Nguyên nhân quai bị

Quai bị là bệnh mà chúng ta chỉ có thể bị mắc một lần trong đời, nhưng không phải vì vậy mà ta chủ quan vì bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Hãy cùng Nhà thuốc An Khang tìm hiểu thêm thông tin về quai bị qua bài viết sau đây.

1Quai bị là gì?

Quai bị - tên tiếng Anh: mumps - còn có những tên gọi khác như viêm tuyến nước bọt mang tai, viêm tuyến nước bọt mang tai do virus quai bị, má chàm bàm. Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus Paramyxo gây ra làm sưng tuyến nước bọt và gây đau nhức.

Thời gian từ lúc bạn nhiễm phải virus và bị bệnh thường kéo dài từ 12 đến 24 ngày.

Nguyên nhân quai bị

Quai bị là căn bệnh có thể lây nhiễm do virus gây ra

2Quai bị có nguy hiểm không?

Virus gây quai bị có khả năng ảnh hưởng đến tinh hoàn, tuyến tụy, màng não, buồng trứng và não.

Đây là bệnh khá phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là từ 6 - 10 tuổi và đôi khi có những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời như viêm tinh hoàn, viêm màng não, viêm tụy, mất thính giác.

Nguyên nhân quai bị

Viêm tinh hoàn là một trong những biến chứng quan trọng của quai bị vì có thể gây vô sinh

3Nguyên nhân mắc bệnh quai bị

Bệnh quai bị có nguồn lây lan là người mắc bệnh truyền cho người lành chưa có kháng thể chống lại virus quai bị.

Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói, các giọt nước chứa virus từ người bệnh phát tán trong không khí được người lành hít phải, virus theo đó xâm nhập vào cơ thể hoặc do người bình thường tiếp xúc với đồ vật đã bị nhiễm virus từ người mang bệnh.

Bệnh quai bị là bệnh lây truyền, chủ yếu qua đường hô hấp thông qua các giọt nước bọt, các chất tiết mũi họng của người bệnh.

Người bị bệnh quai bị có thể lây bệnh cho người khác 1 tuần trước khi sưng tuyến mang tai và kéo dài 2 tuần sau đó. Thời gian lây bệnh mạnh nhất vào khoảng 2 ngày trước khi viêm tuyến mang tai xuất hiện.

Nguyên nhân quai bị

Virus Mumps là tác nhân gây bệnh quai bị

4Triệu chứng bệnh quai bị

Ở giai đoạn đầu, bệnh nhân thường có những triệu chứng của sốt nhẹ khoảng 39°C. Sau đó khoảng 2 tuần, tuyến nước bọt sẽ bắt đầu sưng lên kéo dài từ 1 - 3 ngày.

Vào thời điểm đó, má của người bệnh sẽ sưng lên và mang lại cảm giác cực kỳ đau đớn, khó chịu khi nuốt nước bọt, ăn uống hay nói chuyện.

Tùy vào mỗi người, có thể bạn sẽ không gặp những triệu chứng trên vì vậy nếu nghi ngờ mình mắc bệnh quai bị, bạn có thể thăm khám bác sĩ để kịp thời phát hiện bệnh.

Nguyên nhân quai bị

Các triệu chứng của quai bị là khá đặc trưng, có thể dễ dàng nhận biết

5Đối tượng có nguy cơ mắc quai bị

Quai bị thường có nguy cơ lây nhiễm cao ở trẻ em, thanh thiếu niên và cả người lớn cũng có nguy cơ mắc phải, bệnh có thể lây lan mạnh ở các nơi tập trung đông người. Nam giới thường có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn nữ.

Người có hệ miễn dịch yếu cũng có khả năng mắc bệnh khá cao.

Nguyên nhân quai bị

Trẻ em và thanh thiếu niên là đối tượng dễ bị lây nhiễm quai bị

[dropcap]6/dropcap]Các biến chứng của quai bị

Quai bị là căn bệnh mà chúng ta chỉ có thể mắc 1 lần duy nhất trong đời, sau đó cơ thể sẽ tồn tại các kháng thể ngăn ngừa virus lây nhiễm. Tuy vậy, quai bị có thể dẫn tới những biến chứng vô cùng nguy hiểm cho người bệnh nếu không được điều trị kịp thời.

  • Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn ở nam giới: Tỷ lệ mắc biến chứng này ở nam giới sau tuổi dậy thì có thể đạt từ 20 - 35%, gây ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng sinh sản nam giới và có thể dẫn đến vô sinh.
  • Viêm buồng trứng ở nữ: Phụ nữ sau tuổi dậy thì có tỷ lệ mắc biến chứng này khoảng 7% nếu bị quai bị.
  • Biến chứng ở phụ nữ mang thai: Nếu thai phụ mắc bệnh ở 3 tháng đầu thai kỳ sẽ có khả năng sảy thai hoặc thai nhi bị dị dạng, còn ở 3 tháng cuối thai kỳ thì có thể dẫn đến sinh non hoặc thai chết lưu.
  • Tổn thương thần kinh: Tỷ lệ dẫn đến viêm não khoảng 0,5% và bệnh nhân có thể có một số biểu hiện như thay đổi tính tình, bứt rứt, khó chịu, rối loạn thị giác,... dẫn đến suy giảm chức năng thị lực, thính lực,...
  • Ngoài ra, virus còn lây lan và gây ra một số biến chứng liên quan đến các cơ quan khác như viêm tụy, viêm tuyến giáp, viêm cơ tim,...

Những biến chứng này thường sẽ trầm trọng và nặng nề hơn ở người lớn.

Nguyên nhân quai bị

Các biến chứng của quai bị ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe và đời sống người bệnh

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Khi bạn xuất hiện các triệu chứng điển hình của quai bị như nóng sốt, đau mỏi, chán ăn,... và đặc biệt có kèm sưng tuyến nước bọt thì bạn cần đến cơ sở y tế để thăm khám bác sĩ ngay để có phương pháp điều trị phù hợp và kịp thời.

Tuy nhiên, nếu bạn thấy xuất hiện các biểu hiện nguy hiểm khác như viêm tinh hoàn, vùng bìu đau, sưng to hay dày lên bất thường thì có thể tình trạng bệnh đã chuyển nặng và bạn cần gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.

Nguyên nhân quai bị

Hãy đi thăm khám bác sĩ ngay khi bạn thấy bìu có biểu hiện bất thường

Chẩn đoán quai bị

Việc chẩn đoán bệnh quai bị, bác sĩ sẽ thường sẽ chẩn đoán dựa trên các triệu chứng mà bạn mắc phải. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ cần bạn cung cấp thêm những thông tin cá nhân hay về môi trường sống để đánh giá dịch tễ.

Những triệu chứng lâm sàng của bệnh quai bị khá điển hình nên những xét nghiệm của quai bị thường không có quá nhiều giá trị trong việc chẩn đoán mà sẽ được dùng trong những trường hợp thực sự cần thiết hoặc nghiên cứu nhiều hơn.

Một số phương pháp xét nghiệm chẩn đoán quai bị thường được sử dụng là:

  • Xét nghiệm kháng thể:
    • Kháng thể IgM: Kháng thể này xuất hiện đầu tiên khi cơ thể nhiễm phải virus. Nếu kháng thể này xuất hiện ở những người chưa tiêm chủng thì có khả năng người đó đã lây nhiễm virus.
    • Kháng thể IgG: Kháng thể này xuất hiện muộn hơn nhưng có hiệu quả chống lại virus cao hơn. Nếu kháng thể này xuất hiện ở người đã tiêm phòng và/hoặc chưa bị bệnh thì người này đã có khả năng miễn dịch với quai bị.
  • Xét nghiệm nuôi cấy virus.
  • Xét nghiệm vật liệu di truyền của virus (RT - PCR).
  • Xét nghiệm công thức máu:
    • Cố định bổ thể (CI).
    • Trung hòa đám hoại tử (NT).
    • Miễn dịch gắn men có khả năng phát hiện kháng thể quai bị trong máu hoặc dịch não tủy (ELISA).
    • Miễn dịch huỳnh quang gián tiếp có khả năng phát hiện kháng nguyên và kháng thể đặc hiệu (IFA).

