Viên phấn bắt đầu rơi xuống vì có một lực tác dụng vào quả nặng hướng xuống dưới. Lực đó có phương thẳng đứng chiều hướng xuống dưới. ⇒ Lò xo bị dãn dài ra đã tác dụng vào quả nặng một lực kéo lên phía trên. Thế mà quả nặng vẫn đứng yên. Vậy phải có một lực nữa tác dụng vào quả nặng hướng xuống phía dưới để cân bằng với lực của lò xo. Lực này do Trái Đất tác dụng lên quả nặng. - Khi viên phấn được buông ra, nó bắt đầu rơi xuống.
- Chuyển động của nó đã bị biến đổi. Vậy phải có một lực hút viên phấn xuống phía dưới. Lực này do Trái Đất tác dụng lên viên phấn.
2.1.2. Rút ra kết luận:
- Trái đất tác dụng lực hút lên mọi vật lực này gọi là trọng lực.
- Trong đời sống hàng ngày, người ta còn gọi trọng lực tác dụng lên một vật là trọng lượng của vật.
2.2. Phương và chiều của trọng lực:
2.2.1. Phương và chiều của trọng lực:
- Thí nghiệm để xác định phương và chiều trọng lực :
- Khi quả nặng treo trên dây dọi đứng yên thì trọng lực tác dụng vào quả nặng đã cân bằng với lực kéo của sợi dây. Do đó, phương của trọng lực cũng là phương của dây dọi , tức là phương thẳng đứng
- Căn cứ vào hai thí nghiệm ở hình 8.1 và 8.2 ta có thể kết luận là chiều của trọng lực hướng từ trên xuống dưới.
2.2.2. Kết luận:
- Trọng lực có phương thẳng đứng và có chiều từ trên xuống dưới.
2.2.3. Đơn vị lực:
- Để đo độ mạnh (cường độ) của lực, hệ thống đơn vị đo lường hợp pháp của Việt Nam dùng đơn vị Niu tơn (Ký hiệu N).
- Trọng lượng của quả cân 100g được tính tròn là 1N.
- Trọng lượng của quả cân 1kg là 10N.
Bài tập minh họa
Bài 1:Chọn những từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống trong các câu sau: - trọng lực - lực kéo - cân bằng - biến dạng - Trái đất - dây gầu - Một gầu nước treo đứng yên ở đầu một sợi dây. Gầu nước chịu tác dụng của hai lực……….. Lực thứ nhất là ………. của dây gầu: lực thứ hai là ………. của gầu nước. Lực kéo do…..tác dụng vào gầu. Trọng lượng do ….. tác dụng vào gầu. (hình 8.1a)
- Một quả chanh nổi lơ lửng trong một cốc nước muối; lực đẩy của nước muối lên phía trên và ………. của quả chanh là hai lực ……….
- Khi ngồi trên yên xe máy thì lò xò giảm xóc bị nén lại, ….. của người và xe đã làm cho lò xo bị ……….
Hướng dẫn giải:
- cân bằng; lực kéo; trọng lực; dây gầu; Trái đất
- trọng lực; cân bằng
- trọng lực, biến dạng
- Một gầu nước treo đứng yên ở đầu một sợi dây. Gầu nước chịu tác dụng của hai lực cân bằng. Lực thứ nhất là lực kéo của dây gầu: lực thứ hai là trọng lực của gầu nước. Lực kéo do dây gầu tác dụng vào gầu. Trọng lượng do Trái đất tác dụng vào gầu. (hình 8.1a)
- Một quả chanh nổi lơ lửng trong một cốc nước muối; lực đẩy của nước muối lên phía trên và trọng lực của quả chanh là hai lực cân bằng.
- Khi ngồi trên yên xe máy thì lò xò giảm xóc bị nén lại, trọng lực của người và xe đã làm cho lò xo bị biến dạng.
Bài 2:Hãy mô tả hiện tượng thực tế, trong đó ta thấy trọng lượng của một vật bị cân bằng bởi một lực khác. Hướng dẫn giải:Ví dụ quyển sách nằm yên trên bàn. Trọng lực tác dụng lên quyển sách cân bằng với phản lực của mặt bàn tác dụng lên quyển sách. Phương pháp giải bài tập Vật lí 6 chương I: cơ học bao gồm tóm tắt các kiến thức cần nhớ, phân dạng bài tập và giải bài tập sách giáo khoa. Dưới đây là phương pháp giải bài tập Vật Lí 6 bài 8: Trọng lực-Đơn vị lực gồm các kiến thức và phương pháp giải bài tập sách giáo khoa. BÀI 8. TRỌNG LỰC – ĐƠN VỊ LỰC - LÝ THUYẾT TRỌNG TÂM
1. Trọng lực - Trái đất tác dụng lực hút lên mọi vật.
- Trọng lực là lực hút của Trái Đất tác dụng lên vật.
