Văn hóa nghệ thuật Việt Nam

Khơ nguồn sáng ạo 2021

Tính ân ộc và bản sắc ân ộc rong nghệ huậ là những khá nệm rấ khó định nghĩa rõ ràng, và nhều nghệ sĩ có cách ếp cận, ễn gả khác nhau. Kh mộ số ngườ cho rằng nhạc của Chopn í ính ân ộc vì ông sống quá nhều ở Pháp, ông đã rả lờ bằng cách ến ớ cây đàn ương cầm và chơ mộ bản Mazurka. Tính ân ộc đô kh lạ được xác lập ừ mộ ấu mốc lên quan đến ác gả, ác phẩm cụ hể rong òng chảy lịch sử của ân ộc ấy – Đó là rường hợp Mkhal Glnka đố vớ âm nhạc cổ đển Nga. Tchakovsky đã phả hố lên rằng: “Mọ ác phẩm âm nhạc cổ đển Nga đều xuấ phá ừ Kamarnskaya” (mộ ác phẩm của Glnka). Béla Barók và Zolán Koály lạ ìm bản sắc ân ộc rong huyền hoạ ân xa xưa của ngườ Hungary ừ châu Á sang châu Âu, rằng: “Hungary bây gờ chính là mộ nhánh gớ hạn cá mà đã có lịch sử hàng ngàn năm của văn hóa âm nhạc vĩ đạ châu Á, đã để lạ ấu ấn sâu đậm rong âm hồn của nhều ân ộc sống ở vùng lãnh hổ rộng lớn rả à ừ Trung Quốc qua Trung Á đến Bển Đn”. Koály nhận ra rằng: “Các bà há ân gan Hungary hầu hế sử ụng âm ga ngũ cung, hang âm đã cắm rễ ừ lưu vực sông Volga đến Trung Quốc”.

Gusav Mahlr ừng nó: “Truyền hống không phả ôn vnh đống ro àn, mà là uy rì ngọn lửa”. Quan đểm về bản sắc ân ộc của chúng ô cũng gần ho hướng như vậy: Bao gồm cả Mạch (hờ gan, lịch sử) và Trường (không gan, hờ đạ) – Vừa có những yếu ố ruyền ho hờ gan, vừa kến ạo ho hờ đạ.

2. “Tên ến”, hểu mộ cách hô hển, là những cá mớ, kểu như ùng kính rong kến rúc, sắp đặ, rình ễn rong mỹ huậ, há rap rong âm nhạc; còn “Đậm đà bản sắc” là vì kèo, đầu đao, hoa văn rồng phượng, ca rù, xẩm… Kế hợp chúng vớ nhau hì được “Tên ến, đậm đà bản sắc ân ộc”. Cách gả quyế đó hện đang rấ phổ bến rong nghệ huậ Vệ Nam ngày nay, vừa phù hợp “đường lố”, vừa không phả suy nghĩ nhều. Và những ác phẩm la ghép, chế rung ra đờ. Đó là những công rình có hệ vì kèo, má đao bằng bê ông cùng vớ vách kính; là những bà há kế hợp đủ loạ pop, rap, cổ đển, ca rù. Tuy hô sơ, không phả nghĩ nhều, nhưng cũng là mộ gả pháp. Tính chế rung hực ra đã xuấ hện nhều lần rong lịch sử nghệ huậ Vệ Nam, ví ụ ở những công rình kến rúc ho phong cách Đông Dương hờ Pháp huộc, vừa “Đậm đà bản sắc” An Nam, vừa “Tên ến” ho ảnh hưởng của Pháp.

Nhưng chúng a không nên ừng ở chỗ ễ ã như vậy. Bản sắc cần vượ qua những hình hức bên ngoà cũ kỹ để ò ìm sâu hơn rong nộ hàm cấu rúc văn hóa, mã gn nghệ huậ, cá ính ân ộc, huyền hoạ và ự sự cộng đồng. Kh đã nắm được bản chấ, những hình hức mớ sẽ được phá lộ. Bản sắc – Tức là vừa ếp nố mạch ngầm quá khứ, vừa kến ạo câu chuyện hờ đạ ho cách của cộng đồng mình.