Nguyên nhân quai bị

Xét nghiệm tìm kháng thể là một phương pháp giúp xác định bạn có mắc quai bị hay không

Một số bệnh viện uy tín

  • Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh, Bệnh viện Hùng Vương, Bênh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115,...
  • Tại Tp Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương quân đội 108, Bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec Times City, Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội,...

[dropcap]8/dropcap]Các phương pháp điều trị quai bị

Mục đích điều trị: giảm triệu chứng do bệnh gây ra.

Các cách điều trị có thể bao gồm:

  • Dùng túi chườm (nóng hoặc đá).
  • Thuốc giảm đau: Paracetamol, NSAIDs.
  • Điều trị đối với thể bệnh viêm tuyến nước bọt đơn thuần, cần vệ sinh họng, miệng, đánh răng sau khi ăn, trước và sau khi ngủ dậy. Có thể súc họng, miệng bằng các dung dịch sát khuẩn nhẹ có bán tại các quầy thuốc (như axit Boric 5%, nước muối sinh lý).
  • Kết hợp thuốc hạ sốt, giảm đau, kháng viêm, có thể dùng thêm vitamin.
  • Người bệnh phải có thời gian nghỉ ngơi đầy đủ, tránh làm việc nặng, hạn chế tối đa việc tiếp xúc với những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh quai bị cao, đặc biệt là tuổi thanh thiếu niên ít nhất 10 ngày.
  • Việc đeo khẩu trang để ngăn chặn lây lan và tránh tiếp xúc với người khác cũng là điều cần thiết.
  • Điều trị đối với thể bệnh quai bị có viêm tinh hoàn, khi tinh hoàn vẫn còn viêm, sưng, đỏ, đau, bệnh nhân cần tĩnh dưỡng, nghỉ ngơi trên giường.

Ở thể bệnh này, bệnh nhân nên đến bác sĩ, đặc biệt là bác sĩ chuyên khoa, để được tư vấn cụ thể, hướng dẫn đúng cách trong việc điều trị nhằm tránh nguy cơ xảy ra biến chứng nặng nề hơn.

Việc vào bệnh viện để được khám và theo dõi điều trị đối với thể bệnh quai bị có viêm tụy, viêm não, màng não là rất quan trọng và cần thiết để giảm thiểu tối đa mức độ trầm trọng của bệnh, đồng thời cần sử dụng các thuốc hỗ trợ điều trị các biến chứng.

Nguyên nhân quai bị

Thuốc giảm đau là liệu pháp cần thiết đối với bệnh nhân quai bị

9Chăm sóc người bệnh quai bị

Bạn cần lưu ý những việc sau đây để có thể chăm sóc bản thân hoặc người thân của mình khi mắc quai bị:

  • Bệnh nhân cần nghỉ ngơi đầy đủ và tránh vận động mạnh.
  • Uống nhiều nước, tránh các loại nước có vị chua có thể kích thích tuyến nước bọt và có thể làm cho tình trạng bệnh xấu đi.
  • Bạn có thể chườm lạnh, việc này có thể giúp dịu cơn đau.
  • Chườm ấm và dùng thêm thuốc Paracetamol để hạ sốt.
  • Súc nước muối sinh lý, nước muối ấm hay nước súc miệng thường xuyên để vệ sinh vòm họng.
  • Nên ăn thức ăn mềm hoặc lỏng, chia nhỏ các bữa ăn trong ngày và cần tránh những loại thức ăn làm từ nếp và thịt gà. Ngoài ra, người bệnh cần bổ sung thêm những loại rau xanh, dưa đỏ.
  • Vệ sinh môi trường sống, làm thông thoáng nhà ở, tận dụng ánh sáng mặt trời.
  • Việc mặc quần lót vừa kích cỡ, sạch sẽ cần được chú trọng để treo nhẹ tinh hoàn lên và tránh cho tinh hoàn bị nhiễm trùng.

