Từ điển phổ thông cầm, giữ, nắm Từ điển trích dẫn 1. (Động) Cầm, nắm. ◎Như: “trì thương” 持槍 cầm giáo, “trì bút” 持筆 cầm bút. 2. (Động) Giữ gìn. ◎Như: “bảo trì” 保持 giữ gìn, “kiên trì” 堅持 giữ vững. 3. (Động) Chống giữ, đối kháng. ◎Như: “cương trì” 僵持 chống giữ vững vàng, “tương trì bất hạ” 相持不下 chống nhau nghiêng ngửa (sức ngang nhau). 4. (Động) Tì, chống. ◇Trang Tử 莊子: “Tả thủ cứ tất, hữu thủ trì di dĩ thính” 左手據膝, 右手持頤以聽 (Ngư phủ 漁父) Tay trái vịn đầu gối, tay phải tì má để nghe. 5. (Động) Giúp đỡ, phù trợ. ◎Như: “tương hỗ phù trì” 相互扶持 trợ giúp lẫn nhau. 6. (Động) Cai quản, lo liệu. ◎Như: “chủ trì” 主持 quản lí, “thao trì gia vụ” 操持家務 lo liệu việc nhà. Từ điển Thiều Chửu ① Cầm, giữ, như trì tiết 持節 giữ tiết, thao trì 操持 giữ gìn, chủ trì 主持 chủ trương công cuộc gì. Ta gọi vị sư coi cả của chùa là trụ trì 住持 cũng là do nghĩa ấy cả. Phàm nói về chữ trì đều có ý chỉ về sự giữ chắc không rời cả. Như bảo trì 保持 giữ giàng, bả trì 把持 cầm giữ lấy, hiệp trì 挾持 cậy thế bắt buộc người phải theo mình, căng trì 矜持 cố đánh đổ cái tính xấu mà giữ lấy cái hay, bất tự trì 不自持 không có định kiến gì, phù trì 扶持 nâng đỡ, duy trì 維持 gìn giữ, chi trì 支持 chống chỏi, v.v. Hai bên ngang sức chống nhau gọi là tương trì bất hạ 相持不下. Từ điển Trần Văn Chánh ① Cầm: 持筆 Cầm bút; ② Giữ, giữ lấy: 保持 Giữ lấy; ③ Trông nom, trông coi, quản: 持家 Lo liệu việc nhà; 主持 Chủ trì; ④ Chống đối: 相持階段 Giai đoạn cầm cự. Từ điển Nguyễn Quốc Hùng Nắm giữ. Xem Trì giới — Giúp đỡ. Td: Phù trì. Tự hình 4 Chữ gần giống 2 Từ ghép 27 Một số bài thơ có sử dụng
Từ điển phổ thông cái ao Từ điển trích dẫn 1. (Danh) Ao, hồ. ◎Như: “ngư trì” 魚池 ao cá, “du vịnh trì” 游泳池 hồ bơi. 2. (Danh) Hào, cái sông đào quanh thành để giữ thành (thời xưa). ◎Như: “thành trì” 城池 thành và hào nước ở bên ngoài để che chở. ◇Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: “Ngô dục khởi binh dữ Lưu Bị, Gia Cát Lượng cộng quyết thư hùng, phục đoạt thành trì” 吾欲起兵與劉備, 諸葛亮共決雌雄, 復奪城池 (Đệ ngũ thập nhị hồi) Ta muốn cất quân quyết một trận sống mái với Lưu Bị và Gia Cát Lượng để đoạt lại thành trì. 3. (Danh) Chỗ bằng phẳng và thấp, sàn. ◎Như: “vũ trì” 舞池 sàn nhảy (khiêu vũ). 4. (Danh) Họ “Trì”. Từ điển Thiều Chửu ① Thành trì, cái sông đào quanh thành để giữ thành. Từ điển Trần Văn Chánh ① Đầm, ao, bể (nhân tạo): 養魚池 Ao nuôi cá; 游泳池 Bể bơi, bể lội; ② Hồ: 滇池 Hồ Điền (ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc); 蓄水池 Hồ chứa nước; ③ Rãnh, hào (đào xung quanh thành). Từ điển Nguyễn Quốc Hùng Cái ao — Rãnh nước sâu ở vòng ngoài chân thành, để ngăn giặc. Td: Thành trì. Tự hình 6 Dị thể 1 Từ ghép 16 Một số bài thơ có sử dụng