- Cường độ (độ lớn) của trọng lực tác dụng lên một vật là trọng lượng của vật đó.
2. Những đặc điểm của trọng lực + Trọng lực có: - Phương thẳng đứng.
- Chiều hướng từ trên xuống dưới (hướng vào tâm Trái Đất).
3. Đơn vị của trọng lực và trọng lượng của vật - Trong hệ thống đo lường hợp pháp của Việt Nam, đơn vị của trọng lực (đơn vị của lực) là Niu-tơn, kí hiệu là N.
- Trọng lượng (kí hiệu là P) của vật được gọi là cường độ của trọng lực tác dụng lên vật đó.
- Quả cân có khối lượng 100g (0,1 kg) thì trọng lượng của nó là 1 N. Vậy trọng lực tác dụng lên quả cân khối lượng 100 g có cường độ 1 N hay trọng lượng của quả cân đó là 1 N.
II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP Xác định phương và chiều của trọng lực Giả sử có một quả cân, ta có thể xác định phương và chiều của trọng lực tác dụng lên quả cân đó theo hai cách như sau: - Cách 1: Treo quả cân lên một sợi dây mềm (dây dọi), ta có phương của trọng lực trùng với phương của dây dọi (chính là phương thẳng đứng). Hai lực tác dụng lên vật khi đó là trọng lực và lực kéo của sợi dây. Hai lực đó cân bằng nhau, lực kéo có chiều từ dưới lên nên trọng lực có chiều từ trên xuống hướng về phía Trái Đất.
- Cách 2: Thả quả cân ở một độ cao nào đó, ta thấy quả cân rơi từ trên xuống theo phương thẳng đứng. Khi đó quả cân chỉ chịu tác dụng của trọng lực. Vậy trọng lực có phương thẳng đứng và có chiều từ trên xuống hướng về phía Trái Đất.
III. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA Câu hỏi C1 (trang 27 SGK Vật Lí 6): Treo một vật nặng vào một lò xo, ta thấy lò xo bị dãn ra (H.8.1) Lò xo tác dụng lực vào quả nặng không? Lực đó có phương và chiều như thế nào? Tại sao quả nặng vẫn đứng yên. Trả lời: Lò xo tác dụng vào quả nặng 1 lực kéo. Lực này có phương thẳng đứng và chiều ngược lại với chiều hướng vào Trái Đất. Quả nặng đứng yên vì lực kéo của lò xo tác dụng vào đã cân bằng với trọng lượng của vật. Câu hỏi C2 (trang 27 SGK Vật Lí 6): Cầm một viên phấn trên cao, rồi đột nhiên buông tay ra. Điều gì chứng tỏ có một lực tác dụng lên viên phấn? Lực đó có phương chiều như thế nào? Trả lời: Điều chứng tỏ có một lực tác dụng lên viên phấn làm viên phấn bị rơi thẳng đứng xuống đất. Lực đó có phương thẳng đứng và có chiều hướng từ trên xuống dưới về phía Trái Đất. Câu hỏi C3 (trang 28 SGK Vật Lí 6): Tìm từ thích hợp để điền vào chỗ trống trong các câu sau: - Lò xo bị dãn dài ra đã tác dụng vào quả nặng một lực kéo lên phía trên. Thế mà quả nặng vẫn đứng yên. Vậy phải có một lực nữa tác dụng vào quả nặng hướng xuống dưới để (1)…với lực của lò xo. Lực này do (2)…tác dụng lên quả nặng
- Khi viên phấn được buông ra, nó bắt đầu rơi xuống. Chuyển động của nó đã bị (3)… Vậy phải có một (4)…viên phấn xuống phía dưới. Lực này do (5) ….tác dụng lên viên phấn
lực hút
Trái Đất cân bằng biến đổi Trả lời: - Lò xo bị dãn dài ra đã tác dụng vào quả nặng một lực kéo lên phía trên. Thế mà quả nặng vẫn đứng yên. Vậy phải có một lực nữa tác dụng vào quả nặng hướng xuống dưới để (1)…với lực của lò xo. Lực này do (2) Trái Đất tác dụng lên quả nặng
- Khi viên phấn được buông ra, nó bắt đầu rơi xuống. Chuyển động của nó đã bị (3) Biến đổi. Vậy phải có một (4) lực hút viên phấn xuống phía dưới. Lực này do (5) Trái Đất tác dụng lên viên phấn(1) Cân bằng
Câu hỏi C4 (trang 28 SGK Vật Lí 6): Dùng từ thích hợp để điền vào chỗ trống trong các câu sau: - a) Khi quả nặng treo trên dây dọi đứng yên thì trọng lượng của quả nặng đã (1)…. với lực kéo của sợi dây. Do đó, phương của trọng lực cũng chính là phương của (2)…tức là phương (3)……
- Căn cứ vào hai thí nghiệm ở hình 8.1 và 8.2 (SGK) ta có thể kết luận là chiều của trọng lực hướng (4) từ trên xuống
| 