Nguyên nhân quai bị

Việc súc miệng bằng nước muối thường xuyên giúp bệnh mau khỏi hơn

[dropcap]10/dropcap]Cách phòng tránh quai bị

Hiện nay có thể chủ động phòng ngừa quai bị bằng cách tiêm chủng vắc - xin MMR (sởi, quai bị, Rubella). Tuy nhiên vắc xin này là virus sống, nên trong các trường hợp cơ thể suy giảm miễn dịch thì không được tiêm vắc xin này, cụ thể: mắc bệnh bạch cầu, u lympho ác tính, đang dùng thuốc Corticoid toàn thân liều kéo dài, dùng thuốc chữa ung thư, độc tế bào, xạ trị điều trị ung thư, phụ nữ mang thai,…

Lưu ý, phụ nữ đã tiêm vắc xin quai bị cần áp dụng biện pháp tránh thai ít nhất 28 ngày sau khi tiêm vắc xin.

Người bình thường cần tránh tiếp xúc với người mắc bệnh này, hoặc khi buộc phải tiếp xúc thì cần mang khẩu trang.

Phòng ngừa quai bị cần chú ý vệ sinh cá nhân, nhà cửa, bảo đảm môi trường sống xung quanh sạch sẽ trong lành, hạn chế tối đa các nguyên nhân mang bệnh:

  • Sử dụng dụng cụ hằng ngày (ăn uống, quần áo) riêng.
  • Thường xuyên lau sạch sàn nhà, bàn ghế, đồ chơi của trẻ em.
  • Rửa tay đúng cách bằng xà bông nhiều lần, đặc biệt là sau khi vệ sinh và trước khi ăn.
  • Chú ý khi ho hay hắt hơi cần che miệng và quay về hướng không người, sau khi ho hay hắt hơi đều phải rửa tay ngay bằng xà phòng.

Nguyên nhân quai bị

Tiêm phòng vắc xin là cách phòng ngừa quai bị hiệu quả nhất

Xem thêm:

  • Trẻ bị quai bị nên kiêng những gì?
  • Quai bị kiêng gì? Các thực phẩm không nên ăn khi bị quai bị
  • Dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa vi khuẩn ăn thịt người

Bệnh quai bị xuất hiện chỉ 1 lần trong đời nhưng có thể gây ra vô sinh, tước đi quyền làm cha, làm mẹ của nhiều người. Do đó, cần phòng ngừa và tiêm phòng vắc xin quai bị để chủ động ngăn ngừa căn bệnh này. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và nếu thấy hay hãy chia sẻ những điều này cho người thân của mình bạn nhé.

Nguồn: VNCDC, VNVC.

Hơn 5 năm trước 453

Nguyên nhân quai bị
2

Nguyên nhân quai bị
Bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh Duy Bệnh viện Bệnh nhiệt đới

Từ khoá: bệnh quai bị là gì , ngừa bệnh quai bị , bệnh quai bị có nguy hiểm không , quai bị , bệnh quai bị

Bệnh quai bị có dấu hiệu gì?

Triệu chứng bệnh quai bị Chán ăn. Đau đầu. Sau khi sốt 1-3 ngày; tuyến nước bọt đau nhức, sưng to, có thể sưng ở một hoặc cả hai bên, khiến khuôn mặt bệnh nhân bị biến dạng, khó nhai, khó nuốt. Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh quai bị.

Tai sao lại bị bệnh quai bị?

Ngoài đường hô hấp, quai bị còn lây qua giọt nước bọt của bệnh nhân bắn ra khi hắt hơi, nói chuyện, ho; hoặc lây qua đường ăn uống. Mặc dù virus quai bị có khả năng tồn tại trong nước tiểu 2 - 3 tuần nhưng đến nay vẫn chưa xác định được khả năng lây qua đường phân và nước tiểu của bệnh lý này.

Quai bị là gì có nguy hiểm không?

Quai bị là bệnh truyền nhiễm do virus quai bị gây nên, triệu chứng điển hình của bệnh sưng đau tuyến mang tai. Trẻ em, thanh thiếu niên đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao. Không giống cảm cúm, người sau khi bị bệnh quai bị thường miễn dịch trọn đời và hiếm khi bị tái nhiễm quai bị lần thứ hai.

Làm thế não đề hết quai bị?

Bệnh nhân mắc quai bị cần uống nhiều nước vì những cơn sốt cao làm mất nước, mất chất điện giải trong cơ thể, tốt nhất là nên uống dung dịch oresol. Ngoài ra cần nghỉ ngơi tại giường, tránh tiếp xúc với mọi người tránh nguy cơ lây nhiễm.