Từ điển trích dẫn 1. (Danh) Sông “Trì” 泜, phát nguyên từ tỉnh Hà Nam 河南, chảy vào sông Nhữ 汝. Từ điển Nguyễn Quốc Hùng Tên sông, tức Trì thuỷ, thuộc tỉnh Hà Nam. Tự hình 1 Chữ gần giống 4
Từ điển phổ thông cái sáo 8 lỗi Từ điển trích dẫn 1. Cũng như chữ “trì” 篪. Từ điển Thiều Chửu ① Cũng như chữ trì 篪. Từ điển Trần Văn Chánh Như 篪. Từ điển Nguyễn Quốc Hùng Ống sáo làm bằng trúc. Tự hình 1 Dị thể 1
Từ điển phổ thông (tên đất) Từ điển trích dẫn 1. (Danh) “Trì bình” 茌平 tên huyện ở tỉnh Sơn Đông. Từ điển Thiều Chửu ① Trì bình 茌平 huyện Trì Bình. Từ điển Trần Văn Chánh 【茌平】Trì Bình [Chípíng] Tên huyện. Tự hình 2
Từ điển Nguyễn Quốc Hùng Đần độn, ăn nói chậm chạp. Tự hình 1 Dị thể 1
Từ điển trích dẫn 1. (Động) Ngã, té. 2. (Tính) Chập chững (dáng đi của đứa bé). 3. Một âm là “trì”. (Phó) § Xưa dùng như “trì” 踟. Từ điển Nguyễn Quốc Hùng Thong thả. Thủng thẳng. Tự hình 1 Dị thể 2 Chữ gần giống 3
Từ điển trích dẫn 1. (Động) Đá. ◇Trang Tử 莊子: “Nộ tắc phân bối tương đệ” 怒則分背相踶 (Mã đề 馬蹄) Giận thì quay lưng đá nhau. 2. (Động) Giẫm, đạp. ◇Lục Quy Mông 陸龜蒙: “Phong trá diệp nhi tiên tận, Oanh đệ chi nhi dị lạc” 蜂咋葉而先盡, 鶯踶枝而易落 (Thải dược phú 采藥賦) Ong cắn lá mà chết trước, Chim oanh đạp cành nên dễ rớt. 3. Một âm là “trĩ”. (Tính) Hết lòng hết sức, gắng gỏi. ◇Trang Tử 莊子: “Biệt tiết vị nhân, trĩ kì vị nghĩa” 蹩躠為仁, 踶跂為義 (Mã đề 馬蹄) Tận tâm tận lực vì đức nhân, hết lòng hết sức vì việc nghĩa. 4. Một âm là “trì”. (Động) Chạy nhanh. § Thông “trì” 馳. ◇Hán Thư 後漢書: “Bôn trì nhi trí thiên lí” 奔踶而致千里 (Vũ Đế kỉ 武帝紀) Giong ruổi mà đi hàng nghìn dặm. Tự hình 1 Dị thể 2 Chữ gần giống 1 Một số bài thơ có sử dụng • Vãn đầu ngoạ Phật tự túc - 晚投卧佛寺宿 (Điền Văn)
Từ điển phổ thông 1. trì hoãn Từ điển trích dẫn 1. Giản thể của chữ 遲. Từ điển Trần Văn Chánh ① Chậm: 遲緩 Chậm chạp; 最遲在十二點以前，我到你家 Chậm nhất là 12 giờ tôi đến nhà anh; ② Muộn, trễ: 你來遲了 Anh đến muộn rồi. 【遲早】trì tảo [chízăo] Sớm muộn, chẳng sớm thì muộn, chẳng chóng thì chầy; ③ [Chí] (Họ) Trì. Từ điển Trần Văn Chánh Như 遲 Tự hình 2 Dị thể 8 赿迡遅遟遲𠌬𢕌𨒈 Không hiện chữ? Từ ghép 6
Từ điển phổ thông 1. trì hoãn Từ điển trích dẫn 1. (Tính) Chậm, thong thả, chậm chạp. ◇Trần Nhân Tông 陳仁宗: “Dương liễu hoa thâm điểu ngữ trì” 楊柳花深鳥語遲 (Xuân cảnh 春景) Hoa dương liễu rậm rạp, tiếng chim hót chậm rãi. 2. (Tính) Chậm lụt, không mẫn tiệp. ◎Như: “trì độn” 遲鈍 chậm lụt, ngu muội. 3. (Phó) Muộn, trễ. ◇Tây du kí 西遊記: “Tảo khởi trì miên bất tự do” 早起遲眠不自由 (Đệ nhất hồi) Dậy sớm ngủ trễ, chẳng tự do. 4. (Động) Do dự, không quyết. ◎Như: “trì nghi bất quyết” 遲疑不決 chần chờ không quyết định. ◇Bạch Cư Dị 白居易: “Tầm thanh ám vấn đàn giả thùy, Tì bà thanh đình dục ngữ trì” 尋聲暗問彈者誰, 琵琶聲停欲語遲 (Tì bà hành 琵琶行) Tìm theo tiếng đàn, thầm hỏi ai là người gẩy, Tiếng tì bà ngừng lại, định nói (nhưng lại) ngần ngừ. 5. (Danh) Họ “Trì”. 6. Một âm là “trí”. (Động) Đợi, mong chờ, kì vọng. ◎Như: “trí quân vị chí” 遲君未至 đợi anh chưa đến, “trí minh” 遲明 đợi sáng, trời sắp sáng. ◇Tạ Linh Vận 謝靈運: “Đăng lâu vị thùy tư? Lâm giang trí lai khách” 登樓為誰思? 臨江遲來客 (Nam lâu trung vọng sở trí khách 南樓中望所遲客) Lên lầu vì ai nhớ? Ra sông mong khách đến. 7. (Phó) Vừa, kịp, đến lúc. ◇Hán Thư 漢書: “Trí đế hoàn, Triệu vương tử” 遲帝還, 趙王死 (Cao Tổ Lã Hoàng Hậu truyện 高祖呂皇后) Kịp khi vua quay về, Triệu vương đã chết. Từ điển Thiều Chửu ① Chậm chạp. ② Đi thong thả, lâu, chậm. ③ Trì trọng. ④ Một âm là trí. Đợi. Như trí quân vị chí 遲君未至 đợi anh chưa đến, trí minh 遲明 đợi một tí nữa thì sáng. Từ điển Trần Văn Chánh ① Chậm: 遲緩 Chậm chạp; 最遲在十二點以前，我到你家 Chậm nhất là 12 giờ tôi đến nhà anh; ② Muộn, trễ: 你來遲了 Anh đến muộn rồi. 【遲早】trì tảo [chízăo] Sớm muộn, chẳng sớm thì muộn, chẳng chóng thì chầy; ③ [Chí] (Họ) Trì. Từ điển Nguyễn Quốc Hùng Bước đi chậm chạp — Chậm chạp. Lâu lắc — Một âm là Trĩ. Xem Trĩ. Tự hình 5 Dị thể 9 赿迟迡遅遟邌遲𢕌𨒈 Không hiện chữ? Từ ghép 17 Một số bài thơ có sử dụng
Từ điển phổ thông 1. chạy mau, phóng nhanh 2. đuổi 3. truyền đi, vang khắp (tên tuổi) Từ điển trích dẫn 1. (Động) Ngựa xe chạy nhanh. 2. (Động) Giong ruổi, chạy nhanh. ◇Tô Thức 蘇軾: “Trì sính đương thế” 馳騁當世 (Phương Sơn Tử truyện 方山子傳) Giong ruổi ở đời. 3. (Động) Theo đuổi. ◇Tả truyện 左傳: “Tề sư bại tích, công tương trì chi” 齊師敗績, 公將馳之 (Trang Công thập niên 莊公十年) Quân Tề thua chạy, nhà vua đuổi theo. 4. (Động) Hướng về. ◎Như: “thần trì” 神馳 thần trí chăm chú về một điều gì, hồn trí thẫn thờ (vì nhớ nhung, tưởng niệm...). ◇Liêu trai chí dị 聊齋志異: “Kiến nhị bát nữ lang, quang diễm dật mục, đình thê thần trì” 見二八女郎, 光艷溢目, 停睇神馳 (Thiệu nữ 邵女) Gặp một cô gái tuổi đôi tám, xinh đẹp lộng lẫy, ngẩn mắt nhìn sững sờ. ◇Tùy Thư 隋書: “Thân tại biên ngung, tình trì Ngụy khuyết” 身在邊隅, 情馳魏闕 (Sử Tường truyện 史祥傳) Thân ở cõi ngoài, tình hướng về cung khuyết nhà Ngụy. 5. (Động) Truyền đi, vang khắp. ◎Như: “trì danh” 馳名 nức tiếng. Từ điển Thiều Chửu ① Dong ruổi (tả cái dáng xe ngựa chạy nhanh). ② Theo đuổi. Như thần trì 神馳 thần theo đuổi về cái gì. Tha li khai gia hương dĩ cửu, thường tại mộng trung thần trì tổ quốc hà sơn 他離開家鄉已久，常在夢中神馳祖國河山 anh ấy cách xa quê hương đã lâu, trong mộng thường để thần trí dõi về tổ quốc giang sơn. ③ Trì danh 馳名 nức tiếng, ý nói cái tiếng hay nó tràn khắp cả các nơi vậy. ④ Ðuổi. Từ điển Trần Văn Chánh ① Chạy mau, đi nhanh, bay nhanh, dong ruổi (thường chỉ ngựa, xe, máy bay): 馬馳 Ngựa phi; 一架飛機由天空飛馳而過 Một chiếc phi cơ bay nhanh qua khoảng trời không; ② Truyền đi, vang khắp: 馳名 Tiếng tăm truyền khắp nơi, nức tiếng; ③ Sử dụng. Từ điển Nguyễn Quốc Hùng Ngựa chạy thật mau — Chạy xa. Lan xa. Xem Trì danh — Đuổi. Xua đuổi. Tự hình 2 Dị thể 3 Từ ghép 6 Một số bài thơ có sử dụng
Từ điển trích dẫn 1. (Danh) Chỉ “lạc đà” 駱駝. ◇Hậu Hán Thư 後漢書: “Đà, lư, mã, ngưu, dương tam vạn thất thiên đầu” 駝, 驢, 馬, 牛, 羊三萬七千頭 (Cảnh Cung truyện 耿恭傳) Lạc đà, lừa, ngựa, bò, cừu ba vạn bảy ngàn con. 2. (Tính) Gù lưng, còng lưng. 3. (Động) Cõng, vác, thồ, mang trên lưng. § Thông “đà” 馱. ◇Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: “Hữu cá Đường tăng thủ kinh, tựu hữu cá bạch mã lai đà trước tha” 有個唐僧取經, 就有個白馬來駝著他 (Đệ tam thập cửu hồi) Có ông Đường tăng thỉnh kinh thì phải có con ngựa trắng thồ về. 4. (Động) Mắc nợ, thiếu nợ. 5. (Động) Cầm, nắm, lấy (tiếng địa phương). 6. (Danh) Lượng từ: cục, hòn, miếng, khoảnh, khối. 7. Một âm là “trì”. (Động) Giong, ruổi. § Cũng như “trì” 馳. ◇Khuất Nguyên 屈原: “Thừa long hề lân lân, Cao trì hề xung thiên” 乘龍兮轔轔, 高駝兮沖天 (Cửu ca 九歌, Đại tư mệnh 大司命) Cưỡi rồng hề đùng đùng, Giong cao hề động trời. Tự hình 2 Dị thể 4 Chữ gần giống 1 Một số bài thơ có sử dụng
Từ điển phổ thông 1. chạy mau, phóng nhanh 2. đuổi 3. truyền đi, vang khắp (tên tuổi) Từ điển trích dẫn 1. Giản thể của chữ 馳. Từ điển Trần Văn Chánh ① Chạy mau, đi nhanh, bay nhanh, dong ruổi (thường chỉ ngựa, xe, máy bay): 馬馳 Ngựa phi; 一架飛機由天空飛馳而過 Một chiếc phi cơ bay nhanh qua khoảng trời không; ② Truyền đi, vang khắp: 馳名 Tiếng tăm truyền khắp nơi, nức tiếng; ③ Sử dụng. Từ điển Trần Văn Chánh Như 馳 Tự hình 2 Dị thể 3 Từ ghép 2 |