3. Trong mọ ga đoạn của nghệ huậ cách mạng Vệ Nam, các văn nghệ sĩ luôn răn rở vấn đề bản sắc ân ộc, bên cạnh xu hế chung là hện hực XHCN. Thực ra, bản hân hện hực XHCN cũng đồng hờ co rọng cả ính đạ chúng và ính ân ộc, bở cộ nguồn của ân ộc chính là nhân ân. Năm 1976, Trần Hữu Tềm đã bàn về bản sắc kến rúc ân ộc ừ góc nhìn cách mạng XHCN, mà chúng a vẫn có hể hấy nguyên gá rị rong ga đoạn oàn cầu hóa hện nay:

“Kến rúc là mộ sản phẩm mang ính chấ xã hộ. Nó rực ếp hàng ngày vớ đờ sống con ngườ. Nó gắn lền vớ lịch sử phá rển ân ộc, vớ chế độ xã hộ, vớ hực ế sản xuấ và đờ sống. Cho nên con ngườ, chế độ xã hộ quyế định phần lớn phong cách của mộ công rình kến rúc, của mộ hành phố.

Sau con ngườ, sau xã hộ, hên nhên là mộ yếu ố quan rọng có ác động quyế định đến phong cách ân ộc của ngô nhà nó làm cho cùng mộ ân ộc, ngô nhà có những né khác nhau ừ địa phương này đến địa phương khác.

Thuyế có mộ loạ kến rúc hế gớ chung chung không hể đứng vững được. Thuyế đó đã ạo ra những loạ công rình kến rúc ầm hường, kém gá rị.

Ngô nhà Vệ Nam phả gắn vớ hên nhên, làm hế nào mô rường bên rong ngô nhà và hên nhên bên ngoà không cách bệ nhau mà lạ hòa hợp được vớ nhau. Bố cục không gan, hình hức kế cấu ngô nhà, những bức cửa, những chấn song, những lan can, những hàng hên, những má hắ, những bức ường hoa chắn nắng phả hể hện được đặc đểm khí hậu, hể hện được ính hâm nhập, ính hòa hợp gữa mô rường bên rong vớ hên nhên bên ngoà ngô nhà. Những ngô nhà rơ rụ, không cây cố vớ những mảnh ường lớn nặng nề hay những mảng cửa kính lớn lóa mắ của mộ số nhà máy hay rường học ở hủ đô hện nay đều xa lạ đố vớ xứ a”.

Vào những năm cuố hế kỷ 20, rong gớ văn nghệ Vệ Nam đã xảy ra nhều cuộc ranh luận sô nổ về bản sắc ân ộc. Kh ấy, các rào lưu nghệ huậ đương đạ phương Tây bắ đầu nảy nở như bèo Tây rên mặ ao. Có lẽ, sau hờ gan bị “gò bó” bở hện hực XHCN, Thá Bá Vân muốn cổ vũ cho ự o cá nhân nên đã đề xuấ mộ “uyên ngôn” mớ: “Cá ính khác bệ của ừng nghệ sĩ chính là bản sắc ân ộc. Không có cá ính rêng của ừng nghệ sĩ hì không có bản sắc ân ộc nó chung”. Ngược lạ, Quang Phòng co bản sắc ân ộc phả bắ nguồn ừ cuộc sống của nhân ân. Ông vế:

“Ngườ sáng ác rước hế yêu nghệ huậ vì nghệ huậ chứ không phả yêu mình qua nghệ huậ, vì nếu để cá ính ích kỷ nhỏ nhn này vào hì sẽ bị nhễm hó hếu anh, lập ị để lò đờ. Ngườ a không bắ đầu làm nghệ huậ bằng cách ự bểu hện mình mà ìm cách bểu hện chân lý rong cá đẹp của hên nhên, cuộc sống, và chỉ kh đó ngườ nghệ sĩ mớ hực sự bểu hện mình. Tách rờ cuộc sống, xã hộ, nghệ huậ không có cơ sở phá rển, đầu óc vô hình vô ảnh chỉ có hể snh ra hứ “cảm hứng” gả ạo mà Pushkn gọ là “cuồng hỉ”, hể hện những ham vọng bông lông vơ vẩn, chẳng bế là mình sẽ đ về đâu.

Bản sắc ân ộc là ện mạo, là ính cách rêng của mộ nền hộ họa hống nhấ rong cùng mộ rường phá, êu bểu cho mộ quốc ga. Nền hộ họa ấy không hể gống hay bắ chước bấ cứ mộ nền hộ họa nào khác rên hế gớ.”

4. Mộ câu hỏ đặ ra là: Tạ sao bản sắc ân ộc lạ rở hành mộ vấn đề xuyên suố và quan rọng hàng đầu rong lịch sử nghệ huậ hện đạ Vệ Nam (hậm chí xa hơn nữa ừ hờ rung đạ)? – Chúng ô ạm đưa ra mấy cách lý gả hô hển hế này: