Mạch điện tử có ở đâu

Mạch điện tử là gì? Các sơ đồ mạch điện tử cơ bản

Đánh giá bài viết

Mạch điện tử là gì? Các sơ đồ mạch điện tử ra sao? là câu hỏi mà nhiều người “ngoại đạo” vẫn thường hay hỏi. Để làm rõ những vấn đề này cũng như để hiểu hơn về mạch điện tử, chúng ta hãy cùng nhau khám phá bài viết dưới đây.

Mạch điện tử là gì?

Khi tiến hành sửa chữa tivi, máy tính, các thiết bị điện tử nói chung,… chúng ta dễ dàng bắt gặp các bảng mạch điện tử được kết nối rất tỉ mỉ bởi nhiều linh phụ kiện khác nhau.

Mạch điện tử được định nghĩa chính là những mạch điện bao gồm nhiều linh kiện điện tử riêng lẻ như điện trở, tụ điện, bóng bán dẫn, cuộn cảm, điot, vi mạch,… được nối với nhau bằng các vệt dẫn hoặc dây dẫn để dẫn dòng điện.

Hay đơn giản hơn chúng ta có thể hiểu, mạch điện tử là mạch mắc phối hợp giữa các linh kiện điện tử với các bộ phận nguồn, dây dẫn để đảm nhận một chức năng nào đó.

Ngày nay, quá trình thiết kế, chế tạo một mạch điện tử đã trở nên đơn giản hơn nhiều nhờ trình độ khoa học kỹ thuật phát triển. Các mạch này sẽ được thiết kế trên máy tính với những phần mềm chuyên dụng như Altium, Orcad, Fritzing,… Cách chế tạo cũng đơn giản hơn nhờ công nghệ in quang học trên bảng mạch in (PCB) và tiến hành hàn các linh kiện này vào và kết quả thu về là mạch thành phẩm.

Các sơ đồ mạch điện tử cơ bản

Hiện nay có hai cách phân loại mạch điện tử cơ bản. Nhờ đó mà chúng ta có nhiều loại mạch điện tử.

Phân loại mạch điện tử theo phương thức gia công, xử lý tín hiệu

Theo cách phân loại này chúng ta sẽ có hai loại mạch điện tử cơ bản đó là:

Mạch điện tử tương tự (Analog): Đây là loại mạch điện tử chuyên xử lý các tín hiệu có giá trị biến đổi liên tục theo thời gian hay các tín hiệu tương tự. 

Mạch điện tử kỹ thuật số (Digital): Hay còn được gọi là điện tử số là một mạch điện tử có tín hiệu biến đổi rời rạc, không liên tục. Mạch điện tử kỹ thuật số được biểu diễn bởi hai mức tín hiệu là “0” và “1”. Mức tín hiệu 0 là mức thấp có điện áp nhỏ hơn hoặc bằng 0V. Mức tín hiệu 1 là mức cao với điện áp có giá trị lớn hơn 0V. Đặc biệt trong miền boolean mạch điện tử này sẽ được biểu diễn bởi hai giá trị “true” và “false”.

Phân loại mạch điện tử theo chức năng và nhiệm vụ

Với tiêu chí này thì chúng ta có tới 4 loại mạch điện tử khác nhau.

Mạch khuếch đại: Hay còn được gọi là bộ khuếch đại, là loại mạch điện tử dùng một lượng công suất nhỏ ở đầu vào để điều khiển một luồng công suất lớn tại đầu ra. Chúng ta thường bắt gặp mạch khuếch đại tại hầu hết các thiết bị điện tử như khuếch đại tín hiệu video trong tivi màu, khuếch đại âm tần trong âm ly, cassete,…

Trong mạch điện tử khuếch đại lại có tới 3 loại mạch khác nhau đó là:

  • Khuếch đại về điện áp: Đây là loại mạch mà khi ta đưa một tín hiệu có biên độ nhỏ vào thì kết quả của đầu ra sẽ thu được một tín hiệu có biên độ lớn hơn nhiều lần.
  • Mạch khuếch đại về dòng điện: Là mạch mà khi ta đưa một tín hiệu có cường độ yếu vào thì đầu ra sẽ thu được một tín hiệu có cường độ dòng điện mạnh hơn nhiều lần.
  • Mạch điện tử khuếch đại công suất: Là loại mạch mà khi ta đưa một tín hiệu có công suất yếu vào thì tín hiệu đầu ra sẽ có công suất mạnh hơn nhiều lần. Mạch này là sự kết hợp của cả hai loại mạch trên.

Mạch dao động tạo sóng hình sin: Loại mạch điện tử này có khả năng tạo ra tín hiệu sin chuẩn về tần số và biên độ. Mạch này thường được dùng làm nguồn tín hiệu để phục vụ việc kiểm tra đặc tính của các linh kiện, các thiết bị điện tử và các mạch khuếch đại.

Ngoài ra, trong thu phát sóng vô tuyến, tín hiệu hình sin còn được dùng làm sóng điều chế, sóng mang,…

Mạch tạo xung: Đây là loại mạch điện tử có khả năng biến đổi năng lượng của dòng điện một chiều thành năng lượng điện có tần số và xung theo yêu cầu.

Mạch nguồn chỉnh lưu, mạch lọc và mạch nổ áp: Mạch chỉnh lưu chính là loại mạch dùng để biến đổi dòng điện xoay chiều thành dòng điện một chiều. Trong mạch chỉnh lưu lại gồm hai loại là mạch chỉnh lưu nửa chu kỳ và toàn chu kỳ.

>>Tham khảo thêm: Dòng điện là gì? ứng dụng của dòng điện trong đời sống

Đến đây hẳn quý vị đã có câu trả lời cho câu hỏi ở phía đầu bài. Những thông tin trong bài viết này hy vọng sẽ hữu ích đối với quý vị.

Trong lĩnh vực điện, mạch điện giữ một vai trò hết sức quan trọng. Nhưng khi được hỏi mạch điện là gì không phải ai cũng giải đáp được. Để giúp các bạn có thể hiểu rõ hơn về mạch điện, trong bài viết dưới đây chúng tôi sẽ chia sẻ với các bạn thông tin chi tiết về mạch điện.

Mạch điện là khái niệm được dùng để chỉ một tập hợp các linh kiện hoặc phần tử điện tử được lắp đặt và kết nối thông qua dây dẫn (hay còn được gọi là phần tử dẫn). Vòng kín được tạo ra bởi những thiết bị sử dụng nguồn điện, trong vòng kín này, dòng điện có thể di chuyển qua một mạng điện hoặc một thiết bị để thực hiện chức năng nhất định.

Mạch điện tử có ở đâu
Sơ đồ mạch điện

Hiện nay mạch điện được chia làm ba loại chính đó là mạch điện tử, mạch truyền dẫn năng lượng, mạch điện công nghiệp. Cụ thể như sau:

  • Mạch điện tử: Mạch điện tử là một mạch điện được lắp đặt bên trong các thiết bị điện tử. Nó chứa nhiều các linh kiện và phần tử điện tử. Mạch điện điện tử được chia làm hai dạng đó là dạng thuần túy và dạng lai. Mạch điện tử thuần túy thường được sử dụng trong các thiết bị như tivi, máy tính, máy giặt,… Mạch điện dạng lai thường được sử dụng cho ô tô, lò vi sóng…
  • Mạch điện truyền dẫn năng lượng: Đây là loại mạch điện được đề cập rất ít trong thực tế. Nó là một thành phần nằm trong mạng lưới điện quốc gia với nhiệm vụ dẫn truyền năng lượng theo một nhánh nào đó.
Mạch điện tử có ở đâu
Mạch điện truyền dẫn năng lượng
  • Mạch điện công nghiệp: Đây là loại mạch được sử dụng trong các thiết bị tại các nhà máy, nhà xưởng, cầu đường, tàu bè… Mạch điện công nghiệp có nhiệm vụ truyền năng lượng tới các thiết bị cần nguồn điện để hoạt động như: Motor, các thiết bị máy móc, hệ thống đèn chiếu sáng,… Đồng thời có thể có thêm mạch tín hiệu giữ nhiệm vụ đóng cắt việc cung cấp năng lượng cho các thiết bị.
Mạch điện tử có ở đâu
Sơ đồ mạch điện công nghiệp

Ngoài cách phân loại trên đây người ta còn phân chia mạch điện theo nhiều cách khác nhau như: 

  • Phân chia theo loại dòng điện: Khi phân chia theo dòng điện chúng ta có mạch điện 1 chiều và mạch điện xoay chiều. 
  • Phân chia theo đặc tính của các thông số: Chúng ta có mạch điện tuyến tính và mạch điện phi tính.
  • Phân chia theo quá trình năng lượng: Khi phân chia theo quá trình năng lượng chúng ta có mạch điện là việc theo chế độ xác lập và mạch điện làm việc theo chế độ quá độ.

>>> Tìm hiểu thêm: dòng diện trong kim loại là gì?

Trong một mạch điện sẽ bao gồm nhiều các thông số khác nhau như nguồn điện, điện áp, điện trở, điện cảm, điện dung… Để các bạn hiểu rõ hơn dưới đây chúng tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về những đại lượng này.

Điện trở đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình tiêu thụ năng lượng điện. Nó đảm nhận nhiệm vụ biến đổi điện năng sang các dạng năng lượng khác như nhiệt năng, cơ năng, quang năng. Thông số điện trở trong mạch điện được tính bằng W và có công thức tính công suất điện trở tiêu thụ là p = R.i.2

Mối quan hệ giữa dòng điện và điện áp trên điện trở được thể hiện qua công thức: uR = R.i

Nguồn điện áp đóng vai trò là tạo nên và duy trì điện áp tại hai cực của nguồn. Điện áp là khái niệm được dùng để chỉ sự khác biệt về điện tích giữa hai điểm xác định. Nếu hai điểm có sự chênh lệch về điện tích càng lớn thì chúng hút nhau càng mạnh.

Nguồn dòng điện hay còn được gọi là nguồn điện có nhiệm vụ cung cấp và duy trì một dòng điện cho mạch ngoài của nguồn điện.

Mạch điện tử có ở đâu
Nguồn dòng điện

Điện cảm hay còn được gọi là hiện tượng tự cảm. Điện cảm được sinh ra từ cuộn cảm (cuộn dây), khi có một dòng điện i chạy bên trong cuộn dây, các vòng quấn của dây sẽ sinh ra từ thông. Đơn vị của điện cảm là Henry và được ký hiệu là H.

Mạch điện tử có ở đâu
Cuộn cảm

Trong trường hợp dòng điện i xảy ra hiện tượng biến thiên thì từ thông lúc này cũng biến thiên.

Dòng điện bên trong mạch điện là khái niệm chỉ dòng chuyển động có hướng của các hạt điện tích. Tại các mạch điện, dòng điện được tạo ra do các electron chuyển dịch dọc theo dây dẫn điện.

Chiều dịch chuyển của dòng điện được quy ước là chiều chuyển động của điện tích dương.

>>> Tìm hiểu: dòng điện là gì, dòng điện có tác dụng gì

Điện tích q sẽ tích lũy trên tụ điện khi đặt điện áp Uc lên hai đầu của tụ điện. Nếu trong trường hợp điện áp biến thiên sẽ có dòng điện chuyển dịch qua tụ điện.

Như vậy, điện dung C là đại diện cho đặc trưng tích lũy năng lượng của điện trường (phóng thích điện năng) bên trong tụ điện. Đơn vị của điện dung là Flara và được ký hiệu là Fl.

Trên đây là toàn bộ những thông tin tổng quan về mạch điện chúng tôi muốn chia sẻ với các bạn. Hy vọng qua bài viết các bạn đã biết được mạch điện là gì cũng như các đại lượng có trong mạch điện. Chúng tôi đã có những bài viết chia sẻ chuyên sâu về từng đại lượng bên trong mạch điện, các bạn có thể tìm đọc để hiểu rõ hơn về chúng nhé!

Xem thêm bài viết khác: