hồ sinh học. Như chúng ta đã biết cơ thể muốn hoạt động thì phải có nghỉ ngơi, nếu tăng cường hoạt động thì phải có thời gian để bù đắp lại hoạt động đó. Giống như các cơ quan trong cơ thể, 1 ngày gan phải làm việc, đảm bảo rất nhiều chức năng như chuyển hóa, đào thải chất, tạo mật, tạo yếu tố đông máu… thì đến tối là lúc gan cần nghỉ ngơi để hồi phục lại những gì đã mất đi ở ban ngày. Nếu chúng ta làm ngược lại với đồng hồ sinh học thì trong giai đoạn đầu cơ thể bạn sẽ báo hiệu cho bạn một cảm thấy mệt mỏi. Trường hợp tối nào bạn cũng cố thức khuya thì đồng hồ sinh học sẽ không hoạt động, cơ thể sẽ không báo hiệu cho chúng ta nữa. Sau đó bạn thấy thức nhưng sao không buồn ngủ, vẫn khỏe, vẫn làm việc được, rồi ngày qua ngày sẽ dẫn đến tình trạng sức khỏe cơ thể tụt dần mà chúng ta không hề hay biết. Và đến một lúc cơ thể suy sụp thì chúng ta không kịp phục hồi. Cho nên, dù công việc nhiều, dù áp lực cuộc sống chúng ta cũng phải đảm bảo đồng hồ sinh học của mình có thời gian hoạt động và nghỉ ngơi hợp lý để cơ thể tiếp tục hoạt động bền vững. Thưa bác sĩ, chúng ta có nên giải độc gan định kỳ hay không? Và nếu có thì bao lâu phải giải độc gian? Phương pháp nào phù hợp và an toàn ạ? TS.BS Lê Thị Tuyết Phượng trả lời: Giải độc gan không phải là định kỳ mà là mãi mãi, mỗi lúc, mỗi ngày, mỗi giờ, khi cơ thể là 2 quá trình song song vừa hoạt động vừa giải độc. Một số bạn chia sẻ với bác sĩ rằng dẫu biết thải độc gan là luôn luôn xảy ra, tuy nhiên có những lúc mình dùng quá nhiều những chất gây độc cho gan hoặc không có biện pháp để bảo vệ gan thì bây giờ phải bù sao đây? Việc bù lại không phải là trước đây mình thức tới 12h, 1h sáng thì bây giờ 5h đi ngủ rồi thì cũng không được. Cơ thể phải là một hoạt động bền vững và điều hòa chứ không phải lúc này lúc khác. Cái gì cũng cần có sự kiểm soát. Một trong những giải pháp để cơ thể bớt đi áp lực của chất làm gan thải nhiều (chất độc cơ thể, từ thức ăn chúng ta ăn vào hoặc chất bảo quản thực phẩm….) đó là chúng ta phải tăng sức đề kháng lên bằng cách cung cấp dinh dưỡng thông qua hình thức bữa ăn mỗi ngày, nhưng nếu bạn bận rộn thì có thể sử dụng sản phẩm điều chế từ những thực phẩm có lợi cho cơ thể. Tuy nhiên, khi sử dụng cần quan tâm vấn đề là được sự chỉ định của bác sĩ, vì đôi khi chất này tốt cho người này nhưng không tốt cho người khác. Thứ 2, tuân theo chỉ dẫn nhà sản xuất, mặc dù chiết xuất từ thực phẩm nhưng vẫn có những chỉ định và chống chỉ định riêng. Thứ 3, có nguồn gốc rõ ràng. Có nên sử dụng thuốc bổ cho gan và nếu có thì đối tượng nào nên và không nên dùng thưa BS Tuyết Phượng? TS.BS Lê Thị Tuyết Phượng trả lời: Khi chúng ta làm việc quá sức hoặc sử dụng chất độc cho gan thì nên thải trừ nó để gan bớt áp lực. Và phải đào thải các chất đó ra bằng cách sử dụng sản phẩm từ thuốc hoặc thực phẩm, nhưng vẫn phải theo chỉ định của bác sĩ, vì thuốc bổ trên thị trường hiện nay có rất nhiều dạng. |
